Alþýðublaðið - 25.07.1948, Blaðsíða 4

4 -
i?l-e :Sunnudágpu'n25ú’'jti]a';;.1948*
Er búið að hreinsa Hvalfjörðinn? — Hafist sé
myrkri. — Bekk-
handa nú þegar. — Dansað í
imir notaðir fyrir
SJÓMAÐUR SKRIFAR mér
á þessa leið. „Það fer nú senn
að líða að mánaðamótum og það
Iítur ekki björgulega út með
síldina. Oft hefur hún verið
treg, en það sem af er sumrinu
er hún verst við okkur um
margra ára skeið. Manni verð-
ur hugsað til vetrarsíldarinnar
hérna við Faxaflóa í þessar ör-
deyðu og þá kemur annað upp
í hugann ,sem vert er fyrir yfir
völdin að hafa hug á, og hrinda
í framkvæmd. Og á það vil ég
minna með þessu orðum til þín.“
,bedda‘
„EINS OG KUNNUGT er var
síldin aðallega í Hvalfirði á síð
ast liðnum vetri og við verðum
að vona að hún komi þangað
aftur þegar vetrar. En hátarnir
rifu nætur sínar og eyðilögðu
þannig veiðarfæri fyrir hundr
uð þúsunda króna. Talað var
um, að nauðsyn væri til að Hval
fjörður yrði hreinsaður af þeim
óþverra, sem sjóliðið skildi eft-
ir í honum á stríðsárunum. Mér
vitanlega hefur enn ekkert ver
ið aðhafst í þessu máli. Hér er
þó um mjög brýna nauðsyn að
ræða og vitanlega er heppilegast
að snúa sér að hreinsun fjarðar
ins nú, en láta það ekki bíða
vetrar, veiða og misjafnra
veðra.“
FERÐAUANGUR skrifar mér
á þessa leið. „Það er oft verið
að tala um það að dansleikirnir
hér í Reykjavík séu ekki upp á
það bezta, og margir dásama
það hvað mikill myndarskapur
sé yfir danssamkomum og
skemmtunum til sveita. Ég var
nýlega á ferðalagi úti á landi,
þar var haldin dansskemmtun
og ég kom þar við. Þar var dans
að í bragga, hlerar voru fyrir
öllum gluggum nema einum og
ekkert ljós var kveikt.
ÞARNA VAR EKKI fagurt
um að litast — og ekki voru þó
Reykvíkingar, Keflvíkingar eða
Akurnesingar þarna til að spilla
sælunni, en þeir virðast vera
illræmdastir allra þeirra, sem
sækja dansskemmtanir til sveita.
Já, mér leyst ekki á skemmtun-
heimamanna
á sömu skoð-
eftir að búið
ina. Einhverjir
munu hafa verið
un og ég, því að
var að dansa um stund í myrkr
inu fyrir byrgðum gluggum var
rifið frá tveimur í viðbót og
kom þá nokkur glæta.“
ÞETTA SEGIR Ferðalangur.
Það er víst víða pottur brottinn.
Sveitamenn geta líka skvett
sér upp rétt eins og við hinir.
Og ég hugsa bara, að það geti
verið fjári gaman að dansa við
rjóðar sveitastelpur í dimmum
bragga við harmónkíumúsik, já,
miklu meira gaman en að dansa
við bleiknefjaðar Reykjavíkur-
stelpur í myrkri að Hótel Borg.
ÉG HITTI MANN á Austur-
velli, sem sagði sínar farir ekki
sléttar. Hann á heima í hlíðun-
um. Hann sagði meðal annars.
,Þarna er einn póstkassi skammt
frá mér. Þrisvar sinnum hef ég
látið bérf í þennan póstkassa,
sem ekki hafa komist til skila.
Þau voru send til þriggja manna,
og ekki látin í póstkassann sam-
tímis. Þetta vakti grunsemd hjá
mér um að allt væri ekki með
feldu, en svo hitti ég mann,
sem sagði líka að bréf, sem hann
hafði látið í póstkassann, hefði
ekki komist til skila. Mér er
spurn. Er hægt að krækja bréf
upp úr póstkössunum?"
AÐ GEFNU tilefni verður að
taka það fram, að það er ekki
Ieyfilegt að Ieggjast endilang-
ur á bekkina á Austurvelli eða
annars staðar á bekki á opinber
um stöðum og sofa þar um há-
bjartan daginn. Bekkirnir eru
ekki fyrir einn mann til að
liggja þar endilangur. Þeir eru
almennt fyrir vegfarendur svo
að þeir geti hvílt sig á göngu-
ferð sinni. Það er furðuleg ó-
svífni af mönnum að leggjast
endilangir á bekkina. Lögreglan
á að hafa eftirlit með þessu. Og
svó vil ég þakka manninum, sem
rak einn slíkan af einum bekkn
um á Austurvelli í fyrra dag.
