Alþýðublaðið - 24.11.1944, Blaðsíða 4

4
Föstudagur 24. nóv. 1944.
pftfjfabUftfþ
Ötgeí-adi: Alþýðuflokkurinn
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn og afgreiðsla í A1
'.ýöuhúsinu við Hverfisgötu
Símar ritstjórnar: 4',C1 og 4901
Símar afsr-iðslu: 4900 og 4906.
Verð í lausasölu 40 aura.
Alþýðu nrentsmiðjan h.f.
Alþýðusambands-
þingið
FYRSTl. FRÉTTIRNAR, sem
borizt hafa af átjánda þingi
Alþýðusambandsins, munu
vekja undrun margra.
Menn spyrja sjálfa sig: 'Hvað
vakir fyrir þeim fulltrúum
verkalýðsfélaganna, sem vilja
heldur Þórodd Guðmundsson
fyrir forseta þingsins, en Finn
Jónsson félagsmálaráðherra ?
Þóroddur Guðmundsson er
þekkt sprauta Moskvukommún
ista hér á landi. Hann hefir dval
ið þrjú ár austur í Moskva til
þess að læra moldvörpustarf
•alþjéSasambands kommúnista í'
verkalýðshreyfíngunni. Eftir
Jhann liggur ekkert, sem til var-
anilegra íhagsbóta eða aukinna
réttinda fyrir verkalýðinn verð
ur reiknað. Hann situr að vísu
á alþinigi sem fulltrúi kommún
ista, en er þar í litlu áliti. Það
eina, sem vakið hefir nokkra
■eftirtekt á honum, er sundr-
ungarstarf hans í verkalýðs-
hreyfinigunni sjálfri og fjand-
sikapur viið' Alþýðuflokkinn,
þann flokk, sem allar varanlegar
kjara- og réttarbætur fyrir
verkalýðinn og launastéttirnar
í landinu yfirleitt eru við tengd
ar.
Finnur Jónsson félagsmála-
ráðherra er ólíkur maður. Hann
hefir í tvo áratugi barizt í fylk
ingarbrjósti verkalýðshreyfing-
arinnar, á alþingi og utan þings,
fyrir flestum þeim framfaramál
um, sem gerbreytt hafa lífi og
kjörum hins vinnandi fólks í
landinu og skapað því aðstöðu
til að gera sig gildandi eins og
aðrar stéttir þjóðarinnar. Við
hans nafn eru tengdar nokkrar
þýðingarmestu framfarir og
skipulagsbreytingar, sem orðið
hafa í höfuðatvinnuvegi okkaao
sjávarútverginum, á síðari ár
um. Hann er sakir hæfileika og
reynslu í tölu þeirra manna á
alþingi, sem mest eru metnir.
Og í hinni nýmynduðu ríkis-
stjórn er hann að undirbúa eina
þá stórkostlegustu réttarbót fyr
ir alla alþýðu manna, sem rædd
hefir verið með þjóð okkar —
loggjöf um almannatryggingar
eins og þær eru nú fullkomnast
ar ráðgerðay í heiminum.
Menn spyrja: Hvað vakir fyr
ir þeim hundrað og fimm full-
trúum á þingi Alþýðusambands
ins, sem hafa þessar staðreyndir
að engu, og vilja heldur hafa
Þórodd Guðmundsson en Finn
Jónsson fyrir forseta sambands
þingsins? Eru þeir fulltrú-
ar, sem svo fylgisspakir eru við
Moskvakommúmstá, virkilega
að vinna fyrir verkalýð þessa
lands?
*
En það er fleira, sem menn
furða sig á, í fyrstu fréttunum
af átjánda þingi Alþýðusam-
bandsins.
