Alþýðublaðið - 31.08.1945, Side 4

ALÞYÐUBLAÐIÐ
Föstudagurinn 31. ágúst 1945
PUþt^dublaMð
Útgefandi: Alþýðuflokknriim
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Símar:
Ritstjórn: 4901 og 4902
Afgreiðsla: 4900 og »4906
Aðsetur
í Alþýðubúslnu rið Hverf-
isgötu.
Verð í lausasölu: 40 aurar
Aiþýðuprentsmiðjan.
Hál, sem verður að
upplýsa jsegar í stað.
EINS OG nýlega hefur ver
ið frá skýrt hér í blaðinu
er uppi sterkur orðrómur um
stórkostleg vanskii fiskimála-
nefndar við Færeyinga og hef-
ur þetta að vonum orðið til-
efni þess, að menn spyrja,
hvernig atvinnumálaráðlherra,
Áki Jakobsson, sem er yfirmað
ur fiskimálanefndav, hafi hald
ið á færeysku samningunum.
Hér er um svo alvarlegt mál
að ræða, að þess verður að kref j
ast afdráttarlaust, að fiskimála
nefnd og atvinnumálaráðherra
geri , opinberlega grein fyrir
þessum málum, beri orðróm
þennan til baka, sé hann rang
ur, eða efni til úrbóta þegar í
stað, hafi hann við rök að styðj
ast. íslenzka bjóðin getur að
sjáltsögðu ekki unað því, að
hún liggi undir því ámæli, að
hún haldi ekki gerða milliríkja
samninga.
*
Þjóðviljinn gerir í gær mál
þessi að umræðuefni í tilefni af
viðtali því, sem Kristján Frið-
riksson átti við blaðið Tímann
fyrir skömmu, þá nýkominn frá
Færeyjum, svo og fyrirspurn
Alþýðublaðsins, sem beint var
til fiskimálanefndar og atvinnu
málaráðherra f þessu sambandi.
En því fer f jarri, að þar né nokk
iur tilraun gerð til þess að
hrekja þennan orðróm með rök
um. Þess í stað lætur Þjóðvilj
inn mál þetta verða sér tilefni
þess að ráðast á Kristján Frið-
riksson persónulega, svo og á
Tímann og Alþýðublaðið, með
fúkyrðum þeim og ókvæðisorð
um,'sem einkenna allan/ipál-
flutningi þessa auvirðilega
blaðskrípis. Og bessi afstaða
Þjóðviljans er sér í lagi verð
athugunar, þegar að því er
gætt, að líta verður á hann sem
málgagn atvinnumálaráðherra,
sem er annar fulltrúi kommún
ista í ríkisstjórninni. Áki Jak-
obsson hlýtur að gera sér þess
fulla grein, að orðrómurinn um
vanefndirnar á færeysku samn
ingunum verður ekki kveðinn
niður með fúkyrðum Þjóðvilj-
ans. Þau munu þvert á móti
verða mönnum tilefni þess að
ætla, að ekki sé allt með felldu
varðandi starfsemi fiskimála-
nefndar og framkvæmd fær-
eysku samninganna, þar sem
málgagn atvinnumálaráðherra
gerir enga tilraun tiL þess að
lirekja orðróm þennan með rök
um, en ræðst hins vegar með
aurkasti að þeim, sem orðið
hafa til þess að gera mál þetta
af illri nauðsyn að umræðuefni
á oninberum vettvangi.
"♦
Þjóðviljinn fjargviðrast um
það í nefndri grein sinni, að
með því að hreyfa máli þessu
sé verið að ráðast á íslenzku
nkisstjórnina annars vegar og
gera tilraun til þess að spilla
sambúð íslendinga og Færey-
inga hins vegar. Menn eru raun
ar löngu farnir að venjast
Skýrsla Landsbankans:
Sj ávarútvegurinn árið 1944
FISKVEIÐARNAR voru á-
líka mikið stundaðar og ár
ið áður og var afkoma útgerð
arinnar yfirleitt góð. Þetta á sér
staklega við um skipin, sem
voru í ísfiskflutningum, en
vélbátaútgerðin gekk líka vel
víðast hvar á landinu, og af-
koma síldarverksmiðjanna og
hraðfrystihúsanna var góð.
