Alþýðublaðið - 24.11.1944, Blaðsíða 6

£
ALÞVÐUBLAÐIP
Föstudagur 24. nóv. 1944.
Tilkynning um bannsvæði
Brezka herstjórnin hefur tálið nauðsynlegt vegna kafbátahættu,
að banna alla umferð skipa í myrkri um ákveðið svæði, í og utan
við Faxaflóa. Takmörk svæðisins eru sem hér segir:
a. Geirfugladrangur
b. 63. 40% N. 22. 49 V.
c. 64. 06% N. 22. 49 V.
d. 64. 07 N. 22. 33 V.
e. 64. 26 N. 22. 33 V.
f. 64. 26 N. 23. 18 V.
Ríkisstjómin hefur því ákveðið að banna fyrst um sinn, þar til *
öðruvísi verður ákveðið, fiskveiðar, siglingar og umferð allra
skipa um þetta svæði í myrkri.
Skip, sem eru stödd utan þessa svæðis, en innan 60 sjómílna fjar-
lægðar frá Reykjavík, skulu vera svo vel lýst sem frekast er unnt.
Menn eru stranglega aðvaraðir um að hlýða banni þessu. Hver sá,
er útaf því bregður, á það á hættu að lenda í hernaðaraðgerðum.
Atvinnu- og samgöngumálaráSuneyiiS,
23. nóvember 1944.
HVAÐ, SEGJA HIN BLÖÐIN
Frh. á 4. síðu.
Og lejnn segir í grein hins
amer'íska höfundar:
„Hvorki mun ísland af hern-
aðarlegum ástæðum né vegna flug
samgangna eftir stríð, verða hjá-
lenda Bandaríkjanna. Spurning-
arnar, sem fram köma við að
reyna að skyggnaat inn í framtíð
íslands, dragá upp mynd af hin-
um mikilvægustu staðreyndum,
sem atburðir þessarar styrjaldar
hafa leitt fram í dagsljósið, en það
er, að þjóðir, seotn byggja lönd, er
hafa mikílvæga hernaðarlega þýð
ingu, geta ekki lifað í sjálfstæðri
einangrun, en á hinn bóginn eru
svæði þessi of mikilvæg hagsmun
um margra annarra ríkja, til þess
að voldugu nágrannaríki geti hald
ist uppi að fara með smáríkin eins
og hjálendur sínar. í beinni merk
ingu orðsins verða þessi lönd, að
vera undirstaða — hornsteinninn
— að nýrri alþjóðasamvinnu, sem
einhvem tíma mun yfirstíga þjóð
ernisstefnur og stórveldastefnur.
Það getur vel svo farið, að ís-
land og Grænland verði prófsteinn
inn á alþjóðasamvinnu á breið-
ara gnmdvelli.“
Svo líttun við sjáMir ekmig á
Philadeípfaiuyfir-
lýsingin
Frh. af 4. síðu.
/uruar og atvtiininumögiiileika.
IV.
Vittandi viía, að fyllri ihiaig-
inýting á auiðlindum ihieimsins
til þess iað ná þeim mairkmiðun,
isiem .gmeinrr í þessari yfirlýs-
ingu, er hægt að tryggja með
■várkum aðgerðum á iirmanilainds
og alþjóðavettvangi þar á með-
al ráðiStöfunum til að auka fram
leiðsiu og neyzlu, til að forða
miklum fjárhagssveiflum, til að
efla fjárhagslegar og félagsleg
ar framfarir í þeim hlutum ver
aldarinnar, þar sem hagnýting
auðlinda er skammt á veg kom
in, til að tryggja meiri festu í
markaðsverði helztu nauðsynja
og til að stuðla að víðtækari og
öruggri heimsverzlun, heitir
þingið ful'lri samvinnu Hins al-
þjóðlega vinnumálasambands
við þau alþjóðasamtök, sem
hægt er að trúa fyrir ábyrgðar
hluta í þessu mikla starfi og efl
ingar heilbrigði, menntunar og
vellíðanar aiíra þjóða.
V.
