Alþýðublaðið - 22.11.1944, Blaðsíða 2

ALÞYÐUBLAÐIÐ
í Iðnó, þegar Alþýðusambandsþingiið var sett í gær.
' Kosning þingforseta og nefnda fer fram í
dag, en fundur hefsf bl. 9,30 fyrir hádegi
ATJÁNDA ÞING' Alþýðusambands íslands var sett í
gær kl. 2.25 í Alþýðuhúsinu Iðnó og munu hafa verið
viðstaddir setningu þingsins um 200 fulltrúar, en alls munu
fulltrúar þingsins vera 210 til 220 að tölu.
Áður en forseti Alþýðusambandsins, Guðgeir Jónsson, bók-
bindari, setti þingið lék hljómsveit nokkur íslenzk alþýðulög og
Fyrsfi desember
verður fánadagur
Tii minningar um sambandslögin
frá árinu 1918
MEÐ forsetaiírskurði um
fánadaga o. fl., 17.
ágúst 1944, er ákveðið, að 1.
deSember skuli vera fánadag
ur í minningu þess, að þann
dag árið 1918 gengu sam-
bandslögin í gildi, en með
þeim var ísland viðurkennt
frjálst og fullvalda ríki.
17. júní 1944 var lýðveldi
Stofnað á íslandi. Mun því sá
dagur hér eftir verða þjóð-
hátíðardagur íslendinga
eins og 1. desember var frá
1918—1944.
____
Minningaralhöfnin
um þá, sem fórusl
með Goðafossi ier
fram á morgun kl. 2
AMORGUN kl. 2 eftir hádegi
fer fram minningarathöfn
í dómkirkjunni um þá skipverja
og farþega, sem fórust í hinum
hörmulega atburði, þegar e. s.
Goðafoss var sökkt 10. þ. m.
Jafnframt fer fram útför Eyj-
ólfs Eðvaldssonar loftskeyta-
manns, sem lézt á leiðinni í
land í björgunarskipinu.
Sér Bjarni Jónsson vígslubisk
up mun halda minningarræðuna
og kirkjukór dómkirkjunnar
undir stjórn Páls ísólfssonar
mun syngja.
Ennfremur mun strengjasveit
Tónlistarskólans aðstoða og
Guðmundm' Jónsson syngur
einsöng.
Minningarathöfninni verður
útvarpað, og ennfremur verður
komið fyrir hljóðmögnurum á
landssímahúsinu, svo fólk sém
ekki kemst fyrir í kirkjunni geti
fylgst með athöfninni fyrir ut-
an kirkjuna.
Nánustu aðstandendum beirra
er fórust svo og ríkisstjóm og
sendiherrum erlendra ríkja er
fyrst og fremst ætlað rúm í kirkj
unni, en aðrir geta fylgst með at-
höfninni eins og áður er sagt í
útvarpinu og fyrir utan kirkj-
una. Það mun líka óhætt að full-
Frfe. á 7. sí®u.
alþjóðasöng verkalýðsins.
í setningarræðu sinni sagði
Guðgeir Jónsson meðal annars:
„Þetta er í þriðja sinn, sem
við komum saman til þings í
yfirstandandi styrjaldartímum.
Fyrirrennari minn, sem forseti
Alþýðusambandsins sagði er
hann setti síðasta þing Alþýðu-
sambandsins, að þó að við ís-
lendingar værum ekki styrjald-
arþjóð, þá*hefðu margir íslend
ingar látið lífið af styrjaldar-
ástæðum. Hið sama verð ég nú
að segja við þetta tækifæri.
Heilar skipshafnir hafa horfið
síðan við héldum þing síðast
og margir aðrir hafa farizt. Síð
asta slysið mun okkur minnis-
stæðast. Við hér höfum misst
úr fylkingum íslenzkrar alþýðu
stéttar marga ötula og góða fé-
laga af þessum ástæðum, en auk
þeirra hafa margir aðrir horfið.
