Alþýðublaðið - 26.01.1945, Blaðsíða 4

ALÞÝÐUBLftÐIÐ
Föstudagur 26. janúat' I$4S»

Ötgeí_.idi: AlþjSatnobkurixuia
■títtsljíri: Steiáu Pétimoboa.
iitstjórn og afgreiðsla i A1
ýBuhúsinu við Hveiíisgötu
Símar ritstjómar: 4rZl og 490S
iimar afgröiðslu: 4900 og 4906,
Verð í lausasölu 40 aura.
Alþýðuorentsmiðjan h f
FlspaialoprlM
¥ið Biadarikio.
ÞAÐ fer varla hjá því, að
þess verði lengi minnzt,
þegar alþimgi íslendimga sam
þykkti sanohljóða heimild til
handa ríkisstjórninni um að
’undirriita fyrir Iislands hönd
uppkast að loftflutningasamn-
ingi milli Bandaríkjanna og ís
lands, sem byggður er á álykt-
,un þeirri, er gerð var á flug-
málaráðstefnunni í Chicago í
Öndverðum desembermánuði
fyrra árs. Verður varla um það
deilt, að atburður þessi mark-
ar tímamót í þeim þætti í sögu
landsins, sem fjallar um við-
skipti íslendinga við aðrar þjóð
ir. ......... *
*
ísfendimgar eru allra þjóða
fúsastir' til viðakipta við önmur
ráflri, sem 'þeir tedja sigmega góðs
af vænta. Viðskipti íslands og
Bandaríkjanna hafa gerzt stór-
felld frá því að núverandi heims
styrjöld hófst. Þau viðskipti
hafa ekki aðeins verið gerð á
sviði verzlunar og kaupsýslu.
Fjölmargir íslenzkir námsmenn
'hafa leátað vestur um haf og
margvisleg menningarskipti
hafa tekizt með heimsálfunni
vestan Atlantshafsins og ey-
landsins í norðurhöfum, sem
tengd er römmum taugum sögu
og fornra minninga. Og samn-
ingur sá um loftflutninga milli
þessara tveggja landa, er sam-
þykktur var á alþingi í fyrra-
dag, gefur fyrirheit um það, að
þessi samskipti muni halda á-
fram og aukast að ráðnum úr-
slitum heildarleiksins, sem nú
er háður.
*
íslendingar munu í framtíð-
inni leggja mikla og verðskuld-
aða áiherzlu á það að treysta
tengsl sín við frændþjóðirnar á
jMorðurlöndum. Þeir munu
mæta til norrænnar samvinnu
sem frjáls og fullvalda þjóð og
leggja fúsir fram sinn skerf til
varðveizlu norræns samstarfs
og norrænna menningarerfða.
En jafnframt munu þeir efna til
saimskipta við hverja þá þjóö,
sem þeir telja sig mega góðs af
vænta og gefur þeim kost giftu
legrar samvinnu, hvort heldur
er á sviði viðskiptalífs eða
menmingarmála. Og vissulega
virðast miklar líkur til þess, að
stórveldið vestan Atlantshafs-
ins verði framarlega í röð
þeirra þjóða. Þau samskipti,
sem þegar hafa tekizt með þess
um tveim þjóðum, gefa fyrir-
heit þess. Og samningarnir um
margþættar flugsamgöngur
milli íslands og Bandaríkjanna
.styðja enn þá skoðun, að svo
muni verða.
*
En samningur íslands og
Bandaríkjanna um verðandi loft
flutninga er jafnframt enn ein
sönnun þess, að íslendingar
njóta ekki fjarstöðu sinnar
lengur. Hinar miklu fjarlægðir
(eru úr sögu og einangrun ey-
landsins í norðurhöfum rofin.
Iðnaðarverkamaður skrifar um
Hvernig Iðju hefir verið sljórnað
af Birni Bjarnasyni
11¥ INN nýendurkosni formað
ur þkkar iðnverkafólksins
sendir okkur kveðju sína ásamt
mynd af sér í Þjóðviljanum þ.
23. þ. m.
Björn Bjarnason ,,verri“ seg
ir, að ó aðaLfiumdiimum í Iðjn
hafi verið samvinna á milli Al-
þýðuflofcksdns og atvinnurek-
enda í kosningunum og hafi sú
samvinna orðið „sér til verð-
ugrar háðungar". En hverjir af
eftirtöldu fölki eru þá atvinnu
rekendur? Jón Ólafsson, Björn
Bjarnason „betri“, Gunnþórunn
Sigurðardóttir, Valgerður Sig-
urgeirsdóttir, Ragnheiður Guð
mundsdóttir, Guðrún Jónsdótt
ir, Baldvina. Halldórsdóttir?