Hannes á horninu.
Aðvörun,
Eríðaíestuhaíar á bæjarlandinu eru váraðir við
að ílytja burtu þökur af löndunum. þar sem það; er
,ekki hieimilt sámkv. erfðafestuskilmálum. Ef út af
þessu er brugðið falla löndin endurgj aldslaust tí bæj-
arsjóðs.
Borgarstjórinn í Reykjavík.
Kvensokkar - Kvensokkar
PERLON — ný gerð, svipuð nylon. — PERLON eru
taldar -endingarbetri en nylon. Getum- útvegað þessa
sokka til afgreiðslu strax gegn irmflutnings- og gjald-
eyrisieyfum frá Tékkóslóvakíu og Hollandi ef pantað
er nú þegar. -— Sýtaishorn fyrirliggjiandi.
Þórður Sveinsson & Co. h.f.
FRÁ FLENSBORGARSKOLA.
Kennarastöður.
Við Flensborgarskóia í Hafnarfirði ern lausar
þessar kennarastöður: föst kennarastaða, aðalkennslu-
igrein danska og stundakennarastaða næsta vetur, að-
al fcennslugrein náttúrufræði.
Umsókir, stílaðar til m'enntamálaráðuneytisins,
skulu isendár skólaráði Hafnarfjarðar eða skólastjóra
Flensborgarskólans, er veitir nánari upplýsingar fýrir
10. ágúst n.fc.
SKÓLARÁÐ HAFNARFJARÐAR.
JMMMMMMMMMMMMMMM^
Áuglýsið í Alþýðubiaðlnu
(fMMMMMMMMMMMMMMMili;
Útgefandl: Alþýðuflokkorljan.
Ritstjórl: Stefán Pjetursson.
Fréttastjórl: Benedikt GröndaL
Þingfréttir: Helgi Sæmundsson.
Ititstjórnarsímar: 4901, 4902.
Auglýsingar: Emilía Möller.
Auglýsingasúni: 4906.
Afgreiðslusíini: 4900.
r Aðsetur: Alþýðuhúsið.
' Alþýð»iirentszniðjan U.
Þriðji aivinnuvegur-
inn.
ÞAÐ er rétt, sem fjárhags-
ráð segir í skýrslu sinni um
rannsókn þá, er það hefur
Oátið fara fram á íslenzkum
iðnaði síðan í fyrrasumar, að
hagfærðilega séð hefur bátt-
ur iðnaðarins í íslenzku at-
vinnulífi verið órannsakað
mál hingað til, og þær hug-
myndir, sem allur almenning
ur hefur haft um hann. áreið
anlega verið mjög langt frá
þeim veruleika, sem rann-
sókn fjárhagsráðs hefur leitt
í ljós. En niðurstöður hennar
bera með sér, að hvorki
meira né minna en þriðjung-
ur þjóðarinnar hefði getað lif
að á iðnaði á því ári, sem nú
er að líða, ef allur sá vélakost
ur og önnur framleiðslutæki,
sem íslenzkur iðnaður hefur
nú á að skipa, hefði verið full
notaður; en á það hefur hins
vegar vantað mikið, fyrst og
fremst vegna hráefnaskorts,
sem orsakast hefur af gjald-
eyrisskortinum.
*
Skýrsl-a fjárhagsráðs Ieiðir
í ljós. að íslenzkur iðnaður
notaði á árinu 1946 hráefni
fyrir samtals 273 milljónir
króna. þar af innlend hráefni
fyrir 168 milljónir, en erlend
fyrir 105 milljónir. En hejld-
arverðmæti iðnaðarframleiðsl
unnar á því ári nam 510 mill
jónum króna. og tala þeirra,
sem atvinnu höfðu af iðnaði,
var 8280 manns.
