Tíminn - 11.02.1964, Qupperneq 9

vx ffl 'þass að bóa f sveit. Og þó
a5 óttann sé nú búinn að láta móðan
mása bér á undan, þá er hann bara
ails efcki að tala um íslenzkan land
búnað. Hann talar um fugla og
svín. Hvað kemur það íslenzkum
landbúnaði við? Gunnar getur svo
sem farið að rækta svín, en það
þætti mér skrýtið, ef honum tæk-
ist það betur en hans fyrri búskap
hí. Svo var hann að halda því
fram, að bændur séu kauplausir
þrælar, og það eru fleiri, sem
klifa á því. En er efkki Gunnar sjálf
ur kauplaus þræll og hefur alla
tíð verið. Mér leiðist þetta eilífa
nagg út í sveitabúskapinn, því mér
finnst hann vera fyrst og fremst
skemmtilegt starf. Annars hefði
ég ekki búið mínu búi öll þessi
ár. En það er leiðinlegt, þegar
karlar eins og Gunnar Bjamason
ætla að fara að kenna bændum að
búa þó að þeir geti ekki búið
sjálfir. Þetta er svona álíka speki
og ræðan, sem hann Gylfi Gísla-
son hélt í þinginu í vetur um að
landbúnaðurinn væri dragbítur
fyrir þjóðarbúslkapinn. Það er vit-
lausasta ræða, sem ég hef heyrt
um landbúnað. Svo er Gunnar að
belgja sig út um það, að bezt sé
að koma upp 500 kúa fjósum. Það
stendur ekki á kenningunum hjá
þessum herrum. Þeir geta hæg-
lega sagt til um það, hvemig eigi
að reka kúabú, sem kunna ekki
einu sinni að mjólka kú. En allt
er þetta sú endemisþvæla, sem er
ekki svara verð.
GnðjónHallgrímsson bóndi á
Marðarnúpi: „Eg er líklega elzti
bóndinn, sem hér er mættur. Ekki
; er ég hrifinn af því, sem Gunnar
i Bjamason hefur lagt til málanna.
I Mér finnst það reyndar vera botn
laust rugl. Að vfeu get ég fallizt
á það, að sumar jarðir eigi að
; fara í eyði. En þessi vitfirring, að
fara að skipuleggja flótta bænda
af Jörðunum, þetta tekur ekki tali.
j Mér finnst það reyndar vera botn
skuli halda því fram, að við bænd
ur séum ómagar á þjóðinni. Við
hðldum áfram búskapnum, af því
að við vitum, að við eram að leggja
gtdl 1 lófa framtíðarinnar. Það
veit ég af sannfróðum mönnum,
að við erum ekki eftirbátar starfs-
bræðra okkar í öðram löndum. En
það er a. m. k. þrennt, sem ber
að gera fyrir landbúnaðinn. í
fyrsta lagi þarf svo að vera, að
þeir, sem stunda landbúnað, fái
ekki minna kaup fyrir erfiði sitt
en aðrir þegnar þjóðfélagsins. Það
þarf að efla svo lánastofnanir land
búnaðarins, að þær komi að meira
gagni en hingað til hefur verið.
Við erum reyndar komnir langt
með súgþurrkuninni, ég er ekki í
minnsta vafa um að hún tilheyrir
framtíðinni. Og loks vil ég minna
á það, að bændur eiga að standa
saman um sín mál.
Þorsteinn Sigurðsson bóndi á
Vatnsleysu, formaður Búnaðarfé-
lags íslands: „Það má til tíðinda
telja og ég fagna því, að Stúdenta
félag Reykjavíkur hefur boðað til
fundar í einu stærsta samkomu-
húsi borgarinnar til að ræða land-
búnaðarmál frá ýmsum hliðum, og
mættu slíkir fundir oftar vera
haldnir til að auka skilning milli
neytenda og bænda. Erlendis eru
til sérstök þjónustufyrirtæki, sem
hafa með höndum að flytja gagn-
kvæmar skýringar milli þessara
aðila, en hér er slík þjónústa því
miður ekki enn til. Ekki átti ég
von á því, að Ómar Ragnarsson
færi að ræða landbúnaðarmál,
nema þá til að syngja um þau
í gríni. Hann minntist á hina ein-
hleypu bændur og virtist hafa
nokkrar áhyggjur af þeim. Víst eru
þeir ekki öfundsverðir. f minni
sveit eru þrír einhleypir bændur,
og einn þeirra er meira að segja
stúdent, sem vel mundi sóma sér
hér í ræðustól, og bændastéttinni
eru þeir til sóma. Ekki held ég að
fái staðizt þessar kenningar um að
landbúnaðurinn kafni undir nafni,
eða eigi litinn rétt á sér lengur.
