Alþýðublaðið - 09.08.1950, Page 3

Miðvikudagur 9. ágúst 1950.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
3
í BAG er miðvikudagurinn 9.,
ágúst. Þennan dág árið 1851'
Var þjóðfundinum slitið.
SÓJai'U!3,prás var k!. 4.58. Sól
arlag' verður kl. 22.06. Árdegis-
háflæður var kl. 3.00, síðdegis-
háflæður verður kl. 15.30. Sól
er hæst á lofti í Reykjavík kl.
13.33.
Næturvarzla: Laugavegsapó-
tek, sími 1618.
Ffugferðir
FLUGFÉLAG ÍSLANDS: Inn-
anlandsflug: í dag fyrir hádegi
er ráðgert að fljúga til Akur-
eyrar, Vestmannaeyja, Hólma
1 víkur og ísafjarðar, og aftur
eftir hádegi til Akureyrar.
Uíanlandsflug: Gullfaxi fer
! til Kaupmannahafnar n. k.
1 laugardagsmorgun kl. 8,30.
AOA: Frá New York um Gand-
er til Keflavíkur í dag. Það-
' an kl. 19.35 um Osló og
! Stokkhólm til Helsingfors.
Skipafréttir
Laxfoss fór frá Reykjavík kl.
8, ijá Akranesi til Réykjavíkur
kl. 9,30. Frá Reykjavík aftur
kl. 13, frá Borgarnesi kl. 18 og
frá Akranesi kl. 20.
Hekla er á leiðinni frá Glas-
gow til Reykjavíkur. Esja er í
Reykjavík. Herðubreið fer frá
Rvík síðdegis í dag austur um
íand til Siglufjarðar. Skjald-
breið fer frá Rvík kl. 12 á há-
degi í dag til Skagafjarðar- og
Eyjafjarðarhafna. Þyrill er
norðanlands.
Arnarfell losar timbur á norð
tirlandi. Hvassafell er í Hafn-
arfirði.
Katla er í Leith fer þaðan
væntanlega til London í kvöld.
Foldin fór fram hjá Bell Isle
á laugardagskvcld á leið til
Chicago.
Söfo og sýnlogðr
Landshókasafnið er opið yfir
sumarmánuðina sem hér ssgir:
Alla virka daga frá kl. 10—12,
1—7 og 8—10; á laugardögum
Iþó aðeins frá kl. 10—12.
Þióðskjalasafnið er opið frá
kl. 10—12 og kl. 2—7 alla virka
daga. Á laugardögum yfir sum-
armánuðina þó aðeins frá kl.
10—12.
Þjóðminjasafnið er opið frá
M. 13—15 þriðjudaga, fimmtu-
daga og sunnudaga.
Náttúrugripasafnið er opið
frá kl. 13,30 til 15, þriðjudaga,
fimmtudaga og sunnudaga.
Safn Einars Jónssonar mvnd-
höggvara er opið á sunnudögum
frá kl. 13.30—15.30.
Norska safnið í Þjóðminja-
safnsbyggingunni nýju verður
opið til sýnis almenningi dag-
ana 10.—16. ágúst að báðum
dögum meðtöldum kl. 13—15
(1—3 e. h.).
Bróðkaup
í gær voru géfiii saman £
hjónaband hjá borgardómara
ungfrú Guðríður Árnadóttir
(Árna Jónssonar * *fra Múla) og
Kristján Jóhannésson, stýri-
maður, Boston, U.S.A.
Úr ölSum áttum
ÖKUMENN OG AÐRIR VEG-
FARENDUR: á síðasta ári
fórust hér 11 manns af um-
ferðarslysum. Ábyrgðin hvíl-
ir á oss öllum. Gerum allt,
sem í voru valdi stendur, til
þess að koma í veg fyrir hin
hörmulegu dauðaslys af völd-
um umferðar.
Happdrætti Káskóla íslands.
Á morgun verður dragið í 8. fl.
happdrættisins. Engir miðar
verða afgreiddir á morgun, og
er því síðasti söludagur í dag.
Vinningár í 8. fl. eru 178300 kr.,
en alls eru vinningar til ársloka
rúmlega IV2 milljón króna.
m m m 11
m mnmnm
Hvítt: Áge Vestöl, Noregi.
