Alþýðublaðið - 07.11.1944, Blaðsíða 4

4
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
■. 'rijdnblaðið
Otgefandi: Alþýðuflokknrinn
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn og afgreiðsla í A1
.ýðuhúsinu við Hverfisgötu
Símar ritstjórnar: 4nZl og 490S
Símar afv,'wiðslu: 4900 og 4906.
Verð í lausasölu 40 aura.
Alþýðuorentsmiðjan h.f.
Stjúrsarandstaðsn.
STÓRNARSKIPTIN virðast
hafa valdið nokkrum
taugaóstyrk meðal þeirra
manna, sem utan við hina nýju
stjórn standa. Er engu líkara,
en að sumir að minnsta kosti
eigi eftir hina löngu utanþings-
stjóm erfitt með að sætta sig
við þá tilhugsun, að aftur séu
nú tekn upp heilhrigð þingræð-
isleg vinnubrögð með skiptingu
þingsins í meirihluta, sem
standi að stjórn landsins, og
minnihluta, sem sé að vísu í and
stöðu við hana, en byggi þá
andstöðu þó á einhverjum mál-
e"nalegum grundvelli.
♦
Einna átakanlegast hefir
þessi taugaóstyrlkur stjórnar-
andstöðunnar komið fram í
hinni hvatvíslegu og ótímabæru
tillögu til þingsályktunar um
vantraustsyfirlýsingu á hina
nýju stjórn, sem Jónas Jónsson,
fyrrverandi formaður Fram-
sóknárflo'kbsins, flutti á þingi
aðeins tveimur dögum eftir að
hún var sezt í ráðherrastóiana,
og þar af leiðandi áður en nokk
ur möguleiki var á því að dæma
hana af verbum hennar. Það
skal þó sagt þinginu til verð-
ugs hróss, að það veitti þessari
þingsályktunartillögu þá með-
ferð, sem hún átti skilið. Eng-
inn annar en flutningsmaður-
inn sjálfur greiddi atkvæði
með henni, allir aðrir þingmenn
Framsóknarflolkksins sátu hjá;
hið sama gerðu þeir fimm Sjálf
stæðismenn, sem hafa lýst yfir
því, að þeir stæðu ekki að hinni
nýju stjórn. Allir aðrir þing-
menn, sem viðstaddir voru,
greiddu atkvæði á móti henni.
Mun það einsdæmi, ekki aðeins
hér á landi, að þingsályktunar-
tillaga til vantraustsyfirlýsing-
ar á nokkra stjórn hafi fengið
svo háðulega útreið.
*
En þó að állir þingmenn
Framsóknarflokksins, aðrir en
Jónas Jónsson, sýndu þá hátt-
vísi að sitja hjá við þessa at-
kvæðagreiðslu, hefir einnig
nokkurs fums orðið vart hjá
þeim. Stjórnin hafði ekki fyrr
verið mynduð, en margir þeirra
hurfu í skyndi úr- þingsölun-
um til þess að halda æsinga-
fundi viðsvegar úti um land á
móti henni. Virðist óneitanlega,
að betur hefði farið á því, að
láta slík fundáhöld bíða þar
til stjórnin var byrjuð að starfa
og almenníngur gat farið að
gera sér einhverja rökstudda
hugmynd um verðleika hennar
eða vankanta, af verkunum.
Miklu hógværar og skynsam
legar fer Vísir af stað í stjórn
arandstöðu sinni. Hann segizt
munu gagnrýna gerðir stjórnar
innar eins og rétt þvkir í hvert
sinn. En af því skyldi væntan
lega mega ráða, að hann að
minnsta kosti ætlaði að lofa
verkum hennar að tala áður en
á hana verði ráðizt.
Heilbrigð stjórnarandstaða
verður heldur ekki á öðrum
grundvelli byggð.
Þriðjudagur 7. nóvember 1944
1 1 - ' ' »
Fólaskortur á nýju línunni!
Nokkur alriði úr forsögu
stjórnarmynáynarinnar. ,
Nýkomið: '
Svissnesk gardínuefni
Kjólaefni og sokkar
Verzlunin
Unnur.
ADAM var, svo sem kunnugt j
er, ekki lengi í paradís. Og
kommúnistar voru heldur ekki
búnir að vera lengi í stjórn með
Alþýðuflokknum, þegar blað
þeirra, Þjóðviljinn, fann hvöt
hjá sér til þess, að sýna sitt
gamla hugarfar til hans á ný.
