Alþýðublaðið - 11.12.1951, Qupperneq 4

AB-Aiþýðublaðið
II. des. 1951.
Forsœtisráðherraskiptin í Noregi
Symfóníuhljómsveitin
í ÞESSUM MÁNUÐI eru
tvö ár liðin síðan symfóníu
hljómsveitin var stofnuð. En
auðvitað þurfti hún nokkurn
tíma til æfinga áður en hún
gæti byrjað að leika opinber-
lega; það mun ekki hafa ver-
ið fyrr en tveimur eða þrem-
ur mánuðum eftir stofnun
hennar. En síðan hefur hún
haldið opinbera tónleika á
hálfs mánaðar fresti, nema
yfir sumarmánuðina, við vax
andi aðsókn og viðurkenn-
ingu.
Þegar litið er á þennan
stutta starfstíma symfóníu-
hljómsveitarinnar, er það
stórfurða, hvern sess hún hef
ur þegar unnið sér í menn-
ingarlífi höfuðstaðarins og
raunar þjóðarinnar allrar. En
það sýnir hvort tveggja í
senn, að vel hefur verið
starfað að því að gera hana
hlutverki sínu vaxna, og að
hún hefyr fullnægt mikilli
þörf á sviði þeirra listar, sem
allt of lengi hefur verið van-
rækt á meðal okkar. Það hef
ur verið sannarlega ánægju-
legt að sjá, hve stór og vax-
andi hópur hefur sótt hina
opinberu tónleika symfóníu-
hljómsveitarinnar; því að það
er augljós vottur þess, að
þrátt fyrir tíma margs kon-
ar ómenningar, sem margir
hafa nú áhyggjur af, er þörf
in mikil fyrir sanna list og
menningu. Symfóníuhljóm-
sveitin er því ein af þeim
ménningarstofnunum okkar,
sem miklar vonir eru við
bundnar, ef hún nýtur þess
stuðnings, sem nauðsynlegur
er til þess að hún geti haldið
áfram að starfa.
En því miður hefur sá stuðn
ingur ekki verið eins mikill
og vænta mátti; og enn er
framtíð symfóníuhljómsveit
arinnar í hættu vegna örð-
ugs fjárhags. Þegar hún var
stofnuð hafði hún ekki fjár-
hagslegan stuðning neinnar
opinberrar stofnunar nema
ríkisútvarpsins, sem af eðlileg
um ástæðum skildi þörf slíkr
ar hljómsveitar bæði fyrr og
betur en aðrir opinberir að-
ilar; en .þess var þá þegar
vænzt, að bæði ríkið og höf-
uðstaðurinn hlypu undir
bagga og styddu slíka menn-
ingarstofnun með fjárfram-
lögum, svo sem gert er í öll-
um menningarlöndum. Sú
von brást heldur ekki, að því
er höfuðstaðinn snerti; bæj-
arstjórn hans veitti í fyrra
nokkra fjárupphæð til sym-
fóníuhljómsveitarinnar á
þessu ári, og vonir munu
standa til þess, að þeim stuðn
ingi verði haldið áfram. En
alþingi hefur, þótt ótrúlegt
sé, látið á sér standa fram á
þennan dag. Það felldi fjár-
veitingu til symfóníuhljóm-
sveitarinnar um þetta leyt;
í fyrra, að vísu með mjög litl
um atkvæða mun, og á fjár-
lögin fyrir næsta ár, sem nú
á að fara að afgreiða, hefur
enn ekki verið tekin nein
fjárveiting til hennar.
Víst er þó, að enn mun
verða leitað til alþingis um
nauðsynlegan stuðning við
symfóníuhljómsveitina, því
að undir honum er framtíð
hennar komin. Slíkar menn-
ingarstofnanir bera sig ekki
fjárhagslega hér! frekar en
annars staðar. Symfóníu-
hljómsveitin er í því efni eng
in undantekning. Háskólar og
listasöfn bera sig ekki held-
ur; og mun þó hvergi á byggðu
bóli talið, að ríkið geti skor-
azt undan því að leggja fram
fé til slíkra stofnana.
Því verður þess vegna ekki
trúað að óreyndu, að alþingi
bregðist enn þeimvonum, sem
allir unnendur tónlistar og
æðri menningar í landinu
binda nú við f járframlag af
þess hálfu til symfóníuliljóm
sveitarinnar. Tónlistin verður
að vísu ekki látin í askana
frekar en bókvitið forðum.