Upp á þessu fólki var stungið
í stjóm og trúnaðarstöður.
Ég fæ ekki betur séð, en að
Björn „verri“ sé að bera á þetta
fólk að það sé atvinnurekend-
ur; en illu ihieillj. fyrir fólíkið
sjálft, er það allt láglaunað
verkafólk í þjónustu atvinnu-
rékendanna; eða er Björn að
tæpa á því, að þetta fólk hafi
ætlað að reka erindi atvinnu-
rekenda í stjórn Iðju, ef það
hefði verið kosið? Sé svo, en
það er liklegast, vil ég nota
tækifærið og minna Björn
verksmiðjuvérkstjóra og út-
gerðareiganda Björnsson, for-
mann Iðju, á eftirfarandi sagn-
ir, sem ganga um störf hans í
iþógu okkar iðnverkafólksins og
atv jnnurekenda:
&
Björn þessi er yfirverkstjóri
í verksmiðju hér í bænum og
sagður hluthafi í því fyrirtæki.
Undir forustu hans hefur allt
góðærið í iðninni farið fyrir of
an garð og neðan hjá okkur
iðnverkaf ólkinu.
Árið 1943 gerði hann samn-
inga fvrir okkur upp á lægra
kaup heldur en við fengum þá
almennt greitt. Þennan samn-
ing undirritaði Björn án þess,
að til neihna átaka kæmi við
atvinnurekendur, þó að vitað
væri að þeir voru tilleiðanlegir
til þess að greiða mun hærra
kaup en samið var upp á, og
gerðu það í mörgum tilfellum.
Þessi amlóðaháttur Björns
var svo illa þokkaður á meðal
f okkar iðnverikafóllcsinis, að hann
neyddist til þess, ■ að fara í
kaupdeilu á síðast liðnu hausti,
en umdirbjó deiiluina mjög lé-
lega, og á 4. eða 5 degi verkfalls
ins gerði Björn samkomulag
við atvinnurekendur um það að
Vissulega ber að fagna þessu
breytta viðhorfi, enda þótt hinu
sé ekki að neita, að því fylgir
aukin ábyrgð þjóðarinnar og
valdhafa __ hennar á hverjum
tíma, að ísland skuli allt í einu
komið í þjóðbraut. Saga liðinna
áratuga færir mönnum heim
sanninn>um það, að mörg vá er
hverri þeirri smáþjóð búin,
sem ekki er minnug uppruna
síns og sögu. Margar þær öldur
:sem rísa á hinu mikla þjóðahafi,
búa yfir ógn og feigð við þær
smáþjóðir, sem ekki gera ^ér
allt far um að verjast illum á-
föllum. Vonandi brotna allar
slíkar öldur á hrjósturströnd-
um íslands, án þess að þjóð-
legri menningu, söguerfðum
,og sjálfstæði íslendinga sé þar
með hætta búin. En því aðeins
verður íslandi það til heilla að
liggja á krossgötum norður-
hafa, að einræðisstefnur og of-
ríkisandi setji ekki sinn ljóta
,svip á atburði komandi ára.
Mesta fagnaðarefni þessa
snúa deilunni upp í sameigin-
lega deilu Iðju og atvinnurek-
enda við verðlagseftirlitið! Þar
mieð var verkfalliS tapað. og
eins og okkur öllum er kunn-
ugt samdi Björn fyrir okkur
eftir 2ja mánaða verkfall upp
á lakari kjör heldur en fáan-
leg voru eftir 2ja d a g a verk-
fall.
Hann samdi af okkur veik-
indadagana, en hvers virði þeir
voru, sjáum við nú eftir að við
höfum misst þá. í stað veikinda
daganna skyldum við fá 2ja
miánaða kaup, ef atvinnusjúk-
dóm bæri að höndum. Við er-
um nú raunar'tryggð að mestu
fyrir þessu samkvæmt landslög
um; og þungur baggi á atvinnu
rekendum verður þetta samn-
ingsatriði aldrei, þótt það væri
haldið. En nú veit ég um eitt
tilfelii, sem falla átti undir
þetta samningsatriði, en maður
inn, sem fyrir því varð, fær
ekki hið umsamda kaup nema
með málsókn á hendur atvinnu
rekendanum, og er það vegna
afskipta Iðjuforustunnar af mál
inu, sem ekki gaf sjúklingnum
réttar eða fulLnægjandi upplýs
ingar þegar hann leitaði ásjár
þessara vendara sinna.
