Alþýðublaðið - 17.02.1948, Blaðsíða 3

Þriðjudaginn 17. febr. 1948.
ALÞÝÐUBI.AÐIÐ
3
DAVIÐ STEFANSSON
hefur getið sér mestan orðs-
tír af ljóðskáldum þeim, er
kvöddu sér hljóðs á landi-
hér í lok heimsstyrjaldarinn
ar fyrri og lifað hafa hina
uggvænlegu tíma millistríðs ,
áranna og ógnadaga síðari
heimsstyrjaldarinnar. Hann
er vinsælasta og listrænasta
Ijóðskáld íslendinga á þessu
tímabili og merkilegur braut
ryðjandi og .lærimeistari
hinnar yngrá skáldkynslóð-
ar.
Davíð gaf út sex ljóðabæk
ur með mjög svo reglu-
bundnu millibili á árunum
1919 til 1936. Eftir það liðu
ellefu ár, án þess að ný Ijóða
bók kæmi frá hans hendi, og
munu ýmsir hafa ætlað, að
hann væri orðinn ljóðagerð-
inni fráhverfur og hygði á
ný afrek á öðrum bók-|
menntasviðum. En fyrir jól-
in í vetur var hin ellefu ára
þögn rofin, og þjóðskáldið
frá Fagraskógi gaf hinum
fjölmörgu unnendum sínum
kost nýs ljóðasafns, sem bar
hið yfirlætislausa heiti Ný
kvæðabók.
Þetta er ótvírætt eitthvert
samfelldasta ljóðasafn Da^
víðs Stefánssonar, en kvæði
þessi eru að ýmsu leyti ærið
frábrugðin fyrri ljóðum
hans. Hann er ekki lengur
slíkur dýrkandi víns og ásta
og hann áður var, nautna-
gleði hans og æskugáski hef
ur vikið fyrir alvöru og
íhygli, sem raunar gætti áð-
ur í ýmsum Ijóðum hans, en
nú hefur þroskazt og orðið
megineinkenni skáldskapar
hans jafnt hið ytra sem hið'
innra. Sumir fyrri unnendur
Davíðs kunna því að hafa orð
ið fyrir nokkrum vonbrigð-.
um af hinni nýju bók hans.
En þeim, sem leggja á kvæð-
in mat bókmenntagildisins,
mun varla dyljast, að í hinni
nýju ljóðabók sinni birtist
Davíð í nýjum skáldbúningi,
ofnum úr efni nýrra við-
horfa og nýrra sjónarmiða,
og ber hann með sóma. Hann
hefur brotið nýjar brautir
varðandi efni og form, án
þess þó að glata þeim ein-,
kennum fortíðarinnar, sem
móta sérkenni hans og sér-
stöðu, þegar Ijóð hans eru
krufin til mergjar. Astin á
landinju, sveitinni, stétt og
starfi bóndans, sannri og sér
kennandi menningu þjóðar-,
innar og isögu hennar kyn-
slóð af kynslóð og öld af öld
veitir Ijóðum hins söngglaða
þjóðskálds enn sem fyrr líf
og lit. En þessi megineinkenni
Davíðs hafa aldrei verið
gleggri og upprunalegri en
1 hinni nýju ljóðabók hans.
Davíð Stefánsson hefur
orit mjög svipmikil og snjöll
söguljóð og minningakvæðiL
Ný kvæðabók flytur tvö
minningakvæði, sem eru ísi-|
lenzkum ljóðbókmenntum
Davíð Stefánsson.
en mörg hver valdið nokkr-
um vonbrigðum við nánari
könnun. Nú er þetta breytt.
Ný kvæðabók geymir hvert
smákvæðið öðriu listrænna.
Ljóð eins og Vor, Knapinn,
I gróandanum, Haustljóð og
Eg leiddi þig í lundinn eru
perlur hvert á sína vísu.
Þau eru ljóðmyndir, sem
vitna í senn um mikla skáld-
lega hugkvæmni og mikinn
listrænan hagleik.
Ahrif stríðsáranna leyna
sér ekki í mörgum kvæðum
þessarar nýju bókar Davíðs
Stefánssonar. Af kvæðum
þessa efnis eru Norræn jól
og Norðmaðurinn í senn tiÞ I
þrifamest og samfelldust. En
styrjaldarkvæði og ádeilu-
ljóð Davíðs eru að Iistagildi
varla sambærileg við ýmsa
aðra óma skáld'hörpu hans.
Þau lýsa honum mun freni'-
ur sem manni en skáldi.
Davíð Stefánsson hefur nú
í senn þrjá ámatugi notið al-
mennari og verðskuldaðri
í minningu Bólu-Hjálmars
samfelldara og ILstrænna.