Ég vil hér minnast þriggja
manna, sem mikið hafa komið
við sögu samtakanna: Davíðs
Kristjánssonar, Hafnarfirði,
Guðmundar Jónssonar frá Narf
eyri, sem báðir hafa átt sæti á
þingum sambandsins og verið í
stjórn þess og Friðriks Halldórs
sonar loftskeytamanns, sem var
ritstjóri „Vinnunnar“, fyrsta ár
| ið. Bið ég fulltrúa að rísa úr
i sætum sínum og minnast allra
[ nefndra og ónefndra, karla og
kvenna, sem horfið hafa úr röð
um okkar.“
Risu fulltrúar þá úr sætum
sínum og var þögn stutta stund,
en að því loknu hélf forsetinn
áfram:
„Á þessu ári eru 50 ár liðin frá
því fyrst voru stofnuð verka-
lýðsfélög hér á landi og verður
þess minnzt síðar í sambandi
við þetta þing. Ég minnist fyrsta
Alþýðusambandsþingsins, sem
ég átti sæti á. Það var haust-
þingið 1916. — Ósjálfrátt ber
ég það saman, er ég lít nú yfir
þennan sal. Þá voru ekki margir
og þó var litli salurinn í Báru-
húsinu uppi, en Báruhúsið var
fyrsta verkalýðshúsið, sem
byggt var hér á landi, allt of
stór. — Nú er þessi stóri salur
helzt of lítill. En það hefur sann
azt á Alþýðusambandinu, að
mjór er mikils vísir. í Alþýðu-
sambandinu eru nú yfir 20 þús-
undir félagar. Það mun því láta
Hærri að einn þriðji hluti til
helmingur íslenzku þjóðarinnar
sé tengdur Alþýðusambandinu
Prh. á 7. síðu
Þegar Guðgeir Jónsson setti Alþýðusambandsþingið.
Miðvikudagur 22. nóv. 1944».
■ i................... , . ;.i,I. ,
Frumvarpið um nýbyggingarráH
afgreitt óbreytt trl efri deiSdar
Frumvarpið var samþykkt með 18 atkvæðum
og mótatkvæðalaust
|7 RUMVARP ríkisstjórn-
arinnar um nýbygging
arráð var endanlega sam-
þykkt í neðri deild í gær og
afgreitt til efri deildar með
18 samhljóða atkvæðum.
Voru haldnir tveir fundir
í deildinni til þess að ljúka
málinu og koma því til efri
deildar.
Kvikmynd í eöiiiegum
liíum af iýSveldís-
háííðinni
Verður tilbúin næsta vor
Fyrri fundur neðri deildar
hófst á venjulegum tíma, og
kom frumvarpið þá til 2. umr.
Meiri hluti fjárhagsnefndar
deildarinnar lagði til, að frum-
varpið yrði samþykkt óbreytt,
eins og frá var skýrt hér í blað
inu í gær. í minnihlutanum er
Skúli Guðmundsson. Skilaði
hann alllöngu ' nefndaráliti og
vildi gera á frumvarpinu nokkr
ar breytingar, þó engar stór-
vægilegar. Hann lagði m. a. til,
að báðum bönkunum, Lands-
bankanum og Útvegsbankan-
um, yrði gert að skyldu’ að
leggja hluta af inneignum sín-
um erlendis á sérstakan reikn-
ing og að þessi upphæð yrði
hækkuð upp í 450 millj.
Ásgeir Ásgeirsson var fram-
sögumaður meirihlutans. Hann
kvaðst ekki sjá ástæðu til að
bæta neinu við það, sem forsæt
isráðherra hefði um frumvarpið
sagt við fyxstu umræðu. Varð
andi það, að gera ætti báðum
bönkunum að skyldu að leggja
til hliðar gjaldeyri tók Ásgeir
það fram, að tilgangslaust væri
að láta þá kvöð einnig ná til
U tvegsbankans. Bankinn ætt ó
verulegar innstæður erlendis.
Gjaldeyriseign þjóðarinnar
væri nálega eingöngu í umsjó
Landsbankans. Utvegsbankinn
fengi Yi hluta gjaldeyrisins fyr
ir útfluttar vörur, og andvirði
útflutningsins væri öllu varið
til greiðslu innflutningsins. Þær
300 millj., sem hér væri um að
ræða, yrðu því að takast af inn-
stæðum Landsbankans. Og hér
væri raunar ekki um neina kvöð
að ræða, sagði Ásgeir, umfram
það sem verið hefði. BönV”-
væri báðum óheimilt að selja er
lendan gjaldeyri án leyfis stjórn
arvaldanna. Hins vegar væri
sjálfsagt að leggja þessa sömu
kvöð á Útvegsbankann, hvenær
sem ástæða væri til.
