Alþýðublaðið - 21.02.1947, Blaðsíða 3

í
Föstudagur, 21» febr. 1947.

ALÞVÐUBLAÐIÐ
. 3
Niðurlag á grein Friðfinns Ólafssonar:
Til hvers m
KORNVÖRUR voru flutt-
ar til landsins eftir því sem
hægt var að fá þær keyptar
erlendis og mun sá innflutn-
ingur hafa verið svipaður og
undanfarin ár. 5,5 milljóniir
króna voru veittar til inn-
flutnings á nýjum og þurrk-
uðum ávöxtum, er þó stöð-
ugt yfir því kvartað, að nægi
legt sé ekki veitt í því skyni.
Vefnaðarvöru var í byrjun
ársins mjög erfitt að fá
keyptar erlendis nema gegn
greiðslu í dollurum, en af
gjaldeyrisástæðum var eigi
unnt að veita slík leyfi, en
eftir því sem á árið leið, auð-
velduðust kaup á vefnaðar-
vöru í Evrópu. Var þá tekið
að gefa út leyfi í stórum stíl,
því stöðugur skortur var á
ýmsum tegundum vefnaðar-
vöru t. d. fataefnum, kjóla-
og kápuefnum, tilbúnum föt-
um o. fl. Reyndin varð því
sú, að gefin voru út meiri
leyfi til innflutnings á vefn-
aða-rvöru, en nokkru sinni
eða fyrir 56,7 milljónum. Hef
ur þó sú raunin orðið á, að
enn er skortur á ýmsum
tegundum.
Geta má þess þó hér, að
mjög mikið af vefnaðarvöru-
leyfum var ónotað um ára-
mót og féllu þau leyfi þá úr
gildi. Gildir það og um flesta
þá vöruflokka, sem leyfi
voru veitt fyriir, en tölur
liggja ekki ennþá fýrir um
hversu stórri upphæð ónotuð
leyfi námu.
í sambandi við vefnaðar-
vöruinnflutninginn er skylt
að geta tveggja atriða. í
fyrsta iagi var leyfður út-
flutningur til Danmerkur á
talsverðu magni af vefnaðar-
vöru.
Báru útflytjendur hér því
fyrir sig, að um óhentuga og
lítt nothæfa vöru væri að
ræða.
í öðru lagi munu þeir er-
lendu verkamenn, sem hér
voiru á árinu hafa flutt út all-
mikið af vefnaðarvöru og á
þann hátt yfirfært kaup sitt,
og er það í samræmi við það,
er síðar segir í grein þessari
um yfirfærslur á vinnulaun-
um útlendinga, sem reyndust
minni en búast mátti við.
Meiri leyfi til influtnings
á byggingarefni voru veitt á
árinu en nokkru. sinni fyrr
eða 94,4 milljónir króna.
Sýnir það bezt hve bygg-
ingaframkvæmdirnar voru
gífurlega miklar.
T. d. má geta þess, að yfir
18 þúsund standardar af
timbri var flutt inn á árinu.
— Þetta timbur mun nú nær
því fullnotað.
Skortur var á ýmsum vör-
um til bygginga af og tii á
árinu. Má þar til nefna t. d.
saum, hreinlætistæki, gólf-
dúk, þakjárn o. fl.
Samkvæmt upplýsingum
Hagstofunnar • var heildar-
innflutningur á sementi til
landsins hvorki meira né
minna en 73,5 þúsundir smá-
lesta eða um hálft tonn á
hvert mannsbarn á landinu.
Mjög litlar birgðir munu þó
nú vera til í landinu .áf
sementi. Geta menn af þessu
dæmi og af timburinnflutn-
ingnum séð, hversu stór-
kostlega mikil fjárfesting
hefur átt sér stað á árinu í
sambandi við ýmiss konar
byggingaframkvæmdir.
