Tíminn - 25.01.1964, Blaðsíða 6

TOMAS KARLSSON RITAR
FORDUMST NYJAR ALOGUR
hagsmáiafrumTarp ríkisstjoni — sagði Eysteinn Jónsson, formaður Framsóknarflokksins við 1. umr.
arinnar, hækkun söluskattsins , , . ,
og fieira hófst í ne«ri deiid Um efnanagsmálafrumvarp ríkisstjornarinnar i gær.
Alþingis í gær og stóð fram
á nótt. Bjarni Benediktsson, J en menn höfðu fyrir jafnlanga
forsætisráðherra, fylgdi frum vinnu j okt 1958 _ og þó er ekki
varpinu Úr hlaði og gerðijtekið tillit til húsnæðiskostnaðar-
ins í þessu dæmi. Hann er reikn-
aður 11 þús. krónur á ári og sjá
allir, hve fjarri l'agi það er.
Hvað hefur skeð? Aflinn er
meiri og hækkandi verð á útflutn
ingsvöru, en samt ér höfuðatvinnu
vegurinn á kúpunni, þott kaup-
gjald sé raunverulega lægra en
grein fyrir efni þess. Sagði
hann, að kanna yrði efnahags-
ástandið vel og reyna að finna
haldgóð úrræði, sem víðtæk
samstaða gæti náðst um. Frum
varp þetta væri flutt til þess
að efna loforðin, sem frysti-
húsunum hefðu verið gefin íl þaB var 1958 Það hlýtur meira
kaupdeilunni í desember. j en lítið að hafa átt sér stað Það
Einnig talaði Emil Jónsson, j hafa greinilega átt sér stað fjár-
sjávarútvegsmálaráðherra, Og j magnsflutningar frá framleiðsl-
gerði grein fyrir afkomu og: unni og þeim, sem við hana vinna.
afkomuhorfum frystihúsanna j Allir hljóta að sjá, að þetta getur
Og togaranna Og þeim l’áðstöf j ekki staðizt stundinni lengur, því
únum til aðstoðar þeim, sem að Það er sama að segia ’1I“,llinn
í frumvarpinu fælist. Næstur höfuðatvinnuveginn, landbunað-
talaði Eystemn Jonsson og ar að að flestu en ir
fer her a eftir stuttur utdratt- gerðu 1958
ur úr ræðu hans: sú fullyrðing, að efnahagsmála-
stefna ríkisstjórnarinnar hafi mis-
Eysteinn Jónsson minnti á, að heþphazt yegna þess að almenning
fyrir 4 árum hefði verið tekin upp! ur hafi gert allt of mikiar kaup.
ný efnahagsmálastefna í landinu. krofur og búvöruverðið verið of
Peir, sem fyrir henni stóðu, sögðu
að sú stefna, sem áður hefði ver-
hátt, er út í hött. — Það upplausn-
arástand, sem þessari stefnu hef-
ið fylgt, hefði verið óskynsamleg ur leitt) hefur leftt af sér kaup-
og beinlínis röng. Nú ætti að taka1 ofboð og íjáríestingarpanik. Ménn
upp betri hætti og þjóðin var beð reyna að koma fé sínu í fast og
in að sýna þolinmæði og biðlund | tryggt 0g þannig hefur raunveru-
vegna þess að nú ætti að horfast ;lega verið sogað fjármagn frá
við allan vandann í einu og koma framleiðslunni. Þá hefur vaxta-
á jafnvægi og stöðugu verðlagi. j hækkunini hinn stóraukni fjár-
Bjarni Ben. ofðáði| þetta hins veg-] magnskostnaður vefið óbærilegur
af svo, að þessar ráðstafanir værU|baggi á framleiðslunni og kemur
ólíkar öðrum fyrri ráðstöfunum, sériega hart niður á unga fólkinu,
því að þær gerðu óþarft að sífellt j £em lansfé þarf á að halda til að
þyrfti að vera að gera nýjar ráð- koma ser upp íbúð og koma undir
stafanir til bráðabirgða. j sig fotunum. Meðalíbúð kostar
Reynslan af þessari stefnu varð: 5qq þus, krónur og á eftir að
hins vegar sú, að hún leiddi til j hækka. Til þess að unga fólkið
hinnar örustu dýrtíðáfhfihgrásar í geti kotnizt yfir húsnæðið, verður
og hreinnar upplausiiár í kjára-jþað að fá hœrra kaUp. Hjá því
máWEkki er unnt að kenna þar: verður ekki komizt og j þessu sam; arinnar/fjogurra ára reynslu rík-
utanaðkomandi oflum um því að|bandi er rétt fyrir menn að gera arf Bjami Benediktsson, sem mest
þessi stefna var reynd við beztu , eér grein fyrir því, að fjármagns- , gekkst fyrir þessum áróðri gegn
hugsanleg ytn skilyrði. Mikinn; kostnaðurinn er ekki nema að °instri stjórninni kemur nu e£tir
afla og hækkandi verðlag a utflutt j litlu leyti inn r húsnæðiskostnað- fjö segir; Þessi mál verða
um afurðum. í stað stoðugs verð-jinum enn þá. Þegar vextirnir vorul^* leyst |f ríkisstjórninni einni.