Þegar Iðjuverkfallið var í að
sigi í haust lét Björn vinna nótt
og dag í verksmiðju sinni til
þess að safna lager fyrir verk-
fallið, og afgreiðslubann á verk
smiðjurnar setti hann ekki fyrr
verksmiðja hans hafði lítið eða
ekkert til þess að selja. Hann
lét það afskiptalaust, eða leið
það, að í verksmiðju hans var
unnið oftast allar nætur tím-
ann, sem verkfallið stóð yfir.
Þegar samningar voru undirrit
aðir í haust heyrði ég atvinnu
rekainda siegja þetta: „Við gáit
um pínt Iðjunefndina mikið
meira, Björn var tilhúinn ~ að
semja upp á hvað, sem væri;
en við aumkuðum mannræfil-
inn og vildum ekki knésetja
hann meira en þetta.“
Hið sanna er, að atvinnurek
endur sögðu að öllu leyti fyrir
um samningana. Björn gerði
ekkert annað en að samþykkja.
Það, að atvinnurekendur fói-u
ekki lengra niður með kaupið,
en raun ber vitni, stafaði af bví,
að þeir treystust ekki til að fá
fólk fyrir lægra kaup.
*
Þegar þetta hefur verið upp
lýst, og er þó þagað um marfft,
•sem vitað er um frammistöðu
Hinar margeftirspurðu
Trjáklippur
Konrnar aftur
Björns í þágu okkar iðnaðar-
verkafólksins, verður það að
teljast djarft af Birni Bjarna-
syni, að stimpla okkur sem
svikara við félag okkar, þótt
við höfum haft smávægileg
samtök um að stilla upp á móti
honum og hyski hans í Iðju-
stjórninni. En fé'lagar góðir:
Það er alvörumál, að Björn
Bjarnason ,,verri“ og Halldór
fyrrverandi kaupmaður Péturs
son skuli fara áfram með stjórn
í félaginu okkar.
í félaginu okkar eru á átt-
unda hundrað mauns; þaæ af
mættu á aðalfundi aðeins Um
hundrað manns, og rúmur helm
ingur af því eru ílokksbundnir
kommúnistar, sem eru reknir
með flokksvaldi á fundinn til
þess að kjósa Björn og Halldór
og halda þannig áfram hinu
eyðileggjandi starfi þeirra í fé
laginu.
Við vitum öll að við fyrirlít-
um Björn Bjarnason og Hall-
dór Pétursson fyrir sviksemi
þeirra við hagsmuni okkar, og
okkur leiðist að sjá þá í virðing
arstöðum á fundum; við höf-
um takmarkalausa óbeit á mál
flutningi þeirra, fagurgala og
skriðdýrshætti.
En óbeitina og fyririitning-
una á þessum persónum meg-
um við ekki færa yfir á félagil-
okkar. Bjöm og Halldór eig®
völd sín í Iðju og víðar einmiti;
því að þakka, að margir hafs,
gert það. Þetta vita þeir og era
öruggir um sig á meðan viS
sækjum ekki fundina. Mitt ráS
er, félagar góðir, að við tök-
um Þjóðviljakveðju Björns
„verri“ alvarlega og sækjum
hér eftir vel alla fundi, og höf
um á næsta aðalfundi öflugrl
samtök en þau voru nú, til þesffi
að þvo af félaginu okkar þana
smárcairMett, sem forrmennska
Björns verksmiíðjiueigiainida og
útgerðarmanns er á því.
Það er hreinn óþarfi að láta
Björn Bjarnason fara meö
stjórn í félaginu í krafti þeírra
60 flokksbundnu kommúnísta,
sem eru í Iðju; og það er hættis
legur leikur fyrir hagsmuni
okkar, eins og sýnt hefur ver-
ið fram á.
Björn Bjarnason er stoltur
af því að hafa verið endurkos
inn formaður með 58 atkvæð-
um. En hvernig hefði farið fyT
ir honum, ef þeir 600, sen®
heima sátu, hefðu komið á fund
inn og greitt þar atkvæði? Þa®
skulum við athuga gaumgæfí-
lega til næsta aðalfundar.