Gjaldeyris- og innflutn-
ingsleyfi til innflutnings á
kolum námu rúmlega 14
milljónum króna, olíum og
benzíni 13 og hálfri milljón,
síldartunnum og efni í þær
4 og hálfri milljón, landbún-
aðarvélum 10 og hálfri mill-
jón. Er þar um að ræða eins
og kunnugt er, vélar þær,
sem veittar hafa verið til ný-
sköpunar á sviði landbúnað-
arins.
Yeitt voru gjaldeyris- og
innflutningsleyfi og gjald-
eyrisleyfi eingöngu fyrir skip
og skipaviðgerðir samtals
fyrir hvorki meira né minna
en 134,1 milljón króna.
Eitt gleggsta dæmi um
það, hve aukjnar tekjur lands
manna hafa í för með sér
gífurlega eftirspurn eftir
auknum lífsþægindum, er
innflutningurinn á bifreið-
um, aðallega frá Bretlandi,
Frakklandi og Tékkósló-
vakíu, auk landbúnaðar-
,,jeppa“ og vörubifreiða frá
Bandaríkjunum og um hálft
annað hundrað fólksbifreiða
þaðan.
Leyfi voru veitt, að upp-
hæð um 31 milljón króna
fyrir innflutningi á bifreið-
um; þær eru að vísu ekki
komnar allar enn þá, né leyf
in fullnotuð, en engu að síð-
ur er eftirspurnin eftir bif-
reiðum meiri en nokkru
sinni fyrr, þrátt fyrir þann
gífurlega fjölda, sem inn hef-
ur verið fluttur.
Verður það eitt af þeim
viðfangsefnum, sem taka
þarf skjótlega ákvörðun um
á þessu ári, hvort halda
skuli áfram jafnmiklum inn-
flutningi bifreiða og s. 1. ár
og jafnframt, hvernig skuli
fara með úthlutun þeirra.
Verði innflutningur þeirra
mjög takmarkaður, sýnist
vart hjá því komizt, að hið
opinbera taki úthlutun þeirra
í sínar hendur, en á síðasta
ári var það falið umboðs-
mönnunum sjálfum, eftir
vissum höfuðreglum er Við-
skiptaráðið setti þeim. Ný-
byggingarráð úthlutaði þó
sjálft þeim bifreiðum, er það
veitti leyfi fyrir, enda voru
þær b'ifreiðar fluttar inn til
þess að fullnægja ákveðnum
þörfum atvinnuveganna, til
sjávar og sveita, þótt nokkur
misbrestur kunni að hafa
orðið á því, að þær bifreiðar
hafi allar staðnæmzt á þeim
stöðum, sem þær voru út-
hlutaðar til.
Veitt var til ýmiss konar
véia 38,4 milljónir. Ber að
sjálfsögðu mest á þeim vél-
um, sem leyfður var innflutn
ingur á til nýsköpunar at-
vinnuveganna.
Til ýmiss konar iðnaðar-
vara var veitt nær því 20
milljónir króna, þar af mest
til smjörlíkisolía eða 5,3
milljónir. — Hefði vafalaust
verið óskað eftir miklu meiri
leyfum til smjörlíkisgerðar,
ef fáanlegt hefði; verið meira
magn af hráefni, en skömmt-
un á því er mjög ströng í
Bandaríkjunum, en þaðan
eru smjörlíkisolíurnar keypt-
ar. —
Til innflutnings á ýmiss
konar rafmagnsvörum voru
veittar 29,3 milljónir króna.
Þar af til innflutnings á raf-
magnsheimilistækjum 6,5
milljónir.
Geta verður þess hér, að
eftirspurn eftir rafknúnum
heimilistækjum fer sífellt
vaxandi.
Fyrir stríð, var svo að
segja, ekkert flutt inn af
þeim, en er sambandið opn-
aðist við Ameríku á stríðs-
árunum, hófst innflutningur
þeirra og opnuðust þá augu
manna fyrir nytsemi þeirra.