Á laugardaginn, þegar Þjóð-
viljinn sagði frá hinni nýju
stjórn, vantaði þó ekki fleðu-
lætin. „Framfaraöflin sameinast
um ríkisstjórn“ nefndi hann að-
alritstjórnargrein sína þann
dag. En á sunnudag var allur
vinskapur versnaður. Þá er aft-
ur byrjað að tala um „Alþýðu-
blaðsklíkuna“ í hinum gamal-
kunna tón, hún sökuð um „refa-
brögð“ og „opinberan fjandskap
við stjómarsamstarfið,“ og þeir,
sem að Alþýðublaðinu standa,
kallaðir „skemmdarvargar,“ —
„erindrekar afturhaldsins“ og
annað í þeim dúr — allt eftir
hinum gömlu, góðu kokkabók-
um, sem Þjóðviljinn hefur
byggt skrif sín á hingað til.
*
Nú munu menn spyrja: Hvað
kemur til, að kommúnistablað-
ið skuli svo skyndilega hafa
farið út af hinni nýju línu og
fallið til baka í sínar gömlu
syndir?
Jú, það er frásögn Alþýðu-
blaðsins af stjórnarmynduninni
og málefnasamningnum um
hana á laugardaginn, sem fór í
taugarnar á ritstjórunum. Al-
menningur mátti ekki fá að vita
sannleikann um hinn ólíka þátt
Alþýðuflokksins og Sósíalista-
flokksins í undirbúningi stjórn-
armyndunarinnar. Hann mátti
ekki fá að vita, að það var Al-
þýðuflokkurinn, sem gerði öll
hin róttæku stefnumál stjórnar-
innar að skilyrði fyrir þátttöku
sinni í henni: samþykkt launa-
laganna fyrir opinbera starfs-
menn þegar á þessu þingi, lög-
gjöf um almannatryggingar, —
eins og þær eru fullkomnastar
fyrirhugaðar erlendis, þegar á
næsta ári, innkaup eða smíði
stórvirkra nýrra framleiðslu-
tækja fyrir sjávarútveg, iðnað
og landbúnað fyyrir 300 millj.
króna strax og fáanleg eru,
skáttlagning stríðsgróðans, ef
nýrra skatta gerðist þörf, án
þess að skattar séu hækkaðir á
lágtekjumönnum, og endur-
skoðun stjórnarskrárinnar. Og
sízt af öllu mátti atmenningur
fá að vita, að Sósíalistaflokk-
urinn hefði aftur á móti engin
skilvrði sett fyrir þátttöku sinni
í stjórninni!
Að segja frá þessum stað-
reyndum, eins og Alþýðublaðið
gerði á laugardaginn, án þess
þó, að með svo miklu sem einu
orði væri verið að hnýta í
Sósíalistaflokkinn eða Sjálf-
stæðisflokkinn, kallar Þjóð-
viljinn á sunnudaginn „að
dyngja . . . óhróðri á samstarfs-
flokka Alþýðuflokksins og
hrúga saman slíkum lygum um
stjórnarmyndunina, að fádæm-
um sæti“!
Ekki vantar nú stóryrðin. En
það er allt minna í grein Þjóð-
viljans um afsannanir þess, sem
Alþýðublaðið sagði. Hann við-
urkennir, að Alþýðuflokkurinn
hafi sett mörg skilyrði — ,,ný
og ný skilyrði,“ eins og hann
orðár það — fyrir þátttöku
sinni í stjórninni: þegir bara um
það, í hverju þau voru falin! Og
hverju hefur hann að svara
þeirri straðreynd, sem Alþýðu-
blaðið sagði frá, að Sósíalista-
flokkurinn hefði aftur á móti I
| engin skilyrði sett fyrir þátttöku
sinni? Þjóðviljinn segir:
„Sósíalistaflokkurinn setti
þau önnur áhugamál sín,*) sem
hann gjarnan vildi fá fram,
ekki sem skilyrði, til að
sprengja á, heldur sem sam-
komulagsatriði." Og síðar í
greininni: „Harðvítug skilyrði
frá hálfu Sósíalistaflokksins . . .
hefðu líklega frá upphafi eyði-
lagt alla möguleika á stjórnar-
myndun.“
Jæja! Þarna geta menn nú
væntanlega lesið það milli lín-
anna, hve miklu Alþýðublaðið
hefur logið, þegar það sagði, að
Sósíalistaflokkurinn hefði eng-
in skilyrði sett fyrir þátttöku
sinni í stjórninni! Athugum
málið þó ofurlítið nánar —1
hvað á bak við þessi hógværu
orð Þjóðviljans býr. Hann segir
enn síðar í grein sinni:
„Hins vegar sýndi það sig,
þegar Sósíalistaflokkurinn fór
að ræða við núverandi forsæt-
isráðherra um áhugamál sín, að
samkomulag fékkst um ýms
þeirra án þess, að gera þau að
opinberum skilyrðum. Þannig
var t. d. komið samkomulag
milli Sjálfstæðisflokksins og
Sósíalistaflokksins um sam-
þykkt launalaganna, áður en
Alþýðuflokkurinn setti það að
skilyrði.“
Þarna kemur loksins þrauta-
lending Þjóðviljans! En hún er
bara bláber lygi, — til annars
var ekki að grípa,'— og skal það
nú sannað:
Strax í fyrsta svari sínu, 9.
