Tíminn - 13.03.1964, Síða 6

T ryggja verður að lög og reglur
gangi sem réttlátlegast yf ir alla
Krístján Thorlacius flutti
sameinuðu þingi í fyrrakvöld, jóin
frúrræðu sína á Alþingi. MæKi
hann fyrir tillögu sinni um undir
inining löggjafar um embætti um
boðsmanns, sem Kristján vill
nefna lögsögumann. Hér fer á
eftir jómfrúræða Kristjáns:
Efni þeirrar tillögu til þingc-
V.yktunar, sem hér liggur fyrir,
.n að fela ríkisstjórninni að skipa
íimm manna nefnd til þess að und
irbúa löggjöf um embætti lögsögu
manns, þar sem höfð verði til
Iiliðsjónar löggjöf á Norðurlön<i
um um ombudsmand.
í tillögunni er lagt til, að hlið
stæður íslenzkur embættismaður
beri hið forna heiti lögsögumað
»r. Eitt af verkefnum hins nýja
embættis yrði að leiðbeina mönn
um um, hvað væru lög, en einmitt
því hlutverki gegndi lögsögumað-
urinn til foma, þótt með öðrum
hætti væri. Færi vel á því, að
þessi embættismaður bæri þetta
foma heiti.
° Jómfrúræða Kristjáns Thorladus á Alþingi
Hér á landi hefur þróunin orðið
sú, eins og víða annars staðar, að 1
aukizt hafa afskipti ríkisvaldsins
og annarra opinberra aðila af
málum, er snerta daglegt líf ein-
staklinganna.
Ríkið og sveitarfélögin eru
stæpstu vinnuveitendur í þjóð-
félaginu og þúsundir manna starfa
hjá þessum aðilum og fyrirtækj-
um þeirra sem fastráðnir starfs-
menn eða lausráðnir tímavinnu- og
vikukaupsmenn.
Flestir bankar og lánastofnamr
eru ríkiseign.
Algengast er, að bæjar- og sveit
arfélög séu eigendur byggingai
lóða. Sveitarstjórnir hafa það þann
ig í hendi sér, hverjir fá leigðar
lóðir undir hús, hvort sem um
er að ræða hús til atvinnurekstrar
eða íbúðar.
Til ýmiss konar atvinnurekstrar
þarf leyfi stjórnarvalda.
Hið opinbera úthlutar borgur
unum auk þessa margháttuðum
styrkjum og hlunnindum.
Fleira skal ekki hév*.'talið. E.i
af því, sem hér hefur verið nefnt,
er ljóst, að segja má, að efna-
hagsleg afkoma hvers einasta borg
ara þessa lands sé að meira eða
minna leyti undir því komin, hvern
ig viðskipti hans við opinbera að-
ila takast.
Um margt af þeim hlutum gilda
ákveðnir lagabókstafir eða reglur,
en um annað fer eftir mati hlut-
aðeigandi yfirvalda.
Það er alkunna, að í okkar þjóð
félagi er fjánmagn af mjög skorn
um skammti og svo til allur .at-
vinnurekstur landsmanna byggist
á lánsfé frá hinum opinberu lána
stofnunum.
Það fer eftir mati stjórnend'i
þessara lánastofnana, hverjutn
gert er kleift að reka atvinnufyr
irtæki hér, hvort sem um er að
ræða útgerfl, landbúnað, iðnað,
verzlun eða í'nnað.
Þessar sömu lánastofnanir og
húsnæðismálastofnuh ríkisins
veita lánsfé til íbúðarhúsnæðis
sem landsmenn reisa.
Þá eru og lagðar á einstakling
ana margháttaðar kvaðir af þjó‘5
félagsins hálfu, bæði fjárhagslega
og annars konar kvaðir.
Framkvæmd skatta og tollalög-
gjafar er t. d. sá þáttur í rekstri
þjóðfélagsins, sem mjög er um
deildur og ekki hefur allt af þóit
fara nægilega réttlátlega úr hendi.
Og loks er framkvæmd réttar-
f arslögg j af arinnar.
Af öllu þessu er l.jóst, að hver
einstaklingur og þjóðfélagið í
Auknar tryggingar jafnframt því,
sem levst yrði ur íbúðalánaþðrf
ólafur Jóhannesson hafði í
^ameinuðu þingi í fyrrakvöld fram
íögu fyrir tillögu til þingsályktun
ar. er hann flytur ásamt 7 öðrum
þlngmönnum Framsóknarflokksins
um almennan lífeyrissjóð lands-
raanna. Áður hefur tillagan
og greinargerð, sem lienni fylgir
verið birt en hér fer á eftir stutt-
ur útdráttur úr ræðu Ólafs:
Á þinginu 1957 fluttu nokkrir
framsóknarmenn till. til þál. um
athugun á stofnun almenns lífeyris
sjóðs fyrir alla þá landsmenn, sem
ckki nytu lífeyristryggingar hjá
sérstökum lífeyrissjóðum.