En til marks um það, hve
ör þróun íslenzks iðnaðar hef
ur verið aðeins tvö síðustu ár
In er útreikningur fjárhags-
ráðs á því, hver hráefnanotk-
un, framleiðsla og starfs-
mannafjöldi h-ans hefði orðið
á árinu 1948, ef næg hráefni
hefðu verið fyrirliggjandi og
framleiðslugeta iðnaðarins
verið fullnotuð. Samkvæmt
þeim útreikningi hefði jðnað
urinn á árinu 1948 notað hrá
efni fyrir samtals 496 mill-
jónir króna. þar af inn-Iend
hráefni fyrir 315 milljónir,
-erlend fyrir 181 milljón; og
verðmæti heildsrframleiðsl-
unnar numið 928 milljónum
króna. Það hefði verið, miðað
við árið 1946, aukning á hrá
efnanotkun um 82% og aukn
ing á framleiðsluverðmætum
einnig um 82 %. En um starfs
mannahald iðnaðarins á ár
inu 1948, við þau skilyrði, að
næg hráefni hefðu verið fyr
irliggjandi og vélakostur
hans verið fullnotaður, kemst
fjárhagsráð að þeirri niður-
istöðu, að það hefði verið
minnst 10 248, en mest 14 067
(á verlíðinni). og svarar það
til þess. ef reiknað er með
fjögurra manna fjölskyldu
hvers manns. sem -atvinnu
hefur af iðnaði, að þriðjung
ur þjóðarinnar hefði í ár get
að lifað af iðnaði, eins og áð
ur segir. *
Þes-si stóraukna framleiðslu
geta íslenzks iðnaðar á einum
tveimur árum sýnir, að hann
hefur engan veginn farið var
hluta af því fé, sem fram hef
ur verið lagt síðuslu árin til
þess að endurnýja og full
komna framleiðslutæki þjóð
arinnar. En í skýslu fjárhags
ráðs er það tekið fram, hisp
urslaust, að innkaup á nýjum
framleiðslutækjum til iðn-að
arins haíi ekki í öllum ti-1
fellum verið með því ráði
gert. sem æskilegt hefði ver
ið; tjl þess hefði vantað kunn
ugleika á iðnaðinum. eftirlit
með honum og yfirsýn. En
það er þetta, sem fjárhagsráð
hefur viljað fá með r-annsókn
sinni. í skýrslunni um þá
rannsókn er þess getið, að sum
ar iðngreinar geti -nú með
þeim vélum og öðrum fram
leiðslugögnum, sem þær hafa
fengið, framleitt mikið meira
af ýmsum vörum, en þjóðin
hafi þörf á.
*
í þessu sambandi er nauð
synlegt, að gera sér það vel
ljóstj að íslenzkur iðnaður er
tvíþættur: Annarsvegar iðn
aður til útflutnings. sem fyrst
og fremst vinnur úr íslenzk
um hráefnum; síldárverk
ismiðjurnajr, hraðfrysitihúsin
og fyrstu niðursuðuverksmiðj
urnar eru: þar langsamlega
þýðingarmesti þátturinn’.
Hins vegar iðnaður fyrir inn
anlandsneyzlu, sem aðallega
vinnur úr erlendum hráefn
um; svo sem járnsmiðjur,
veiðarfæragerðir, trésmíða
verkstæði, faínaðargerðir og
brauðgerðir. Og þegar um
eflingu iðnaðarins og innkaup
á nýjum framleiðslutækjum
til hans er að ræða, -er það
ekki nema eðlilegt. að hinir
miklu möguleikar útflutnings 1
iðnaðarins- sitji í fyrirrúmi
fyrir hinum takmörkuðu
möguleikum iðnaðarins fyrir
innlendar þarfir.
Þetta má ekki misskilja.
Eins og ástatt er hjá okkur í
dag, við þann gjaldeyrisskort
sem nú er við að slríða, eru
báðir þessir þættir íslenzks
iðnaðar ómetanlegir fyrir
þjóðina. Sá iðnaður, sem
aðallega vinnur úr íslenzk-
um hráefnum, aflar okkur
mikils erlends gjaldeyris; en
hinn, sem fyrst og fremst vinn
ur úr erlendum hráefnum,
sparar okkur mikinn erlend-
an gjaldeyri. Að svo miklu
leyti toga báðar þessar grein
ar iðnaðar í sömu taug. Það
ætti að vera þjóðinni ljósara
í dag. þegar hún á við óvenju
legan gjaldeyrisskort að
stríða, heldur en nokkru
sinni áður. En það ætti þá og
jafnframt að verða henni
1 íjóst, að hún verður að miða
framlög sín til eflingar iðnað
inum á hverjum -tíma við
heildarhag.
*
Rannsókn sú, sem fjárhags
ráð hefur látið fara fram á
þætti iðnaðarins, þriðja at-
vinnuvegarins í atvinnulífi
þjóðarinnar hefur og vafa-
laust það markmið, að fella
hann inn í skýnisamlega og
nauðsynlega áætlun um þjóð
arbúskapinn. Skýrsla fjár-
hagsráðs ber með sér, að hin
unga íslenzka iðnaðarmanna
stétt hefur þegar, með aðdáun
arverðum dugnaði. rutt sér
rúm á meðal aðalframleiðslu
stétía þjóðarinnar. En skýrsla
þe-ss sýnir jafnframt, að það
er nauðsyníegt. að hið opin-
bera veiti iðnaðinum meiri
umhugsun, sýni honum meiri
rækt og geri sér meira fara
um það, að fella hann inn í
heildarbúskap þjóðarinnar,
en gerl hefur verið hingað til.