Tíminn - 17.03.1964, Blaðsíða 8

★
Nú skal vikið að þeim lærdómi
sem Gunnar Bjarnason dregur ai
fræðum sínum, og hann hefur
flutt sem nýjan boðskap með mik
illi orðsnilli á fundum, en enn
meiri trúarhita, svo að slíkur þekk
ist ekki nema meðal áköfustu trú
boða. Trúboðar gera tvennt, þeir
ógna (með helvítiskvölum) og
lokka (með eilífðarsæluvist).
Til ógnunar hefur hann gert sér
þrjá drauga, þeim otar hann fram
og segir: Bændur góðir, ef þið lát
ið ekki segjast og hættið þessu
þessu hokri, skulið þið hafa verra
af; neytendur munu hætta að fram
fleyta ykkur á styrkjum, sbr. loka
orð hans á Lidó-fundinum, „bænd
ur eru ölmusumenn“.
Draugarnir þrír eru: 1. Of-
framleiðsludraugurin,n, 2. búskap-
arlagið er úrelt, smábúskapur á
ekki rétt á sér, 3. búgreinarnar eru
rangar, og úreltar.
Þetta minnir dálítið á frekar
ljótar sögur, af þvi að stundum var
gerður draugagangur til þess að
flæma menn af jörðum sínum.
Hvatirnar á bak við það voru skílj
anlegar, en ekki fagrar, því að
venjulega vildi sá, sem að drauga
ganginum stóð, sjálfur ná jörð-
inni undir sig.
Hvatir G- Bj. til þess að vilja
flæma sem flesta bændur frá bú-
skap, og unga menn frá því að
hefja búskap, eru ekki eins skilj
anlegar, en örugglega ekki slæmar
1 sjálfu sér, en verknaðurinn get-
ur verið illur fyrir því.
Offramleiðsludraugurinn magn-
ar G. Bj. þannig upp að hanr.
segir, áð ef óbreytt stefna ríki,
verði svo mikil offramleiðsla á
landbúnaðarvörum hér, að ómögu-
legt verði að selja þær erlendis fyr
ir kostnaðarverði. Útflutningsupp
bætur verði þá svo miklar, að
fyrr eða síðar hljóti að verða sagt
stopp. Það sé því bezt fyrir bænd-
ur að draga sacnan seglin í tíma.
Það er svo annað mál, að G. Bj.
bendir ekki á neinar leiðir til að
ná því marki, sem hann setur. Það
ei bændafækkuninni. Ef hún á
ekki að framkvæmast á skipulegan
hátt og eftir valdboði (sbr. skipu
lngðan niðurskurð, sem G. Bj er
að eigin sögn sérfræðingur í), virð
ist hin leiðin liggja næst, að
svelta mátulegan hluta af bænd
um burt frá búskap, og lítur því
miður út fyrir að að því sé stefnt
nú. Það kom fram í endemisræðu
Gylfa, og G. Bj. hefur líka klifað
á því á fundum, að bændur nytu
óeðlilega mikilla styrkja, og væri
rétt að minnka styrkina til að fá
„eðlilegan“ fjölda bænda- Ekki cr
nú sköimm að hugsunarhættinum.
Til að leggja áherzlu á offram-
leiðsluboðskap sinn tekur G. Bj.
dæmi frá Bandaríkjum ,-Am.
sem hafi komizt á stig offram-
leiðslu eftir 1930. Strax og sultuc
inn hafi verið sigraður, hafi bar
áttan við allsnægtirnar, hafizt.
Þetta er ófagurt dæmi, og hörm
ung til þess að vita, að barizt sé
við það að framleiða ekki of
mikið af matvælum á einum stað
á meðan að frá einucn þriðja til
helimings alls mannkynsins berst
við skort og hungur.
Baráttan við hungrið ætti að
vera, og er, ofar í hugum allra val
hugsandi manna, sem fást við
mál er varða matvælaframleiðslu
Matvæla- og landbúnaðarstofnun
cameinuðu þjóðanna, F.A.O., hef
ui ToKið forystu .í þeriri baráttu.
og skorið upp herör til liðsöfnuu
The fresdom from hunger
'•ampalgh -- baráttan við áþján
'"tngursins besri barátta er tvi
n „ s<í [1V)- ag fjntla jgjfj
i ii að mið.a matvæium til
hungrandi þjóða frá þeim, ser.i
gnægð hafa, en sá afgangur nær
þó mjög skammt, og er sem
dropi í hafinu. Það verður því
aðalatriðið að auka framleiðslu
matvæla í heiminum stórkostlega,
og jafna svo lífskjör og menningu,
að allir hafi möguleika á að kaupa
þessi matvæli. Baráttan miðar því
alveg eins að því að hjálpa van-
þróuðu þjóðunuim til að fram-
leiða eitthvað til að kaupa mat-
væli fyrir, eins og að framleiða
matvælin sjálf. Jafnvel í Banda-
ríkjunum er fjöldi vannærður þó
að offramleiðsla sé í landinu.