Nokkrum fulltrúum, sem
komnir eru langan veg á erfið-
um árstíma utan af landi, hefir
verið neitað um fulltrúarétt-
indi á þinginu fyrir tilverknað
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Tileanaur o
Ph iladelphiuyf irlýsingin:
markmið hins
PIIILADELPIIIU YFIRLÝlSINGIN um tiilganig Oig markmið
hins aljþj óðleigu vinnumálasambands — I. L, O. — Sem al-
þingi mun innan fikamms samþykkja, að ísland gerist með-
limjuir í, vair igefin út af sáðasita iþingi samlbandsinis, sem huldið
vair í Philiadelphiu á Bamdarakjiunum í maí isíðasrtliðið vor. Fer
þetrta söigulega þlaigg orðrétt hér á eftir:
Aðalþing hins alþjóð-
LEGA VINNUMÁLASAM--
BANDS samþykkir hér með, á
26. fundi sínum á Philadelphíu,
10. dag maímánaðar árið 1944,
eftirfarandi yfirlýsingu um til-
iganig og markmið Hins alþjóð
lega vinnumálasambands og
jþær mieiginreglur, sem ætlazt
er til, að marki stefnu meðlima
þess.
I.
Þingið staðfestir enn á ný þær
grundvallarreglur, sem starf-
semi sambandsins er byggð á,
en þær eru í einstökum atrið-
um eins og hér segir:
(a) Vinnan er ekki verzlunar-
vara, sem á að fylgja lögmáli
um framboð og eftirspurn.
(b) Frelsi til að láta í .ljós skoð-
anir og samtakafrelsi er ó-
hjákvæmilegt skilyrði ör-
uggra framfara.
(c) Fátækt, á einhverjum stað
skapar hættu fyrir vel-
gengi á öðrum stöðum.
(d) Stríðið gegn skortí verður
að heyja með óþreytandi
elju hjá hverri og einni þjóð,
með stöðugum og sameigin
legum alþjóðlegum átökum,
þar sem fulltrúar verka-
manna og vinnuveitenda,
sem og fulltrúar ríkisstjórna
— en þeir skulu allir njóta
sömu réttaraðstöðu — koma
saman til frjá'lsra umræðna
. og lýðræðislegra ákvarðana
í því skyni að stuðla að efl-
ingu almenningsheillar.
n.
í trausti þess að reynslan hafi
til fulls sýnt sannleiksgildi þess,
sem segir í stjórnarlögum Hins ,]
alþjóðlega vinnumálasambands, -
að varanlegur friður fáist hví
aðeims, að hanin sé grumdvaíllað-
ur á félagslegu réttlæti, stáðfest
ir þingið, að:
(a) Állir menn, án tillits til kyn
flokka, trúarbragða eða kyn
ferðis, eiga rétt á því að leita
bæði efnalegrar velferðar
sinnar og andlegs þroska í
frjálsum og sómasamlegum
lífskjörum, fjárhagslegu ör-
yggi og jafnrétti til að fá að
njóta þeirra hæfileika, sem
hver og einn hefir til að
bera.
(b) Sköpun þeirra skilyrða sem
gera þetta mögulegt, skal
vera höfuðmarkmið innan-
fliamidis-, iotg allþjóiðiaþtjórnr'
mála.
(c) Alla innanlands- og alþjóða
stjórnmálaviðleitni og fram
kvæmdir, einkum hagfræði
legs og fjármálalegs eðlis,
skal dæma út frá þessu og
því aðeins láta koma til
framkvæmda, að talizt geti
til eflingar, en ekki til hindr
unar því, að náð verði þessu
höfuðmarkmiði.
(d) Það er skylda Hins alþjóð
lega vinnmálasambands að
rannsaka og íhuga allt það,
sem fram kemur í alþjóðleg
um hagfræði- og fjármála-
stefnum og ráðstöfunum,
með hldðján af þesisiu höfuð-
markmiði.
(e) í framkvæmd þeirra starfa,
siem Hiinu aJiþjióðlaga vininiu-
málasambandi eru falin, er
.því heimiLt, að uindangieing-
inni rannsókn á öllum hag-
fræðilegum og fjármálaleg-
um atriðum, sem um er að
ríðia, að talka upp d áikvarð-
anir sínar og tillögur hver
þau ákvæði, sem það álítur
réttmætt.
III,
Þingið viðurkennir það sem
helga skyldu Hins alþjóðlega
vihnumálasambands að stuðla
að því á, meðal þjóða heirns-
ins, að stefnt sé að því, sem hér
segir:
(a) Nægri atvinnu og bættum
lífskjörum.
