Alþýðublaðið - 09.12.1944, Blaðsíða 6

Nýkomið:
'iin
Plusskápur
svartar og dökkbrúnar
H. Toft.
IkólavörSustig 5. Sími 1035.
l
Egil Skallagrímsson, Bjöm úr Mörk, Tyrkja-Guddu, Einar
Benediktsson, og Jóhann Sigurjónsson, svo nokkur nöfn séu
nefnd. Bókin fæst í ákaflega fallegu alskinnbandi í öllum
bókabúðum. Höfum nokkur samstæð sett af báðum bindun-
|l um 1 rauðu og svörtu alskinni.
I’ -
Helgafellsbókabúð
Aðalstræti 18. Sími 1653.
1 Þjóðlegar bókmenntir henta íslenzkum bömum bezt!
Ólafur Liljurós
Skrautútgáfa á þessu gullfaliega þjóðkvæði með
fallegum heilsíðumyndum eftir Fanneyju Jóns-
dóttur.
Bakkabræður
Þjóðsaga úr safni Jóns Ámasonar með myndum
efir Fanneyju Jónsdóttur.
Hans karlsson
Ævintýri úr Þjóðsögum Jóns Ámasonar með
myndum eftir Jóhann Briem listmálara.
í þjóðkvæðum, ævintýrum og þjóðsögum
speglast þjóðarsálin bezt. Gerið börnin
yðar handgengin þessum merka menning-
ararfi íslenzku þjóðarinnar — gefið þeim
þjóðlegar bækur.
Bókaúfgáfa Guójóns Ó. GuSjónssonar
Reykjavík - SandgerÓi
Suðurnesjamenn!
Munið breytinguna á morgunferð okkar frá
Sandgerði kl. 9,30 árdegis, Garði kl. 10 árdegis
Kéflavík kl. 10,30 árdegis.
Frá Reykjavík kl. 6 síódegis
Steindór.
WÝ BÓK:
Svipir
eftir dr. Sigurð Nordal
prófessor.
Er þetta annað bindi af
ritgerðasafninu
Áfangar
Eins og fyrra bindið er
þetta algerlega sjálf-
stætt verk. í þessari
bók eru mannlýsingar,
2Q afa tölu, og má þar
lesa um menn og konur
frá öllum öldum,
ALÞYÐUBLAÐIÐ Laugardagur 9. desbember 1944
OGNIR styrjaldarinnar, sem
dunið hafa yfir hollenzku
þjóðina höfðu mikil áhrif á
mág strax og ég kom þangað.
Hollenzka fjölskyldan, sem ég
dvaldist hjá, átti heima í smá
borg sunnan við Maas á þeim
slöðum, þar sem harðfengileg-
st var barizt. Þessi borg, eins
og raunar margar fleiri, virt-
ist ekki hafa orðið fyrir telj-
andi spjöllum fljótt á litið. En
örskammt í burtu var önnur
borg. Og þar voru öll hús við
hvert strætið af öðru rústir
einar. Húsarústir voru þar
fleiri en nokkurn tíma í þeim
hlutum Lundúnaborgar sem
harðast hafa orðið úti af völd-
mn svifsprengjuárásanna. Ætta
myndir, húsgögn og blómker,
sem verið höfðu ættargripir
langan aldur, lágu þar í svaði
rústanna. Engin orð fá lýst ógn
um þeim, sem dunið hafa yfir
þorp og borgir Hollands.
Jafnvel yfirbragð fólksins á
Hollandi vitnar um áhrif hins
þýzka hernáms. Börnin eru föl
á vanga og tekin. Það er líka
mála sannast, að Hollendinga
hefir skort allt til alls. Þar sem
ég bjó, var svo að segja bjarg-
arlaust bú. Flesta daga var að-
eins brauð og grænmeti á borð
um, en kjöt sást aðeins örsjald
an. Dæturnar tvær og móðir
þeirra voru fölar á vanga og
máttlitlar. Hendur þeirra voru
bláa af kulda. Þær gátu aðeins
kynt ofn eina eða tvær klukku
stundir að kvöldinu til. Þær
tíndu kolamola og viðarkubba
úti við, en það var lítið um
þennan feng og margir á hnot
skóg éftir honum. Við sátum
löngum kringum hoUenzka ofn
inn að loknum kvöldverði. Mér
er eitt kvöldíð sér í lagi ríkt
í minni. Fjölskyldan ræddi um
fortíðina, hernámið ög tíma þá,
sem i hönd færu fyrir Hollend-
inga, þótt í sambandi við þá
væri raunar aðeins stiklað á
stóru. Fólk þetta virtist hika
við að skyggnast of langt fram
í tímann. Önnur umhugsunar-
efni voru efst i 'hugurn bess.