Við verðum að vera bjartsýntr
á það, að mannkynið í heild sigii
hungrið á næstu áratugum. Það
verður þá gert á þann veg, að
hvert land leggi sitt af mörkum.
í hitabeltislöndunum er sífelld
ur skortur á köfnunarefni í jarð-
vegi vegna hraðrar rotnunar á leif
um dýra og jurta, og útskolunar
þeirra efna úr jarðveginum. Það
ei líka og þessu samfara skortur
á eggjahvíturíkri fæðu, en nokkru
auðvéldara um framleiðslu kol-
vetnafæðu, en þó sérstaklega auð
veld ræktun trefjaefna til ýmiss
konar iðnaðar. Sá iðnaður gæti gef
ið gjaldeyri til kaupa á matvælum
finnst Dönum ekki hagkvæmt, og
eru þó samkeppnisfærir á mark
aðnum. Nei, þeir vilja stækka jarð
irnar til að fá hagkvæmari að-
stöðu til að geta búið að sínu. Það
getum við tekið til fyrirmyndar
hjá Dönum.
Eg get ekki stillt mig um að
benda á, að það er fáránleg vit-
leysa, sem G. Bj. slær fracn í
ræðum (og er skjalfest í Morgun-
blaðinu í útdrætti, sem G. Bj. hef
ur sjálfur sagt að væri réttur), að
lö ha í Danmörku gefi helmingi
meira af sér en 25 ha hér á landi,
ef það er jafnvel ræktað. Eftir
því að dæma ættu danskir bænd
ur að fá 200 hestburði af töðu
þegar íslenzkir bændur fá 60
(Það er ástæða til að taka fyrir
svona smáatriði í málflutningi G-
Bj. þar sem allt virðist ganga á
einn veg fyrir honum og miða að
því að níða íslenzkan landbúnað)
Af þessu er ljóst, að Dönum er
nauðugur einn kostur, ef stækka
á búskapinn, að slá saman jörð-
um, og í öðru lagi að ekkert land
fer í eyði, þó að það sé gert, og
jafnvel ekki íbúðarhús.
Þessum atriðum er báðum öfugt
farið hér. Víðast er hér nóg rækt-
anlegt land á jörðum, svo að það
anburð G. Bj. við ðnnur lðnd- Og
vík ég nú aftur að offramleiðslu
draugnum.
Á Lidofundinum sagði G. Bj
(samkvæmt áðurnefndum út-
drætti i Mbl.) „Líkja má vanda-
málunum við dæmi. Þessi dæmi
okkar virðast flest vera óreiknuð,
liálfreiknuð, eða vitlaust reiknuð.
Hér eru sýnishorn: Sjálf land-
búnaðarstefnan er óreiknað dæmi,
grundvöllur vitleysunnar — hún
er milljónavitleysa. Þetta er
stefnan:
a. Bændum og jörðum skal ekki
fækka, nýbýli komi fyrir hvert
eyðibýli..
b. 5500 jarðir skulu verða eigi
minni en 25 ha hver fyrir 1970-
(Væntanlega átti við 25 ha túnb
c- Undirstaða framleiðsluaukn-
ingarinnar skal vera sauðfjárrækt
in til útflutnings, sem sagt gráðu
stækkun allra jarða í landinu og
viðhald bændastéttarinnar og
helzt fjölgun.
Ef þessi vitleysa tekst, lítur
dæmið þannig út í kringum 1970
140 þús. hektarar fóðra 175 þús.
framleiðslukúgildi, en þarfir til
alls kjöts (dilkakjöts) og mjólkur
afurða verða þá um 85 þús. kú
gildi. Til útflutnings verða 90 þús.
hver. Að vísu eru ákvæði í frum
varpi, sem nú er til umræðu á
Alþingi, um það að fram til 1972
skuli greiða hærri styrk til rækt-
unar á jörðum, sem hafa minna
tún en 25 ha, en ekkert annað.
Þvi miður er það vonlaust, að
öll þessi 5500 býli verði búin að
ná 25 ha túnstærð 1970 eða 72. Það
væri auðvitað engum skaði skeður
þó svo yrði. Til þess þyrfti senm-
lega að rækta yfir 10 þús. ha á
ári, en ræktun hefur að undan-
förnu verið á milli 3 og 4 þús. ha
á ári.