Svart: Guðmundur Ágústsson.
ÞETTA er biðskák þeirra
Guðmundar Ágústssonar og
Áge Vestöl úr 7. umferð nor-
ræna skákmótsins í landsliðs-
flokki. Skákin er þannig eins
og hún stóð, þegar hún fór í bið
aftur seint í gærkveldi. og er
hún þá orðin meira en 80 leikir.
Vinni Vestöl hana, er hann
orðinn jafn Baldri með sex
vinninga undir seinustu um-
ferð, en þeir tefla saman í
kvöld. Vinni Guðmundur hana,
er hann kominn með 5 vinninga
og kemur til greina í fyrsta
sæti, jafn að vinningum einum
eða fleirum af hinum premur
efstu mönnunum.
Eins og staðan ber með sér
á hvítur leik.
Vinnlngar í Yöru-
„Ketill-
20.30 Utvarpssagan:
inn“ eftir William Ilei-
nesen; XIX (Vilhjálmur
S. Vilhjálmsson rithöf.).
21.00 Tónleikar: Melachrino
strengjasveitin leikur
(plötur).
21.20 Staðir og leiðir: Frá
• Grímsey (Jónas Árna-
COtí alþm.).
21.40 Danslög- (plölur).
UM HELGINA var dregið í
4 fl. vöruhappdrættis SÍBS og
komu hæstu vinningarnir á eft
irtalin númer:
10.000 kr. nr. 6771.
8.000 kr. nr. 1152.
4.000 kr. nr. 10967, 12798
14262, 17549, 23932.
3.000 kr. nr. 7292, 16688,
17755, 29248, 35046.
2.000 kr. nr. 7292, 16688,
17755, 29248, 35046.
2.000 kr. nr. 6849, 14873,
14890, 18122, 19057, 26245,
300076, 33112, 33790, 37075.
500 kr. nr. 1106, 2492, 3203,
4552, 4907, 7594, 8644, 8663,
9974, 10246, 20916. . ■ 22119,
24407; 28069, -39570.
s, U.PP ÚR .síðjjstu.. aldamótum
vöknuðu til lífs margs konár'
nýjar hreyfingar' á syiði át-
hafna ,og fraipfara, ekki-sízt á
r.viði andlegra viðfangsefna.
Þráin til að lifa og stárfa að'
bættum og betri lífskjörum, að
nuknu menningarlífi, var mjög
>:ík í huga hinnar uppvaxaudi
kynslóðar. Þessi kynslóð hefur
liaft forustu um að skapa og
móta þær framfarir og menn-
ingu, sem íslenzka þjóðin býr
nú við. Margir af framfara- og
forustumönnum fyrsta fiórð-
ungs aldarinnar eru horfnir af
rviði jarðnesks lífs og aðrir eru
komnir að fótum fram. Ný
Itynslóð er að taka við. Eins af
binum mörgu ungmennum
rldamótanna, sém lifað hefur
i ldina og komið hefur allmtkið
við sögu, verður nú minnzt hér,
að vísu ekki eins rækilega og
verðugt væri. Þessi maður er
Felix Guðmundsson fram-
kvæmdagtjóri, sem er nýlátinn,
og verður í dag fluttur til hins
hinzta jarðneska hvílustaðar.
Felix var einn í hópi þeirra
manna, er rann til rifja rétt-
leysi, fátækt og umkomuleysi
hins almenna alþýðumahns, en
bins vegar valdsmannsþótti allt
of margra embættismanna og
þeirra, er töldust stórbændur á
þeim tímum. Svo og vald kaup-
manna og hinna nýríku at-
vinnurekenda, sem höfðu í
sinni hendi líf og afkomu þess
fólks, er hjá þeim vann. Þessar
t.vær andstæður voru þegar
mjög' áberandi í íslenzku þjóð-
lífi um aldamótin og síðar.
