Alþýðublaðið - 13.02.1945, Blaðsíða 4

é : ;i' <' ■ •_. ______ALÞYÐUBLAÐIÐ____ " _____• Þriðjudagur 13. febrúar 1945.
Guðjón B. Baidvinsson:
Launalagafrumvarpið og stefnu-
,
yfirlýsing ríkissfjðrnarinnar
fUjnjðnblaðtð
Útgefandi Alþýðuflokkurinn
Ritsjóri: Stefán Pétursson.
Ritsjórn og afgreiðsla í Al-
þýðuhúsinu við Hverfisgötu
Sfmar ritsjórnar: 4901 og 4902
Símar afgreiðslu: 4900 og 4906
Verð í lausasölu 40 aura.
Alþýðuprentsmiðjan h. f.
Lokaþáttur nazismans
í Noregi
FRÉTTIRNAR af þeim ógn
um, sem síðustu daga, vik
uir og raunar maáruuði hafa genig
ið yfir- Norðmenn, taka af öll
tvímæli um það, að enn á þessi
frændþjóð okkar eftir að þola
þyngstu þrautirnar i þvi stríði,
sem hún hefir nú orðið að heyja
í hartnær fimm ár. En því bet-
ur weiit hún og allir iþeir, sesm 1
finna til með 'henni, að sá loka-
þáttur baráttunnar muni verða
stuttur í samanburði við þann
langa kvalatíma, sem liðinn er.
Skuldadagarnir eru, þrátt fyr-
ir allt í nánd fyrir kúgara henn
ar, bæði hina þýzku nazista og
hina norsku föðurlandssvikara,
sem gengið hafa þeim á hönd.
Svo mikið ætti að vera óhætt
að fullyrða með tilliti til við-
burðanna á aðalvígstöðvum
meginlandsins undanfarnar vik
ur.
*
Sanmiaísit að segja míá það
furðiulegt tóLjast, að Hiitler og
glæpahyski hans isfculi þyfcjast
þöss um komið, að haild,a Nor-
egi, svo fjarlæguim Þýzkalandi,
átfram ií viðjiumi hinnar þýzku
kúgunar, eins og mú er komið
fyrir þvií á sjiálfum beimarviíg-
stöðvunum. Vitiur hershöfðingi
hefði 'ekki hiafft herísveitir siínar
þamnig dneifðar úti um aJIa Ev-
rópu á isarna tírna og alllt er að
fara ,í rúst á sjáilffu!m ‘heiimavíg
stöðlvum hans. Em hjá Hiitiler eru
m'enm ifyrir löngu hiættir iað
neikma mieð niokkru viti. Hé-
gþimaisfcaipurinm og ofetækið út
heimtir það, að ósiguxinm sé
hvengi viðiurfcenmdur fyrr en all
ri vönn er lokið; og því enu þýzk
ir hermenm nú láitmir téggja
nortskar bygigðir í auðm morður
við œshaíf og Oifurselja varmar-
lausa libúa þeirra, konur, böm
Oig igamalmemni, huingri oig hús-
næðislieysi, á isama táma, sem
þeir em á heimaviigstöðrvunum
fyrir löngu orðnir vanfærir
•um að tverja sitt eiigið ilamd. —
Þýzki nazisminn æitlar bersýni
teiga að iskilja þjlóðunum eftir
þau verfcsumömerki vailds sóm's í
þessu strlíði, að þær gleymi hon
um og hinni mang umtöluðu ný
síkipnn hams 'ekki ffyrist um simn.
1 mangar aldir var frá því
saigt í Eivnópu eftir inmnás Húna
á ifijiórðu og fimimtu öld eíftir
Krists itaurð, að ignas heffði efcki
vaxið afitur þar sem hestur Att
ila, hins igrimma herkom.umgs,
hefði stiigið niður ffæti sínium.
HitOier virðist haffa sett sér það
háteita takmark, að vterða efcki
efltirtoáitur toamlí í grimrnd oig
vffllimtenmisku; oig srvo mikið ætti
að vera vílst, að him sviðna jlörð
í Norður-Noregi og öðnum þeim
löndum, sem nazistar haffa orð
ið að hörtfa úr,, gteymist ekfci
ffyrstu aldirnar.
*
Það er svo Ikapiítuli út aff ffyrir
sig, sem að vílsu hteldur 'ek'ki
mcn gleymast fyrst um sinm,
hvertnig Geistapóböðlar Hitlers
og him norsfcu hamdibenidi þeirra
T AUNALÖGIN þumlungast
áfram í meðferð alþingis
svo sem títt er um stórmál; en
um mörg stórmál hefir meira
verið þráttað og þrefað opinber
lega. Og er ekki þar með sagt
að það sé ávallt bezta aðferðin.