Þar hefur Davíð brugðið
UPP, ljóðmynd, sem teljast |vínsæída en nökkurCznnað
ljóðskáld á Islandi. Hann
verður einstök að samræmi
og dráttum. Askurinn er
bezta kvæðið af stærri ljóð-
um Nýrrar kvæðabókar og
vafalaust veigamesta og list
fengasta kvæði bókarinnar,
enda einhver haglegasta og
áhrifaríkasta Ijóðmynd ís-
lenzkra bókmennta þessarar
aldar.
Smákvæði Davíðs hafa til
þessa yfirleitt ekki haft lista
gildi á borð við hin lengri og
ýtarlegri ljóð hans. Þau hafa
viitnað um mikla hagmælsku,
hefur um langa hríð verið
hið óvefengjanlega þjóð-i
skáld og hinn viðurkenndi
skáldkonungur. Góðu heilli
má enn mikils af honum
vænta. Ný kvæðabók er unn
endum Davíðs ótvíræð sönn
un þess, að hinum söngglaða
ljóðsvani muni enn liggja
mikið á hjarta. Þeir verða
margir, sem óska að fá úr
þeirri átt meira að heyra.
Helgi Sæmundsson.
Vandasamf val, en vel heppnað
W. SOMERSET MAUGHAM
er tvímælalaust sá af núlifandi
rithöfundum Breta, Sem kunn-
astur er og vinsælastur hér á
landi. Flestar skáldsögur hans
hafa verið þýddar á íslenzku,
svo og margar hinar snilldar-
legu smásögur hans, en á sviði
þeirrar bókmenntagreinar hef-
ur hann náð mestum listrænum
árangri. Nú fyrir jólin komu
tvær skáldsögur hans út í ís-
lenzkri þýðingu, og var önnur
þei.rra, Tunglið og tíeyringur,
ein af félagsbókum bókaútgáfu
menningarsjóðs og þjóðvinafé-
lagsins á liðnu ári.
Alþýðu manna gezt vel að
bókúm W. Somersets Maug-
hams, þvi að þær eru skemmti-
legar aflestrar, og vafalaust er
lýðhylli hans og útbreiðsla
bóka hans fyrst og fremst af
þeim rótum runnin. En W. So-
merset Maugham er mikill
kunnáttumaður á gerð skáld-
sagna og smásagna og því um
fleira en eitt kjörinn leiðbein-
andi leshneigðs fólks. Merkur
brezkur bókmenntafræðingur
hefur gefið honum þá einkunn,
að hann hafi enga lélega bók
ritað, en margar ágætar.
Tunglið og tíeyringur er ein
af eldri skáldsögum W. Somer-
sets Maughams, en hún kom
fyrst út árið 1919. Sagan er
ævisaga í skáldsöguformi, og
mikill fengur og sanna, að
Davíð e-n síður en svo ósnjall
ari í íþrótt sinni en fyrrum.
Kvæðið um Jónas Hallgríms mun fyrirmynd aðalsöguhetj
son er sviptigið, þróttugt og
ríkt að skáldlegri andagift.
Tvímælalaust er þó kvæðið
unnar hafa verið hinn frægi
franski málari Paul Gauguin,
en hann er meðal annars kunn-
ur Islendingum af bók sinni
Nóa Nóa, sem Tómas Guð-
mundsson þýddi og var ein af
bókunum í fyrra. listamanna-
þingi Helgafells.
Sálarlífslýsingarnar og frá-
sögurnar af baráttu Karls
Stricklands fyrir list sinni er
það, sem fyrst og fremst gefur
skáldsögu þessari gildi. W. So-
merset Maugham fjallar af
mikilli listrænni hæfni um þau
fyrirbrigði, sem hann velur sér
að viðfangsefnum í sögunni. En
jafnframt ber sagan ótvírætt
vitni um þekkingu höfundarins
á manneðlinu og geymir í rík-
um mæli þau stíleinkenni, sem
hafa gert W. Somerset. Maug-
ham frægan og vinsælan meðal
unnenda fagurra bókmennta í
heimalandi hans og um víða
veröld.
Það er vandaverk að velja
skáldsögu handa svo stórum
lesendahópi, sem félagsmenn
bókaútgáfu menningarsjóðs og
þjóðvinafélagsins eru. Valið á
Tunglinu og tíeyringi hefur þó
ívímælalaust tekizt vel, og
þýðing Karls ísfelds og ytri
búningur bókarinnar er með á-
gætum. En skylt væri ráða-
mönnum þessarar umfangs-
miklu útgáfu að minnast þess,
að vafalaust eru margir erlend-
ir skáldsagnahöfundar betur að
kynningu komnir á vegum
hennar en W. Somerset Maug-
ham, því að hann hefur þegar
hlotið hér svo miklar vinsæld
Friamliald á 7. síðu.
Viktoría Bjarnadóttir:
heitir, nýtt íþróttablað, er befur
S P O R T flytur allar nýjustu fréttir af
um og íþróttamálefnum, innlendum og erlendum.