Iðnverkasnaður.
pamnings íslands og Banda-
ríkjanna um loftflutninga milii
þessara landa er ef til vill það,
að þar unir stórveldið og smá-
þjóð sama hlut. Það er að sönnu
mikils um það vert fyrir íslend
inga að efna til aukinna við-
iskipta við öniniur rá/ki, en þó því
aðeins, að þau séu á þes'sum
.grundvelli gerð. Og framtið
hins íslenzka lýðveldis er ekki
hvað sízt undir því komin, að
það fái notið þeirrar sanngirni
og góðvildar annarra ríkja, sem
tfram keimur af háilfu Bandaríkj
anna.
Fjarstaða ísiands er úr sögu.
Einbúinn í Atiantshafi er kom
inn í þjóðbraut. En hvort það
verður íslendingum til heilla
.eða böls er svo undir því kom-
ið, hversu þeim tekst að gera
greinarimm góðs og ills í stjórn
málum sínum, viðskiotamálum
og þjóðskipunarmálum og
hvaða öfl koma til með að mega,
sín mest í heimi framtíðarinnar
SAMÞYKKT ALÞINGIS um
að veita ríkisstjórninni
aeimild til að undirrita samn-
ing um loftflutninga við Banda
ríkin í Norður-Ameríku var að
alfrétt allra blaðanna í gær. í
ritstjórnargrein um þennan
samning sagði Vísir:
„Hér er um mjög þýðingarmik
inn samning að ræða, sem vert er
að gefa gaum. Einangrun ísland's
er úr sögunni. Landið verður á-
1 fangi í ílugi milli heimsálfanna,
og reynzla sú, sem fengizt hefir
i á ofriðarárunum, sannar að um
norðurhvel jarðar liggja heppileg
ar fiugleiðir, sem ekki verða lagð
ar niður úr þessu. Til þess að ís-
land geti átt nokkurn þátt í milli
landi flugi, verður að stofna hér
sterkt flugfélag. Fyrir eru nú í
landinu tvö smá félög, en Eimskipa
félag íslands hyggst einnig að ann
aist farþegaflutning með flugvél-
um og hefur boðið þeim félögum
samvinnu, sem þegar eru hér starf
andi. Líklegt er, að’ slik sam-
vinna takist, enda verður hún að
byggjast á fullkomnu jafnrétti
allra aðila, þannig að hlutur einsk
is félags verði fyrir borð borinn.
Takist að sameina krafta allra
þessara aðila á heppilégum grund
velli, er stigið stórt spor í rétta
átt og það spor verður að stíga.
Plugið er framtíðin í samgöngu-
málunum, en þar getum við átt
þann þátt, sem okkur nægir, höf
um við næga fyrirhyggju.“
Ög enn segir Vísir um þetta
sama efni:
„Þegar ráðizt var í stofnun
iimskipafélags íslands, voru spár
manna' um framtíð þess æði mis-
jafnar. Almenningur skildi, að hér
var um nauðsynjamál að ræða og
fylkti sér um félagið. Vegna þessa
skilnings hefir rekstur félagsins
gengið að óskum og það dafnað
mjög vel. Nú verður að fara eins
að. Þjóðin öll ætti að sameinast
urn sterkt flugfélag á olckar mæli
kvarða. Skilningurinn er ' fyrir
hendi, en átakið þarf að gera.
Mörg félög og smá verða ekki þvi
hlutverki vaxin að rísa undir flugá.
milli heimsálfa, en eitt sterkt fé-
lag, sem nýtur stuðnings og vin-
semdar almennings, getur unniffi
ágætt brautryðjendastarf. Engim
togstreita milli þeirra félaga, sem
fyrir, eru, má koma til greina. Hags
munír þeirra geta auðveldlega far
ið saman, enda er það í fyllsta
samræmi v-ið þarfir þjóðarinnar.
Þessi félög hafa unnið gott starf
og eiga enn eftir að gegna merkut
hlutverki, en það geta þau því
aðeins, að þau sameini krafta sína
'og njótj skilnings og stuðnings al
mennings. Stofnun sterks flugfé-
lags er engu minni nauðsyn núp
en stofnun Eimskipafélags íslands
var á sínum tíma. Um loftið liggjæ
Leiðir framtíðarinnar.“
Það er tvímælalaust alveg
rétt, að flugfélögin á að sam-
einá undir eina stjórn og megi
sterkri þátttöku hins opinbera.
Hér er um það þýðingarmik
ið mál að ræða, að þáttaskiptí.
má teljast að því í sögu þjóð-
arinnar engu síður en að stofrs
un Eimskipafélags íslands. Það
munu raenn í öliu falli sjá síð
ar meir. En betra er að gera
sér það ljóst strax og taka á
þessu stórmáli samkvæmt þvL