Var verðlag sjávarafurða að
mestu óbreytt frá árinu áður
og tilkostnaður fyrirtækjanna
hækkaði ekki til muna. Eftir-
spurn eftir vinnuafli í landinu
var ekki eins mikil og áður og
gekk því betur að fá menn á
skipin. í byrjun ársins voru fá
skip eftir á leigu hjá setulið-
inu, en tvö árin á undan, og
einkum árið 1942, voru mörg
skip ekki gerð út á fiskveiðar,
vegna þess að þau voru leigð
setuiiðinu. — Að'meðaltali voru
460 (466) skip gerð út í mán-
uði hverjum, flest í maí, 732
(70.8), þar af 282 (289) opnir
vélbátar og árabátar, en fæst í
desember, 155 (144). Tala skip
vefja var hæst í maímánuði,
' 5 222 . (5 003), en lægt í desem
ber, 1 723 fl 507), og meðaltal
ársins var 3 715 (3 543). Togar
ar> ir töfðust ekki frá veiðum,
nema þegar fram þurftu að
fara hreinsanir eða viðgerðir á
þeim. Var meðalúthaldstími
þeirra 302 1290) dagar. Af tog
urunum höfðu .18 úthaldstíma
300 daga og þar yfir, 10 höfðu
úthaldstíma 250—299 daga og
3 togarar höfðu styttri úthalds
tím,a en 250 daga.
Togararnir stunduðu ein-
göngu botnvörpuveiðar í ís og
sigldu með aflann til Bret-
lands. Línugufuskipin voru
mörg gerð út á síldveiðar um
sumarið, -en auk þess voru nokk
ur þeirra í ísfiskflutningum,
einkum á vetrarvertíðinni.
Hvað vélbátana snertir stund-
aði eins og venjulega mikill
meiri hluti þeirra þorskveiðar
með lóð, og var þátttaka í þeim
nokkru meiri en árið áður. I
maímánuði stunduðu 567 (560)
vélbátar þessar veiðar. Er vetr
arvertíðinni lauk fóru flestir
stærri bátarnir, er þessar veið
ar stunduðu, að búa sig til síld
veiða, en smærri bátar austan
norðan- og vestanlands stund-
uðu lóðaveiðar um sumarið og
fram á haust. Um haustið hefði
orðið allmikil útgerð stærri
báta við Faxaflóa, ef bannsvæði
hefði hefði ekki 'verið sett þar
af hernaðarástæðum. Þar við
bættist, að fyrirsjáanlegur var
skortur á veiðarfærum til lóða-
veiðar á aðalvertíðinni 1945,
og vildu menn því spara veiðar
færin sem mest. Allmargir
stærri vélbátar stunduðu botn
vörpuveiðar í 'ís, aðallega um
vorið. í maímánuði ar tala báta
við þessar veiðar hæst, 60, en
árið áður stunduðu 50 bátar
botnvörpuveiðar, þegar flest
var um vorið. Dragnótaveiðar
voru minna stundaðar en árið
áður. í júní, sem er aðalveiði
tími dragnótarinnar, stunduðu
133 bátar dragnótaveiðar, en
140 og 172 á sama tíma árin
1943 og 1942. Aflabrögð.
voru að jafnaði góð á árinu.
Togararnir veiddu vel, en ekki
liggja fyrir skýrslur um afla
þeirra á togdag. í Vestmanna-
eyjum var afli venju fremur.
góður á vetrarvertíðinni, eink
um á línu, bó að^gæftir væru
stirðar, og á veiðistöðvum á
Reykjanesi og við Faxaflóa
voru aflabrögð yfirleitt mjög
gcð á vertíðmni. Um sumarið
var afli í botnvörpu og drag-
nót heldur tregur um allt Suð
vesturland, nema í Vestmanna
eyjum hjá botnvörpubátunum.