G. Bj. hlýtur að vera kunnugt
um 10 ára áætlun stéttarsambands
bænda fyrir áratuginn 1960—70-
En það er sú eina áætlun. sem
til er fyrir þetta tímabil.
Þar er áætlað að ræktun auk
ist um 35 þús. ha úr 77 þús i
112 þús. ha, en ekki 63 þús ha
aukning eins og G. Bj. telur. Bú
stofnsaukning er áætluð á tímabil
inu 22 þús. kúgildi ekki 92 þús. Til
að framleiða fyrir innanlands-
neyzlu þarf þá 97 þús. kúgildi
en ekki 85 þús, eins og G. Bj.
reiknar með.
Afgangur til útflutnings verður
þá ca. 3 þús. tonn af dilkakjöti,
en ekki 28 þús. tonn Skekkjan
Jónas
heilbrigð skynsemi
þaðan sem auðveldara er að afla
þeirra.
Eftir því sem þrengist um mann
kynið á jörðinni, verður minna um
búfjárhald í þeim löndum, sem
bezt geta ræktað beint til manu
eldis, en búfjárhald flyzt meir til
jarða hins ræktanlega lands, og
búfjárafurðir verða þá hlutfalls-
lega verðmætari. ísland mun lengi
verða talið bezt til þess fallið að
framleiða eggjahvíturíkar búfjár-
afurðir, og ætti því framleiðsla
okkar að verða hlutfallslega verð-
mætari eftir því, sem tímar líða.
Það má segja, að þetta séu fram-
tíðardraumar, en e. t. v. liggja þeir
nær en menn grunar. Og það er of
mikil svartsýni að álíta, að það
taki aldir fyrir mannkynið að ná
því marki að sigrast á hungrinu.
G.Bj. hefur tekið Danmörku sem
dæmi um land, þar sem unnið
væri markvisst að því að fækka
bændum, og viljað heimfæra þá
stefnu hér. Það er út í hött. Fækk
un bænda í Danmörku hefur alit
önnur áhrif á hag danskra bænda
og danska þjóðarbúsins en stór-
felld fækkun bænda hefði á hag
íslenzkra bænda og íslenzks þjóð
félags. Þessu veldur fyrst og
fremst það, að Danmörk er ful’-
ræktað land. Þar eru ekki eyður
óræktaðar á milli jarða- Ef þær
væru fyrir hendi þar myndu þær
ábyggilega vera teknar í ræktun
og bætt við jarðirnar til að fá
nágu stórar jarðir fyrir hagkvæm
an búrekstur.
Eina leiðin sem Danir hafa til
að gera jarðirnar nógu stórar fyr
ir vei rekna jarðrækt, er að slá
saman smábýlunum. Smábýlin í
Darmörku væru samt nógu stór
til að byggja á þeim svínakjöt.s-
eða aiifuglaverksmiðju. sem fóðr
uðu á aðkeyptu fóðri, en það
má stækka búin og gera þau hag
kvæmar rekstrareiningar, án þess
að fækka jörðum. En hagkvæm-
ustu rekstrareiningar í búfjárhaldi
eru ekki mjög stór bú, heldur það
stór, að þau veiti bóndanum og
fjölskyldu hans nægilega at-
vinnu, með þeirri tækni, sem bezt
þekkist og er hagkvæm.
Og á hinn bóginn er byggðinni
þannig háttað hér á landi að
víða verður land og ræktun
þeirra býla, sem fara í eyði, ekki
nytjað nema að takmörkuðu leyti.
og útihúsabyggingar venjulega
ekki, og íbúðarhús alls ekki. Með
hverri jörð, sem fer í eyði hér
tapast því verðmæti og þjóðfélag
inu eykst kostnaður sem nernur
í kringum eina milljón kr., eins
og bent hefur verið á áður af
Stefáni Aðalsteinssyni og fleirum
Enn er þó ótalið það sem ekki
skiptir minnstu máli, en það er
að sveitirnar eru félagslegar heild
ir, þar styður hver annan, bæði
félagslega og efnahagslega. Víða
er það svo, af þessum orsökum,
að sveitir, sem eru vel fallnar til
búskapar, eru óbyggilegar nema
aí vissum lágmarksfjölda bæja
og fólks. Getur þessu valdið t.
d. fólksþörf við smalanir, mögu-
leikar til að fá rafmagn frá sarn
veitum (sem eru bundnar við
lágmarksfjarlægð á milli bæja)
að tillit sé tekið til þeirra um sam
göngur, og síðast en ekki ’ sízt.
möguleikar fólks til að halda upi
félagslífi. Víða má því enginn
hlekkur bresta svo að ekki fari
byggðin öll. Svo getur farið um
heilár sveitir og_ svo getur farif?
um heil héruð- Án þeirra mundu
svo ekki þorpin standa lengi á
verðinum óstudd af sveitabyggð
inni.