S P O R T er því blað allra íþróttamanna og íþróttaunn-
enda í iandinu.
Sölubörn komi í afgreiðslu Albvðu
Utanás'ki'ift blaðsins er
Pósthólf 65
íerðifði í sfað áfencps
----9----
HVERNIG GET ég og þú
no-tið þess réttar, sem hver
kona á íslandi er hluthafi að,
til verndar þeim æðstu verð-
mætum, sem okkur hefur
hlotnazt á þessari jörð, sem
,er að vera mæður þeirrar
kynslóðar, sem á að erfa og
byggja landið?
Engin krafa konunnar er
háværari en sú, að hún geti
neytt þess réttar, sem henni
ber, sem meðábyrgur sam-
borgari þessa lands, til að
vera á verði um framtíðar-
öryggi barna okkar við þeim
hættum, sem bersýnilega er
á okkar valdi að bægja frá
þeim.
Nýafstaðið tugafmæli
Slysavarnafélags íslands gat
bent á staðreyndir fyrir ör-
yggi sjófarenda, sem' það hef
ur unnið að með hjálp tækni
og skýrum skilningi á þörf
skjótra bjargráða þegar um
verndun mannislífa er að
ræða. En slysahætturnar eru
á vegi fleiri en sjófarend-
anna. Vesalingarnir, sem
flækjast um Hafnarstræti í
Reykjavík, — eru það ekki
menn sem lent hafa í hrákn-
ingum? Einhvern tíma hafa
þessir menn verið fallegir
litlir drengir, sem faðir og
móðir .hafa tengt framtíðar-
vpnir sínar við. En nú er
komið svo málum þeirra, að
yfirvöld bæjarins eru að
gerá ráðstafanir til að víkja
þessum aumingjum af al-
mannafæri. Á isama tíma er
löggjafarþing þjóðarinnar að
ræða um að lögleiða nýtt
tæki til að styðja- að fjölgun
þessara vandræðamanna. Á
ég þar við framleiðslui á hinu
títt umrædda spítalaöli.
Hefur nokkurn tíma
heyrzt annað eins?
Er það ekki táknrænt, að
flutningsmenn ölfrumvarps-
ins skuli byggja framsögu
sína á málinu á þeim forsend
um, að framleiðsla ölsins edgi
að bera uppi sjúkrahúsrekst-
ur í landinu?
Það er rétt séð hjá flutn-
ingsmönnum, að aukin á-
fengisneyzla mun síður en
svo draga úr sjúkrahúsþörf
landsmanna. En er ómögu-
legt að lifa lífinu með jafri-
vægi skynseminnar án þeás
að hún sé skert á eðlilegari'
hátt? Ég leyfi mér að segja
jú. Við höfum rétt til að láfa
ráðstafa fólki, isem ósjálfrátt
raskast á vitsmunum; en við
erum varnarlaus fyrir of-
drykkjumönnum, þó um aí-
gera vitfirringu sé að ræða.
Ég ætla ekki með þessuin.
línum að draga upp myndir
af lífi drykkjumannsins, því
að þær myndir blasa við okk
ur, því miður, allt of oft,
bæði í þessum bæ og víðar;
og þó eru þær allt of oft
faldar í skjóli tízkunnar og’
af ábyrgum mönnúm þjóðfé-
lagsins, sem veita fordæmi
með ofneyzlu áfengis. En ég
endurtek það, sem ég nefndi
í upphafi máls míns, — að
hver einasta móðir á íslandi.
skal vakin til ábyrgðar gegh
því, að auknar séu slysahætt
ur barna hennar með auknú
áfengi í landinu.
Eins' og margoft hefur ver-
ið bent á áður og síðast í ára
mótaræðu forseta íslands, er
sú þjóð í vanda stödd, sem
ekki gætir hófs í áfengis-
neyzlu. En með aukningu á-
fengistegunda í landinu er
lítil von að islíkt takist hjá
okkur.
Væri nú ekki réttari leið
að vekja unglinga til dáða og
framkvæmda en að draga þá
niður í bjórþjór og þjálfun í
drykkjuskap? Vil ég í því
sambandi leyfa mér að benda
á, hvont ekki gæti tekizt að
Ferðaskrifstoía ríkisins hefði
samband við sem flest félaga
kerfi landsins, og gæfi ungu
fólki (og jafnvel hverjum
sem er) tækifæri til þátttöku
í ferðalögum til Norður-
landa, Væri þetita skipulagt
þannig, að kostur væri gef-
inn á að leggja inn ákveðnai
fjárhæð viku eða mánaðar-
lega í þessu augnamiði í sam-
eiginlegan sjóð, sem væri
ferðasjóður. Veit ég að marg
an ungling fýsir að sjá fjar-
læg lönd og útþráin er flest-
um í blóð borin, en þá fyrst
kemur oft rétt mat á fóstur-
landinu, þegar við fjarlægj-
(Frh. á 7,'síðu.);