Alþýðublaðið - 07.07.1945, Blaðsíða 5

Langartiagiir 7. júlí 1345
ALÞYÐUBLAÐIÐ
5
Sigurður Jónasson:
Landið allf eitf kjördæmi
------------
Kjördæmaskipunin hér
á landi er nú til athug-
unar í sambandi vi.Ö end
urskoðun stjórnarskrár-
innar. Hefir blaðinu bor
izt eftirfarandi innlegg í
umxæðurnar um það mál
ALÞÝÐUFLOKKURINN
hefur ávalt talið það rétta
stefnu i kjördæmamálinu, að
landið sé eitt kjördæmi. Allir
eru taldir eiga að vera jafnrétt-
háir fyrir lögunum á íslandi.
Af því ætti að mega ólykta, að
það væri í samræmi við þessa
reglu, að allir menn og könur á
íslandi, sem náð hafa tilteknum
aMri og að öðru leyti uppfylla
venjuleg skilyrði til þess að
njóta kosningaréttar, ættu að
hafa sama rétt til að kjósa full-
trúa á þing þjóðarinnar. Þessu
verður aðeins náð á einn hátt,
sem sé með því, að lögfesta þá
stefnu í þessu máli, er kom fram
í tillögum þeim, er Jón Baldvins
son bar eitt sinn fram á alþingi.
fyrir hönd Alþýðufllokksins, að
gera landið alltt að einu kjör-
dæmi. Með þessu móti verða
atkvæði allra kjósenda jafnrétt-
há og með þessu móti er bætt
úr ýmsum göllum, sem sér-
staklega hafa komið í ljós á nú
verandi. kjördæmaskipun, svo
sem uppbótarþingsætin o. fl.
Sumir halda þvi fram, að
dreifbýlið eigi að hafa fleiri
fulltrúa á alþingi. en vera ætti
eftir réttu hlufallli kjósendatöl-
unnar. Þeir flokkar, sem halda
því fram, hafa ekki verið fylli-
lega samkvæmir sjálfum sér,
, því ekki hefur sú. krafa verið
gerð, að fulltrúar dreifbýlisins
ættu þar sjálfir heima, heldur
hefur þó nokkur hluti, þing-
mannanna, sem kosnir eru
kjördæmunum úti um landið,
verið búsettur að staðaldri í
Rvík. Þó að landið yrði gert
að einu kjördæmi er ástæða til
að ger.a ráð fyrir þvi, að eigi
yrði síður tekið tillit til kjós-
enda úti um landið með því að
hafa á lista menn, sem eru bú-
settir i héruðum utan Reykja-
vikur í nokkurn veginn réttu
hlutfalli við tölu kjósenda. Það
er ekki ólíklegt að flokkarnir
mundu einmitt keppast um að
ganga sem ‘bezt í augum kjós-
enda úti á landi i þessu efni,
og er allsendis óvíst, hvort,
dreifbýllið ætti nokkuð færri
fulltrúa á alþi.ngi eftir en áður.
Allar málamiðlunarlillögur í
kjördæmamálinu'hafa einhverja
ókosti. Með því að gera landið
eitt kjördæmi er málið leyst á
einfaldan hátt og fyllsta rétt-
Ilætis gætt.
Mjög hefur verið haldi.ð á
lofti annarri leið í kjördæma-
málinu, en þeirri, að hafa land
ið eitt kjördæmi, en sem þó eigi
að láta kjósendur njóta nokkuð
jafns kosningaréttar. Sú aðferð
er t. d. notuð í Bandarikjunum
við kosningar til þjóðþingsins.
Það er að hafa einmenningskjör
dæmi með nokkurn veginn jai'n
mörgum kjósendum, en 'breyta
um takmörk kjördæmanna á
vissu árabili., eftir þvi, hvort j
fjölgar eða fækkar í kjördæm- |
unum. Kosturinn við þessa að-
ferð er, að hún gefur stóíru
flokkunum möguleika til þess
að fá meiri hluta á þingi og
mynda þannig meirihlutaríkis-
stjórn. En ókostirnir við þessa
aðferð eru, í fyrsta lagi, að einn
flokkur getur fengið meiri
'hlúta þingmanna kosna, þótt
langt sé frá því, að hann hafi
fylgi. meirihluta kjósenda í land
inu. í öðru lagi; að þessi að-
ferð útilokar smáflokkana.