En vel mættu alþingismenn
vera þess minnugir, þegar til
þeirra kasta kemur um fram
tíð symfóníuhljómsveitarinn-
ar, að það eru þó, þegar á
allt er litið, fyrst og fremst
menningarleg og listræn af-
rek íslenzku þjóðarinnar, sem
hafa skipað henni virðingar-
sess á meðal þj.óðanna, en
ekki baráttan fyrir munni og
maga, svo nauðsynleg, sem
hún er.
Skipsffóra- og stýrimannafélagið
Áldan filkynnlr:
Umsóknir um styrk úr styrktarsjóði félagsins, sendist
Guðbjarti Ólafssyni, Framnesvegi 17, fyrir 16. þ. m.
Félagsstjórnin.
Speglar
Speglar, allar stærðir og gerðir.
Aðeins fyrsta flokks framleiðsla.
Ludvig Sforr & (o.
Sími 3333.
Laugavegi 15.
AB — Alþý3ublaðl3. Útgefandi: AlþýSuflokkurinn. Ritstjóri: Stefán Pjetursson.
Auglýsingastjóri: Emma Möller. — Riístjórnarsímar: 4901 og 4902. — Auglýsinga-
eimi: 4906. — Afgreiðslusími: 4900. — Alþýðuprentsmiðjan, Hverfisgötu S—10.
Þaö vakti mikla athygii, þegar límar Gernaru&en oaost iausnar 1 Osio i nóvember eftir að
vera búinn að gegna embætti forsætisráðherra í Noregi síðan í stríðslok. En forsætisráðberra-
skiptin hafa ekki haft í för með sér neina stefnubreytingu. Stjórn Alþýðuflokksins hélt á-
fram tiltölulega lítið breytt, enda er hinn nýi forsætisráðherra, Oscar Torp, einn af traust-
ustu forustumönnum flokksins og hefur sem formaður þingsflokks hans undanfarin ár verið
náinn- samstarfsmaður Gerhardsens. Sjálíur lýsti og Gerhardsen því yfir að það væri þreyta
og persónulegar ástæður einar, sem hefðu ráðið því, að hann baðst lausnar. Á myndinni sjást
þeir hlið við hlið, Gerhardsen (til vinstri) og Torp, hinn nýi forsætisráðherra
Hœkur og höfundar:
Benedikt Svcuibjarnarson
Gröndal: Ritsaí'u II. Gils
GuSmundsson sá um útgáf-
una. ísafoldarprentsmið'ja h.f.
Reykjavík 1951.
ANNAi) BINDIÐ í ritsafni
Benedikts -Sveinbjarnarsonar
Gröndals, sem þó er hið þriðja
í útkomuröðinni, fiyíur fjórðu
útgáfu „Heljarslóðarorustu".
Svo vill til, að um þessar mund
ir vantar áratug upp á, að öld
sé liðin frá því að j.;. rsta útgáfa
hennar var prentuð úti í
kóngsins Kaupinhafn. En „Helj
arslóðarorusta“ er meistara-
verk, sem yngisl upp með
hvei-ri nýrri kynslóð á íslandi.
Maður hrífst og hlær — hlær
og hrífst, unz lestrinum er
lokið.
„Heljarslóðarorusta" er skop
saga í riddarasögustíl. Gröndal
ritaði hana í tilhugalífi sínu
við kaþólskuna í Löwen í Belg-
íu sumarið 1859 dagana, þegar
sigurljómi orustunnar við Sol-
ferno lék bjartastur um Napó-
leon þriðja. En „Heljarslóðar-
orusta“ er í senn veraldarsaga
og íslendingaþáttur. Þetta er
þverskurður og skopmynd af
Samtíð höfundarins heima og
erlendis, allt í senn ádeila og
siguróður, spott og prédikun.
Og þessi blanda varð í höndum
Gröndals slíkt kjörvín Tyndni,
andagiftar og hugkvæmni, að
það hefur ekki dofnað hætishót
í bráðum öld.
,,H'eljarslóðarorustu“ ber að
nefna næst „Pilti og stúlku" og
„Manni og konu“ í upptalningu
öndvegisrita íslenzlcs sagna-
skáldskapar. Hún er sams kon-
ar listrænt fyirbæri og „Gam-
anbréf“ Jónasar Hallgrímsson-
ar, en miklu meira stórræði og
sýnu betur heppnað tilraun.
