Alþýðublaðið - 13.07.1945, Síða 5

Föstudagurmn 13. júíí 1945
ALÞYÐUBLAÐKÐ
6
Þriðja grein I?ar Lo-Johansson *
Landið með blómgan beykiskóg.
I.
AÐU'RINN, sem ég dvel
hjá, býr í „Húsi skógar-
ins.“
Það eru reyndar þessi dönsku
skógarhús, sem standa við skóg
arjaðarinn. En að baki þeim
liggur skógurinn, sem tekur yf
ir þúsund ekrur lands og er í
eigu þess, sem húsin á.
Umönnun skógarins veldur
því, að hafa verður menn allt
árið til að vinna við hann. Þess
ir vinnumenn, sem hér búa,
borga 40 króna ársleigu fyrir
húsnæði sín og njóta ýmis kon-
ar hlunninda. Húsin eru hvít-
má'luð, með stráþaki og búa
'tvær 'fjölskyldur í hverju
þeirra. íbúðirnar eru: tvö ágæt
is herbergi og eldhús. Þessir
„skógarbændur“ eru eins konar
herrar skógarins. Einn þeirra
ræður mestu og er skógarvörð-
ur. Hann býr inni. i miðjum
skóginum í þess konar húsi,
sem maður getur ímýndað sér
að Lawrence hafi haft í huga,
er hann skrifaði „Elskhuga
Lady Chatterleys.“
Skógarmennirnir eru margir
hverjir ekki ráðnir til vinnu
a'llt árið. Sumir eru þó alltaf á
sama stað og búa við svipuð
kjör og smábændurnir. sem
rækta jörðina. Þeir, sem annast
skóginn, fá örlítið hærra kaup
en hinir, sem stunda jarðyrkj-
una. Hafi smábóndinn 3200
danskar krónur í árstekjur, má
reikna með 5000 króna’ árstekj-
um hjá skógarmanninum. Ann-
ars búa þeir við svipuð kjör,
eins og áður er sagt; ganga að-
eins til skógar í stað þess að
hinir fara út á akurinn eða eng-
ið.
Ekki hafa þessir dönsku skóg
arvinnumenn lik vinnubrögð og
hinir sænsku starfsbræðu-
þeirra, að ýmsu leytí. Þeir
dvelja ekki velurlangt í skóg-
arhúsinu, langt 'burtu frá heim
ili og fjölskyldu. Þeir fara ekki
á klökugum hestum gegn um
metradjúpar snjóbreiður. Þeir
dvelja 'heima hjá sér, hjóla eða
ganga til vinnunnar í skógin-
um. Ef til vi'lli hefur næturgali
verið að syngja i krónu trésins
skömmu áður en það hefur ver
ið fellt.
II.
Ég fer til vinnustaðarins á-
samt Nielsen, manninum, sem
ég dvel hjá. Þetta er snemma
morguns. Við göngum inn í hinn
danska skóg. Þessi maður er
eins og hver annar venjulegur
skógarvinnumaður. Mér verður
hugsað til þess, hversu við lít-
um þennan skóg ólíkum aug-
um. Hann á heima hér. Ég er
ferðamaður.
Skógurinn er nokkuð tilbreyt
ingarlaus. Krónur beyldtrjánna
eru fulllaufgaðar. Gegn um
þær kemst varla nokkur sólar-
geisli. Flestir trjástofnarnir
minna mann á fílshúðir.
Hér sést ekki annað grjór en I
tinnuflögur. Víða vaxa brenni-
netlur. Ef kýrnar éta mikið af I
þessum eitruðu en óskaðlegu *
jurtum, spillist mjólkin. í júni
lok eru netlurnar þó óskaðleg-
ar, hvað þetta snertir.
í rjóðri einu vaxa sóleyjar og
ýmsar aðrar jurtir, sem sjald-
gæfar eru. á þessum slóðum.
Annars er enginn gróður und-
ir hinum miklu krónum beyki-
trjánna, utan fáeinar netlur á
stangli. í skóginum vaxa engin
ber, nema jarðarber á stöku
stað. Jarðvegurinn er graslaus,
sléttur og þar erú meira að
segja ekki sjáanlegir steinar
svo heitið geti; á hann falla ó-
greinilegir og langir skuggarn-
ir af bolum tjánna. Langflest
eru það beykitré. Á einstöku
stað sjást kastaníutré, eik, lindi
tré eða greni, -— en þó á mjög
fáum stöðum. Dádýrahópur, rá
dýr, nokkrir hérar og fuglar, —
þetta eru dýrin, sem við rek-
umst á á leið okkar til vinnu-
staðarins i þessum sjálenzka
skógi.
Á vinnustaðnum liggja lang
ar raðir áf föllnum trjábolum,
sem á að höggva niður í yetur.