Margir telja smáflokkana vera
hið mesta mein, en ef menn
vilja haía lýðræðisfyrirkomu-
lag á annað borð, verða þeiir
líka að taka afleiðingunum af
bví og sætta sig við þau vinnu-
brögð, sem hljtóa að leiða af
iýðræðisskipulagi. Það er líka
mikdlð álitamál, hvort það er
elcki einmitt nauðsynlegt, að
það séu möguleikar fyrir að
smáflokkar geti myndazt, og
varla hafa stóru flokkarnir, a.
m. k. ekki hér á landi, gefdð
bað góða raun, að það sé nokkur
sýnileg ástæða til að gefa þeim
eiiis konar einkarétt á stjórn
landsins, a. m. k. ekki urnfram
það sem þeir hafa atkvæðafylgi
til meðal þjóðarinnar. Það er
gersamlega óhugsandi, að
hægt verði að notast við ein-
menningskjördæmafyrirkomu-
tagið hér á landd.
All'ir virðast 'vera sammála
um það, að kjördæmaskipulag
’pað, sem við nú búum við, sé
algerlega óviðunandi. Það leið-
;r á margan hátt til stórlcostlegr
ar spillingar í stjórnmálunum.
Sum stærstu blöðin hafa sagt,
að andstöðuflokkarnir og jafn-
vel einstakir menn innan þeirra
beinlínds kaupi upp kjördæmi,
og uppbótarþingsætin munu af
fiestum vera talin hið mesta ó-
lán. Þess vegna hlýtur það að
vera krafa allra lýðræðissinn-
afra íslendinga, að það ákvæði
verði tekáð upp í hina nýju
stjórnarskrá, að landið skuli
framvegis verða eitt kjördæmi.
Sigurður Jónasson.
þvi
HÚSEIGNIRNAR
eru til sölu.
Tilboð óskast fyrir 15. þ. m til undirriíaðra,
sem gefa frekari upplýsingar.
Fasfeigna- & VerSbréfasalan
(Lárus Jóhannesson, hrm.).
Suðurgötu 4. Símar: 4314, 3294.
Þeir féllu á iwo Jfma
Myndin ér af legstao amsrisk a sj II. ' .. . ........., i.vo J ra. ey.virkinu, sem grimmi-
legast var b.nrizt um su'. ir ál J?- an : r. ; ;n naðu áfi lokum á slltt vald, eft-
'ir miklai’.mannfórnir.
LEYFIÐ MÉR að koma ykk-
ur í kynni við Hvíta engil
inn, öðru nafnd Moto-San; —
sömuleiðis Úlíinn (sem raun-
verulega héi Kazuki-San) og
þá Pistol Pete, Saki Sam og
Cherry Blossom.
Ég ætla að segja ykkur það
þegar, að ykkur mun ekki finn
ast þetta geðfelldir náungar.
AlÉ'r eru þeir hinir mestu
dáindismenn' í Japan, — vaxn
ir upp úr 2000 ára gamalli sið
menningu. Sömuleiðis eru þeir
einhverjiiir viðbjóðslegustu sad-
istar og morðingjar, sem um
getur í veraldarsögunni. Þeir
voru yfirmenn og varðmenn við
Nichols Field vinnustöðina,
skammt frá Manila, þar sem
600 Ameríkanar voru hafðir í
haldi í hálft þriðja ár.
Endurbygging Nichols Field
hófst í júní 1942 og voru fang
ar látniir vinna að því, sem tekn
ir voru frá Cavite, Manila og
öðrum haínarbæjum. Síðar
voru þeir, sem lifðu af „dauða
gönguna“ í Bataan, sendir þang
að. Æðsti maðurinn á staðnum
var Moto, sjóliðsforingii í jap-
anska keisaraflotanum, ungur,
vel vaxinn, svarthærður og
stuttklipptur. Hann gekk undir
viðurnefninu Hviti engilKnn,
meðal Ameríkumanna, sökum
þess að hann bar alltaf hvítan
einkennisbúning.
Dag nokkurn féll óbreyttur
amerískur hermaður nið'ur á
einpi flugbraut'nni. Við skulum
kalla hann Martin.
,,Upp með þig og farðu að
vinna!“ sagði Moto-San við
Martin, „annars verðurðu skot
inn.“
Martin, sem þjáðást af blóð-
kreppusótt, gat ekki staðið upp.
Hvíti engillinn öskraði fyrir-
skipunum til varðanna. Þeir
börðu fjóra Ameríkana, sem
nærstaddir voru, með rifflum
sínum og létu þá reisa Marlin
við og bera hann til Pasay-
, skólahússanna. Þar á staðnum
,s.agði Hvíti engillinn föngum
beim, sem þar voru samankomn
ir, að skjóta ætti Martin til við
vörunar þeim sem ekki váldu
vinna fyrir hið japanska keis-
araveldi. Hann hélt skammbyss
unni að höfði Martins, gekk
með honum að bakii s'kólahúss
anna og hafði með sér banda-
riskan höfuðsmann sem vitni.
Menn heyrðu skot, síðan var
TIRFARANDI grein er
eftir Clark Lee og er
þýdd úr ameríska íímarit-
inu „Readers Digest.“ Lýsir
hún meðferð Japana á banda
rískum föngum í Manila, og
er sú lýsing ekki sem glæsi-
legust.
allt kyrrt um stund, — svo
heyrðist annað skot. Höfuðs-
maðurinn ,kom aftur og skýrði
þeim frá því, hvað hefði skeð.