Till. var samþ. 31. maí 1957
Það var ekki fyrr en 20. des-
ember 1958, að þáv. félmrh. skip-
aði 5 manna nefnd, til að fram
kvæma þá athugun, sem till. fjall-
aði um.
Þó að þetta mál hafi enn ekki
verið birt opinberlega getur það
Útdráttur úr framsöguræðu Ólafs Jóhannessonar fyrir til-
lögu um almennan lífeyrissjóð fyrir alla landsmenn
Kristján Thorlaclus
Með tryggingalöggjöfinni frá
s. 1- ári er horfið að þeirri eðlilegu
og skynsamlegu stefnu, að hinir
sérstöku lífeyrissjóðir verði fram
vegis viðbótarsjóðir við almanna
tryggingarnar í stað þess að hing
að til hafa þeir ýmist veitt viðbót
artryggingu eða komið í stað al-
mannatrygginganna. Þrátt fyrir
það, sem þannig hefur áunnizt í
þessum málum, telja flm., sjálf-
sagt að hafizt verði handa um
um útundan, sem að einu eða öðru
leyti eru lakast settir í okkar þjóð
félagi. Fjölgun sérsjóðanna að und
anförnu, sýnir hver þróunin muni
verða, ef ekki er horfið að því
ráði skjótlega að stofna til al-
menns lífeyrissjóðs. Skoðanir geta
reyndar orðið mjög skiptar um
það, hvernig aflað skuli fjár til
þessara trygginga og hvernig þeim
skuli fyrir komið. Samkv. áliti
hinnar stjórnskipuðu n. frá 1958
ei einmitt rétt að setja löggjöf
setningu löggjafar um almenr.an
lífeyrissjóð, er allir landsmenn j um almennan lífeyrissjóð og þess
eigi kost á að tryggja sigdijá. I vegna er hér gerð till. um að
Þessir. sjóðir hafa veitt sjóðfélög skipa nefnd, til þess að semja frv.
um ómetanlega aðstoö með því að að slíkri löggjöf. Við samningu
veita þeim hagkvæm lán til íbúðar þvílíkrar löggjafar hljóta mörg at-
auðvitað ekkert leyndarmál verið, kaupa. Það má áreiðanlega full-1 riði að koma t.il athugunar, m. a-
allra sízt nú, eftir að svo langur j yrða, að án þeirra lána, sem þann j þyrfti að gera ráð fyrir nauðsyn-
timi er liðinn frá því, að n. sktl j ig hafa verið veitt, hefði mörg
aði áliti og ríkisstj. hefur látið um þessara manna reynzt erfitt
málið svo lengi kyrrt liggja o Z eða jafnvel ókleift að eignast þak
sýnt er, að hún muni ekki ælla yfir höfuðið.
að beita sér fyrir aðgerðum < j
þessu máli. Niðurstaða þessara.- Á því stutta tímabili, sem liðið
n. var í sem stytztu máli nú að er frá því, að stjórnskipaða nefnd
hún lagði til, að sett yrði löggjöf in, skilaði áliti í nóvember 1960,
um almennan Hfeyrissjóð, sem all j hefur sérstökum lífeyrissjóðum
ir landsmenn ættu kost á nð fjölgað mjög mikið. Það hafa
tryggja sig hjá, enda yrði um að margir starfsmannahópar bæt/t
ræða viðbótartryggingu við al-
við síðan og stofnað sinn sérstaka
mannatryggingarnar. Jafnframt lífeyrissjóð. Það hefur hins vegar
lagði n. til, að unnið yrði að brevt | sína galla, að sjóðmyndanir þess
ingum á hinum sérstöku lífeyris 1 ar verði mjög margar Hitt er ó-
sjóðum, þannig að þeir allir veittu efað æskilegra, að stnínaður verði
framvegis aðeins viðbótartrygg ■ almennur lífeyrissjóður, sem allir
ingu við almannatryggingarnar. j landsmenn eigi kost á lífeyristrygg
Allir nefndarmenn voru algerlega ingu hjá, enda er annars hætt vi5
sammála um álitið. I misrétti og að þeir verði að lok-
legri' deildaskiptingu, jafnvel svo,
að hinar einstöku deildir hefðu aV
gerlega aðskildan fjárhag. Líklega
væri varhugavert að ákveða þegar
í stað skilyrðislausa þátttöku all'-a
i sjóðnum, þó að á hinn bóginn aé
svo ástatt um sumai stéttir, að
slík skylduþátttaka sé ekki var-
hugaverð.
