Alþýðublaðið - 08.11.1944, Blaðsíða 2

ALÞÝÐU3LAÐIÐ
Miðvftudasw 8. uóv. 1M4.
Stjórn Bifreiðadjórafélagsins Hreyfill
I fremri röð, frá vinstri: Þorgrímur Kristinsson, gjaldkeri, Berg-
steinn Guðjónsson, formaður, Tryggvi Kristjánsson, ritari. í aftari
sröð, einnig frá vinstri talið: Magnús Einarsson, meðstjómandi,
Ingjaldur ísaksson, varaform., Ingvar Þórðarson, varagjaldkeri,
Björn Steindórsson, vararitari.
Bifreiðarsfjórar halda hátíðlegl
fíu ára atnæfis
Fyrsfa hveraraforkustöðin seff
• •
upp að Reykjakoti í Olfusi
Færeyskf skip ferst hér
við land með 13
manna áhöfn
FÆREYSKT skip að nafni
Verðandi, sem lét úr h“ofn
á Siglufirði 25. f. m. og ætlaði
til Reykjavíkur, hefir ekki kom
ið fram ennþá, og er talið full-
víst að skipið hafi farizt.
Á skipinu voru 13 menn, allt
Færeyingar. S-kip þetta var
orðið gamalt. Skipstjóri var
einn af neynöustu otg beztu
skdpstjórmuim færeyska flotans
Ole Lartsen að nafni.
Dómisr fyrir landbelg-
NÝLEGA var kveðinn upp
dómur í hæstarétti í mál-
inu valdstjórnin gegn skipstjór-
anum C. P. Aland frá Fleet-
wood á bv. Utrecht 303 frá
Ymuiden, Hollandi, er 3-ærðnr
var fyrír landhelgisbrot í Meðal
landsbugt.
Skipstjórinn var dæmdur í
29.500 króna sekt og allur afli
og veiðarfæri gerð upptæk..
í forsendum dóms'h*-
ar segir m. a.: Þriðjudaginn 6.
júní kom varðskipið Óðinn að
hollenzka togaranum TÞrecht
303, að veiðum í Meðallánds-
bugt. Var- skipstjóranum á tc#-
aranum tilkynnt að hann væri
að veiðum í landhelgi og skipað
að vinda upp vörpu sína. Vegna
veðurs var ekki hægt að gera
staðarákvarðanir- fyrr en kl.
19.40 sama dag.
Skipstjóri botnvörpungsms og
stýrimaður voru viðstaddir ,þesr,
ar staðarákvarðanir og miðanir
voru gjörðar og sambykkíu bær.
— Hins vegar sagoist skipstjór-
inn ekki hafa vit?$: að horn
hefði væri að veiðum í land-
helgi.
Happdrætti Háskóla íslaaás. i
Dregið/Verður .í.9. flokki á föstu j
dag. Athygli skal vakin á því, að ;
engir miðar verða afgreiddir á
föstudaesmorgun, og eru því síð-
jistu forvöð að endurnýja í dag og
á morgun.
BIFREIÐASTJÓRAFÉ-
LAGIÐ Hreyfill heldur 10
ára afmæli sitt hátíðlegt með
samsæti að Hótel Borg í kvöld.
Félagið var stofnað 6. október
1934, en áður höfðu verið gerð-
ar nokkrar tilraunir til þess að
koma á félagsskap og samtökum
meðal bifreiðastjóra. Það var
Jón Sigurðsson framkvæmda-
: tiici Áiþýðusambandsins, sem
átti frumkvæðið að stofnun fé-
lagsins. ,og hefir alla tíð síðan
stutt þennan félagsskap með ráð
um og dáð.
Þegar félagið var stofnað voru
kjör bifreiðastjóra ákaflega bág
borin, þá var algengast að þeir
hefðu 250 kr. í kaup á mánuði
og alveg ótakmarkaðan vinnu-
tíma. Þá áttu nær engir bif-
reiðarstjórar bifreiðir sínar, en
urðu að sæta því að vinna hjá
öðrum. Fyrsta umbótin á kjör-
um bifreiðastjóranna fékkst rétt
Qftir að félagið var stofnað.
Tókust þá samningar um ýmsar
kjarabætur, þar á meðal um á-
kveoinn vinnutíma 12 stundir
á sólarhring og 2 frídaga í mán-
uði. Síðan befir smátt og smátt
tekizt að bæta kjörin. Nú er
vinnutíminn ákveðinn 10 stund-
ir, en frá þeim tíma dragast 2
tímar í mat. Þá eru og ákveðin
sumarfrí og þessháttar. Kaup
er að sjálfsögðu allt annað en
var fyrrum.
Þegar bifreiðastjórar fóru
sjálfir að eignast bifreiðir var
félcgunum skipt í 2 deildir,
sjálfseignabifreiðastjóra og
vinnuþega. Er stjórnin þannig
■a puð, að hvor deildin kýs 3
menn,'en formaður er sameigin
legur.
