Alþýðublaðið - 21.02.1947, Blaðsíða 5

Föstudagur, 21. febr. 1M7.
» •*
ArnuK Overland
ÞAÐ er úr þjóðsö'ng Norð- '
manna, sem tekin ter setn- j
ingin: ,,ao ræða ríki páfans
mót“, og er það Björns'tjerne
Björnson ,sem er höfundur
Iþessia og þykir honum sjálf-
urn mikið til koma að vera
það. Það má svo að orði
kveða, að heil skáldakyn-
slóð í Noregi hafi fetað í
sömu spor, og meðal þeirra
er Arnulf Överland ,sem í
dag tal.ar fyrir hönd sam-
bands sósíaldemókrata í al-
þýðuhúsinu við Jagtvej. Svo
farast honum orð:
Það er nauðsynlegt að til
séu nokkrir ruddaiegir, ógúð
legir og ósiðlegir menn, sem
segja það, er þeim býr í j
brjósti, og láta i ljós þau
óhugnanlegheit, að tveir
þriðju hiutar Maðanna ætla
að klekkja á honum ár eftir
ár með aills konar tiivitnun-
um, og að prestar í prédikun-
arstólnum lýsa þvi yfir, að
þessi maður sé mesti óþokki,
sem Noregur á.
Hann kynnir sjáifan sig
cg sina græskulausu fyndni
í þessurn orðum, og það má
furðulegt heita, ef hamn í
ræðu sinni annað kvöild um
veginn milli vestur- og aust
urlandsins taiar ekki svo
blátt áfram og hispurslaust,
að stafi gneistum af hverju
orði. Sú varð raunim á í
Stokkhólmi fyrir skemmstu.
Á rithöfumda iþingi Norður-
landa átti hann að tala í
lokasamsætinu í sjálifum
bláa sabMun i Ráðhúsinu,
með fylkingu fána, Ijósadýrð
og hermerki í kringum sig.
Hann sagði meðal annars:
Ef búta á sameinuðu þjóðirn
ar niður, verða Norðunlainda
þjóðirnar að gera með sér
eins öflugt varnarþandalag og
mögulegt er, en það verður
að samanstanda af frjáfeum
þjóðum. Við látum ekki und
iroka okkur lifandi aftur. Af-
staða okkar fil Finnlands er
ekki skýrt mörkuð, ©n við
vonum, að sá dagur renni
upp, að Finníland geti rekið
síma utanríkispólitík upp á
sinar eigin spýtur.
Það er Óhætt að segja það,
að þessi ræða vakti athygli.
Finnarnir mótmæltu. Över-
land barði í borðið, svo að
gLamraði í veiziuglösunum.
25 norrænir rithöfundar mót
mæltu. Næstu daga voru
blöðin full af greinum, viðtöl
um og ritdeilum með og
móti. Sumir töldu, að orð
Överlands gætu skaðað af-
stöðu Finnlands og Norður-
'ianda til .annarrá ríkja. En
afstaða hams til þessa er
skýr: Við megum ekki aftur
segja já, þegar við meinum
nei. Við megum ekki láta
stjómmálin koma okkur í
tvísýna aðstöðu.
Hann hefur rótgróið van-
traust á stjórnmálabrögðum
stórveldanna. Þau geta þag-
að yfir fyrirætlunum sínum,
segir hann, svikið hvert ann
ann og kúgað litlar nágranna
þjóðir. Og hann heldur á-
fram með tvelmur setning-
um, sem koma eins og reiðar
slag. Þau viílja frið, en þau
láta ekki af stríðsfyrirætlun
um sínum. Það liggur í aug-
um uppi, að slík orð geta
komið illa við þá varfæroiu
og þá, sem miðað er að. Eins
GRrEíN þessi er þýdd
danska blaðinu „Social-
Demokraten. Hér er lýst
þeim kyngikrafti, sem er
í ræðurn og ritum norska
skáldsins Arnulf Överland
og sagt frá hugsjónum ,;
lians og lífsskoðunum.