Allai- menningarþjóðlr halda
dauðahaldi í landbúnaðinn og
leggja sig fram um að halda hon-
um við. Það er hrein fjarstæða
að halda því fram, að bændur lifi
á styrkjum, óhætt er að trúa því,
sem hinn aldni bóndi Guðjón á
Marðamúpi sagði hér áðan. Jarð-
ræktarstyrkurinn er ekki meiri
en svo, að hann hrökkvi fyrir gras-
fræinu. Það er ólíkt aðhafzt af
hinu opinbera hér í aðstoð við land
búnaðinn eða í öðrum löndum. í
kynnisför, sem ég fór til Bret-
GuSjón Hallgrímsson
lands með öðrum íslenzkum bænd
um, einkum í þeim tilgangi að
kynnast holdanautaræktinni, kom
umst við að raun um það, að Bret-
ar eiga erfitt með að halda við
búskapnum, og er þó meira gert
fyrir bændurna þar en hér. Ríkið
borgar tvö þúsund krónur á hverja
kú, ef hún skilar kálfi, svo dæmi
sé nefnt þar í landi, Þá vitum við,
að Norðmenn huga að búskap hvar
sem er í landinu, frá fjalli til
yztu odda og vilja ekki fyrir nokk-
urn mun að hann leggist niður.
Það er að vísu rétt, sem sagt hef-
ur verið, að ég greiddi atkvæði
með því 1954 að við bændur gæf-
um eftir hækkun til okkar, en það
var gegn loforði um, að allt væri
I gert til að halda dýrtíðinni niðri.
En við voram sviknir. Og á síðasta
búnaðarþingi lýsti ég því yfir, að
nú væri tími eftirgjafarinnar lið-
inn. Úr.því að þjóðhollustu bænda
sem afsöluðu sér því sem þeim
bar, var mætt með þessu móti,
en ekki tekið í útrétta hönd. Svo
era til menn, sem kenna okkur
bæhdum um að hafa komið dýrtíð-
inni af stað. Það kemur á daginn,
að við höfum verið hlunnfarnir.
Svo ég komi að ræðu Gunnars
Bjarnasonar, þá má um hana segja,
að það getur verið skemmtilegt
stundum að heyra menn fara með
fjarstæðu, eins og þessar kenn-
ingar Gunnars, sem hann hefur
líka verið að boða í Morgunblað-
inu. Hann varðar máske ekki um
það, hvað þetta fyrirtæki hans
mundi kosta. Stefán Aðalsteinsson
sagði hér áðan, að það mundi
kosta um eina milljón að flytja
bónda til í þessum tilgangi. Það er
vægt áætlað, Stefáni væri óhætt
að tvöfalda þá tölu. Að hugsa sér
að maður láti sér detta slíkt og
þetta í hug í alvöra, að fara að
hefja allsherjarfækkun bænda.
Eg get ekki stillt mig um að minn
ast hér á það, að þegar ég kom
hingað heim ungur frá námi í
Noregi, leizt mér ekki gæfulegar
á að hefja búskap hér, og var
alveg að því kominn að gefast
upp. Þá mátti telja plógana á ís-
lenzku bæjunum. En tíu árum síð-
ar fór ég aftur út og ferðaðist
um skandinavísku löndin. Þá var
tæplega til vél á sveitabæjum þar,
sem ekki var þá líka komin á
íslenzka bæi. Þetta sýnir svo ekki
verður um villzt, að íslenzkir bænd
ur hafa tekið á móti nýja tíman-
um með slíkum hætti, að óvíða
hefur vetur verið gert á svo
skömmum tíma í öðrum löndum.
Umhverfis álla íslenzka bæi er nú
ræktað land, og því er haldið á-
fram jafnt og þétt og væri vita-
skuld gert enn betur, ef ríkið bætti
betur aðstöðu íslenzka bændanna.