Um haustið var dragnótaafli
sæmilegur, en afli botnvörpu-
báta tregur. í veiðistöðvum á
Snæfellsnesi, Vestfjörðum og
við Húnaflóa vestanverðan voru
aflabrögð yfiríeitt góð, en á
No>’ðurlandi aflaðist treglega.
Á Austuriandi kvað mest að
útgerðinni frá Hornafirði.
Þangað fóru ílestir hinna stærri
vélbáta á Austfjörðum á vetr-
arvertíðinni og öfluðu vel, en
haustvertíðin var hins vegar
heldur léleg. -— Frysting á síld
og kolkrabba til beitu var 5 414
tonn, á móti 5 708 tonnum árið
áður. Beituskortur harplaði
hvergi sjósókn svo teljandi
væri, á árinu sem leið. — Heild
araflamagn ársins nam 512
(427) þús. tonnum, miðað við
fisk upp úr sjó. Þar af var síld
222 þús. tonn, þorskur 205 þús.
tonn, ufsi 50 bús. tonn og ýsa
9 'þús. tonn. Fiskaflinn að und-
anskilinni síld, skiptist þannig á
verkunaraðferðir: Isfiskur í út
flutningaskip 38,0 (44,3)%, afli
fiskskipa útfluttar af þeim sjálf
um í.ís 35,1 (37,2)%, hraðfryst
ing 23,1 (15,8)%, saltfiskur 1,5
(2,0)%, harðfiskur 0,5 (0,6)%
fiskur í niðursuðu 0,1 (0,1)% og
fiskur til nevzlu innanlands
1,7 (—)% S'kýrslurnar um fisk
neyzluna’ innanlands eru ófull
komnar.
Skiptjónið var mikið á árinu,
16 fiskiskip og 1 farþegaskip
(Góðafoss) fórust. Rúmlestatala
heimskulegum málflutningi af
hálfu Þjóðviljans. en þó munu
þessi ummæli hans vera eins-
dæmi. Þeir menn, sem valizt
haia til þess dapurlega hlut-
sk>ptis að skrifa Þjóðviljann,
eru sennilega ekki svo skyni
skroppnir, að þeir skilji það
ekki, að starfsemi fiskimála-
nefndar og framkvæmd fær-
eysku samninganna heyrir und
ir atvinnumálaráðþerra og eru
á þessu stigi málsins samráð-
herruni hans óviðkomandi, þótt
ótrúlegt sé, að utanríkismála-
ráðherra geti látið mál þessi
afskiptalaus öllu lengur, ef orð
rómurinn um vanskil íslend-
inga við Færeyinga er ekki þeg
ar í 'stað hrakinn með óyggj-
andi rökum. Og hvað sambúð
íslendinga og Færeyinga snert
ir þá ætti það aldrei að geta
orðið henni hættulegt, þótt á
þennan orðróm sé minnzt opin
berlega. Hitt væri öllu líklegra
til þess að geta spillt henni ef
orðrómurinn skyldi vera á rök
'• um byggður, og gerður samn-
ingur við Færeyinga hefir ekki
vej ’ð haldinn. Þess vegna ber
að krefjast þess afdráttarlaust,
að ráðherra sá, sem mál þetta
varðar, og ber ábyrgð á fiski-
málanefnd og starfsemi henn-
ar, hreinsi hendur sínar, sé hér
um misskilning að ræða, en taki1
ella aflei.ðingunum af því, að
hafa ásamt fiskimálanefnd
reynzt sannur að sök, sem iþjóð-
in öll hefur nú ámæli af.