tökum ölll hin stórpólitisku
j vandamál: Óskir Rússlands
: og Ameríku eftir ítökum,
| Spánarvandamálið og fram-
j kvæmd lýðræðisins í Eng-
landi og Rússlandi. Hann
j talar ennfremur um, hvað
; gera skuli við Þjóðverja og
föðurlandssvikara, og ræðir
skyldur og möguleika, menn
ingarstarfsemi hins frjálsa
orðs. Þessi bók er full af
cg nú standa sakir, er þaö óvissu cg mikilli réttlætis-
ekki lifshætta að láta slikt i kennd, en einnig vakandi
Ijós, en jaínvel þegar svo umhyggju um örlcg og sá'I
var, þá hikaði Överland ekki einstakllingsins. Maðurinn
við að segja sína meiningu. lifir í brynjaðri angist, sem
Meðan Noregur var hernum- á rætur sinar að rekja til ag-
inn sa'f Þjóðverjum fór hann ans í uppeldinu. Því meiri
ekki i launkofa með hugsan aga sem menn beita börn og
ir sinar cg tilfinningar. Hann fullorðna, þvi einstrengings-
orti kvæði sín og á fjölrituð- legri og herskárri verða
um blöðum náðu þau miklu mennirnir. Það má ekki gera
meiri útbreiðslu heldur en börnin að auðsveipum, ó-
prentsmiðjur, bókaútgáfur, 1
bókaverzlanir og auglýsinga
starfsemi höfðu nokkru sinni
aflað kvæðum h.ans.
sjálfbjarga og hatursfulium
vesalingum; með því er
stemmt að þriðju heimsstyrj
öl’dinni. Með þessum orðum
.. 1 þessum kvæðum talaði iýbur hann bók sinni, bar-
Överland mali þjoðar sinn- átturiti mannkynsins gegn •
ar. Hann lét i ljós hatur j stórveldunum. Én með þessu
herinai . og kvöl og veitti! álítur hann þó ekki, að hann
henni yiljakraft og baráttu- bafi sagt síðasta orðið um
þrek. Overlland er aðeins sá þessa hluti. Iiann veit, að
maður, er segir til syndanna. hann lifir á umbrotatímum,
Það er gott, að þjóðin hafi
sína gagnrýnendur, en það er
ennþá beti’a, ef orð skáldsins
eru í samræmi við hugsun
hennar og tilfinningar. Þann
ig var þiað með hann í af-
stöðu hans gagnvart Þjóð-
verjum. En það gekk heldur
ekki til lengdar. Það er ekk-
ert vit að berjast gegn ofur-
efli, frekar hið gangstæða.
Samt sem áður er það skylda
frjáls listaxn,anns. Þessi
sky'ldurækni hans varð til
þess, að hann var settur í
þýzkar fangabúðir, fyrst í
Grini og síðar í Sachsenhaus-
en, þar sem hann vaiykvalinn
og illa meðfarinn. í fjögur
ár var hairn i fangelsi. Það
átti að senda hann til Belsen,
sem venjulega þýddi dauða-
dóm. En á síðasta augnabliki
skarst sænski rauði krossinn
i leikinn, og hann gat snúið
heim, snúði heim til að
halda áfram skáldskap sín-
um og baráttu sinni fyrir
frelsinu. í öllu sem hann
síðar skrifar, talar og hugs
og vandamálin eru mörg,
sem hann þarf að berjast við,
og áður en þeirri baráttu er
lokið, getur hann ekki hugs-
að sér að yrkja. Síðasta ljóða
safn hans, ,,Til bage til Liv-
et“, kom fyrst út 1946. í
henni gætir ennþá hryl'lings-
ins frá hinum pólitísku fanga
búðum:
Fire aar var jeg sperret
inne,
inntil jeg luktet av lik.
