Alþýðublaðið - 13.02.1945, Blaðsíða 6

ALÞYÐUBLAÐtÐ
Þriðjudagur 13. febrúar 1945.
Sydur, sem urðu mæður sama daginn
Það jþótitiu noklfcuð tóðindi á Amerfkiu,’ að tveer syatiutr urðiu
nýitega mæður saima daginn, meira að segja með aðeins hálf-
ria íkiuíkikaistunda miillilbili, og á isama sjúikraihiúsi í Chieago.
'Þesisi myoid var itekin af syisttnuinuim og bömum þeirra áður
en þær fengu heiimifarateýfi aif sjúkrahiúsinu. Þær heita Mrs.
Edward Leszcyniski og Mns. Emily Guennig. Menn þeirra
'beggja ienu í Banduníkijáhiernum.
Uppreisnin í Yarsjá .
b m
65 ára í gær:
Kjartan Olafsson múrari, einn af
brautryðjendum alþýðusamtakanna
|7 JARTAN ÓLAFSSON
múrari varð 65 ára gamall
í gær. Mun þá hafa verið mann
kvæmt á heimili hans , því að
Kjartan er vinmargur og á
marga félaga, því að hann hef
ur á undanförnum áratugum
haft mikil og góð afskipti af
fjöldamörgum félagssköpum
hér í bænum og verið í broddi
fylkingar meðal sumra þeirra,
en aðallega hefur Kjartan lagt
fram starfskrafta sína 1 þágu
vérkalýðssamtakanna og Al-
þýðuflokksins, enda var hann
úm langt skeið einn af forvígis
mönnum þessara samtaka hér í
Reykjavík.
Fyrsta framlag Kjartans Ól-
afssonar fyrir verkalýðssamtök
in var það, er hann dró á sjálf-
um sér grjót að Báruhúsinu,
en þá var verið að breyta því
húsi, en eins og kunnugt er
reisti Bárufélagið Báruna. Síð-
an, er Dagkbrún var stofnuð,
gerðist Kjartan einn af stofn-
endum hennar — og er hann
nú heiðursfélagi þess félags.
Það leið ekki á löngu þar til
verkamennirnir fundu hve mikl
um forystuhæfileikum hann var
gæddur og varð hann brátt að
taka að sér trúnaðarstörf fyrir
félagið. Munu þau ekki mörg
trúnaðarstörfin í Dagsbrún,
sem Kjartan hefur ekki gengt
um skeið. Var hann lengi í
stjórn félagsins og fulltrúi þess
á sambandsþingum.
í gegnum starf sitt í Dags-
brún komst Kjartan fljótt í hið
pólitíska starf og með starfi sínu
í sambandsstjórn komst hann
í fremstu röð talsmanna Al-
þýðuflokksins. Mætti hann og á
hverjum opinberum fundi, þar
sem Alþýðuflokksmenn áttu í
orðasennum og tók virkan þátt
í baráttunni, en á Alþýðuflokks
fundum sem boðaðir voru,
hvort sem beir áttu eingöngu
að vera fyrir Alþýðuflokks-
fólk, eða þegar andstæðingun-
um var boðið, var Kjartan allt
af fundarstjóri, enda báru allir
óskorað traust til hans, að hann
myndi gæta réttarins og halla
ekki á, hvort sem um flokks-
menn var að ræða eða andstæð
inga.
Kjartan var kosinn af Alþýðu
fiokknum í bæjarstjórn og skip
aði þar sæti mjög lengi með
miklum sómá. Hann lagði þar
margt gott til mála og hélt fram
skoðunum og stefnu jafnaðar-
manna af mikilli djörfung en
hnitmiðaðri háttvísi svo að
aldrei skeikaði.
Þegar íslendingar seldu tog-
araflota sinn til Frakklands ár-
ið 1917 átti Kjartan sæti í þeirri
nefnd, sem undirbjó söluna. Þá
varð því til leiðar komið að
alþýðufélögin fengu til sjóðs-
stofnunar 117 þús. króna og
skyldi sá sjóður styðja menn og
styrkja, er sjúkdóma !bar að
Kjartan Ólafsson.
höndum. Er þessi sjóður meðal
verkamanna kallaður í daglegu
tali: „Stóri sjóður“ og hafa
mörg hundruð verkamanna úr
alþýðufélögunum notið styrks
úr honum. Þá var lengi starf-
andi innan Dagsbrúnar sjúkra-
sjóður og hefur Kjartan verið
formaður 'hans. Er sjóður þessi
nú slitinn úr tengslum við fé-
lagið, en starfar áfram og er
haldið uppi af eldri félögunum.
Kjartan Ólafsson er þjóð-
kunnur maður fyrir kveðskap
sinn og þykir jafnvel kveða
betur rímur og stemmur en flest
ir núlifandi menn. Rödd hans
er hrein og fáguð, en þannig er
og maðurinn allur — og engin
sér nú á honum, þrátt fyrir 65
árin, nein ellimörk.