ags eins og lofað var hefur þetta,,^3^ var sagt aðeins til Um þau verður að ríkja viðt£ekt
timabil orðið mesta dyrtiðaraukn- bráðabirgða meðan jafnvægi væn samkomulag
ingartímabil í sögu þjóðarinnar. | að myndast milli eftirspurnar ogj f alþingiskosIiingunum i fyrra-
Það var sagt. að þess, stefna ætti ( framboðs a landsfé. Það hefur ekk VQr ^ þjóðinni sagt> að það væri
að vera í þagu framleiðsluatvinnu; ert jafnvægi komið en vextirmri allt - lagi með viðreisnina“ og
veganna en svo hefur þessi stefnaj hafa fléttað sig inn í allt efna-j bein braut framundan og þessi
þjarmað að siavarutveginum t -d., ] hagsiífið og iþyngt framleiðslunm. j efnahagsmalastefna hefði reynzt
að sjomonnum og utvegsmbnnum, það verður að iækka vextina. Jafnj mjog vel þegar ieið a haustið kom
EYSTEINN JÓNSSON
taka tilíit til þeirra aðvarana, sem
þeim þá voru gefnar. Þeim var
sagt, að þetta myndi leiða til þeirr
ar niðurstöðu, sem nú er komin á
daginn, þ. e. að efnahagsmálin
myndu rekast í einn hnút.
Það var deilt látlaust á vinstri
stjórnina og það með hinum mesta
ofsa og talinn mestur Ijóður á
hennar ráði, að hú^ ætla^i |ér að
leysa efhatiagsmálin með sanjyinnu
og sámningum við almannasamtök
in í landinu. Þett var kallað ólýð-
ræðislegt og óþingræðislegt, óal-
andi og óferjandi í lýðraBðisríki,
þar sem þingræði ríkti. Við sögð-
um hins vegar þá og segjum enn,
að það væri óhugsandi að stjórna
þessum málum án samvinnu við
almannasamtökin og vinstri stjórn
in fór frá vegna þess að samstaða
innan stjórnarinnar og samvinna
við verkalýðshreyfinguna tókst
ekki.
Nú eru þeir, sem harðast for-
i dæmdu þessa stefnu vinstri stjórn
ér ætlað að fá sáma verð fyrir fisk j vægið kemur ekki, heldur verðUí
inn nú og í fyrfá* þrátt fyrir hækk j astandið Verra og verra eftir því
andi verð á erléndum mörkuðúm! sem iengra iiður.
og stórlega aukinn kostnað við, Þegar !>viðreisnin“ hófst, átti að
veiðarnar. leggja uppbótakerfið með öllu nið
Óbireytt fiskverð fær alls ekki ur Þetta varð þó aldrei. Niður-
staðizt nú og það verður að ieita greiðsium a vöruverði var haldið
lausnar á því má!i í sámbandi við en niðurgreiðsiurnar og bæturn-
þetta frumvarp. Menh hljóta að ar til ffamleiðslunnár eiu ekkert
sjá, að hjá því verður ekki komizt. ] annað en tveir endar á sarna priki.
Frystihúsin geta ekki borið sig sérstaklega voru þó fordæondar
án sérstakra ráðstafanna. Þetta sérbætur til atvinnugreina og þær
sjá allir og játa — jafnvel ráð- taldar hámark spillingár uppbóta
herrar líka. kerfisins. En nú kemur ríkisstjórn j Ríkisstjórnin virtist reikna með
Ríkisstjórnin svarar því til að, in og leggur til að teknar verði j þvi að. búið væri að holgrafa
svona hafi farið vegna þess að1 upp sérbætur til að halda togur-1 verkalýðshreyfinguna svo, að hún
þó fram, að ekki fannst ráðherr-
unum allt i lagi. Þá vár farið að
segja, að það hefðu orðið mistök
i lauriamálunum og svo komu úr-
ræðin. Það átti að banna kaup-
hækkanir og lögbinda kaupið. Það
var að vísu sagt að þetta yrði að-
eins til bráðabirgða, en menn vita,
að hefði þetta náð fram að 'ganga
þá hefði það orðið varanlegt. —
Þetta hafðizt að stöðva vegna hins
sterka almenningsálits og sam-
stöðu verkalýðshreyfingarinnar.
