Tíminn - 17.01.1964, Blaðsíða 9

GULLFOSS — flaggskip íslenzka flotans.
stofnunarinnar. Fyrsti formað-
ur félagsstjórnarinnar var
Sveinn Björnsson, síðar forseti
íslands.
Starfsemi félagsins byrjaði
með stórátaki. Ákveðið var að
eignast tvö skip þegar í upp-
hafi, minna þótti ekki duga að
byrja með, svo að um munaði.
Fyrsta skipið, sem Eimskipafé-
Jlagið eignaðist var e. s..
GULLFOSS og kom það til
landsins hinn 15. apríl 1915.
Jafnframt því að vera fyrsta
skip félagsins var þetta fyrsta
farþega- og vöruflutningaskip
íslenzku þjóðarinnar. Skipið
var 1414 brúttólestir og búið far
þegarúmum fyrir 74 farþega. —
Skipið kom fyrst til Vestmanna
eyja og Reykjavíkur, en fór svo
til Vestfjarða og síðan suður
og austur um land til Austfj.
Skötnmu síðar kom annað skip
félagsins, e. s- GOÐAFOSS til
landsins. Það tók land á Reyð-
arfirði hinn 39. júní 1915 og
fór norður um land til Rvíkur.
E.s. Goðafoss var 1374 brúttó-
lestir að stærð og hafði farþega
rúm fyrir 56 farþega. Alls stað
ar var báðum þessum skipum
tekið með fögnuði og viðhöfn,
þr þau voru hér við land í
fyrstu ferðum sínum og skáld-
to kváðu þeim ljóð.
Brátt kom í ljós, að félagið
ihafði fengið þessi skip sín á
happastund, því skömmu eftir
að félagið hafði eignazt þau,
Wkuðust siglingaleiðir til Evr-
ópu af völdum heimsófriðarins.
Félagið hóf siglingar til Ame-
r£ku, enda var ekki í annað
hús að venda ucn vörukaup. —
Þannig tókst að ná nauðsynja-
vörum til landsins öll stríðsárin
og er vandséð hvernig farið
hefði fyrir íslenzku þjóðinni, ef
hún hefði ekki þá borið gæfu
til að vera búin að eignast skip.
Strax eftir að heimsófriðin-
um lauk árið .1918 og möguleik-
ar voru á því að semja um
smíði skipa, hófst félagið handa
um útvegun nýrra skipa. Félag-
ið átti nú aðeins tvö skjp e.s.
GULLFOSS og e.s. LAGAR-
FOSS, sem keyptur var árið
1917 í stað e.s. GOÐAFOSS,
sem strandað hafði við Straum-
nes norðan við Aðalvík 30. nóv.
árið 1916. Fjölgaði nú skipum
félagsins brátt, og á áratugn-
um 1920 til 1930 lét félagið
smíða þrjú skip, e.s. GOÐA-
FOSS, e.s. BRÚARFOSS og e.s.
DETTIFOSS, en keypti auk
þess af ríkissjóði notað skip,
sem fimíðað var árið 1914. Fékk
þetta skip nafnið SELFOSS en
hafði áður heitið Willemoes. —
Árið 1930 átti félagið sex skip,
samtals 8085 brúttólestir og
var þá stöðvun á útvegun nýrra
skipa. Stafaði það einkum af
því, að á þessum árum átti þjóð
in i allmiklum gjaldeyrisörðug-
leikum og enda þótt félagið
sjálft ætti nokkuð fé i sjóðum
sínum til þess að kaupa skip
fyrir eða láta smíða skip, þá
voru þeir sjóðir í íslenzkum
krónum, sem ekki var unnt að
fá yfirfærðar í erlendan gjald-
eyri til greiðslu á andvirði
nýrra skipa-
Leið svo fram til síðari heims
styrjaldarinnar, að skipastóll
félagsins stóð í stað. Undan-
farandi ár hafði félagið haldið
uppi reglubundnum siglingum
milli íslands og Bretlands, Dan
merkur, Þýzkalands, Belgíu og
Hollands. Einnig sigldu skipin
milli innlendra hafna, ýmist
þegar þau komu erlendis frá
eða þau fóru sérstakar strand-
ferðir til Vestur- og Ndrður-
landshafna.
