Alþýðublaðið - 28.09.1944, Blaðsíða 5

Fímmtudagur 28. sept. 1944.
fe^Y5t;S< «nt»

Kjotverðið — Hafnarfjarðarvegurinn
og viðhald hans — Enn um vatnsleysið.
FBÁ MANNI er nýlega skrif-
affi grein hér í blaffiff um
kjötverffiff hefir mér borizt bréf
er honum var sent frá „Malar-
fcarli,“ og hljóffar þamiig:
„VIÐ VORUM að ræða um kjöt
verðið og styrki bændanna. Okkur
þótti tilkynning Bunaðarþingsins
bera nokkuð mikinn þef af grobbi.
I>eir kæra sig svo sem ekki mikið
um að £á það sem þeir kalla neyt-
endastýrk; þeir þykjast eiga alls
kostar við okkur malarbúana. En
útflutningsverðuppbætur vilja þeir
iá möglunarlaust, eða að íslenzka
ríkið greiði áfram án þess að brúka
kjaít neytendastyrk til enskra
þegna!“
„EFTIR ÞVÍ SEM Tíminn og
Moggi upplýsa virðist okkur að
verðuppbaatur á útflutta kjötið séu
kr. 7.80 á hvert kílógram, enda
þótt allt andvirðið til bænda sé kr.
7.76 (fjórum aurum minna). Kjöt-
verðlagsnefnd upplýsir, að ef við
á mölunni étum 4000 smál. af kjöti
og 1000 smál. séu útfluttar (auð-
vitað útflutta kjötið með „neyt-
■endastyrk" til Bretans frá íslenzka
ríkinu).> þá þurfi verðið til okkar
í smásölu að vera kr. 11.07 hvert
fcg.“
„EN EF VIÐ ÉTUM ekki nema
2000 smál. og flytja þarf út úr
landinu 3000 smál. þar af 2000
smálestir styrklaust, verði verðið
til okkar á mölinni að vera kr.
1:8.87 kílóið, eða við eigum að
borga þær 2000 smál. sem við ekki
étum með kr. 7.80 hverf kg.“
„ÖKKUK VIRÐIST að bændur
krefjist að fá kr. 7.76 fyrir kg.
af kjöti, ef ékki frá neyténdum,
'þá frá ríkinu, auk alls kostnaðar
við frystun o. þ. h. Nú viljum
við spyrja: Getur það verið að út~
flutningsverðið á kjöti hrökkvi
<akki fyrir frystikostnaði, útskip-
trn og umboðslaunum Samþandsins,
þannig að borga þurfi 4 aura með
hverju kg. af kjöti? Væri nú ekki
nær að jafna niður útflutta kjöt-
inu frítt á okkur neytendur, ef við
tökiun á móti því beina leið frá
iframleiðendum ? * ‘
„BIFREIÐARSTJÓRI í Hafnar-
fjarðarveginum skrifar: „Hafnfirð
ing langar til að segja frá við-
.gerðinni á veginum þeirra og midr
ar hve langan tíma viðgerðin hefir
flt&ðið yfir og er það að vonum,
fljótt á litið. Honum virðist að mal
'b‘k það sem Reykjavíkurbær not-
ar f götui'nar, muni endast miklu
íbetur. Já. Verkstjórinn við Hafn-
arf.'arðarveginuxn raun samt hafa
verið búbm að atlruga þetta á und
a.) honum, því aimars hefði hann
ekki lagt iafnmikla áherzlu á það
sem hann hefir gert í sumar. að
nota mestmegnis vélhrært malbik
í Hafnarfjarðarveginn. Að þetta
efni, vélhrærða malb'ikið, sé betra
í götum bæjarins, en í Hafnar-
fjarðarveginum, fær illa staðist,
-sökum þess, að það kemur allt
úr einni og sömu vélinni og allt
vélhrært af sömu mönnum fyrir
báða aðila."