Þennan við á að nota til þess
að smíða úr honum ýmiskonar
muni: kvartél, útskorna stáss-
muni. og húsgögn. Að sumrinu
er beykiskógurinn- ekki hcjggv-
inn. Þá hefur hinn danski 'skóg
apvinnumaður öðrum störfum
að gegna.
Þegar beykiskógurinn er felld
ur á veturna, eru skildir eftir
nokkurra cm. háir 'bolir. Síðan
eru þessir stubbar höggnir um
sumarið og sagaðir til eldsneyt
is. Á vorin og sumrin er planl
að út nýjum trjám. Þegar kom
ið er fram á sumarið, ganga
skógarmennirnir um meðal trjá
plantnanna og slá grasið til
þess að það dragi ekki vöxtinn
úr nýgræðingnum. Danski skóg
arvinnumaðurinn er ekki sams
konar náungi og Hedenvind-
Eriksen lýsir.
III.
Eflir nokkurn tíma hér frá
fer Nielsen að höggva bolstubb
ana, sem ég gat um hér að fram
an. Hann fær átta krónur'fyrir
kúbikmetrann og af höggnum
viði, sem siðan er fluttur sem
eldsneyti til Hróarskeldu og
seidur þar fyrir þrjátíu krónur
hver kúbikmetri. Ef Nielsen
leggur að sér, getur 'hann haft
allt ’ að því fimmtán krónur í
dagkaup. í mótsetningu við tíu
stunda vinnudag garðyrkju-
mannsins, vinnur hann ekki
nema átta tíma á dag.
Hann hefur matinn með sér
í tösku. Hvítöl og smurt brauð.
Vinnan hefst bL. 7 og hann vinn
ur til kl 4. Hann gefur sér hálf
tíma matarhlé kl. 9 og annan
hálftíma í miðdegishlé kl. 12.
Hann sagar með venjulegri tré
vantar til að bera blaðið til áskrifenda
í hverfi í Austurbænum

mm
smiðssög og notar :háan sögun-
arbúkka, er hann sagar niður
viðinn til eldsneytisins. Ég
hjálpa til við sögunina einn dag
inn og kemst i kynni. við beyk-
ið. Skammt frá Nielsen stendur
annar skógarvinnumaður og
sagar með trésmiðssög eins og
hann.
Á að gizka hundrað metra á-
lengdar stendur lítið hús mill-
um beykitrjánna, tjargað.
— Hvaða hús er nú þetta?
spyr. ég Nielsen.
— Þetta er húsið okkar skóg
arvinnumahnanna. Þarna fáum
við skjól á veturna.
Við göngum i áttina til húss-
ins. Það er ferhyrnt að lögun;
metri á hvern veg; hliðar þess
eru kræktar saman með krók-
um og hægt að taka það í sund
ur og flytja það til, Inni eru
tveir smábekkir, þar sem. aðeins
fjórir menn getíi þrengt sér
saman í einu. Á miðju góifi
síendur lítil eldavél; í henni er
brennt beyki. Gegn um vegginn
liggur mjótt rör út úr vélinni.
Á veturna, þegar kalt er í veðri,
setjast skógarvinnumennirnir
þarna inn á meðan þeir borða
mat sinn.
Danski skógurinn er dýrmæt
ur og þarfnast umhirðu eins og
tré í skrautgarði. Ekkert mál
æfti að tákna hinn danska skóg
án þess að hafa í orðinu stóran
uppháfsstaf. Daninn verður
næstum trúarlega innilegur í
röddinni, er ‘hann minnist á
skóginn. Það er sem hann tali
um undurfagran skrautgarð.
Það, að sjá metraþykkan trjá-
bol, sundursagaðan, getur kom
ið tárunum fram í augu Dan-
ans. Fjölda margir Danir hafa
þó aldrei séð jafn stóran skóg
og ég hef verið í.
Það er til minnisstæð teikn-
ing eftir Anton Hansen, hinn
niikla, danska teiknara. Teikn-
ingin er af barni úr fátækra-
hverfi, sem horfir ásamt móður
sinni á beinvaxinn nýgræðing
á að gizka 75 cm. háan, og seg-
ir: — Mamma, er þetta skógur-
inn?
IV.
Hernám Þjóðyerja. á Dan-
mörku hafði mikil áhrif á;
danska skóginn.' Maður hlýtur ;
að; minnasú þess, að. undanfar- I
in.ár •'hafa 400,000 manns dval
ið: Ínnan landamæra: Danmerk- j
SírtflS#rfc[js«ífKeíi|Söi|ei. dó.Þ !
i mÍ9{f Blvjð'id Sb 19 igæd 5s I
landi var skógurinn höggvinn
upp eftir því sem með þurfti.
Þjóðverjar hafa komizt mjög
langl í þvi að eyðileggja hinn
danska skóg.