Þegar styrjöldin skall á þann
1. september 1939, olli það að
sjálfsögðu miklum truflunum á
siglingum félagsins og fækkaði
ferðum skipanna milli landa. —
Tvö af skipum félagsins, e.s,
GOÐAFOSS og e.s. DETTI-
FOSS hófu siglingar til New
York strax eftir að ófriðurinn
brauzt út, þar eð siglingar til
Þýzkalands voru algjörlega úti
lokaðar, þrjú skip: E.s. GULL-
FOSS, e.s. LAGARFOSS og e.s.
SELFOSS sigldu til Norður-
landa, aðallega Danmerkur, en
e,s. BRÚARFOSS hélt uppi ferð
um til Englands. Eftir að Þjóð-
verjar tóku Danmörku og Nor-
eg hernámi árið 1940, lögðust
siglingar til Norðurlanda alveg
niður,
í þessari síðari heimsstyrjöld
missti félagið þrjú af skipum
sínum vegna hernaðaraðgerða,
skipin e.s. GULLFOSS, e.s.
GOÐAFOSS og e.s. DETTI-
FOSS. Það var mikið áfall og
einkum vegna þeirra mörgu
mannslífa, sem týndust með
tveipaur síðarnefndu skipunum.
Á þessu tímabili eignaðist fé-
lagið eitt skin, e.s. FJALLFOSS
og átti það því ekki nema 4
iskip í lok stríðsins, samtals
um 5000 brúttólestir. Varð fé-
lagið því að imestu að byggja
starfsemi sína á þeim árum á
erlendum leiguskipum, og fóru
erlend leiguskip, sem sigldu á
vegum félagsins 35 ferðir
Þegar hér var komið sögu,
var mikill hugur á því að auka
og efla skipastól félagsins svó
fjjótt og á nókkúrn hátt ýrði
við komið. Félaginu hafði tek-
,izt að bæta hag sinn svo að
því var ekki um megn að end-
urnýja þau skip, se<m það hafði
misst af styrjaldarástæðucn og
þau, sem gömul voru orðin og
úr sér gengin, sem þau voru
raunar flest, en síðar að bæta
við flotann, eftir því sem þörfin
lendan gjaldeyri, svo ekki
þurfti það að tefja framkvæmd
ir.
Á aðalfundi 1945 var sam-
þykkt tillaga um heimild fyrir
félagsstjórnina til þess að láta
smíða eða kaupa allt að sex
skip fyrir félagið. Félagsstjórn
in samdi, þegar þetta sama ár
við skipasmíðastöð Burcneister
& Wain’s í Kaupmannahöfn,
um smíði á þremur vöruflutn-
ingaskipum, hverju um sig 2600
brúttótonn að burðarmagni og
með farþegarými fyrir 12 far-
þega, og ennfremur á einu
skipi, sem væri fyrst og fremst
farþegaskip, nokkru stærra en
sk'ip það, sem samið hafði verið
uim smíði á árið 1939, en hætt
var við að smíða vegna stríðs-
ins. Smíði þessara skipa var
lokið og komu þau til landsins
á árunum 1948—1950, m.s.
GOÐAFOSS, m.s. DETTIFOSS,
m.s. LAGARFOSS og m. s.
GULLFOSS, Þau eru öll traust
lega byggð, hraðskreið og vönd
uð að öllum frágangi, með
frystirúm fyrir samtals
297.990 teningsfet af
frystivöru. Auk framan-
greindra skipa, festi félagið
kaup á tveimur nýlegum vöru-
flutningaskipum, TRÖLLA-
FOSSI, sem keyptur var í
Bandaríkjunuim árið 1948 og
er stærsta skipið í eigu félags-
áns, smíðað árið 1945, og
Reykjafoss, sem keyptur var
árið 1951.
Á árunum 1951—1960 lét fé-
lagið enn smíða fjögur vöru-
flutningskip: TUNGUFOSS,
Hús Eimskipafélags íslands.
Eimskipafélag íslands fimmtíu ára
TlMINN, föstudaginn 17. janúar 1964 —
9