Eitt stærsta skrefið, sem bif
rcicarstjórar hafa. stigið til auk
inna samtaka var það, er þeir
stofnuðu Bifreiðastöðina Hreyf-
11, er þetta samvinnufélag og í
því um 85% sjálfseignarbif-
reiðarstjóra í Reykjavík. Er
þetta fyrirtæki að eins í byrjun,
því að ætlun þess er að annast
sameiginleg - innkaup fyrir bif-
reiðarstjóra, stofna viðgerðar-
verkstæði o. s. frv.
Ágætt félagslíf er í Hreyfli
-? samibeldni meðal 'bifreiðar-
stjóranna, enda er það fyrsta
skilyrðið fyrir því að þeir geti
bætt kjör sín. Þeir geta sannar-
lega, eins og aðrar alþýðustéttir
séo góðan árangur af starfi
samtaka sinna, er þeir líta yfir
þessi tíu ár.
Verður hafizt hauda
á hverum í
FYRSTA HVERAGUFU raf
stöðin er nú orðin að veru
leika. Bauð Gísli Halldórsson
vélaverkfræðingur blaðamönn-
um austur að Reykjakoti í Ölf-
usi til að skoða hana sunnu-
daginn 1. okt. s. 1.
Veður var með versta móti
þann dag stormur og snjókoma,
en blaðamenn settu það ekki fyr
ir sig. Skýrði Gísli Halldórsson
aðdraganda þessarar fyrstu til-
raunavirkjunar og sýndi stöð-
ina í gangi.
•Urn það varð ekki efast ao
gufuvélin snerist fyrir gufunni,
j sem kom þarna um mjóa pípu
upp úr jörðinni. En milli gufu-
vélarinnar og rafalsins var
reimdrif og frá rafalnum lágu
rafmagnslei ðslur um litla töflu
í eitt ljós á þakinu og önnur
tvö inni í vélarhúsinu, sem var
byggt úr stálplötum. lijósin
brunnu skært og rólega eins og
venjuleg rafljós, en gufuþrýst-
mælarnir sýndu 1,2 loftþyngda
yfirþiýsting á innstreymisguí-
unni og 120° hita, en venju-
legan loftþrýsting og 100° hita
við útsreymið, sem fór beint út
í loftið. Snúningshraði aflvél-
arinnar, sem er venjuleg lítil
gufuvél með 135 mm. stimpil-
þvermáli og 75 mm. slaglengd,
var um 260 snúningar á mínútu:
Þar sem vél þessi er mjög lít-
il og auk þess gerð fyrir há-
þrýstigufu og notar aðeins ör-
litinn hluta þeirrar gufu, er
streymir þarna upp úr borhol-
unni, þá er aflframleiðsla henn
ar mjög lítil eða aðeins nokkur
hundruð vött. Stöðin er útbúin
sjálfvirkum smumingstækj um,
þannig að ekki þarf að lita eft-
ir henni nema kvölds og
morgna.
Skýrði Gísli Halldórsson frá
aðdraganda þessarar tilrauna-
virkjunar og frarrikvæmd henn
ar eins og hér segir:
,,Að Reykjakoti í Ölfusi var
um s. • 1. áramót boruð 22 m.
djúp 31/2 víð hola, sem gaf frá
sér aflmikla .gufu. Ritaði ég
grein um borun þessa í Vísi þ.
11. fébrúar og ritaði siðan b^ej-
arfulltrúunum bréf þ. 18. febr.
þar sem ég stakk upp á því aö
Reykjavíkurbær tæki til athug
unar virkjunarmöguleika gufu
hvera til aflframleiðslu og upp
hitunar
Bréf þetta var nokkru síðan
lagt fram í bæjarráði og var
samþykkt að beina þeirri áskor
un til þingmanna Reykjavíkur,
að þeir beittu sér fyrir þvi á al-
þingi a ð hafnar yrðu rannsókn
ir á virkjunarmöguleikum gufu
hvera í Hengli. Skömmu síðar
eða í marzbyrjun var sam-
þykkt svohljóðandi þingsálykt-
unartillaga: „Alþingi ályktar
að skora á ríkisstjórnina að láta
í samvinnu við Reykjavíkur-
kaupstað, hið allra fyrsta fram
fara rannsókn á virkjun gufu
hvera í Henglinum til hita og
rafmagnsframleiðslu. Skal
semja við Reykjavíkurkaup-
stað um skiptingu kostnaðar
við rannsóknir þessar milli rík-
issjóðs og bæjarsjóðs Reykja-
víkur. og heimilast að greiða
nauðsynlegt fé í þessu skyni úr
ríkissjóði."
1 Með þessari sambykkt hefði
mátt ætla að skriður kæmist
á rannsóknir þær sem á er
minnzt, en þó eru nú liðnir 7
mánuðir og þar með bezti tími
ársins án þess að neitt hafi ver
ið gert að hálfu hins opinbera
að þessum rannsóknum.
Frh. á 7. síðu
um aililiia rannsóknir
Hengiinum?