Og Þjóðviljanum væri skylt
að hyggja að því, að umræður
um viðkvæm milliríkjamáli
verða ekki þaggaðar niður með
fúkyrðum og ókvæðisorðum í
garð einstakra manna og blaða,
sem reifað hafa slík mál í því
skyni einu, að knýja fram sann
leikann og firra þjóðina og rík
isstjórnina alvariegum álits-
hnekki. Því sé hér um sök að
ræða, sem við séum komnir í
með vanskiium við Færeyinga,
er hún ekki þjóðarinnar eða rík
isstjórnarinnar í heild, heldur
fiskimálanefndar og atvinnu-
málaráðherra.
(brúttó) fiskiskipanna var 802,
og var þar á meðal togarinn
Max Piemberton, sem fórst með
allri áhöfn í janúar 1944. Hin
15 fiskiskipin voru smærri skip,
og Amr rúmlestatala þeirra 481.
Auk þessara skipa voru allmörg
skip rifin eða tekin úr notkun,
vegna þess að þau voru talin
ónýt. Á árinu voru fullsmíðuð
8 skip, allt fiskiskip, og var rúm
lestatala þeirra 453. Áuk þess
voru smíðaðir allmargir opnir
vélbátar. Til landsins kom nýtt
90 rúmlesta fiskiskip frá Amer
íku. Á’árinu var á vegum rík-
isstjórnarinnar samið um smíði
á 45 fiskibátum í Svíþjóð og
haía .þeir síðan verið seldir
einkaaðilum og bæjarfélögum.
Bátarnir eru af tveim stærðum,
50 og 80 rúmlestir, og saman-
lögð rúmlestatala ’ þeírra er
3 150 rúmlestir. Upphaflega var
gert ráð fyrir, að 15 þessara
báta yrðu teknir í notkun á síld
arvertíðinni 1945, en vegna
vinnustöðvunar í sænska málm
iðnaðinum getur það ekki orð-
ið. Síðast á árinu tók Nýbygg
ingarráð til starfa og er aðal-
verkefni þess, að hafa forgöngu
um endurnýjun og aukningu á
f r amleiðslutæk j um þ j óðarinn-
ar, og þá fyrst og fremst fiski
skipastólsins. Verður skýrt frá
starfi ráðsins í næstu árs-
skýrslu. — (Samkvæmt skipa-
skránum var rúmlestatala fisk
skipastólsins 27 355 haustið
1943, en 27 206 á sama tíma
haustið 1944. Er rúmlestatala
eimskipsins Goðafoss, 1542,
komin til frádráttar síðar
nefndu tölunni. — Unnið var að
hafnarigerðum og lendingarbót
um á eftirtöldum stöðum utan
Reykjavíkur: Hafnarfirði, Akra
nesi, Borgarnesi; Hnífsdal, ísa-
firði, Sauðárkróki, Siglufirði,
Tilkynning:
6295
er símanúmer mitt fram-
vegis.
Fatapressan
Afgreiðslan: Traðakots-
sundi 3
(tvílyfta íbúðarhúsið).
ö'afsfirði, Hauganesi við Eyja
fjörð, Húsavík, Vopnafirði,
Borgarfirði eystra, Neskaup-
stað, Stöðvarfirði. Vestmanna-
eyjum, Grindavík, Höfnum og
Keflavík. Vitamálaskrifstofan
hafði umsjóu með framkvæmd
unum, enda, leggur ríkissjóður
fram fé til-’þeirra Er framlag
hans til lendingarbóta venju-
lega helmingur kostnaðar við
þær, en þegar um er að ræða
meiri háttar framkvæmdir, er
framlag hans % eða Vs af kostn
aoinum, eftir því hve langt á
vtg framkvæmdir á viðkom-
andi höfn eru komnar.