október, við málaleitun Ólafs
Thors, núverandi forsætisráð-
herra, um þátttöku í stjórnar-
myndun með Sjálfstæðisflokkn-
um og Sósíalistaflokknum,
gerði Alþýðuflokkurinn launa-
lögin að skilyrði fyrir jáyrði
sínu. En í eftirfarandi viðræð-
um fékkst Ólafur Thors ekki til
að lofa samþykkt þeirra á þessu
þingi. Þremur dögum seinna, 12.
október, ítrekar Alþýðuflokk-
urinn þetta skilyrði í nýrri
skriflegri orðsendingu til Ólafs
Thors, þar sem tekið er fram,
að „fyrir burfi að ligpja,“ áð-
ur en Alþýðuflokkurinn heiti
þátttöku í stjórninni, samninsar
um að hún „tryggi afgreiðslu
launalaganna á yfirstandandi
alþingi á grundvelli frumvarps-
ins með breytingum til móts við
óskir B.S.R.B.“ Þá loksins læt-
ur Ólafur Thors undan og svar-
ar í síðustu orðsendingu sinni,
daginn eftir, 13. október:
„Eins og vður er kunnu^t,
hef ég verið mótfallinn |»ví,
að væntanleg ríkisstjórn gefi
fyrirheit um að tryggja fram
gang launalaga á þessu þingi
. . . Þér hafið hins vegar
tjáð mér, að hér teliið lövin
í yfirvofandi hættu á þessu
þingi og í tvísýnu í náinni
framííð, nema því aðeins, að
ríkisstjómin taki ábyrgð á
samþykkt þeirra, og að þér
þvx sjáið yður til neydda, að
tryggja þetta mikla áhuga-
mál yðar á ofangreindan hátt
. . . Eg tel, þrátt fyryir of-
angreinda annmarka á stjórn-
aryfirlýsingu varðandi Iauna-
lögin, að ekki sé verjandi, að
*) en nýsköpun atvinnulífs-
ins; Þjóðviljinn lætur hér í það
skína, að kommúnistar hafi
haft eitthvert frumkvæði um
það atriði í stefnuskrá stjórnar-
innar eða sett fram einhver
skilyrði varðandi það; skal síðar
I vikið að því.
láta bresta á henni, og felst
því á hana.“
Á þessum orðum Ólafs Thors
í síðasta bréfi hans til Al-
þýðuflokksins áður en saman
gekk um stjórnarmyndunina
geta menn séð, hve satt það er,
eða hitt þó heldur, sem Þjóð-
viljinn segir, að komið hafi
verið á samkomulag milli
Sjálfstæðisflokksins og Sósíal-
istaflokksins um samþykkt
launalaganna, áður en Alþýðu-
flokkurinn setti það að skilyrði!
Og jafnframt geta menn af þess-
um orðum Ólafs Thors gengið
úr skugga um það, hver það
vár, sem knúði fram trygging-
una fyrir samþykkt launaag-
anna á þessu þingi.
*
Þá skal vikið að hinum digur-
barkalegu ummælum í grein
Þjóðviljans um þátt kommún-
ista í því, að stjórnin setti ný-
sköpun atvinnulífsins á stefnu-
skrá sína. Þjóðviljinn segir:
„Sósíalistaflokkurinn hafði
(Horni Grettisgötu og Bar-
ónsstígs).
frá upphafi samningsumleitan-
anna gert nýsköpun atvinnu-'
lífsins að aðalatriðinu. Og um
það hafði náðst samkomulag
við Sjálfstæðisflokkinn. . . .“
Já, en samkomúlag um hvað?
í uppkasti Óafs Thors að mál-
efnasamningi fyrir stjórnina
stóð þetta um það, sem er
þungamiðja nýsköpunarinnar á
sviði atvinnulífsins:
„Kappkostað verði að inni-
stæðum landsmanna erlendis
verði varið til þess að
bygúia upp atvinnuvegi lands-
ins og færa þá í nýtízku
horf.“
Með þessi hálfyrði um það,
sem Þjóðviljinn segir, að Sósí-
alistaflökkurinn hafi frá upp-
hafi „gert að aðalatriðinu,“
voru kommúnistar hæstánægð-
ir! Þeir samþykktu þetta orða-
Framh. á 6. síðu.