gerðar hafi verið óhóflegar og
ótimabærar kaupkröfur og kaup-
hækkanir. Eftir launahækkanirnar
í desember hafa verkamenn nú
77 þús. krónur fyrir 8 sturida
vinnu alla virka daga ársins og
þessi laun hafa minni kaupgetu
unum og frystihúsunum gangandi. I stæði máttlaus og sundruð gegn
Þannig hefur þeirra hlutskipti orð slikum firnum. Þar reiknaði rík-
ið, sem harðast fordæmdu sérbæt isstjórnin skakkt eins og alþjóð
urnar áður Þeir hafa rekið sig á! veit.
múr staðréyridanria. Þéir hefðu I Síðan samningar tókust í desem
átt að ganga með meiri varkárni, ber hefur ekki linnt yfirlýsingum
um þessar gáttir fyrir 4 árum og í um það, að gera þyrfti ráðstafanir
til að vega á móti kauphækkuriun
um. Forsætisráðherrann hefur ver
ið að tala um það stundum, að
koma þyrfti þessum iriálum i það
horf að menn hlytu óskert laun
eins og þau eru nú fyrir 8 stunda
vinnud. Nú hafa menn 77 þús. fyrir
átta StUndir en vinna mikla eftir-
og næturvinnu til þess að hafa í
sig og á. Það er ekki verið að tala
um 110 þús. eða hærra heldur 77
þúsund og nú ætti forsætisráð-
herra að beita sér fyrir þvj að þess
ar 77 þús. krónur fyrir 8 stunda
vinnu alla virka daga ársins verði
gerðar varanlegar í stað þess að
ætla að kroppa af þessum 77 þús.
með gagnráðstöfunum. Ákvæðið
um hækkun á söluskattinum er ó-
þarft og á niður að falla.
Frumvarpið felur í sér 43 millj.
króna styrk til frystihúsanna og
það form á að vgra á honum, að
ætlast er til að honum verði varið
til að auka framleiðni í fiskiðnað-
inum. Aukin framleiðni er eitt af
þeim atriðum, sem mikilvægust
eru til þess að komast út úr vand-
anum, en rétt væri að athuga
hvort ekki mætti auka framlög
sem bundin yrðu við framleiðni-
aukningu. Ekki verður hjá þvi
komizt að styðja togaraflotann
með sérbótum, en jafnframt verð-
ur að tryggja að það sé ekki gert
á kostnað bátaflotans. En þeir
hefðu getað sparað sér stóru orð-
in fyrir 4 árum, þegar þeir for-
dæmdu sérbæturnar sem harð-
ast. „Viðreisnin" átti að vera full-
komið kerfi, sem vigtaði sig sjálft,
væri sjálfvirkt og allt sem ein-
hverrar aðhlynningar þyrfti með
mátti deyja drottni sínum og leggj
ast út af. Það Var kallað hámark
spillingarinnar og óþjóðhagslegt
að veita sérbætur til einstakra at-
vinnugreina. Nú hafa þeir rekið
sig á varðandi frystihúsin og tog
arana. Þeir eru reynslunni rik-
ari eftir 4 ár, en sú reynsla hefur
orðið þjóðinni dýr.
Þá ræddi Eysteinn um hin sér-
stöku vandamál litlu frystihús-
anna og þeirrá frystihúsa sem
vinna úr smáfiski. Taldi hann, að
þau þyrftu einnig sérstakrar að-
hlynningar við. Án þeirra mega
byggðarlögin ekki vera líkt og
þjóðin má ekki án togaranna vera.
Þá sagði hann að stefna ætti
að því að útflutningsgjaldið yrði
allt afnumið. Sjávarútvegurinn
þarf á öllu sínu að halda til auk-
innar vélvæðingar og betri nýt-
ingar og i harðri samkeppni við
erlenda keppinauta. Sagði Ey-
steinn Jónsson, að sér hefðu orðið
það vonbrigði, er hann sá frum-
varpið, að ekki skyldi ráðgerð
lækkun á vöxtum á afurðalánum.
Með söluskattshækkuninni sagði
Eysteinn, að verið væri að byrja
nýja umferð í dýrtíðarleiknum. —
Þessi skattauki er ekki lagður á
vegna þess að ríkissjóði vanti fé.