í febrúar 1944 var gerður
samningur um sölu á fiskfram
leiðslu ársins, og voru samnings
aðilarnir annars vegar Samn-
inganefnd utanríkisviðskipta og
hins vegar brezka matvælaráðtt
neytið og innkaupastofnun
Bandaríkjastjórnar. Afurða-
sölusamningarnir 1942 og 1943
voru aftur á móti gerðir við
bandaríska stjórnaraðila, þó að
afurðirnar færu til Bretlands.
Með fisksölusamningi síðasta
árs var seíd öll ísfisksfram-
leiðsla ársins og enn fremur
óverkaður saltfiskur og freð-
fiskur að tilteknu magni, en
hvorki niðursoðinn fiskur né
harðfiskur var þar með. Verð-
ið' var hið sama og áður að
öðru leyti en því, að ákveðin
Frl. a 8. sáðu
VÍSIR gerir að umtalsefni. í
forustugrein sinni í gær
orðróm þann, sem upp er kom-
inn um stórkostleg vanskil fiski
málanefndar við Færeyinga í
sambandi við færeyisku samn-
ingana, sem gerðir voru um
siíða'stliði.n áramót, og telur það
að vonum mjög alvarlegt mál,
ef sá orðrómur -skyldi reynast
á rökum byggður; Viísir skrifar:
„Hér skal enginn dómur á það
lagður, hvað isatt er í fregninni, en
ef það er rétt að Færeyingar séu
vonsviknir út af viðskiptum við
íslenzk stjórnarvöld og telji.jafn
vel nauðsyn að senda Ihingað lög-
fræðing, til að fá leiðrótting mála
sinna, þá má segja, að íslenzku
Iþjóðinni se 'enginn ihiöfuðburður
að slíkri ráðsmennsku sinna
manna.
Hér í blaðinu hefur þrásinnis
verið á það bent, að leigusamning
urinn var mjög óhagstæður og
gerður af hinni mestu skammsýni
af hendi atvinnumálaráðiierra og
stjórnarinnar yfirleitt. Talið er nú
líklegt, að 'tapið á þessum samn-
ingi sé komið hátt á þriðju milljón
króna. En þetta afsakar á engan
foátt, að ekki sé staðið í skilum
með mannákaup og fleira, er samn
ingurinn nær yfir. Úr því að samn
ingurinn var gerður þá verður ,að
sjálfsögðu að standa við hann í öll
um igreinum, og íslenzk stjórnar-
völd áttu að sjá heiður sinn í því„
■að sýna 'greið og sköruleg skil.
Strax og núverandi atvinnuméla:
ráðherra tók við embætti, foófst
hann foanda um að gera fiskimálai
nefnd að miklu ríkisbákni, sem
átti smátt og smátt að taka í sínar
hendur yfirstjórn á útgerðarstarf-
semi landsmanna. Nokkrir komm-
únistar vioru settir til að stjórna
fyrirtækinu undir yfirstjórn ráð-
■herrans. Vitanlegt er nú, að stofn-
unin foefur gengið foörmulega, með
allt á tréfótum og tapið gífurlegt,
eins og áður er sagt. Sagt er, að
þar vísi hver frá öðrum og eng-
inn þykist nú bera ábyrgð á eintt
eða ,öðru.
Þetta mál um viðskiptin við
Færeyinga verður að skýrast þegar
í stað. Ef fregnirnar eru staðlausir
stafir, verður að bera þær til baka,
en ef þær eru sannar og réttar, þá
getur atvinnumálaráðherra aðeins
þvegið hendur sínar með því að
segja af sér.“
Þannig faxast Vísi orð í gær
um þetta. mál. Og það fer eMki
fojá því að þjóðin öll krefjist
þess, að það verði upplýst hið
al'lar fyrsta, hvað hæft er í þess
um orðrómi. Hún má ekki við
þwí að fá á sig óorð fyrir að
halda ekki. gerða milliríkja-
samninga. Annað hvort verður
að afsanna þennan orðróm, eða
þeir að taka á sig sökina, sem
sekir eru.
7