Á Sjálandi og öðrum dönsk-
um eyjum hafa þeir höggvið
skóginn og notað hann iil
virkjagerðar. Þeir hafa um-
breytt miklum hluta danska
skógafins i skriðdrekahindran-
ir og ýmis konar víggirðingar
aðrar, sem víða eru sjö metra
breiðar, mílu eftir m'ílu, meira
og minna grafnar í jðrð niður.
Fimm dögum áður en friður
komst á, heimtuðu Þjóðverjar
nokkur búsund kúbikmetra af
trjávið til sinna þarfa, einmitt
úr þessum skógi, sem ég var að
vinna í, þennan dag. En svo
komst friðurinn á, og viðurinn
var aldre'i afhentur.
Daginn fyrir uppgjöfina
komu býzkir sendimenn og
heimsóttu alla skógarvinnu-
menn og smábændur, s(em
bjuggu í nánd við skóginn.
Þeir héldu að frels'isvinir leynd-
ust í skóginum og ætluðu að
hafa uppi á þeim. Þeir leituðu
hvar sem beim sýndist, en á-
rangurslaust. Þeir fundu enga.
Þessi viðkunnánlegi beykiskóg-
ur með qllum sínum næturgala-
sóng, hefur því ekki alls fyrir
löngu verið vettvangur hinna
æsandi og tvísýnu átaka, —- því
sannleikurinn var sá, að það
leynduát frelsisvin'ir allvíða í
skóginum, enda þótt Þjóðverj-
ar íýnndu enga.
Þjóðverjar hafa einnig farið
illa með danska skóginn sökum
flugvallagerðarinnar. — Danir
hafa (hvað Þjóðverjum sé fyrir
þakkandi) eignazt fleiri flug-
velli en Danmörk þarf nokkru
sinni á að halda.' En til þess
arna hefur skóginum, augasteini
Dana, verið fórnað að allmiklu
leyti.
V.
Hið barnslega, rómantíska
viðhorf flestra Dana jafnvel til
smæsta kjarrsins í hágrenni við
heimlli hans, getur minnt mann
á frönsku borgarana, sem
kaupa sér listavel gjörð teppi,
úræn á litinn. fjóra fernietra að
stærð og geymá þaú sámahrúll-
uð inni í forstofunni, þegar
•úigning' er :eða sdlinmviðm;/ en ;
breiða þau :út-;í! húsagar.ðinum, ’
hvettær, .sem u qói g erxíánáofti til I
.BHI9d íób 1
þess að ímynda sér að þeir liggi
á grasbletti. ,
Oftast nær er þetta kjarr
mjög lágvaxið.
Á sunnudagsmorgnana er oft
mikið að gera á heimilinu.
— Við skulum fara út í skóg,
er sagt.
Ekki sízt laðar skógurinn
börnin til sín. Hann er þeim
mjög mikils virði.
— Ef þú ert ekki duglegur,
færðu heldur ekki að koma með
:nn. í skóg á sunnudaginn, er,
sagt við þau. Það er verra en
þótt sagt sé: -— Þá færð þú ekki
að fara í bíó.
Við hverja sölubúð og veit-
ingastofu hjá ferðaskiptistöðv-
unum sjást líka auglýþingar (og
psppaspjöld með áletruninnt
„Takið matarkörfuna með!“
Á þannig degi er það, sem
Pan nýtur sín í beykiskóginum.
Dönum er ekki tamt að gera
sér gyllingar. Þeir leita ekki
þess sérstaklega, sem er ráðgáta
eða ofar mannlegum skilningi.
Þeir eru hjartnæmir, gagnrýn-
ir, vel máli farnir, skynsamir
og góðir í sér, —- og meira en
lítið sjálfhæðnir. Þá ’ hefur
aldrei langað til að útbúa neins
konar yfirnáttúrlegar kynja-
sögur um skóginn sinn.
Þegar ég á kvöldin geng um
í skóginum, sem Nielsen vinnur
í á daginn, finn ég það vel, að
ég nýt mín þar ekki til fulls.
Eg er ekki alinn upp við beyki-
skóg. Eg hafði ekkert af hirti
eða rádýri að segja í bernsku.
Þau stinga fram snoppum sín-
um hér og þar millum beyki-
stofnanna.
Baróninn, sem á þessa land-
areign, fer aðeins á veiðar fjór-
um sinnum á ári; og þá hlýtur
hann að veiða mikið. Það hlýt-
ur líka að vera einstakt tæki-
færi að ganga til veiða í þess-
um skógi og jafn auðvelt óg að
skjóta svifaseinar kýr, þar sem
svo krökkt er af dýrum.
Hér fyrirfinnast ekki elgir.
Fyrir nokkrum árum síðan
synti elgur einn frá Svíþjóð yf-
ir um til Sjálands. — Þetta
vakti svo taumlausa undrun í
Danmörku, að meira var talað
;um ihann í dönskum blöðum og