IJpp ur þessum jarðvegi mynd-
ast verkalýðshreyTingin. Felix
verður einn af brautryðjendurn
l þeirri hreyfingu, og þegar
boðun j af naðarstef nunnar
!>efst, tekur hann henni tveim
höndum og gerist báðum þess-
um hreyfingum, sem erfitt er
að aðskilja, hinn trúi, áhuga-
rami og einlægi starfsfúsi mað-
ur til hinztu stundar. Annar
ve:gamikill þáttur í lífi og
r.tarfi Felixar var bindindis-
breyfingin og góðtemplara-
reglan. Því málefni unnj hann
nf Íífi og sál engu síður en ann-
orri félagsmálastarfsemi, sem
hann tók'þátt í. Sumum þótti
hann vera full heitur og rót'-
iækur í málefnum reglunnar,
en aðrir fylgdu honum fast eft-
Ir. Fyrir afskipti sín af málum
i'eglunnar hlaut hann vinsældir
og virðingu f jölda manna. Þessi
merki þáttur í lífsstarfi Felixar
verður rakinn af mér kunnugri
manni í þeim málum.
Felix var jungur maðúr, er
bann gerðist foringi í hópi
Jarfsfélaga sinna til að hrinda
kúgun og órétti, sem þeir voru
beittir af hálfu atvinnurek-
ond.a. Um þessar kaupdeilur og
vinnustöðvanir skrifaði hann
löngu síðar sem sögulegan við-
burð á bernskuárum verkalýðs-
brevfingarinnar. Hann gerðist
félagi í Dagsbrún nokkru eftir
að hún var stofnuð. Sat bar í
rtjórn um nokkurt skeið. í því
?élagi var hann fjölda ára og
innti þar af hendi mikið starf,
I ar til kommúnistar tóku þar
alger völd. Þá var Felix einn í
hópi hinnar „miklu hreinsun-
ar“, er góðum og gömlum Al-
býðuflíjkksmönnum var vikið
baðan burt. Á þessum árum var
’hann fulltrúi. Dagsþrúnar í
CuUtrúaráði ög á sambands-
þmgum og gerðist þar talsmað-
ur' ýrnissa framfaramála í þágu
■•eykvískrar alþýðu og flokks-
rtarfseminnar. Hann var aðal-
bvatamaður að því, að Iðnó var
keypt, svo íélcgin ættu örugg-
an og greiðan aðgang að húsi
starfsemi sína. En sú
iyrir
bætta vofði yf-ir, að hin fáu
samkomuhús yrðu lokuð fyrir
beim, þegar þeim íægi mest á.
í kaupfélagsmálunum tók hann |
mjög virkan þátt og var^for-
maður KRON um skeið. Komm
únistar gátu ekki þolað þann í
r.tjórn þess fyrirtækis, og varð
bann að víkja þaðan fvrir
þeirra atbeina. Sjúkrasamlag
Reykjavíkur var ein þeirra
ctofnana, er hann batt ástfóstri
við og fórnaði miklu starfi.
Hann mun hafa gerzt þar félagi
rétt eftir stofnun þess. Sat í
stjórn félagsins um margra ára
ckeið. Eftir að lögin um trygg-
ingastofnun ríkisins voru sett,
var hann fulltrúi Alþýðuflokks
ins í stjórn samlagsins til dauða
dags. Honum voru falin ýmis
Irúnaðárstörf af Alþýðuflokkn.
um. f niðurjöfnunarnefnd
Reykjavíkur var hann um 7
úra skeið, í byggingarnefnd
bæjárins 1 8 ár. Árin 1920—22
var hann kjörinn í stjórn Al-
þýðusambandsins og Aiþýðu-
flokksins, sem var eitt og hjð
rama. TEií síðustu árin.: var
hann fyrsti varafulltrúi í stjóíin
Alþýðuílokksins.
Felix var oft í framboði fjrr-
ir flokkinn, bæði við þingkosn-
ingar og bæjarstjórnarkoýning-
ar. Var í fyrsta sinn boð’inn
fvam 1923 í Gullbringu- og
Kjósarsýslu ásamt undirrituð-
um. Minnist • ég þeirrar kosh-
ingabaráttu og samvinnu oklc-
ar Felixar í henni með ánægju.
Af því, sem hér hefur verfð
'b-egið fram í dagsljósið, og
>'oma bó ekki öil kurl til graf-
ar, sést hve mikill félags-
b.yggjumaður Felix var.