„AFKÖST HRÆRIVÉLARINN-
AR eru ekki meiri en það, að 3
bíiar hafa haft undan í sumar að
flytja frá henni. En oft hefir hún
viljað bila og hefir vinna við'' hrær
inguna þá söðvast um lengri og
skemmri tíma. Tveir bílanna liafa
í'lutt malbikið úr vélinni. í götumar
hér, en aðeins einn bíll í Hafnar-
fjarðarveginn og mun láta nærrin
að 1 bíll af malbiki fari í Hafnar-
fjarðarveginn meðan 3 bílhlöss
fara í göturnar hér. Sjá því allir
að viðgerð þessi hefði tekið óra-
tíma ef algjörlega hefði átt að
treysta á hrærða malbikið. Hefir
því alltaf jöfnun höndum verið
hituð tjara við veginn og muln-
ingurinn síðan bikaður í veginum
sjálfum, enda þótt sú malbikun
sé ef til vill ekki jafnendingargóð.“
„TJARA SÚ, er notuð hefir verið
bæði í Hafnarfjarðarveginn og göt
urnar hér, mun vera, að mestu
leyti af sörau gæðum, sokum
þess, að Vegagerð ríkisins hefir
miðlað bænum mestum hluta þeirr
ar tjöru, er bærinn' liefir nptað í
malbikið. Þess skal getið, að kunn
áttumenn í malbikun telja, að tjara
sú, er nú flyzt, harðni ekki eins vel
í vegunum og hin, er óður fluttist
til landsins. Samanburð á vinnu-
afköstum og verklægni þeirra, sem
vinna í götunum hér, og hinna,
sem vinna í Hafnarfjarðarveginum,
er ég ekki fær um að gera. Læt
aðra um það.“
VELVAKANDI skrtfar: „Vatns-
leysið er ennþá mjög tilfinnanlegt
hjá fjölda manns, þó hefir það eitt
hvað skánað sums staðar. En það
verður að vera nóg vatn, fyrir
heimilin. Og eins og ég gat um í
bréfi mínu á dögunum þá er alltaf
nóg vatn á sunnudögum. Það er
sönnun þess að heimilin geti, feng
ið nóg vatn ef þau sitja fyrir þvi,
eins og sjálfsagt er. Ég hefi lítils
háttar athugað.til hvers neytenda
vatnið er notað, á sama tíma, sem
vatnsleysið herjar bæjarbúa.
„DAGLEGA ER EYTT fleiri
hundruð smálestum af Gvendar-
bruimavatni í ullarþvott. Við
flestar, ef ekki allar benzínaf-
greiðslur er notað feikn af vatni
þl bílaþvotta. Nokkra daga um dag
inn var sprautað, vatni á „kola-
bing“ sem kviknað hafði í. í fárra
Framhald af 4. síðu.
I '^ska eftir að gjörsst áskrifandi að
í skinnbandi — — óbundinni.
(nafn)
(heimili)
Sendist til:
Heigaf ellsúlgáfan.
Box 2®3.
Amerískir stjórnmálamenn.
Myndin var tékin á skrifstofu pordell Hull utanríkismálaráðherra Roosevelts, þegar sjö a
þekktustu 'þingmönnum Bandarikjanna úx béðuan flokkum, demókrata og repúbllkana, heim-
sóttu hann til að ræða við har.n stjórnarstefnuna eftir stráðið. Á myndinni sjást (frá vmstri
talið): Cordell Hull utanxíkisrr.álaráðherra, Sam Raybum forseti fulltrúadeildar þingsins, Les
lie C. Ahrends, Joseph W. McCormack, Charles A. Eaton, Sol Bloom og Robert Ramspekc.
Ansgar
Roth:
Anders Celsíus.
GREIN ÞESSI, sem birtist í Svenska Dagbladet 25.
apríl síðastliðinn, er rituð í tjlefni tvö hundruð ára
dánarafmælis hins merka vísindamanns, Anders Celsíusar,
sem frægastur mun hér á landi af hitamæli þeim, sem við
hann er kenndur. Celsíus varð maður skammlífur, en þó lét
hann eftir sig mikið og merkilegt ævistarf, enda telja Svíar
hann til hinna mestu manna, er land þeirra hefur alið.
EGAR stjörnufræðin er
komin á það stig, að
mennirnir kunna glögg skil á
högum og háttum þeirra, er
byggja aðra hnetti, og fram-
farirnar á vettvangj eðlisfræð-
innar hafa gerzt svo stórfelld-
ar, að mennirnir geta ferðazt
frá jörðunni til annarra hnatta
— þá tökum við að stríða á
vegum loftsins og reka verzl-
un og stunda siglingar á grann
hnöttunum, sem verður svo að
sjálfsögðu tilefni harðari sam-
keppni. Loks mun'verða litið á
alla jörðina sem eitt ríki, er
eigi í styrjöld til dæmis við
konungsríkið Mars.