Jón Baldvinsson bar ætíð ó-
skorað traust til Kjartans Ólafs
sonar og minnist ég orða hans
einu sinni, er hann ræddi um
Kjartan. Báru þau þess vitni, að
i hann teldi hvert það sæti vel
( skipað, er hann skipaði. Veit
i ég og að ósjáldan leitaði Jón
ráða hjá Kjartani, og ég hygg,
að sjaldan hafi það komið fyrir
að þeir hafi orðið ósammálá um
úrslit mála eða stefnur þær sem
teknar voru í hinum ýmsu við-
fangsefnum flokksins og sam-
takanna.
Kjartan býr yfir beztu kost-
um íslenzkrar alþýðu: festu,
hógværð og áræði. En þessir
kostir voru og sagðir mest áber
andi í fari föður hans, Ólafs frá
Dísastöðum, er fórst með skips
■höfn sinni frá Þoríákshöfn í
mannskaðaverðrinu á vertíð-
inni 1883.
. vsv.
36 ára hjúskaparafmæli
„áttu í gær hjónin Ingibjörg Guð
jónsdóttir og Einar Dagfinnsson,
Hörpugötu 9, Skerjafirði.
Hjónaband.
Gefin voru saman í hjónaband
s. 1. laugardag ungfrú Björg Þórð
ar dóttir fró Hergilsey og Dárus
Guðmundsson, Stykkishólmi.
an Mtillar sitandar sienda þeim ! aðra barátíuflokka, sem í liði
herinaðanlegan stuðnin,g. Hjálp- ] okkar eru.
ið mlér til að fcomiast í samiband Við eigium í harðri baráttiu.
Þjóðverjarnir, sem nú foafia
Framh. af. 5. síðu
1044. — -— í sextíu o|g þrjá
næsta daga iþar á efltir átta Var-
sjár búar í grimmilegum bar-
dögum við nazistana.
*
Hvorki mieira né mi'nna en
sex þýzkar herdeildir voru
sendar þangað auisrbur óftir til
þeíss að isúíkin Raiuða foersins t-efð
itst ekki.
Svö var það þarm 15. sept-
emíber, að Bor gaÆ út óftirfar-
andá yifMýsitnigu:
„Hldfðium við eklki gripíð til
vopna siferax þanin 1 ágúst, foéfð
um við aldrei fengið tækifæri
fil þesis að veita mótspyrnuna,
•sökium þess, .að Þjóðvierj'ar voru
farnir að setja menn okkar í það
að ;gnafa skoitigrafir, — eða þeir
ifliutta þá eittfovað langt í burtiu.
Vartsjá (hiefði orðið mannauð
borg. Til allrar óhamingju foöf
ornn við einn ekki getað sameinað
foersitjlóm okkar ’hierstjórn sovét
foerlsinis. Fjöldimn allur af til-
raunum okkar og atfoöfnum hef
ur ekki borið jákvæðan,árangur
sökum þesls. þegar uppreisnin
braiuzt út, send/umi við strax til
kyinininigu um það til Lúndúina,
að við foeifðum samstarf með
sovét ríernum. ‘ ‘
(Með foinmi óvæntu og vel
skipuiiöigU! upprieisin vom Þjóð-
verjar hraktir frá ýmlsum mikil
viæjgum stöðivum. Ýmlsar opin-
berar ibyigginigar jámibrautar-
siböðvar, vatnlsvieitur, gasstöðv
ar, símiastöðlvar og brýr yfir
VisituíLa4ina fccnmugt í foendur
föðúrílainds'vinainna. Á örfáum
dogum foafði áætlunin borið
90% árangur að ýmsu leyti. Og
nú var leiðin opin fyxir Rauða
foerímin að (bOnginni Praga.
En hin væntalega sókn Rússa
í áttina til Varsjá stöðvaðist.
Þann 3. ágúst heyrðust síðustu
skotdrunurnar frá stórskotalið
ítauða hersins, síðan var
þögn. Flugvélar Rauða hersin
sáust nú aldrei»yfir borginni
Jafnvel Þjóðverjar komu við
gagnárásum á hendur Rauð.
hemum. — Meginsókn Rússí
hafði tekið stefnubreytingu
Hún var nú ekki lengur um
hverfis Varsjá, heldur á Balkan
skaga og í Austur-Prússlandi.
Uppreisnin í Varsjá var svo að
segja bæld niður.
*
Þrá'tt fyrir skort á vopnum
(fle'stöll vopnin voru foertekin)
reyndu foinir pólsfcu föðuríands
vinir að foaMa mið- oig vestur
hfliuta Iborgarinnar á valdi siínu
næstu vikunniar. En þeir’misstu
yifirháðin yfir brúnum á Vistuila
ánni. -
Liðsforinigi úr Rauða hemiurn,
Kaluigin að mafni, var látirm
síga niður í falilíhMf ýfir Vansjá.