(b) Að verkamenn fái atvinnu í
þeim starfsgreinum, þar sem
þeir geta notið þeirrar á-
nægju að láta í té í sem rík-
ustum mæli hæfileika sína
og fagkunnáttu og lagt sem
stærstan s'kerf til almennr
ar velferðar.
(c) Að til þess að ná þessu marki
með fullkominni tryggingu
fyiriir alla, sem hkiit eiga
að miáli, sé möninum gert
k'Ieift að a.fla sér fræislu og
íþjálfíuiniar, og ennfremur, að
.fflytja mieigi meinin á mlilli
aitvinnuigriedinia og tdl an'nairra
isitaða til að situinda þaæ ait-
viinímu eðia sotjast að.
(d) Að' isetja reglur um 'lauin
og ibekjuir, vinmudaig oig önn-
ur vinmuisikillyrði, - sem miði
að þvd að tryggjia öllum,
réttmæ'tan hknt af arðd fram-
leiðslunnair, og lágjmarks-
laun öllum, s*em vinna og
©ru verndar þurfi í iþeEisu
efini.
(é) Að viðurkenmdur sé í verk-
iniu réttur manma ■til sam-
leiginlegra sa.nminigsumleit-
.ania, samvinna vininustjórn-
enda oig veinkalýðis til áfram-
haildaindi umbóta á firam-
leiðisluafköisitum og sam-
váinina vierkamamna qg vinnu
kommúnista. Það hefir ekki
verið gert vegna þess, að
nokkur vafi leiki á, að þeir
hafi verdð kosnir fulltrúar í
þeim verkalýðsfélögum, sem
þeir eru méðlimir í, né heldur
á hinu, að þau félög eigi rétt
á, að hafa fulltrúa á sambands
þinginu. Nei, það eru aðeins smá
vægilegir formsgallar á kosn-
ingu þeirra, sem gerðir eru að
átyllu til þess, að neitá þeim
um fulltrúaréttindi og ónýta
hina löngu og erfiðu för þeirra
utan af landi til höfuðstaðarins,
af því, að þeiir eiru ékki fylgis-
menn kommúnista.
Slík vinnubrögð hafa áður
fyrr ekki þekkzt á þingum Al-
þýðusambandsins; enda eru þau
ekki samboðin félagsskap verka
lýðsins.
*
Það tvennt, sem hér hefir ver
ið minnzt á, er ekki nema byrj
unin á Alþýðusambandsþing-
inu. Öll hin mikilvægari störf
þess eru eftir. En það er von-
andi, að annar andi ríki í þeim,
en í því, sem búið er.
Roosevelt Bandaríkjaíorseti um
PhilðdefphiuyfirEýsinguna
ÞER hafið haldið þing í Philadeluhiu, þar sem feður
þessa lýðveldis staðfestu fyrir 169 áriun, að augljós
væri meðal annars þau sannindi, að öilum mönnnum væru
af, skaparanum gefin ákveðin ómissandi réttindi, svo sem líf,
frelsi og l’eit að hamingjunni. í þessum orðum felst markmiö
allra þjóða, sem gæddar eru hugsjónum frelsis og lýðræðis.
Yfirlýsing sú, sem þér hafið gefið í Philadelphiu, á
vafalaust eftir að verða álíka mikilvæg — ég trúi því ein-
læglega, að óbornar aldir muni líta um öxl á þennan at-
V
burð og telja, að hann marki tímamót í sögu mannsand-
ans.
Roosevelt forseti í ávarpi til fulltrúanna á 26.
þingi hinnar alþjóðlegu vinnumálas.tofnunar, í
hvítahúsinu x Washington 17. maí 1944.
vedtenda í (þwvi að ondinbúa
og beiiba félagBlaguim og hag-
i fræðiílieguim ráðisitöfiuimuan..
(f) Efling félaigslegra öryggis-
iráiðlsiafana í því skyni að
• tæyggja igramdvaUaætbekj'Uir
ölluimi, sem. eru yemdar
þurfi 1 því efná, svo og alls
herjaæ sjúkæaumsjá.