Þessi framtíðarmynd, sem
sennilega verður þó aldrei
veruleiki, er tekin úr dagbók
sænska stjörnufræðingsins
Anders Celsíusar, sem hann
hélt, \ þegar hann dvaldist i
Berlín haustið 1732. Celsíus
hafði skömmu áður verið ráð-
inn prófessor í stjörnufræði
við háskólann í Uppsölum,
enda þótt hann væri þá enn
ekki fullra þrjátíu ára. Þó
voru þau skilyrði sett fyrir
embættisveitingunni, að hann
tækist á hendur ferð til út-
landa til þess að kynnast vís-
indamönnum annarra þjóða og
auka þekkingu sína. Hann
hugðist fyrst heimsækja ítal-
íu, en varð að leggja leið sína
um Þýzkaland. Þegar hann
var þangað kominn, skall vet-
urinn á, og neyddist Celsíus
til þess að halda þar kyrru
fyrir í nokkra mánuði, enda
þótt hann ætti þess lítt kost að
auka vísindaþekkingu sína þar
í borg. Lét hann þess getið í
dagbók sinni. að vísindarann-
sóknir við hirðina í Berlín
væru litlar sem engar nema á
vettvangi læknavísindanna. —
„Hér ber mest á hermönnum,
enda hafast sjö hersveitir við
hér í borginni, og heldur ein
þeirra vörð dag hvern. Hans
hátign fer í liðskönnun dag
hvern, og svo framvegis.“ —
Prússland átti þó ekki í styrj-
öld um þessar mundir. En
þetta var lognið á undan
storminum, og Friðrik Vil-
hjálmur var reiðu-búinn til
þess að senda blástakka sína í
ný stórræði. — Hinn ungi,
sænski prófessor, er hafði
ferðazt til útlanda til þess ( að
kynnast samherjum sínum,
kenningum. þeirra og áhöldum
við rannsóknir þeirra á stjörnu
himninum, kunni engan veg-
inn við sig í Berlín, þar s*em
hernaðarandinn mátti sín
mest. Hann varð fyrir von-
brigðum, og framtíðarmynd
hans af stjörnuhimninum er
einmitt til komin vegna áhrifa
þeirra, sem hann varð fyrir í
Berlínarborg.
Árið eftir hélt hann til Bo-
logna. Þar undi hann hag sín-
um mun betur og dvaldist þar
í sjö mánuði. Það er frægt
hversu himinninn yfir Norður-
Ítalíu er heiður, og í Bologna
var stór og voldugur stjörnu-
turn. En þó var ónæðissamt að
ýmsu leyti í Bologna. „Eg
kann hið bezta við mig hér i
Bologha. Hér getur maður
komzt að ágætum kaupum, og
ég lifi hér við slíka rausn, að
engu er líkara en ég sitji brúð-
kaupsveizlu dag hvern. Eg
vildi, að ég gæti skipt á Upp-
sölum og Bologna, þá skyldi
ég aldrei fara héðan brott.
Þetta er sanrmefnt Kanaánis
land, sem prestarnir fjölyrða
mest um“, kemst hann að orði.
„Hér veit enginn teljandi skil
á Sviþjóð, en hinir fáu, sem
hafa heyrt hennar getið, hafa
hinar fáránlegustu hugmyndir
um hana, einkum þó 'kvenfólk-
i-ð, sem spyr svo heimkkulega,
að maður getur hlegið sig mátt
lausan . . . Flestir hér halda, að
Svíar séu kaþólskrax trúar, og
ég geri að sjálfsögðu ekkert til
þess að breyta þeirri skoðun
fólksins. Sér í lagi gezt mér
vel að erkibiskupnum.“
Celsíus eignaðist brátt vini
og aðdáendur, hvar sem hann
kom, og það varð honum til
mikilla heilla í framtíðinni. Á-
stæðan fyrir því mun eigi
hvað sízt hafa verið sú, að
hann var óvenjulega frjáls-
lyndur og lítið gefinn fyrir það
að breyta skoðimum fólks. Þó
veit maður það ekki, hvort
erkibiskupinn muni líka hafa
haldið, að, Svíar væru kaþ-
ólskrar trúar. Þegar Celsíus
kom svo til Rómaborgar, átti
hann sérlega góðum móttök-
um að fagna. Klemens páfi
tólfti lét honum í té stofu, þar
sem hann gæti unnið að til-
raunum sínum og rannsóknum
og lét meira að : segja 'setja
nýjan glugga ó KvMnaRiöll-
ina, þar sem Celsíus var bú-
inn staður, til þess a^ hann
ætti auðveldara með aö vinna
að rannsóknum sínum, sem
voru eigi hvað sízt fólgnar í
því að mæla ljósstyrk sólar-
innar og tunglsins með aðferð,
sem hann hafði sjólfu.r upp-
götvað. Hins vegar átii hann
lítt kost á að fást við veiga-
miklar rannsóknir á vettvangi
stjörnufræðinnar í borginní ei-
lífu né ræða við samberja
- sína um kenningar sínar og
viðhorf. Rómverjar voru, að
fáum undanteknum, fáfróðir í
þeim fræðum, sem Celsíus lét
til sín taka. Hann komst líka
Framh. á 6. síðu.