Skyldi þessi eða hinn vera heill
á húfi? Skyldi aukinna mat-
væla að vænta? Hvað skyldi
bíða þeirra, sem haft höfðu sam
ítarf við Þjóðverja? Og svo
íatrið á Þjóðverjunum. Sér-
hver hollenzk fjölskylda á sína
raunasögu að segja, sem gerzt
hefix þessi síðustu ár. Iðulega
er þar um mótgang að ræða,
,em unnt átti að vera að kom-
ast hjá. Þessi eða hinn hafði
dáið fyrir aldur fram í höndum
Þjóðverja eða vegna framferð-
is þeirra eins og afinn í þessari
"jölskyldu, sem lézt af völdum
ofreynslu skömmu eftir að Þjóð
verjar höfðu verið hraktir brott
úr borg hans. Hollendingar hata
Þjóðverja, ekki aðeins nazist-
ana, -af öllu hjarta. Og Hollend-
ingar munu hata Þjóðverja í
marga mannsaldra. Þessa varð
ég vísari, þegar ég sa-t við ofn-
inn í hópi þessa fólks á kvöld-
in.
Eldri stúlkan pxjónaði síð-
treyju úr grófu ullargami, en
ég ’hygg, að meyjarnar á Eng-
landi hefðu ekki tekið slík í
mál. Hin heimasætan fletti
tímaritum, en ekkert þeirra
var yngra en frá árinu 1940.
Eftir það höfðu þær systur ekk
ert séð í rituðu máli annað en
áróðursefni Þjóðverja. En þær
hötuðu áróðursbækur, blöð og
kvikmy»dir Þjóðverja. Lesþrá-
in var þeim í blóð borin og
skorturinn á lestrarefni fékk:
mjög á þær. Þeirtí hafa engár
fréttir borizt frá umheiminum.
Þeim er alls ókunnugt um það,
hvaða matar konur annarra
landa neyta og hvaða fötum
SH-i-Sjý.XaV 'lpC ■JÍTiW
: r r rrrniM jt r
GREIN ÞESSI, sem er éf
ir brezkan liðsforingja,
var upphaflega flutt sem
þáttur í brezka útvarpið, en
er hér þýdd úr útvarpstíma-
ritrnu Th.e Listener. Lýisir
hún þrautum þeim, sem
hollenzka þjóðín hefir orðið
að xma hemámsárin, en jafn-
fram haráttuþreki og mann-
dómi hennar.
þær klæðast. Þær hafa ekki átt
þess nokkurn kost að fylgjast
með nýjungum kvikmynda og
leiklistar annarra þjóða. Þjóð-
verjamir hafa fellt lygi sína
og áróður yfir hollenzku þjóð-
ina. En Hollendángar leggja sig
mjög fram um að svipta þeim
hjúpi af sér.
Hollendingar hafa orðið að
una átakanlegum þrautum um
fjögurra ára skeið, en þó dylst
manrn það ekki, að þetta fólk
hefði getað þraukað eins lengi
og þurft hefði. Um það sann-
færðdst ég, þegar ég lagði leið
mína um orrustusvæðið sunnu
dagsmorgun nokkum. Ég sá
hverja sveit stórskotaliðs okkar
af annarri, þar sem þær höfðu
búið sér stað og héldu uppi
linnulausri skothríð á stöðvar
Þjóðverja. Þær skutu yfir rúst
ir brotinna borga og þorpa. En
þó leku hollenzk börn sér í rúst
um þessara borga mitt í hinum
geisandi hildarleik. Þau voru
staðráðin í því að fara sínu
fram, á hverju sem gengi. Leik
urinn var þeim fynk- öllu. Þau
létu skothríðina engin áhrif
á sig hafa. Ég sá fjölda af fólki
fara fótgangandi eða á reið-
hjólum til kirkju, og allir höfðu
klæðzt sparifötum sínum. Sér
í lagi varð mér starsýnt á
rosknu konurnar og búning
þeirra. Enginn kirkjugestanna
gaf skothríðinni minnsta gaum.
Og þegar brezkur skriðdreki
sótti fram eftir þjóðveginum,
kom hópur hollenzkra bama i
humátt á eftir honum.
Ég býst við þvi, að flestir her
menn tali sem minnst um styrj
öldina vegna þess, að þeim
skiljist, hversu fánýt orðin em.