Þann 5 ágúst sendi hann eftir-
farandi sikeyti til Stailiíns mar-
sfcáiks: *
„Éig foefi perónuiiega hafið
samistanf við ýfirfoensfoöfðingja
póiska liðsins í Vansjlá, sem
istjórnar fokuhi foetjulsgu bar-
áttu föðiurlandisvin'anna gegn
skrífl Hit'lers. Etftir að foafa
kynnt mér foierniaðar'ástandið,
kom-st óg að þeirri niðunstöðu,
rasð tilldti til erfiðíleika fólksins
og foetjulegrar baráttu þess, að
það þarf skjótra átaka við til
þéss að foæ'gt verði að sigrast á
'hi'num samieigiplega óvini okk-
ar . . . . (Nákvarn skýrs'la yfir
vopn og bingðir ýmiskonar fylg-
ir hér með) . . . Þýzka flug-
liðið ;gerir sáEeMdar árásir á borg
ina og vedidur diauða fjölda fóiks.
Hinir hetjulegu Varsjánbúar
treyista iþvií, að þér munið inm-
við Rofoossowsky foehhiöfðimgja“
Meðfy.ligjandi sfceyti var semt
fríá Bor foerhöfðinigja til
Rokoisisowiskays markislkiállks, 8.
ágúist s. 1.:
„fSíðan 1. ágúst 1944, foefi ég
barizt við Þjóðverja d Varsjá
með aðstoð fbúamnia í borginni
og foeimafoensimis, siem inmifoeld-
ur hv.erSfconar skipulagðar foer
deildir, siem ’ fýrir foendi aru,
einis og til dæmis Vamarilið
verkamamna, Varnarlið almjenm
ings,- Pólska þjóðfoerinn og <
fyririskipanir urn að verjia brým
ar yfir ána, vegna liðsfilutininga
þeirra, eru.nú i óða önn með
að gjörieyða íbúum borigarininiar’.
Nú teíam istemdur foöfum við á
að skipa vopnaðri foerisveit og
íótgö'guliði. Samt sem áðúr er-
um við þegar farnir að sjá fram
á skbrt á birgðum og þungum
foergögmum. Skjót fojáip frá hier
sveitum yðar er því mjög nauð
symðieg.11
Niðúrlag á morgun.
Key hershöfðingi fer
til Ungverjalands
T7' EY hershöfðingi, sem um
•ð-*- langt skeið var yfirmaður
ameríska setuliðsins hér og lét
af því embætti fyrir stuttu síð-
an, hefir nú verið skipaður for
maður ameríska hlutans í sam-
eiginlegri nefnd Bandaríkjam.,
Breta og Rússa, sem á að hafa
yfirstjórn borgarlegra málefna
í Ungverjalandi þar til fullnáð
arfriður hefir verið saminn.
Tveir amerískir liðsforingj-
ar, sem dvöldu með Key hers-
höfðingja hér á landi, eiga einn
ig sæti í þessari nefnd.
Útvarpsvirkjar vilja
frjálsan aðgang að
iðnnámi
AÐALFUNDUR Félags út-
rarpsvirkja í Reykjavík
haldinn 9. febrúar 1945, álykt-
ar að skora á alþingi og ríkis-
stjórn að stuðla að því með
endurskoðun iðnlöggjafarinnar,
að aðgangur að iðnnámi verði
frjáls og starfsréttindi tryggð
að loknu námi.
Ennfremur beinir fundurinn
þeim tilmælum til fræðslumála
stjórnarinnar, að ráðamönnum
gagnfræðaskólanna verði falið
að áthuga, með hæfileikapróf-
um, hvort áhugi einstakra nem
enda beinist að sérstökum iðn-
greinum, og bendir á að sam-
vinna milli fræðslumálastjórn-
arinnar og iðnaðarmanna um
þessi efni gæti orðið hagkvæm
fyrir alla aðila.
Verkalýðsfélagið Jík
ingur" semur um
kaup og kjör verka-
manna í Vík
ERKALÝÐSFÉLAGIÐ
„VÍKINGUR í Vík í Mýr-
dal hefur nýlega gert samning
við Jón Halldórsson kaupmann
í Vík og kaupfélagið þar. Samn
ingurinn gengur í gildi frá og
með 1. marz n. k.
iSaimkivæmt. s'ammiiBgi þessum.
vlerðúr kaup í ailimenttiri dag-
vinmu kr. 2,40 pr. fcl-.Bt. Fyrir
eftinvininu, nætur- og foeligidaga
viinniu gneiðiist 50 Oíg, 100% á
diag.
Kaiupið var áður kr. 2.10 pr.
M..st.
HVAÐ SEGJA HIN BLÖÐIN7
Frh. af 4. síðu.
fram því, sem „akkorðsþýðend
urnir“ eru gagnrýndir, að víst
eigum við nokkra snjalla þýð-
endur, sem ekki verða bornir
þessum sökum. Og um þýðend
urna gildir sennilegá hið sama
og fræðimennina, sem greinar
foöfundurinn ræðir um í upp-
foafi greinarinnar. Margir þýð-
endur, sem myndu ef til vill
vilja fara sér foægar, verða að
fovirflast með nauðugir viljugir
nú á þessari hraðans og hávað-
ans öld.