Jóhatmes á Borg
dæmdur fyrir frek-
leg verðlagsbrot
IpO ÝLEGA hefir Hæstirétt
ur kveðið upp dóm yfir
Jóhannesi Jósefssyni, eig-
anda Hótel Borg, fyrir brot
á verðlagsákvæðum. Var
Jóhannes dæmdur til að
greiða 10 þúsund krónur í
sekt og gert að endurgreiða
ólöglegan hagnað að upphæð
kr. 13,527,00.
í undi-rrét'ti hatfði Jóhanirues
verið djæmdur í 8 þúsund króna
aekt og gert að endurgreiða ó-
löglegan hagnað, yfir 23 þús-
und krónur.
Hæstiréttur hefir því hækkað
sektina um 2 þúsund krónur,
en lækkað endurgreiðsluna af
ólöglagum hagnaði um rúmar
níu iþúsund og fjögur hundruð
krónur.
Alþingi kemur affur
saman á fösludag
\ ''
A LÞINGI var eins og
kunnugt er, frestað sam
kvæmt beiðni ríkisstjórnar-
innar og átti fresturinn að
vera 10 dagar og var því gert
ráð fyrir að það kæmi aftur
saman í.dag.
Nú er hins vegar ákveðið að
þingið hefji fundi aftur á
föstudag.
konur eru 'beðnar að fjöknteauiai
á funidinn og mega þær tajfca
með sér gesti.
Kvenfélag Alþýðu-
flokksins heldur
fund í kvöld
VENFÉLAG Allþýðuflokks
ins heldur fund í kvöld
kl. 8,30 í fundarsal ALþýðu-
brauðgerðarinnar.
Á fundinum flytur formaður
flokksins, Stefán Jóh. Stefáns-
son, erindi um stjórnmálavið-
horfið, en frjálsar umræður
verða á 'sftir. Auk þess verða
ýms félagsmál rædd. Fólags-
Þegar herflufninga-
skipinu var sökkt
við ísland
Q ÍÐASTLIÐINN laugardag
^ voru tilkynnt nánari til-
drög þess, að amerísku herflut*
ingaskipi var sökkt af kafbáti Sl
Norður-Atlantshafi, á leið til íp
lands fyrir um það bil ári síðanu
Úm það bil 300 hermenn og sjó •
liðar og 38 skipverjar fórust er
skipinu, sem hét „Henry R.
Mallory“ sem var í skipalest*
var sökkt. Árásin var gerð í hríð
arbyl og stórsjó. Margir þeirra,
sem staddir voru neðan þiljst
fórust er tundurskeyti hæft®
skipið. Veðurhamurinn torvelá
aði, að unnt væri að setja á flot
björgunarbáta og fleka.
Allmargir amerískir hermenn,
sem enn eru á íslandi, komusfe
lífs af við þetta tækifæri og
nokkrir þeirra sem af komust,
hafa farið frá íslandi síðan þetta
gerðist. Þeir, sem björguðust úr
hinu sökkvandi skipi, voru flest
ir fluttir tli íslands, en nokkrir
til Bretlands.
Tónlisfarfélagið æflar að koma
ijéiæri inn á hverf heimili
Viðtal Fið féEagsíns ym hina nýfiv
fi-BÍJóðfæraverzlun þess
Tónlistarfélag
REYKJAVÍKUR hefir
stofnað hljóðfæraverzlun og er
í þann veginn að flytja inn
hljóðfæri í allstórum stíl. Mun
verzlun þessi eiga á leiðinni um
100 píanó og er þegar farið að
selja þau fyrirfram. Allur á-
góði, sem verður af hljóðfæra-
verzluninni rennur til væntan-
legrar Tónlistarhallar, sem fé-
lagið hefur ákveðið að koma
upp.
Af tilefni stofnunar þessarar
nýju hljóðfæraverzlunar hefir
Alþýð-ublaðið snúið sér til Ragn
ars Jónssonar formanns Tónlist
arfélagsins og sagði hann meðal
annars:
„Þessi nýja hljóðfæraverzlun
Tónlistarfélagsins er stofnuð af
brýnni nauðsyn. Tónlistarskól-
inn er sívaxandi og einnig mjög
vaxandi áhugi fyrir hljómlist
hér í bænum. En skortur á hljóf
færum hefur staðið í vegi fyrir
eðlilegri þróun í þessum mál-
um. Kennarar Tónlistarskólans
hafa jafnvel ekki getað fengi®
boðleg hljóðfæri. Fyrsta spori®
í þá átt að bæta úr þessu var
það, er við keyptum strengja-
hljóðfærin frá Englandi og gafsfe
það mjög vel.
Annars er það og tilgangur
Tónlistarfélagsins að reyna a®
koma hljóðfæri inn á hvert ein-
asta íslenzkt heimili og iriun fé~
lagið einskis láta ófreistað í þvé!
efni.
Við erum nú í þann veninn a®
fá um 100 píanó til heimilisnotk
unar, en við munum auk þess
flytja inn píanó og önnur hljóð-
færi jafnskjótt og losnar uitt
viðskipti milli landanna.
Til þess að gera fólki kleyfl;
að geta eignast hljóðfærin ver®
ur tekin upp sú aðferð að selja
hljóðfærin með afborgunu»
þeim sem þess óska.“