Sömu rök munu að því hníga,
hversu fáorðir Hollendingar
ÐAGLEGA berast nú hörmu-
leg tíðindi af frændþjóð
vorri Norðmönnum. Alsaklaust
fólk, gamalmenni, konur, sem
börn, heilbrigðir og sjúkir, eru
eftir því, sem fregnir herma,
hakið frá heimilum sínum út í
vetrarkuldann og rekið í hóp-
um eftir ströndum landsins eða
heiðum, klæðlítið, svangt og
örmagna á meðan heimili þess
era brennd til ösku. Við, sem
lifum við góð kjör og sæmiiegt
öryggi, getum eðlilega ekki gert
okkur fulla grein fyrir, hvað
það fólk líður, sem svo grátt
er leikið. Við viljum, að sjálf-
sögðu reyna að rétta hjálpar-
hönd að svo miklu leyti, sem
unnt er, enda hafa margir hér
á íslandi sýnt vilja sinn í því
efni.
Nú, er jólahátíðin gengur í
garð færi vel á því að við
minntumst frændþjóðarinnar,
er nú hefur við svo harðan kost
að búa, og við fórnum nokkru
af því, sem við myndum ann-
ars nota til þess að gleðja okk
eru um ógnir þær, sem yfir þá
dundu á hernámsárunum. Þeir
leysa ekki frá skjóðunni um
það efni, nema lagt sé hart að
þeim. Níu fjölskyldur af hverj
um tíu hafa einhverjar harm-
sögur af sér að segja frá þess-
um síðustu þrautaárum. Mér
var frá því skýrt, að Þjóðverji,
sem hörfaði brott úr þessari
borg, hefði séð tvær konur
brosa af gleði, er þær sáu ó-
vininn á undanbaldinu og
vissu, að skammt myndi úrslita
að bíða. Þjóðverjinn banaði
þeim báðum og hélt því næst
átfram leiðar sinnar. Fjórum eða
fimm sinnum hafði minnstu
munað, að sonurinn í fjölskyld
unni, sem ég gisti, yrði sendur
til Þýzkalands og látinn vinna
þar nauðungarvinnu. Dæturn-
ar höfðu vart feirlivist fram-
ar. En þær kynntu mig fólki úr
viðnámshreyfingunni, sem
margt hvert var átján og nítján
áta unglingar. Eigi að síður
hafði fólk betta unnið skemmda
verk, dreift flugritum og safn-
að upplýsingum, enda þótt
þýzkir hermenn, SS-liðar og
Gestapomenn væru jafnan á
næstu grösum við það. Dirfð
þessa fólks og raunum þeim,
sem það hefir orðið að una,
verður eigi með orðum lýst. En
vissulega verður dirfð þess og
barátta ógleymanleg öllum
þeim, sem af henni hafa að
segja.
Ræða Churchills
Frh. af 3. síðu.
uppi gegn Þjóðvrjum heima í
lahdi sínu hemámsorðin og
hpfði hreinan skjöld.
Vér munum halda fast við þá
stefnu vora, sagði Churchill, að
styðja þessa löglegu stjóðn
Grikklands gegn þeim vopnuðu
öflum, sem ógna lýðræðinu í
landinu.
dANNES Á HORNINU
F-h «f 5 ■ *!Í5n. j.
allmikið um sjálfdauðar beljur og
að kjöt af þeim væri sett á markf
aðinn. Geta raunar allir séð, að
hér er um bein ósaAnindi að ræða,
því að kjöt af sjálfdauðum skepn-
um ber þess svo ljóslega vott, að
kaupendur geta ekki villst á því
og góðri vöru og engin dýralækn-
ir myndi stimpla slíkt kjöt sem
nothæft. í bréfinu var hörðum
orðum beint að íbúum heils hér-
aðs og er það illa gert, þegar ekk-
ert er annað á bak við en illgirni
i ein.
ur sjálf og okkar nánustu og
gæfum til hjálpar hinu nauð-
stadda fólki. Með þvi getum
við án efa glatt margan góðan
vin.
Noregssöfnunin gefur út
kort, sem ætluð eru til þess að
senda kunningjum og vinum,
en jafnfram greiðir sá er kort-
ið kaupir einhverja upphæð til
NoTegssöfnunarinnar, á nafn
þess, sgm hann ætlaði að gefa
kortið, og verður því fé varið
svo fljótt sem verða má til
styrktar þeim, er nú verða að
þola kúgun og hörmungar í
Noregi. — Kortin eru seld í
bókabúðum, hjá blöðunum og
skólunum í Reykjavík. Jafn-
framt verða kortin send út um
land allt, eftir því sem tök
verða á.
Reykjavík 6. des. 1944.
Noregssöfnunarnef ndin
Guðlaugur Rósinkranz form.
Harald Faaberg, Sigurður Sig-
urðsson.
Avarp frá Noregssofrcuninni