MORGUNBLAÐIÐ minnist
nokkrum orðum á stjórnar
andstöðuna í Reykjavíkurbréfi
sinu í gær. Þar segir:
„Hin nýskipaða ríkisstjórn mun
geta vænst andstöðu úr tveim átt-
um. Fyrst og fremst frá hinum
óðamála Framsófcnarmönnum, sem
hófu andróður sinn áður en þeir
gátu vitað um hvað þeir voru að
tala.
En líklegt er talið að safnað hafi
verið utan um blað Björnis Ólafs-
sonar ýmiskonar fólki, sem á að
vera í stjórnarandstöðu. Þar kenn-
ir margra grasa. Þar eru leifar af
„bjóðveldismönnum“ Halldórs Jón
assonar, strjálingur af liði Egils í
Sigtúnum frá dögum ,,Bóndans“
sáluga, Jónas Jónsson með van-
trausttillöguna upp á vasann, sem
enginn fylgdi á alþingi, og einhver
slæðingur af óánægðum mönnum,
sem eru ánægðari með sjálfa sig
en almenningur með þá.
Þegar fréttist um þessa einkenni
legu samsteypu, varð manni að
orði: Þetta er þá eins og einskon-
ar brauðsúpa, þar sem tínt er sam
an við kex molar og kringlubitar
og alls konar skorpur ýmsra teg-
unda, svo enginn getur áttað sig á
hvaða lit eða bragð súpan fær. En
þetta kenlur sennilega á daginn,
þegar suðunni er lokið, og farið
verður að framreiða súpuna.“
Þesssu svarar Vísir í gær á
eftirfarandi hátt:
„Þótt Mgbl. segi margt gáfulega
er það sjaldan fyndið. Einum
manni varð að orði, sem 1-as þetta,
að svo gæti farið, að brauðskorp-
ur Vísis yrðu harðar undir tönn
Morgunblaðsins áður en því tæk-
ist að draga alla þjóðina yfir í
•herbúðir korhmúnistanna og
drekkja öllu í þjóðnýtingu. Dag
skal að kveldi lofa, segir hið forn-
kveðna."
Þannig eru nú kveðjurnar,
sem fara milli Morgunblaðsins
og Vísis í tilefni af stjórnar-
skiftunum. Koma mönnum þær
að vísu varla óvart.
*
Tíminn ræðst á ríkisstjóm-
ina á laugardaginn meðal ann-
ars fyrir það að senda fjóra
menn á flúgmálaráðstefnuna í
Chicago. Hann segir:
„Ríkisstjórnin hefir sent fjóra
menn á flugmálaráðstefnu, sem
haldinn er í Chieago. Munu hinar
raörgu ráðstefnur, sem í vændum
eru, verða okkur býsna dýrar, ef
sent verður þvílífct fjölmenni á
þær allar, en núverandi stjórn
hugsar líka meira um annað en
sparnað. Vafalaust hefði það verið
alveg nægilegt að senda einn flug
fróðan mann, ásamt sendiherran-
um í Washington. Segja má þó,
að nokkuð hafi mælt með því að
láta póst- og símamálatjórann fara
líka, en ekkert mælt með því að
senda Sigurð Thoroddsen. Hann
mun líka eingöngu hafa farið eft
ir kröfu frá kpmmúnistum, sem
töldu sig þurfa að hafa eins kon-
ar eftirlitsmann með störfum ís-
lenzku neifndairmannanna. Eru
slíkir pólitískir eftirlitsmenn al-
þekktir í „rauða hernum“. En fyrst
utanríkismálaráðherrann hefir tal
ið sig nauðbeygðan að framfylgja
þeirri kröfu kommúnista, að þeir
hefðu eftirlitsmann með nefnd-
inni, hefði verið háttvísara af hon
um að senda einhvern annan en
einn af þingmönnum kommúnista,
er sýndu Bandaríkjaþingi óvináttu
og óvirðingu, er það færði hinu ný-
stofnaða lýðveldi íslendinga heilla
óskir sínar. Mun vissulega verða
tekið eftir þessu vestanhafs og það
þykja tákna viss stefnuhvörf í ut-
anríkismálaþj ónustu íslendinga.“
Flugmálaráðstefnan í Chica-
go er tvímælálaust mjög þýð-
ingarmikil fyrir okkur íslend-
inga, svo mjög sem land okkar
er nú komið í miðdepil flug-
samgangnanna milli Ameríku
og Evrópu. En er þó ekki eitt-
hvað til í því, sem Tíminn segir,
bæði um stærð og kostnaðar-
hlið sendinefndarinnar svo og
um skipun hennar?