Þegar nálgast lokaafgreiðslu
þessa máls heyrast þó æ hávær
ari raddir um hvað hér sé ver-
ið að binda ríkissjóði þunga
fjárhagslega byrði.
Mér þykir því hlýða að vekja
athygli á nokkrum atriðum í
sambandi við mál þetta, þar
sem mér finnst rétt að mega
treysta því, að lýðmennt sé það
almenn, að nokkur orð frá op-
intoerum starfsmanni, verði les
in og skilin á eðlilegan mann-
legan hátt, en ekki með öfund-
arhug eða öfuguggahætti.
En víkjum svo að efninu:
Aðalumræðuefni aðgætinna
landsfeðra er sú útgjaldaaukn-
ing, sem af launalögum myndi
verða, enda hefir mörgum orð
ið það hneykslunarhella á ýms
um tímum, ef ríkisútgjöldin
hækka, og sumum alveg sérstak
lega, ef súhækkun verður vegna
launstétta, en sýnu minna um
vert ef verðlauna hefir þurft
framleiðendur.
Talað er um 6 milljóna kr.
útgjaldaauka vegna launalaga,
en þó eru launin svo lág, að
heilar starfsstéttir frábiðja sér
að vera með á slíkum lögum
vegria þess að launin lækki.
Er á þetta bent til að sýna
hvert ósamræmi hefir verið um
laungreiðslur ihjá því opinbera.
Enn má og á það toenda að ekki
nær frv. þeim launum, sem
hæst eru greidd, þeim sem á
lögunum eiga að vera.
Eftirtölurnar toyggjast, eins
og venja er, á því að fjölmenn
ir starfshópar hafa verið hrak
smánarlega launaðir áður, en
eru nú hækkaðir til samræmis
við það, sem eðlilegt taldist. En
svo langt hefir ,,amasóttin“
leitt nokkra 'hv. þm. í e. d. að
þeir felldu ýnrusar tillögur fjár
hagsnefndar sem aðeins voru
til samræmingar, á sama tíma
og slegist var um að hækka
nokkra einstaklinga í ‘hæsta
launaflokknum.
Tvö stjórnarblöð a. m. k. hafa
minnzt á endurskoðun starfs-
mannahalds hjá ríkinu, sam-
færslu starfa o. s. frv. Samtök
launþega ‘geta ekki verið óvin
veitt slíkri endurskoðun, ef
tryggt er að hún fari fram með
fyilkominni sanngirni og rétt-
sýni og án allrar pólitískrar
hlutdrægni. Vitanilega er svo
um slíka endurskoðun og önn-
ur viðkvæm stéttarmál að
miklu veldur hver á toeldur og
Q'uislmg & CÖ., velita sér
í vöflJdiumum í Noragi þær
fáu vikiur ,eða mámuði sem eftir
eru af yíirráðoim ,þeirra. Mun
ftesitiujm ffininast að það glæpa-
hysiki faaifi verið toúið að fremja
.nóigu mlörg niíðinigsiverikin.' á vairn
anlausu fóillki,. þótt eíkiki væri nú,
undir lokin, haffin ný ógnaröld
með þiví að taika norska æt'tjarð-
arvini ffuigum saman af Mfi fyrir
þær sakir einar, að þeir hafa
haMið tryggð við land sitit og
þjóð. Tæpast .muinu Oig siMk'
hermdarverík' verða til þess, að
lengja valdadagia islllílkrar hlíku
í iNorteigi, enda ó-trúliegt, að hún
igeri sér miklar vonir um það
úr þvtí, sem komáð er. Hitrt mum
hvernig, samtök opinberra
starfsmanna telja eðlilegt og
sjálfsagt að þeir fái lífvænleg
laun og sómasamleg kjör, enda
telja þau á sama hátt rétt, að
af þeim sé krafist góðrar vinnu
og heilbrigðra afkasta.
Samtökin hafa ekki heimtað
fólksfjölgun í ýmsum skrifstof
um, sem nú eru taldar ofmennt
ar að tölu til, samtökin hafa
ekki staðið í gegn því að skyld
fyrirtæki eða stofnanir, yrðu
færð saman eða sett undir eina
yfirstjórn. Samtökin hafa ekki
staðið í gegn því, að heimtuð
væri stundvísi, ef vinnutími er
ákveðinn skaplegui'.