Gunnar Guðbjartsson, bóndi
á Hjarðarfelli, formaður Stéttar-
sambands bænda, ræddi m. a.
um erfiðleikana, sem löggjöf og
ríki legðu í veginn fyrir bænd-
ur, hversu lánakerfið ynni gegn
þróun landbúnaðarins og nauð-
synlegri hagræðingu. Bændnr
gætu yfirleitt ekki komið sér upp
öllum þeim vélakosti, er til þyrfti
Nú þýddi ekki fyrir bændur að
fara í Búnaðarbankann og biðja
um lán, þar væri svarið neit-
andi að lána til landbúnaðarins.
Meira að segja í kapítalisku þjóð-
félagi eins og Vestur-Þýzkalandi,
væri fullkominn skilningur á hlut-
verki landbúnaðarins og væri sá
skilningur yfirleitt alls staðar í rík
um mæli nema hér. Nærtækast
dæmi væri Noregur. Þar væri mik
ið um smábúskap, og ekki þætti
Kristján Karlsson
þar neitt álitamál að halda þeim
búskap við, ríkinu bæri skylda
til þess. En hér er allt á sömu bók
ina l.ært í hina áttina Eitt af því,
sem vantaði í sveitirnar til að
draga úr burtstreymi unga fólks-
ins, væri fíeiri skólar. Héraðsskól
ar væru of fáir, og þar ætti ekki
að vera svo dýr* að dveljast, sem
raun ber vitni Ekki væri sann-
gjarnt að líta nemendur þar borga
fyrir annað en fæði, það væri smá
sálarskapur að krefja nemendur
þar um húsaleigu. Meiri og betri
menntunarskilyrði fyrir sveitirnar.
Kristján Friðriksson, iðnrek-
andi lagði áherzlu á það, að nú
riði íslandi á að iðnvæðast. Sjáv
arútvegurinn væri of stopull at-
vinnuvegur til að tryggja þá
gjaldeyrisöflun, sem okkur væri
nauðsynleg. Fiskveiðar gætu svo
iðulega bragðizt. Hráefni landbún-
aðarins nægðu heldur ekki til þess
heldur yrði vinnsla landbúnaðar-
afurða að vaxa til mikilla imuna.
Það væri ekki stóriðnaður, sem
hér skipti mestu máli, hann væri
svo sem ágætur að vissu marki,
en smáiðnaðurinn væri okkur efa
laust meira virði. Hann þarf að
vísu tollvernd oftast nær, en það
er ekki meira en aðrar þjóðir
gera, og sumt af okkar iðnaði hefði
staðið undir sér án tollverndar.
Það hefði sannazt, að íslenzkir
menn era mjög hæfir til að vinna
við verksmiðjuvélar. Sem sagt,
margþættari iðnaði, einnig í land
búnaðinum, væri það, sem koma
skyldi,
Kristján Karlsson, erindreki
Stéttarsambands bænda, taldi
þetta svo sem ekki fyrsta sinn,
sem lagt væri til að fækka bænd-
um. Öllum væri í fersku minni um-
mæli og tilmæli viðskiptamálaráð
herrans í vetur um að flytja vinnu
aflið úr sveitunum að sjávarsíð-
unni, því að landbúnaðurinn væri
dragbítur á hagvextinum og fram
leiðslunni. Þessi fjöldabúskapur,
sem lagt væri til að hverfa að hér,
væri einmitt það fyrirbæri, sem
búið væri að ganga sér til húðar
í löndum, t. d. hefðu erfiðleikarn-
ir sýnt sig í Sovétríkjunum. Það
eru einmitt smábúin, sem hafa
staðizt. Svo væri nú með þessa
menn. sem boðuðu þetta hér, að
þeir hefðu enga grein gert fyrir
því, hvernig þeir hugsuðu sér að
koma þessu skipulagi á. Það kæmi
reyndar ekki að sök, því að úr
þessu yrði aldrei hér, það væri
ekki skynsemisglóra í þessum boð
skap. ,
Sem áður segir entist ekki tím-
inn til að allir gætu tekið til máls,
er þess óskuðu, en loks fengu
frummælendur orðið í annað sinn
til að svara athugasemdum við
framsöguræður þeirra. Var fundi
slitið á sjöunda tímanum, og hafði
þorri fundarmanna setið allan tím
ann frá klukkan tvö.
T í M I N N, þriöjudaglnn 11. febrúar 1964. —
9