Ásgeir kvaðst ekki sjá ástæðu
til að hafa upphæðina hærri en
gert væri ráð fyrir í frumvarp-
inu. Margar þarfir væru eftir
sem þyrfti að fullnægja, þótt
ekki væri um að ræða afgang
af útflutningi yfirstandandi árs.
Mætti í því sambandi minna á
húsabyggingar og annað, sem
að þessum málum lyti.
Skúli Guomundsson flutti all
langa ræðu og gerði grein fyrir
breytignartill. sínum.' Hann
dvaldi og alllengi við nauðsyn
kauplækkunar, til þess að fram
leiðslan gæti borið sig.
Ásgeir Ásgeirsson benti á í
svarræðu sinni, að það værji al-
kunn sannindi að dýr vinni ætti
rætur sínar að rekja til dýrrar
matvöru. Það væri ekki hægt
að gera kröfu til þess, að vinn-
an væri ódýr, þegar matvæli og
aðrar nauðsynjar, svo sem hús-
næði, væri dýrt. Verkamennirn
ir gætu vel sagt, að þeir skyldu
vinna fyrir sömu laun og erlend
ir stéttarbræður þeirra, ef þeir
fengju kjöt, mjólk og smjör við
sama verði og þeir.
Það er ákaflega einhæf lausn
á örðugleikum atvinnuveganna
Frh. á 7. síðu
EINS og kunnugt er beitttí
Þjóðhátíðarnefnd sér fyr»
ir því í vor að kvikmynduð yr@l
lýðveldishátíðin.
Réð nefndin til sín þrjá Ijós-
myndara í þessu skyni og vom
það Vigfús Sigurgerisson, Kj&rt
an Ó. Bjarnason og Édvard
Sigurgeirsson.
Verða kvikmyndir þær seœ
menn þessir tóku, sendar til..
Ameríku og verða þær fullgerS
ar þar.
Ráðgert er að skeyta allar
filmurnar saman í eina stóm
kvikmynd, sem taka mun um
tvær klukkustundir að sýna.
Framan við myndina verða
þættir um land og þjóð, áður
en kemur að sjálfum hátíða-
höldunum í sambandi við lýð~
veldisstofnunina.
í myndina verða teknir kafl-
ar úr ræðum þeim, sem fluttar
voru á hátíðinni svo og klukkna
hringingin. Þá verður íslenzk
tónlist í myndinni og mun PáJI
ísólfsson sjá um þann þátt.
Kvikmyndin verður í eðlilegum
litum, og verður reynt að ger&
hana þannig úr garði, að hún
verði svo fullkomin, sem bezt
verður á kosið..
Ekki er fullráðið hvar kvik-
myndin verður fullgerð, e».
Thor Thors sendiherra mun
hafa milligöngu í því máli.
Vonazt er til að myndin verðfc
fullgerð og komin hingað á
næsta vori, og verður hún þá
væntanlega sýnd víðsvegar um
landið.
Tvær milljénir til
Sauðárkróks til að
virkja Gönguskarðsá
np VEIR ALÞINGISMENN,,.
þeir Sigurður Þórðarson og:
Jón Sigurðsson flytja í sameia
uðu þingi tillögu til þingsálykt
unar um ríkisábyrgð á rafveitu
láni fyrir Sauðárkrókshrepp. Er
tillagan svohljóðandi:
„Alþingi ályktar að fela ríkis-
stjórninni að ábyrgjast fyrir
hönd ríkissjóðs allt að tveggjffi
millj. króna láni, sem Sauðár-
krókshreppur tekur til rafvirkj
unar Gönguskarðsár og til þess
að standast kostnað við endur-
bætur á rafleiðslukerfi kaup-
túnsins. Ábyrgð þessi mó þó
ekki ná til hærri fjárhæðar em
nema mundi 80% af stofnkostn.
aði rafveitunnar.“
í greinargerð fyrir tillögnnm
segir:
„Tillaga til þingsályktunar,.
svipaðs efnis og þessi, var flutt
á sumarþinginu 1942 og var þá
ékki útrædd. Ennfremur var
flutt á vetrarþingi sama ár fnr„
til laga um virkjun Göngu-
skarðsár í Skagafirði. Var þvf
vísað til milliþinganefndar í raf
magnsmálum, og hefir ekkert
frá henni heyrzt um það síðan.
Fyrir aðkallandi nauðsyn Sau®
Frh. á 7. síðu