í einu orði raá segja ^ið sam-
tök opiintoerra isrtarffsimanna séu
reiðubúin til samvinnu, samn-
inga og ‘hverra annarra sam-
eiginlegra aðgerða, er leitt geta
til 'bætts rikisrekstrar hvað
snertir mannahald, enda séu
boðin laun saimlbærileg við þau
er ffást í einkariekstri.
En það er áreiðanlegt að ef
nokkur sönn ætlun eða heil-
brigð skoðun er á bak við þá
frómu ósk að bæta starfsmanna
hald ríkisins, þá er rétt ,að gera
sér Ijóst að grundvallarskilyrð-
ið ifyrir því að bvo rnegi verða,
ef- að eiga völ á góðum starfs-
kröftum, þeim beztu sem fást.
Margir slyngir kaupsýslumenn
þekkja þennan sannleika, og
rússneska ráðstjórnin hefir mæt
ur á Stakanov-hreyfingunni
hvorir tveggja vita að góð af-
köst verður að 'borga vel.
íslenzki bóndinn var lengi að
læra þá kennis'ertningu að illa
meðfarnar skepnur gæfu rhinni
arð, — kannske engan ef drep
ið var úr hor. — ýmsir kjörnir
forráðameím íslenzku þjóðar-
innar virðast ekki taka fyrri
tíma bóndanum fram í þessu
efni, þeir virðast álíta að rétta
uppeldið sé að kvelja og krefj-
ast. •
Eifrtiir myndun núvierandi rík-
isstjórnar og að gefinni stefnu
yfirlýsingu hennar, töldum vér
opinberir starfsmenn, að tryggt
myndi vera að víðsýni réði og
réttur skilningur, sultardrop-
inn væri fallinn, en sanngirnin
væri lóðið.
Vér vonum að þessi bjart-
sýni vor verði sér ekki til
skammar, vanfóðrun húsdýra
er bannfærð af bændum nútím
ans, og hví skyldu þá frjáls-
lyndir þingmenn ekki vísa á
bug þeirri kenningu að það sé
mönnunum betra en dýrum að
búa við illa meðferð.
Allir foringjar stjórnmála-
flokkanna hafa lýst því yfir að
setning launalaga sé réttlætis-
mál. Viðbrögð þeirra ‘hafa orð
sanni nær, að þeir Terboven og
Quisling iséu. nú farnir að sjá',
hvað verða 'vill, oig hafi tekið
það ráði, isem ekkir er ótítt um
blóffa, þlegar þeir bjlá dína sæng
útbreidda: að selja líff isitt 'sem
dýrustu verði Qg vinna sem
ffleisrt iníðinigsverkin 'áður yíir ;lýk
ur.
Fyrir hina hugprúðíu, norsku
frænidlþjóð okkar er þvlí .eflcki til
friðar fooðið næistu vilkiur, með
sl'ífca Æanta' yfir faöfði eér. En 'sína
verðskuflu&i rieffsingu og hinn
eiliíffa igapastofldk isögunnar fá
iþeir Quislinig og Go. eflcki um-
fflúið ffyirir iþað, þótit þ'eir bæti
nýjum og nýjum níðingsverk-
uim við isinn ffyrri glæpafferil.
ið misjöfn þegar á átti að toerða
en vér teljum, að svo megi ,ekki
álíta að þeir sem standa við
þvífliík orð, muini bregðast mál-
stað _ réttlætisins.
Opinberir starfsmenn láta sér
ekki nægja orðin tóm, þeir
krefjast efnda, og munu veita
því fullkomna athygli hverjar
þær verða.
Guðjón B. Baldvinsson.
25 þusund króna
gjöf fil bamaspff-
aíans
EINS og áðui' hefir verið
bent á hér í blaðinu virð
ist ekkert málefni, sem nú er
unnið að eiga eins miklum vin-
Isældum ,að fagna og barátta
kvenfélagsins Hringurinn fyr-
ir því að koma upp barna-
GILS GUÐMUNDSSON rit-
ar bókmenntaþátt í fyrsta
hefti hins nýja timarits, Verð-
andi. Er þar víða vel að orði
komizt og rætt um efni, sem
vert er að veita athygli. í upp-
hafi kemst greinarhöfundur
þannig að orði:
„Við lifum á öld hraða og há-
vaða, glymjandi útvarps og feit-
letraða fyrirsagna, öld ákefðar,
auglýsingaskrums og yfirlætis.