Vafalaust væri Gröndal löngu
heimsfrægur fyrir „Heljarslóð-
arorustu11, ef hún hefði verið
samin á máli og út irá sjónar-
miði stórþjóðar. En íslendir.gar
þökkuðu hana með sömu að-
ferðinni og ljóð Breiðfjörðs og
myndir Sigurðar rnálara. Þar
var aðeins sá munur á, að þeim
tókst ekki að drepa Gröndal!
Af öðru efni þessa annars
bindis í ritsafni Gröndals er
fyrirlesturinn. „Reykjavík um I
Benedikt Gröndal.
aldamótin“ mestur kcstagripur.
Gröndal lætur þar hvert vand-
arhöggið öðru þyngra ríða á
brqddborgara og andlega let-
ingja samtíðar sinnar. Og því
miður er þetta að íiestu ieyti
tímabær hugvekja enn í dag.
Manni verður hugs ið til félag-
anna og fyrirtækjanna, sem
þykjast eiga sér cinhvern til-
gang, er sé hræsnirni og hé-
gómaskapnum æðri, en eru í
raun og sannleika eins og spari
föt utan yfir lúsugum og skít-
ugum hversdagsklæöum. Grön-
dal heggur í sama knérunn og
Gestur Pálsson hafði gert með
fyrirlestrum sínum. Og ennþá
dafna í Reykjavík sömu læpu-
skaps ódyggðirnar og / þeir
reiddust svo rækilega og mak-
lega. En hvar eru nú mennirn-
ir, sem feti í fótsnor Gests og
Gröndals og valdi vopnum
þeirra?
Rit Grö.idals eru enn sami
lúðurhljómurinn og þau voru,
þegar boðskapur þeirra kom
fyrst íyrir augu og eyru þjóð-
arinnar. Gnýrinn í þeim mi.i i-
ir á aðdynjanda sterkviðris. En
stormurinn, sem hreinsi and-
rúmsloftið, og regnið, er skoli
landið, lætur sorglega á sér
standa.
Helgi Sæmimdsson.
n
tt
st
>«.» II
í Bakkagerðishéraði
Á FUNDI ríkisráðs 7. des-
ember var Inga Björnsdóttir
skipuð héraðslæknir í Bakka-
gerðishéraði og Stefán Haralds
son < skipaður héarðslæknir í
Þórshafnarhéraði.
DRAUPNISÚTGÁFAN hefur
gftfið’ út bókina „BrúSkaupsferð
til Paradisar“, eftir Thor líey-
erdahl, höíund ,Kon-Tikis“,
sem kom úí í íslenzkrý þýðingu
í fyrra og seldist upp á nokkr-
um dögum.
„Brúðkaupsferð til Paradísar“
er þýdd af Jóni Eyþjórssyni veð
urfræðingi eins og ,.Kon-Tiki“.
Greinir húri frá brúðkaupsferð
Heyerhahls og Liv kony. hans,
-en þau ákáðu að liverfa frá menn
ingunni, kostum heanar og göll
um, um eins árs skeið. lifa frum
stæðu lífi og njóta kyrrðar og
hvíldar. Þau völdu Suöurhafseyj
ar og settust að á fámennri, af-
skekktri ey, sem hafði ekkert
reglulegt samband við umheim-
inn. Þau reistu sér skýli og .hög
uðu lífi sínu í hvívetna. að hætti
innborinna manna. Árad'Iil
þeirra á þessum slóðum varð við
burðarík og eftirminnileg. Þar
skiptust á ljós og skuggar, skin
og skúrir, rétt eins og í heimi
,,memiingarinnar“.
Bókin er 199 blaðsíður að
stærð, prentuð í prentsmiðj-
unni Odda.
Samúðarkort |
Slysavarnafélags íslancls:
kaupa flestir. Fást hja;
slysavarnadeildum um ■
land allt. í Rvík í hann-:
yrðaverzluninni, Banka-;
stræti 6, Verzl. Gunnþór-:
unnar Halldórsd. og skrif-:
stofu félagsins, Grófin 1.;
Afgreidd í síma 4897. —■
Heitið á slysavarnafélagið.:
Það bregst ekki. ;
AB 4