Húsmæður, sem eignazt hafa
t; d. þvottavél, ís-skáp og
hrærivél, telja sig sízt mega
án þeirra vera af þeim heim-
ilistækjum, sem heimilið á.
Sérstaklega eru rafknúin
heimilistæki nauðsynleg
þeim húsmæðrum, sem eng-
an kost eiga á aðstoð við
heimilisstörfin, en þær hús-
mæður eru æði margar nú.
Það verður því vart hjá
því komizt, að veita á þessu
og næstu árum all rífleg
leyfi til innflutnings á þess-
um tækjum.
Ekki er ástæðá til þess að
rekja frekar einstaka liði
skýrslunnar, enda skýrir
hún sig sjálf. Skal þó minnzt
hér á þrennt.
Leyfi til innflutnings á til-
búnum húsum voru veitt að
upphæð 1,2 milljónir.
Bætist sú upphæð við þá,
er áður greindi1 í sambandi
við innflutning á byggingar-
efni.
Strax og samband opnað-
ist við Danmörku var mjög
eftir því sótt, að fá leyfi til
kaupa á húsgögnum þaðan.
Raunin varð því sú, að veitt
voru leyfi í því skyni að
upphæð 7,8 milliónir á ár-
inu 1946.
Nokkur ástæða er til þess
að ætla að allstór hluti leyfa
þessara hafi ekki verið not-
aður, sumpart vegna þess að
húsgögn fengust ekki í Dan-
mörku eins og menn óskuðu
eftir, og sumpart vegna þess,
að húsgögn þar urðu ekki
eins ódýr og menn bjuggust
við upphaflega.
Ég hef nú rakið nokkuð
einstaka liði leyfisveiting-
anna árið 1946, að því er
vö'fuinnflutninginn snertir,
skal nú vikið að gjeldeyris-
leyfunum eingöngu.
SKIPTING GJALDEYRIS-
LEYFANNA
Gjaldeyrisleyfi þau, sem
út voru gefin á árinu, skipt-
. Framhald á 7. síðu.
lnnbrotsþjófurinn:
Hinn spreng-hlægilegi íslenzki gamanleik-
ur verður, vegna marg-ítrekaðra áskor-
anna endurtekinn í G.T.-húsinu í kvöld
kl. 9. DANS Á EFTIR.
Aðgöngumiðar frá kl. 6 sími 3355. Templ-
arar og gestir .velkomnir meðan húsrúm
leyfir ....
Ferðafélag Templara.
Iðnaðarmaður um
i
Iðnfræðslufrumvarpið, sem
nú liggur fyrir alþingi
FRUMVARP það til laga
um iðnfræðslu, er alþingi
hefur nú til meðferðar, mun,
ef að lögum verður, valda
gjörbreytingu á öllu, er lýt-
ur að iðnnámi, frá því er
verið hefur til þessa.
Frumvarpið er, sem kunn-
ugt er, flutt að tilhlutan
iðnaðarmálaráðherra, Emils
Jónssonar, en samið af milli-
þinganefnd, er hann skipaði
í þeim tilgangi í árslok 1944.
Frumvarpið var upphaflega
flutt af iðnaðarmálanefnd
neðri deildar alþingis 1945,
en dagaði uppi að nýju á
þinginu 1946 og þá af iðnað-
armálanefnd efri deildar.
Deildin hefur nú fyrir
skemmstu afgreitt frum-
varpið til neðri deildar.
Merkasta nýjung þessa
frumvarps, og sú, er tví-
mælalaust mun valda mest-
um straumhvörfum, er á-
kvæði þess um að setja öll
mál, er varða iðnnám, undir
eina öfluga yfirstjórn, iðn-
fræðsluráð. Hlutverk þessa
ráðs er fyrst og fremst það,
að hafa á hendi eftirlit með
verklegu námi, svo sem með
því, að setja námsreglur og
sjá um að þeim sé framfylgt.