Hvert sem augum er litið, blasa
við sömu einkennin: Hitasóttar-
kennd ástríða til að hreykja sér
og sínu, láta lítið sýnast mikið,
kalla tunnugjörðina geislabaug og
fjárhúshauginn fjall. Svo að þessu
verði fram komið, verður hver og
einn að reyna að æpa svolítið
hærra en náunginn, skella upp
nokkru stærri auglýsingum með
ennþá tröllauknara letri. Plestir
verða nauðugir viljugir að hvirfl-
ast með í þessum straumi, blása
í lúðra og berja bumibur, svo að
ekki séu þeir traðkaðir niður eða
þagðir í hel.
Sá tími virðist liðinn að mestu
eða öllu, er fræðimenn gátu unn-
ið störf sín í kyrnþey og gefið sér
til þeirra hóflega langan tíma.
Sama oþolið og hvarvetna gætir
á öðrum slóðum, flengríður nú um
þær lendur og lemur undir nára.
Útgefendur bóka vilja fá ritað um
ákveðin efni og-gera urh það samn
inga. Allt kapp leggja þeir á að
fá handritin hið bráðasta, helzt
eftir fáeinar vikur eða nokkra
mánuði. Síðan er auglýsingaskrið
unni lileypt af stað, skjallið og
skrumið gengur fjöllunum hærra.“
Og ennfremur segir svo í
þessari grein Gils Guðmunds-
sonar:
„Þýðingasótt geisar um þessar
mundir. Fjöldi manna, sem ein-
hverja nasasjón hefur haft af er-
lendum málum, tekur að sér að
íslenzka vel eða miður valdar bæk
ur margvíslegs efnis. Nú er vitað,
Auglýsingar,
sem birtast ®iga i
AlþýðubiaSicu,
verða að vera :
Hverfisgötu)
komrar til Auglýa-
iu gaskrif stof unnar
í Alþýðuhúsinu,
ffyrir kl. 7 að kvöidL
spítala hér í bæ. Er þetta
því athyglisverðara, sem Hring:
urinn hefir ekki 'haldið uþpá
þrálátnum áróðri fyrir þessu
góða máli. Fé berst mjög ört
til sjóðsins. í fyrradag barst
honum 25 þúsund króna gjöf
frá hjónum, sem ekki vilja
láta nafns síns getið.
Hjónaband.
í gær voru gefin saman í hjóna
band af séra Bjarna Jónssyni Dóra
S. Halldórsdóttir og Angantýr Gu®
jónsson, bæði til heimilis að MiS-
stræti 4.
að fátt þroskar betur málkennd"
og stílþrótt en slík glínia við önd-
vegishöfunda erlenda, ef gerð er
alvarleg tilraun til að klæða bæk
ur þeirra íslenzkum búningi. Hvað
eftir annað neyðist þýðandi til að
einbeita huganum og þaulprófa
minnið á yztu þröm, í leit að orð-
um og orðasamböndum, sem vekja
sömu kenndir og hafa sama íblæ á
íslenzkunni og tilsvarandi orða-
sambönd máls þess; sem þýtt er
úr. Mörgum ágætum manni hefur
slík glíma orðið hið bezta vegar-
nesti og stuðlað mjög að þroska
hans. En þá hefur ekki mátt taka
á hverjum hlut með linum vett-
lingatökum og láta allsstaðar un<i
an síga, sem eitthvað reyndi á. Það-
kostar ekki mikla andlega áreynslu
að þýða bækur með því faldalagi,.
sem' mjög hefur færzt í vöxt him
síðari árin. Þýðandinn hugsar um
það eitt, að endursegja söguþráð-
inn í höfuðdráttum, en lætur sig
flest annað litlu skipta. Hann „um
skrifar“ setningar í stórum stíl,
beygir hjá, þar sem honum þykir
erfiðleikum eða tímatöf valda aff
þýða nákvæmt, og sleppir þá ým-
ist úr eða lætur flakka eitthva®
það, sem honum finnst „í áttina".
Slík vinnubrögð eru ekki sjaldgæf
nú á dögum, enda kvað það vera
helzta keppikefli sumra þýðenda,
að geta hrúgað upp sem allra
mestu á skemmstum tíma. Hafa
náðzt í þessari grein hin ótrúleg-
ustu afköst, svo að ekki virðist
betur gert í nokkru „akkorðl**.
Metið kvað eiga þýðandi nokkur,
sem snaraði á ,,íslenzku“ meira
en tuttugu arka skáldsögu á tæp-
um þrem vikum! Að sjálfsögðu
ber þýðingin öll merki hroðvirkn-
innar, en þó kvað hópur þýðenda
líta á þetta sem hið mesta keppi-
kefli og 'sanna fyrirmynd!“
Vissulega er hér rætt um
mál, sem tímabært er, að ein:-
hver skil séu gerð, enda þótt
skylt sé að láta þess getið jaf»
Framh. á 6, sföu.