Þetta verður að nægja um sam
kúgildi, samsvarandi 1.8 millj. áa,
sem mun gera ca. 28 þús. tonn af
dilkakjöti til útflutnings.
Nú eru útflutningsuppbætur á
dilkakjöti nálægt 40 milljónir. Þeg
ar marki þessarar stefnu er náð,
verða uppbæturnar að öllum að-
stæðum óbreyttum um 700 millj-
ónir.
Nú spyr ég- Hver er ábyrgur fyr
ir útreikningi þessarar stefnu?“
Svo mörg voru þau orð. Hér er
þá allt í einu búið að reikna „ó-
reiknuðu, hálfreiknuðu og vitlaust
reiknuðu dæmin“, og þau reyndar
orðin að einu dæmi, full reikn-
uðu og „rétt reiknuðu"! (G. Bj.
tók það fram á fundunum, að
hann skyldi nú reikna dæmið og
reikna það rétt, eins og þess væii
nokkur þörf að taka það fram, að
G. Bj. reiknaði rétt!!)
Hverju áttu svo vesalings neyt
endur, sem voru í Lídó að trúa
öðru en því, að þeir yrðu árið
1970 að greiða kr. 700 milljónir
með útfluttu kjöti, auk alls annars.
sem þeir verða að þola og líða
vegna bændá. Var það furða, þó að
aumingja myndmælingamaðurinn
væri súr á svipinn og hálf snökkt
andi yfir smjördætninu sínu, eða
þó að fulltrúi nýja bjargræðisvee
ar þjóðarinnar, skemmtiiðnaðarins
væri sammála Gunnari og Gylfa
um að þessu „oki“ verði að létta af
þjóðinni. Það yrði að fækka bænd
um.
Nei, það er ekki hægt að
áfellast þessa menn, en öðru mali
gegnir um G. Bj. Hann átti að vita
betur. Hann er sérfróður um bún
aðarmál, kennari í þeim fræðum
og ráðunautur bænda. Honum á
t- d. að vera kunnugt um, að það
eru engin lög eða áætlun til uin
það, að 1970 skulu vera hér 5500
jarðir með a- m. k. 25 ha tún
á útkomunni er ekki nema 933%.
Og geta menn þá sjálfir dæmt
reikningslist G. Bj.
Áætlunin er auðvitað ekki gerð
með það fyrir augum, að eftir
henni verði farið bókstaflega,
þannig að hverjum og einum
bónda sé skipað að gera svo og
svo mikið eða lítið.
í inngangsorðum að henni segir:
„Það er ekki ósennilegt, að mestu
not þessarar áætlunar verði ein-
mitt þau, að hún verði lögð til
grundvallar við skipulegar athug-
anir á tilrauna til að útvega
nauðsynlegt lánsfé til uppbygginí
ar sveitanna, og viðhalds nauðsyn
legrar byggðar þar.“
Stjórn og starfsmenn Stéttarsam
bands bænda hafa leitazt við að
gera sér grein fyrir hve miklar
framkvæmdir þurfi að vera til
að landbúnaðurinn geti gegnt
frumskyldu sinni við þjóðfélagið,
það er að sjá því fyrir nægum
landbúnaðarmatvælum.
En þeir gera sér líka ljóst, að
ekki er viðlit að ætla sér að miða
framleiðsluna eingöngu við inn-
anlandsþarfir. Til að hafa nóg f
lakara en meðalári, verður að vera
nokkur afgangur í meðalári og
betra. Til að geta flutt út afgang,
verður að halda opnum markaði
með stöðugum útflutningi, en það
kemur auðvitað til álita, hve mik
il) hann á að vera.
Kem ég nú að því, hvort við eig
um að keppa að verulegum út-
flutningi á landbúnaðarafurðum,
og þá aðallega sauðfjárafurðum,
eða ekki.
Með öllum okkar útflutningi er
um við að keppa við aðrar þjóð
ir, hvort sem það eru sjávaraf
urðir, iðnaðarvörur eða búvörui..
Það sem við þurfum að taka af
stöðu til, er hvaða útflutnin.gsfram
>.
V..
T f M I N N, þriSjudaginn 17. marz 1964. —