Aarene, de v,ar aar av
mitt liv,
og det skullde ende slik?
En þar eru einnig heiting-
ar við andstæðuöflin. Þar
kemur frarn hugsj ónamaður-
inn, ógnandinn, ofstækis-
maðurinn. Mest ber þar þó á
innilegri gleði yfir þvi að
'geta aftur lifað á meðal ást-
vina sinna, frjáls meðal
grænna trjáa og hliða. Frels-
ið verður honum óumræði-
legt, friðhelgt og heilagt.
Þess hafði hann ekki notið í
Joe Louis, hinn heimsfrægi, svarti hnefaleikakappi, er lið-
tækur til fleiri hluta on hnefaleiks. Hér á myndinni sést
hann við líkneski George WashiUgton í hinni samnefndu
höfuðborg Bandaríkjanna vera að flvtja áróðursræðu fyrir
fjársöfnun til hjálpar þeim, sem orðið hafa bæklaðir af
völdum barnalömunarvei kinnar.
ar, er hin brennandi hug- fjögur ár. Þess vegna var
sjón: Þetta skal aldrei koma það hans/æðsta takmark að
fyrir aftur. Eina takmark j verja það og kveðja þjóð sína
okkar er að leggja grundvóll til varnar því, þar eð
l inn að varanlegum friði, og
öll stjórnmálastiarfsemi, sem
miðar í þá átt, er þýðingar-
j lítil eða þá skaðleg, skaðleg
! á þann hátt, að hún dregur
| athyglina frá takmarki voru.
: Slikur er boðskapur hans til
! hvers manns. Menn get.a
j sökkt sér niður í visindi,
| listir og bindindismál, en
það <er allt saman skaðfegt,
ef það er ekki einn liður i
baráttuinni fyrir friði. Allt
hans starf er gagnsýrt af
þessu, Og það er þetta, sem
knýr hann til að íhuga aam-
bandið milli austurs og vest
urs, hina tvísýnu sambúð
stórveldanna þriggja, og
hvaða afstöðu Norðurlönd
eiga að taka til þeirra. Og
hugsanir hans snúast fyrst
o,g fremst um þetta. Nú'hef-
ur hann látið í Ijós hugsanir
sínar í bók, sem heitir „Det
har ringet fcr en anden i
Gang“. Hann tekur föstum i
Barn av kommende slekt-
ers barn
skal engang vite sig trygge
i ly av en ukrenkelig rett,
de selv v,ar mied paa aa
úygge.
Vegna þessa réttlætis og
þessa frelsis er það, að hann
þess frelsis er það, að
hann verður svo rudda-
legur, óguðlegur og ósiðleg-
ur, að hann stöku sinnum
,,'ræðir ríki páfans mót“.
duglegur maður ósk-
ast nú þegar, eða hið
fyrsta. Gott kaup.
UppL í síma 3724 milli
4 og 6.
Alþýðuflokksfélsg Reykjavíkur:
félagsins verður haldinn í Alþýðuhúsinu við
Hveríisgötu sunnudaginn 23. þ. m. kl. 2 e. h.
Ftmdarefni:
1. Skýrsla forrnanns og ritara.
2. Reikningar félagsins.
3. Kosning stjórna-r og trúnaðarmanna.
4. Ákvörðun ifm félagsgjöld fyrir árið
1947.
5. Önnur mál.
Félagar mæíið réftstiíndis.
Síjcrnin.
EINBÝLISHÚS
í V-ogum er til söiu og laust til íbúðar. Húsið er
vel byggt og vel í sveit komio. -Þar er gott. til
•atvinnu og fanga yfirleitt. Nctið peningana til
fasteignakaupa. Ekki mun bctra seinra. Nánari
upplýsingar gefur
löggiltur fasteignasali. Rárastíg 12. Sími 4492.
Viðtalstími kl. 1—3.