(|g) Fulilinægjiaindi vieimd á lífi
LAÐAUMRÆÐUR um
(hsnnaðaælega þýðingu oig
fnaimtíð íislanids veæða itíðaæd og
■tíðairi, ekki aðeiins hér hjá okk-
uæ, heldur og eælendis. Moaig-
uimlblaðið bintiæ t. d. í gær at-
Qiygilisfverðla igre'ki uim íisiland,
Gæænlianid og Banidaæíkin, sem
niok'kiru síðan var í aanerísku
tímaritiinu „Review“ og eæ eiftir
Hiainis W!. Weigert. Þar sieigiæ
meðal amnairs:
„Island er þýðingarmikill hlekk
ur í sambandi Narðuír-Ameíríku
við meginland Evrópu og Asíu. Frá
ströndum íslands er hægt að hafa
eftirlit með meiri hluta Norður-
Atlandshafsins. Hversu þýðingar-
mikil landfræðileg og hernaðar-
leg lega landsins er, má bezt sjá
af því, að Bretar og Bandaríkja-
menn hafa í sameiningu ráðist í
að gera eyjuna að mikilli flota-
stöð í þessari styrjöld. Vegna
þess að hafnir fslands frjósa ekki
á veturna, hefir landið verið afar
þýðingarmikið vegna láns og leigu
hergagnaflutninganna til Mur-
mannsk og ennfremur hefir frá
íslandi verið hægt að veita skipa-
lestum góðá vernd' % hluta sjó-
leiðarinnar milli Bretlands og
Bandaríkj anna.
Eyjan er einnig þýðirigarmikil
vegna flugleiðanna. — Nokkrar
þráðnauðsynlegar flugleiðir frá
flugvöllum í Kanada og Banda-
ríkjunum til Rússlands ' og Bret-
landseyja liggja um ísland. Flug-
veldi, sem stöðvar hefir á íslandi,
getur ekki aðeins varið þessar
og beilisiu verkaimainna. í ölflr
um atvÍininiUigreínium.
(h) Bamavernd oig nxæðralhjálp
(i) Að tryggja mönnum gott
viðiuævææi, ihúsnæði og mögu
leáka .til íhváldar og memnt-
umar.
(j) Að itryiggja mörmurn jafn-
rétti til að fá' að njóta memmt
Framh. á 6. síðuu
flugleiðir og sjóleíðína á Norður-
Atlantshafi, heldur og haft eftir-
lit og ráðið yfir flugvöllum og veð
urathuganastöðvum á Grænlandi.
Núverandi styrjöld hefir kermt
Bretum og okkur það, að fsland
verður ávallt héðan í frá að vera
óskiptur hluti af sameiginlegu vam
arkerfi okkar og má aldrei falla í
heridur, eða komast undir áhrxf.
voldugs óvinalands okkar.“
Þagar himgaið er komiö í
ggeini himis amerísfea höfundair
mun ednhver nú máske hugsa,
að það sé vafasamuæ . ávinn-
iinigur fyrir' sjálf«itæði okkar,
að landið skuli vera talið svo
þýðingarmikið í átökum stór-
veldanna. En höfundurinn legg-
uæ áherzlu á, að sjálfstæði lands
ins verði váirt og loforð Banda-
æikjannia við það í öllu haldin..
Hann segir síðar í grein sinni:
„Eins og drepið var á hér að
framan, er samningur sá, semi
Bandaríkin hafa gert við íslend-
inga til að tryggja hagsmuni sína,
varúðarráðstöfun, sem algerlega er
bundin við ófriðarástand. Eftir stríð
verðá að koma í staðinn nýir samr.
ingar. í þeim samningum verða
hagsmunir Bandaríkjanna um al-
gert öryggi aðeins einn liður.- f -
samningaumleitunum verðum . við
að sameina þann lið öðrum, sem er ■
jafn mikilvægur, en það er á-'
kvörðun íslendinga mn að gæta í
öllu sjálfstæðis síhs eigin lýðveld
is.“
Frh. á 6.. sxðu.