Þá er iðnfræðsluráði ætlað
að reka leiðbeiningarstarf-
semi, gangast fyrir hæfni-
prófum o. s. frv. Um skipun
ráðsins var svo ráð fyrir
gert að þar ættu sæti tveir
fulltrúar að hálfu meistara
og tveir að hálfu sveina, en
ráðherra skipaði einn án til-
nefningar.
Við afgreiðslu frumvarps-
ins í efri deild, flutti Sigur-
jón Á. Ólafsson breytingar-
tillögu um skipun iðnfræðslu
ráðs, á þann veg, að iðnnem-
um verði tryggð þar ítök.
Var sú tillaga samþykkt.
Verður að telja það fylli-
lega réttmætt, að sá aðxli, er
hvað mest á undir ráðið að
sækja, eigi þar einhvern mál
svara.
Ýinsar fleiri merkar nýj-
ungar en hér hafa verið
taldár eru í frumvarpinu svo
sem; Heimild iðnfræðsluráðs
til að löggilda þá meistara,
er hæfir eru til að taka nem-
endur, milliganga iðnfræðslu
ráðs um að koma nemendum
í nám hjá meisturum, heim-
ild ráðsins til að ákveða lág-
markslaun iðnnema með hlið
Isjón af gildandi kjarasamn-
'ingum, og loks ákvæðið um,
að nemendur skuli ekkl
vinna að framleiðslustöi’fum,
ef verkfall stendur yfir í iðn-
inni.
Öll þau nýmæli, er hér
hafa verið talin, og felast í
þessu frumvarpi, miða að *
því, að efla iðnfræðsluna,
auka eftirlitið með náminu,
svo að iðnfræðslan skipi
þann sess í atvinnuuppeldi
þjóðarinnar, sem henni ber.
Ekki verður svo við þetta
skilizt, að ekki verði getið
tilhneiginga einstakra þing-
manna, til að hefta fram-
gang þessa merka frum-
varps, eða limlesta það stór-
lega að öðrum kosti. Árang-
ur þessarar iðju hefur orðið
sá, að Páll Zóphóníasson hef-
ur fengið samþykkta inn í
frumvarpið í efri deild, nýja
grein (14. gr.), er hafa mun
það í för með sér, ef að lög-
um verður, að grundvelli
þeim, er núverandi fyrir-
komulag iðnfræðslunnar
byggist á, er algjörlega rask-
að. Samþykki þessai’ar grein
ar P. Z., mundi leiða af sér,
að innan nokkui’ra ára myndi
iðnnámið, í þeiri’i nxynd er
það hefur verið til þessa,
hverfa úr sögunni, en í þess
stað mundi óeðlilegur fjöldi
landsmanna hópast inn í iðn-
aðinn, án þess að hafa öðlazt
þá menntun, er nauðsynleg
er talin. Sjá allir hvílík
hætta er í slíku fólgin, þótt
ekki sé annars gætt en þess,
áð tveir höfuðatvinnuvegir
þjóðarinnar, landbúnaður og
sjávarútvegur, berjast í
bökkum sökum mannfæðar.
Því skal ekki trúað, að ó-
reyndu, að alþingismenn láti
sig henda þá yfirsjón, að
samþykkja þá limlestingu á
þessu gagmerka frumvarpi,
sem felst í tillögu P. Z., enda
hefur sá maður, er reynzt
hefur öruggasti og skelegg-
asti málsvarx iðnaðar og iðn-
fræðslu, á alþingi, Emil Jóns
son, boðað, að hann muni
undir meðferð málsins í
neðri deild þingsins, beita
sé fyrir því, að þessi tilraun
til að svipta iðnstéttirnar
þeim grundvelli, er þær hafa
á undanförnum árum leitazt
við að rnynda, verði hrundið.
Iðnaðarmenn rnunu vissu-
lega fylgjast með því, með
óskiptri athygli, hverja af-
greiðslu þetta frumvarp fær,
og taka sínar ákvarðanir x
samræmi við það.