Fyrri kúla Hvíta engilsdns hafði
ekki drepið Martin. Þegar hann
féll til jarðar, mælti hann:
„Höfuðsmaður, segið þeim,
að Martin. haf'i fallið með bros
á vör.“
Þá skaut Hvíti engillinn
hann aftur í höfuðið.
*
í næsta skipti, sem Mbto
framdi mannsmorð, notaði hann
sverð. Bandaríkjamaður úr
landgönguliði flotans, sem
iiafði orðið að þola daglegar
barsmíðar í marga mánuði,
reyndi, dag nokkurn, að flýja.
Fimm klukkustundum síðar
fundu Japanar hann. Hann var
neyddur til þess að krjúpa á
kné fyrir utan fangabúðirnar.
Óskelfdur horfði hann á Hvíta
en,sj:!Íinn um leið og japanskur
liðsforingi dró sverð sitt úr slíðr
u.tl og gekk að honum. Þetta
tólc ekki stuttan tíma og aðfar-
irnar voru ekki hreinlegar.
Hann var höggvinn til dauða á
viðbjóðslegan hátt.
Þegar Moto hafði farið í ný
og hrein einkennisföt,'lét hann
kross og blóm á gröf þessa her
manris. Ljósmyndari tók mynd
ir aí honum, þar setm hann
stóð í hermannalegri stellingu
við JilnS krossins. Þetta átti 'að
sýna heiminum, hversu vel
•Japanir færu með Bandaríkjá-
menn, sem „létust af sjúkdóm-
um“ í fangabúðum.
Föngunum var nú skipt niður
í 10 manna hópa og sagt, að
ef einn þeirra slyppi á brott
og næðist ekkii aftur, myndu
níu aðrir verða Skotnir. Fjórir
menn, sem reyndu að flýja, náð
ust aftur og voru barðir til ó-
bóta. Einn maður komst und-
an. Hinir níu í hópi hans voru
tekniir af lífi. Meðal þeirra var
bróðir manns þess, er komst
undan. Eftir þetta ákváðu
Baridaríkjmenn að gera ekki oft
ar tilraunir til að flýja.
Moto hafði gaman af því að
láta fangana hlaupa linnulust
þrjá stundarfjórðunga, ber-
fætta í grjótinu, þar til blæddii
úr fótum beirrá.
Þá kom það fyrir, eftir að
Moto hafði heimsótt vændis-
kvennahverfi Manila, dauða-
drukkinn, að hann lét fang-
ana mynda röð. Síðan settist
hann að drykkju og drakk úr
fiösku meðan hann lét þá gera
ýmsar Iíkamsæfingar í hólfa
klukkustund eða lengur.
Moto yfirgaf staðinn seint á
árinu 1943 og tók við öðru
starfi, sem líklega hefur ekki'
verið ómerkilegra en þetta. Síð
ar bárust fregnir um, að hann
hefði látizt, þar sem hann vann.
Fangarnir tóku þessarri fregn
ekki glaðiega. Þdir voru svo
.engi búnir að hlakka til þess
dags, er þeir gætu sjálfir geng-
ið að honum d'auðum.
*
Dagur fangans hófst kl. 6 að
morgni, er japanskur varðmað
ur hrópaði: ,,Bango!“
Það þýddi, að nú ættu allir
að rísa upp úr flatsængunum.
Síðan voru allir, jafnt sjúkir
se.m heilbrigðir, íátniiir gera
mjög erfiðar 'líkamsætfingar í
slundarfjórðung. Að svo búnu
voru þeir neyddir til að telja
upphátt á japönsku. Rangur
framburður kostaði höfuðhögg.
Fæðið var: „augu og iimnýfli
úr fiski,“ súpa úr fisksoði og
vatnsborinn mjölgrautur, á-
samt sjóðheitum hrísgrjónum
í þykkum bollum sem tíðkast
í hermannabækistöðvum.
Eftir morgunverðin var svip
azt fyrir um, hverjir væru svo
aðfram komnir, að þeir gætu
ekki Unnið. En aðeins 50 menn
fengu þess konar frí daglega.
Þessir menn, sem áð réttu lagi
máttu ekki hreyfa sig sökum
veikinda, urðu oft samkvæmt
skipun að ganga hina daglegu
phlargörigu til vinnustaðarins.
Þarna . gengu þessar tötrum
búnu beinagrindur um aðalgöt
urnar í Pasay. Flestir þessarra
manna höfðu létzt um 7ö
pund hver. í fyrstunni eltu
Filippseyjabúar lestina og
reyndu að gefa Ameríkumönn-
um matarbita, skó á fæturna og
Frainþ. á 6. síðu.