íÞinigJið tstaðfestir, ialð þær
grundvallarreglur, er getur í
þessari yfirlýsingu, eiga fylli-
lega við hjá öllum þjóðum
heims, og að, — enda þótt að-
ferðina, sem hverjum og einum
henitar bezt, verði að ákveða með
ftuMiri hliðsjón af fóLagsieg
og fjárhaglegum þroska, með
hverri þjóð fyrir sig, varðar það
allan hinn siðaða heim, hvernig
tekst að leýsa þessi mál bæði
hjá þjóðum, sem eru upp á aðra
'komnar, og hinium, sem öðlazt
hafa fullt sjálfsforræði.
Barnakarl skriffar um:
Barnafræðslu, barnauppeldi og
heimavisfarskóla
ÞAÐ er aifkn(iikið rætt og
ritað lum sfcóla oig fuppeld-
iismái im 'þessar mimdir, og
sénsitök ne&id starfandi sem
fjafliiar nm jþessi mái. í Alþýðu-
blaðiniu hefur birstt eriinddi sem
fræðfljumálaistjóri fl'Uititi í útvarp
ið nm þetta, og er þar aið finna
ýmsar breytingar til bóta frá
þvi sem nú er.
Em þessar ibreytinigar virðast
hefsit eiga að bomast á í sveit-
ium og smáþorpum, en senni-
fleiga ólátiur nefndin að betnr sé
séð fyrir iþeisisiuim oniáilium í
Reykjavik og öðrurn kaupstöð-
um- Það er reyndar líklegt að
sflióflaihúisniæði oig kenslu;áihödd
uppfylfli 'betur kröfiur tiímams
hér í Reykjavík heldux en í
strjiáilbýliiruu. En verði skóla-
skyfldnraíldiur hækíkaður tifl. 15
ára þá býist ég við að jafnvel
hér 1 Reykjavík fari að þrengj-
ast um skólahúsnæði.
Em þráitt fyrir iþað 'þó að ibet-
ur kunni að vera séð fyrdr þess-
um h'lutum hór, en víða arm-
arstaðar, þá er árangurinn af
7 ára bamiaisikólaméirni niú, sann-
arleiga ekki 'betri en hamn var
af nokkurra vikna farkennsflu
á uppvaisfarárum mdmium, svo
að ekki sé faistaæ að orði Javeðið.
É;g sfcail strax italca það fram
að ég álít ekki að orsökin tiil
þessa sé sú, hvorki að kennarar
vanræki störf sín, né að börn
og unglingar séu ver gefin nú
em áður. Nei, það er annað sem
veldiur. í fyrsta *la)gi gaitam,
borgarlífið, með ölkum sínum
ys ag þys, skvafldri oig skemimt-
unum, kvifcmyndahúsuim o. fl.
sem truflar mátmsmæði og nárns-
áhuga ibamamna.
Allir fkannast við þessar Ijóð-
flíniur.
„Glefur oss glaumurinn
ginnir oss sollurinn.“
Og ef tvítugur stúdent hefir
haft ástæðu til þes að háfa þær
yfir endur fyrir löngu, hversu
miklu 'fremur mættu börn inn-
an fermingaraldurs ekki segja
það sama á vorum .tímum.
í öðru lagi, hér í Reykjavík
hagar víða þannig til jafnvel
hjá fólki sem talið er að hafi
við efnalega góð kjör að búa, að
engin staður er á heimilinu þar
sem börnin gæti einangrað sig
með heimanámsefni sitt, og
trufla hvert annað þegar mörg
verða að vera í sama herbergi
með ólík námsefni eftir aldri,
eða innanum fullorðið fólk, eins
og kunnugt er í hinu alkunna
húsnæðisleysi og húsnæðis-
þrengslum hér í bænum.
Til þess að ráða bót á þessu
er að minni hyggju aðeins eitt
ráð sem líklegt er að kæmi að
nokkru haldi en það er að stofna
heimavistarskóla á afskektum
stöðum í sveit eða við sjó en
fjarri skarkala bæjarlífsins, t.
d. fyrir árgangana 13—15 ára
til að byrja með, og hafa annars
vegar skóla fyrir drengi þar
sem kennarar væru karlmenn
og annan fyrir telpur þar sem
konur kenndu.