Hinum a’cnenna lífeyrissjóði er
ekki ætlað að koma í stað a’,-
mannatrygginganna, heldur er
honum ætlað að veita viðbótar-
tryggingu. Með hinum ný’u
tryggingalögum er einmitt horfið
að þeirri eðlilegu stefuu. að hinir
sérstöku lífeyrissjóð’i verði fran
vegis viðbótarsjóðir við almannn
tryggingarnar. Með hinum al-
menna lífeyrissjóði á að stefna að
því, að allir landsmenn fái þá
aðstöðu, sem þeir einir hafa nú,
er tryggingar njóta í sérsjóðum.
Sú viðbótartrygging, sem hinum
heild á ekki lítið undir því, að
hinu mikla valdi, sem opinberum
afskiptum fylgir, sé samvizkusam-
lega og réttlátlega beitt.
Ekki er ólíklegt, að sú röksemd
komi fram, að embætti það, sem
hér er lagt til að stofnað verði,
sé óþarft, vegna þess, að Alþingi
og sveitarstjómir kjósi yfirleitt
stjórnarnefndir opinberra stofn-
ana.
Það er ekki langt síðan eiu-
mitt þessari röksemd var beitt
hér á háttvirtu Alþingi, þegar
rædd var tillaga um að rannsaka
lánastarfsemi bankanna.
En þessi röksemd gegn málinu
er ekki gild.
Þau mörgu fjársvikamál, sem
upp hafa komið á undanförnum
árum gefa til kynna, að hlutað-
eigandi yfirvöld og stjórnarnefni
ir hafi ekki að fullu valdið því eft-
irlitshlutverki, sem þeim er falið.
Eftirtektarverð er sú yfirlýsing
eins af bankastjórum Landsbank
ans, að búast megi við fleiri og
og stærri tíðindum í fjármála-
heimi okkar á næstunni en þeim
svikamálum, sem upp hefur verið
ljóstrað að undanförnu.
Og bankastjórinn bætti því við,
almenna lífeyrissjóði er þannig að hér væru starfandi skipulögð
ætlað að veita á að grundvallast á bófafélög.
sjóðsöfnun. Slík sjóðsöfnun er j Það er engan veginn út í höit
sérstaklega æskileg til þess að að draga þá ályktun af ummælum
standa undir íbúðalánaþörfinm. j bankastjórans, að fjárglæframenn
Fyrir lánaþörf íbúðarbyggjenda j og bófafélög séu sterkir keppi-
og þá alveg sérstaklega unga fólks rautar heiðarlegra einstaklinga o?
ins, sem þarf að byggja yfir sig, j félaga í þessu þjóðfélasi.
verði ekki betur séð með öðrum j Lýsing bankastjórans kemur þ'd
hætti. Húsnæðislánakerfið er nú miður vel heira við það almenna
mjög fjárvana miðað við þá þörf, álit, að fjármálalíf þjóðarinnar sé
sem er á lánsfé til íbúðarbyggin.-a rotið og spillt.
og vandkvæði eru á að fá lán txl Það er eitt af grundvallaratrið
íbúðabygginga nú með skaplegum um lýðræðisþjóðfélags. að menn
kjörum. Með stofnun almenns líl geti treyst því að njóta réttlætis
eyrissjóðs, er unnt að gera tvenr.t hjá stjórnarvöldunum, jafnt hjá
í senn, efla auknar tryggingar og löggjafarvaldi, framkvæmdavaidi
bæta að verulegu leyti úr lána- og dómsvaldi.
þörf íbúðabyggjenda. Framhald á 15. síSu.
Á ÞINGPALLI
Halldór Kristjánsson flutti í efri deild í gær jófrúræðu sína á
Alþingi við 1. umr. um frumvarp ríkisstjórnarinnar um breyting
á jarðræktarlögum. Verður ræða Halldórs birt hér í blaðinu bráð-
lega.
í sameinuðu þingi í fyrrakvöld hafði Gísli Guðmundsson framsögu
fyrir tiiiögu þeirri er hann flytur ásamt Ágústi Þorvaldssyni um
íræða- og listaverkamiðstöðvar á landsbyggðinni. Verður útdrátt-
ur úr ræðu Gísla birtur síðar.
í blaðinu á morgun verður getið afgreiðslu mála í deildum og
sameinuðu þingi í gær.
6
T í M I N N , röstudaginn 13. man 19M —