[Iversu hann varði tíma sínum
og orku til að fegra og bæta 3íf
meðbræðra sinna, og hann lifði
bað að s.iá, að hann hafði ekki
rtarfað til einskis að hugðar-
málum sínum, menninga’r- og
mannúðarmálum. Svo stórstíg-
,’m skrefum heíur öllum slík-
um málum miðað fram á leið
með þjóð vorri á öðrum fjórð-
ungi þessarar aldar. Felix var
viðurkenndur ágætur félag'i.
Har.n aflaði ser því fjölda vina
í 'sínu fjölþætta starfi, þrátt
fyrir það að hann sagði hverj-
um, sem í hlut átti, meiningu
sína í fullri hreinskilní, um
það, sem honum bótti miður
fara. Honum var létt um mál
og flutti ræður sínar af elcl-
móði hins sannfærða manns um
réttan málstað. Hann var vel
ritfær og skrifaði í blöð og
tímarit um áhugamál sin.
Hann var mesta snyrtimenni.
Kom það íram í framgöngu
hans allri og störfum hans.
Bókhneigður var hann og las
yfirleitt góðar bækur, fræð-
andi og- menntandi í senn.
Snda var hann siálfmenntaður
Framhald á 7. síðu.
MEÐ andláti Felixar Guð-
mundssonar framkvæmdastjóra
ú Góðtemplarareglan á Islandi
og bindindishreyfingin á bak
oð sjá einum sínum allra ör-
uggasta og skeleggasta félaga,
rem um áratugi handlék
..skjóma og skjöld" sér til
,æmdar og málefnum hennar
!il mikils gagns.
Það var hinn 26. febrúar
■ddamótaárið 1900, sem Felix
Guðmundsson. tæplega 16 ára
að aldri, skipaði sér undir
merki bindindismálsins með
bví að gerast félagi einnar und-
irdeildar G.T.-reg'lunnar, sem
'>á starfaði á Eyrarbakka.
Hann var ekki þjakaður af
kólagöngu frekar en önnur fá-
æk börn um þær mundir. En
bá fræðslu hafði hann þó num-
ið, sem var sú, að hverjum
manni væri afneitun alls á-
fengis hollust. Og samkvæmt
því lifði hann og starfaði sem
ókvikull félagi Góðtemplara-
reglunnar og einlægur og trúr
'tarfsmaður , bindindishugsjón-
arinnar allt til aldurtilastund-
:'.r, eða um rúmrar hálfrar ald-
ar skeið.
Felix Guðmundsson lét oft
orð falla á þá leið, að Góð-
(emplarareglán hefði verið sér
tinn eini skóli um dagana, og.
víst bar hann, nemandinn,
beim skóla fagran vitnisburð í
öllu sínu félagsmálastarfi. sem
var slungið mörgum þáttum.
En gildasti þátturinn í allri fé-
lagsmálastarfsemi Felixar var
bindindisstarfið cg það starf
mun honum hafa verið ljúfast
og átt dýpstan hljómgrunn í'sól
bans. í grein, er hann reit í
„Sókn“ er hann var ritstjóri að,
en Stórstúka íslands gaf út um
skeið, spyr hann m. a. „Hvar
i'v ættiarðarástin, sem svo mik-
ið er gumað af, en ekki gerir
njáanlega vart við sig hjá fjöld-
anum, þó verðmætum sé sóað i
railljónatali fyrir vöru, sem
gerir engum gagn, en gerir
Ciölda manna ófæra til vinnu,
ósjálfbjai'ga efnalega, spillir
Iieilsu þeirra og gerir þá óhæfa
til að greina rétt frá röngu —
gerir bá að vandræðainönnum í
bjóðfélaginu, í stað þess að
vera vinnandi og göfgandi afl,
or hjálpaði til að lyfta þjððinni
til aukins manndóms og betra
iífs?“
Felix Guðmundsson var mik-
111 bardagamaður, og hphum
gazt ekki að hHfð eða undan-
íátssemi, en sótti mál sitt af
kappi, en fuljri sanngirni — og
ætlaðist til hins sama af öðrum,
Framhald á 7. sfðit.