Þetta er sama stefnan og áður að
halda niðri kaupgetunni, skapa um
fram tekjur hjá ríkissjóði og draga
úr umferð sem mest fjármagn á
öllum sviðum. Ríkisstjórnin hef-
ur enn þá trú, að állt lagist með
því að draga nógu mikið fjár-
magn úr umferð, vextirnir hafðir
háir og kaupgetunni sé haldið
niðri. Það hafa orðið miklar um-
framtekjur hjá ríkissjóði undan-
farin ár og það er sýnilegt, að
það verða gífurlegar umframtekj-
ur á þessu ári. Það þarf alveg stór-
kostlegt áfall að vera, ef svo reyn
ist ekki. Með þessari söluskatts-
hækkun komast álögurnar á þjóð-
ina upp í kr. 3.000.000.000. Þetta
er því all hátíðleg stund. Við erum
að fara yfir „hljóðmúrinn", sem
svo mætti kalla, því að þetta er
að verða eins konar geimferð. Fyr
ir fjórum árum voru fjárlögin upp
á 800 milljónir. Ekkert sýnir ef
til vill betur, hvað verið hefur að
gerast í þessum málum á síðustu
árum.
Þá lýsti Eysteinn Jónsson sig
algerlega andvígan því ákvæði 6.
greinar um að ríkisstjórninni væri
heimilt að fresta framkvæmdum,
sem ákveðnar hafa verið á fjár-
lögum. Ríkisstjórnin játar það, að
þessar heimildar sé ekki leitað
vegna þess að hætta sé á að rík-
issjóði verði fjár vant heldur til
þess að geta komið í veg fyrir of-
þenslu. Það væri rétt að fjárfest-
ing væri á sumum sviðum of mik-
il og óskynsamleg, en er fjárfest-
ing ríkisins of mikil? Eiga vega-
og brúarframkvæmdir að víkja?
Eða hafnarframkvæmdir? Sjúkra-
húsaframkvæmdir? Skólabygg-
ingar? Raforkufrámkvæmdir?
Þetta eru stærstu útgjalda-
liðirnir á fjárlogum og
aðrir framkvæmdaliðir smá-
munir hjá þeim. Fór Eysteinn síð
an nokkrum orðum um hvern þess
ara aðalútgjaldaliða og sagði, að
hér væri um svo nauðsynlegar
framkvæmdir að ræða, að þeim
mætti alls ekki víkja til hliðar.
Ef láta á framkvæmdir víkjá vegna
ofþenslu, þá vildi ég láta margt
af þeirri einkafjárfestingu, sem á
sér stað, víkja. Koma þannig skipu
lagi á fjárfestingarmálin. — Þeg-
ar slíkar heimildir um freStun á
framkvæmdum hafa verið í fjár-
lögum, þá hefur verið fjárfesting-
areftirlit í landinu og menn hafa
því getað gert samanburð á fram-
kvæmdum ríkisins við framkvæmd
ir annarra og látið það sitja fyrir
sem mesta þýðingu hefur almennt
séð. Margt af þeirri fjárfestingu,
sem nú á sér stað, er ónauðsyn-
legt og í fjárfestingarpanikk eins
og þeirri, sem hér er nú, er bein-
línis stundum um verðmætasóun
að ræða. Það er fráleitt að ætla
sér að draga úr þeim lífsnauðsyn-
legu framkvæmdum, sem ríkið hef
ur á hendi, en láta einkafjárfest-
inguna hafa sinn gang eftirlits-
laúst. Hvar hálda menn að það
endi? Fjárfestingarhandahófið fær
ekki staðizt íslendingar þola
handahóf í fjárfestingu verr en
nokkur önnur þjóð Aðrar þjóðir
vantar verkefni fyrir fjármagn og
flytja fjármagn út. Þar gerir ekki
eins til, þótt eitthvað fari í súg-
inn. Við getum ekki stjórnað með
aðgerðum í peningamálum einum
saman eins og vakað hefur fyrir
stjórninni. Við verðum að fara hér
blandaða leið og hafa einhverja
stjórn á fjárfestingarmálunum og
vinna þannig gegn ofþenslunni.
Handahófið verður að víkja vegna
þess að við beinlínis höfum ekki
efrii á þvf — ekki fremur en frænd
ur vorir á Norðurlöndunum. Þeir
telja sig ekki hafa efni á því og
hafa stjórn á fjárféstingunni og
Framhald á 15. síðu.
TÍMINN, laugardaginn 25. janúar 1964 —
6