Það yrði vafalaust auðveld-
ara fyrir börnin að' læra við
um aðgöngumiða kvikmyndahús
anna og öðru þaðan af verra.
Ýmsir halda því sjálfsagt fram
að heimilin eigi að hafa stjórn
á börnum á þessum aldri, en
það er hægara að segja það en
framkvæma. Húsfreyjur eru
venjulega einar við heimilis-
störfin oft með smábörn og
komast varla út fyrir hússins
dyr til þess að afla heimilinu
daglegra nauðsynja hvað þá til
þess að leita uppi eldri börnin,
ef þau lenda í sollinum. Og
auk þess hvert á að leita?
Bærinn er stór sem kunnugt
er og margt sem freistar barn-
anna, þetta í dag, hitt á morg-
un. Flestir heimilisfeður vinna
frá morgni til kvölds sem kunn
ugt er og er því auðsætt að
engir eru til slíks eftirlits á
heimilunum.
Einhverjir kunna nú að halda
því fram að heimavistarskólar
af þessú tagi hefðu það mi'kinn
kostnað í för með sér að þetta
sé kleift þess vegna. En höf-
um við ráð á því íslendingar að
láta verulegan hluta af æsku-
lýð okkar verða andlega Van-
þroska þrátt fyrir ærin tilkostn
að ef einhverjar heppilegri leið
ir er hægt að finna til aukinnar
mennipgar, þó að það kunni að
kosta nokkru meira fé? Ég
hygg að allmörg heimili hér í
bæ hafi ekki verri fjárhags-
ástæður til þess að kosta börn
sín í heimavistarskóla en ýmsir
í sveitum og kauptúnum þar
.sem slíkir skólar hafa verið um
nokkurt skeið. En auðvitað eru
margir foreldrar sem vegna fá
tæktar geta ekki staðið straum
af slíku, en í sambandi við það
koma mér í hug hinar mjög at-
hyglisverðu tillögur Arngríms
Kristjánssonar skólastjóra um
fjárhagshjálp til barnmargra
fjölskyldna og ef þær tillögur
kðmast í framkvæmd yrði fénu
á engan hátt betur varið, en
sem meðlag með börnum í góð-
um heimavistarskóla.
Barnakarl.
þau skilyrði sem áður er lýst.
Þá er ekki ólíklegt að börnin
yrðu fyrir hollari áhrifum ef
góður uppalandi fylgdi þeim í
frístundum þeirra, og sýndi
þeim ýmislegt í ríki náttúrunnar
og tæki þátt í leikjum þeirra t.
d. skauta eða skíðagöngum, held
ur en þau verða fyrir á götum
bæjarins eða í slagsmálunum
Vélin og maðurinn
Framh. af 5. síðu.
menn hyggi að stjórn vélarinn
ar len naffljósaininia, sem stjórna
umferðiiimi.
ESS hefir verið getið, að
bezt myndl vera fyrir
Kínverja að losa sig við vél-
arnar eftir stiríð. í því sam-
bandi er því til að svara, að
slíku verður alls ekki við kom-
ið. Það væri fávísra manna
háttur að brjóta vélar þær, sem
teknar bafa verið í notkun í
Kína og vísa á bug þeim tækj
um menningardnnar og vísind
anna, sem falflið hafa í hlut
okfcar. Við ve'rðum að gæta
kapps og forsjár hvað varðar
afstöðu okkair til véláaldarinn-
ar. Við leiggjum áherztLu á það
að auka hraðann á samgöngu-
lejiðunum, en jafnframt kom-
uin við fyrir rafljósum sem
stjlóma eiga umferðinni til
þess að forsjár gæti í þeim efn
um. Sama verðum við að gera
hjvað vélarnar varðar. Við verð
um að leggja áherzlu á það að
taka þær í þjónustu okkar. En
jafnframt verðum við að læra
að stjórna þeim og koma í veg
fyrir það, að þær hafi óheilla-
vænleg áhráf á emstaklinga
okkar og þjóð.