Tíminn - 17.03.1964, Blaðsíða 9

leiðsla er samkeppnisfærust, og
í öðru lagi hvað mikið við getum
aukið þá framleiðslu, og jafnfratnt
staðizt samkeppnina. Er vogandi
að treysta eingöngu á sjávarútveg
og iðnað sjávarafurða? Það er valt
af tveimur orsökum, sem báðar
má rekja til þess, að fiskveiðar eru
rányrkja en ekki ræktun. En þær
eru, að veiðar verða alltaf happ
drætti, það verða alltaf sveiflur
í afla, og hin er sú. að miðin eru
ekki ótæmandi, langt því frá. Það
er t. d. álit fiskifræðinga, að
þorsk-, ýsu- og flatfiskastofninn
•þoli ekki miklu meiri veiði. Sum
ir halda því fram, að svo sé um
síldina líka, en alla vega er hún
duttlungasömust allra fiska. Auð
vitað getum við lengi aukið verð
mæti fisksins með betri úr-
vinnslu, en við verðum alltaf háð
ir sveiflum í hráefnum og er þá
ckki betra að eiga tryggari bak-
hjarl, þó að hann gefi ekki jaín
mikil uppgrip á stundum.
Hvað viðkémur iðnaði til út-
flutnings, þá eigum við mjög lítið
af hráefnum nema landbúnaðar
og sjávarafurðum. Erlendur iðnað
ur hefur því alltaf visst forskot.
fram yfir þann íslenzkan iðnað,
sem byggir á innfluttum hráefn-
um.
Landið hefur gnægð af orku,
en það kostar mjög mikið fjár-
magn að beizla hana og orkufrek
ur iðnaður er einnig mjög f járfrek
ur í stofnun, miðað við þá atvinnu.
sem hann veitir. Nema því aðeins,
að hann sé nýttur til áframhald
andi vinnslu innanlands. Dæmi
um þetta: Eitt það hagkvæmasta,
sem við getum gert er t. d. köfnun
aráburðarframleiðsla, sem er orku
frek. Við eigum að geta fengið ork
una ódýra hér, og þar með fram
leitt mjög ódýran áburð. Ódýr á-
burður er grundvöllur ódýrrar
ræktunar, til uppgræðslu sandc,
áburðar á uppþurrkaðar mýrar,
gróðurbóta á móum auk fullrækt
unar. Þannig má auka geysilega
beitarþol iandsins á óaýran hátl.
Þetta ódýra gras nýtir sauðfé eða
holdanaut bezt og gefur þá hrí-
efni til fjölbreytts iðnaðar úr ull
og gærum, auk kjöts, sem ábyggi-
lega yrði boðlegt til útflutnings.
Þarna væri búið vel að sínu,
sköpuð margföld atvinna og verð
mæti miðað við það, sem fengist
með einföldum efnaiðnaði til út-
flutnings.
Framtíð iðnaðarins byggist veru
lega á slíku samstarfi við grund-
vallarframleiðsluna, fiskveiðar og
landbúnað í landinu-
Taka verður með í reikninginn,
að það getur verið þjóðhagslega
séð rétt að framleiða vörur til út
flutnings, þó að allmikill munur
sé á því verði, sem fæst fyrír
vörurnar erlendis, og á innanlands
markaði- Þetta verður sú þjóð
sérstaklega að athuga, sem stöð-
ugt býr við skort á erlendum gjald
eyri.
Ef mönnum þykir þessi munur
óeðlilega mikill, verður fyrst að
benda á annað, sem þjóðfélaginu
er arðvænlegra, að þeir menn geri,
sem taka á frá þessari framleiðslu
og það verður að • taka með
reikninginn, hvað sú breyting ko.st
ar og finna færar leiðir til að
framkvæma hana. Annars virðist
mönnum hætta mikið til þess að
líta svo á, að niðurgreiðslur á
landbúnaðarvörum séu styrkir til
bænda, en auðvitað er verið að
greiða vörurnar niður til þess að
allir sem neyta þeirra fái þær
sem ódýrastar. Það er mikið at-
riði til að jafna lífskjörin, svo að
allir geti veitt sér að neyta nokk
urn veginn sömu fæðu.
Búvörurnar eru svo snar þáttur
í daglegum útgjöldum, að allar
stjórnir vilja mikið til þess vinna
að verðið á þeim haldist lágt
Iíaupkröfur miðast alltaf við það,
hve vel menn geta lifað af kaup-
inu, lágt verð á búvörum veldur
því t. d., að verkafólk í iðnaði
gerir sig ánægt með lægra kaup,
það gerir svo iðnað landanna sam
keppnisfærari við iðnað annarra
landa.
En þetta kemur meira og minna
niður á landbúnaðinum, nema að
því betri skilningur stjórnarvalda
og almennings komi til. Stofnfram
lög og lán til uppbyggingar eru
oft talin eftir, en með þeim er
þó verið að leggja gull í lófa
framtiðarinnar og leggja stein I
traustan grunn að farsælu þjóð-
félagi.
G. Bj. hefur haldið því frain, að
búskapur hér væri á eftir með
Jónas Jónsson
framfarir og framleiðsluaukningu
Einnig hefur hann býsnast yfir
þeim styrk, sem bændur njóta, og
sagði t. d. á Lídófundinum (tek
ið hér upp eftir útdrætti í Mbl.j.
eftir að hann er upp á eigin spýt-
ur búinn að reikna út að árið 1970
verði að greiða 700 milljónir í
útflutningsuppbætur. „Komi þeir
nú hér, sem vilja segja mér hverra
hagsmunum þessi vitleysa þjóni,
og einnig væri gott fyrir alla þjó'3
ina að fá upplýsingar um livað
mikið af afturkræfum og óaftur-
kræfum lánum á að fara í fyrir-
tækið.“
Það er auðvelt að benda G.
Bj. á hvað mikið af framkvæmd
um bænda síðasta áratugs var
kostað af afturkræfum eða óaftur-
kræfum lánum, en þar á hann
væntanlega við beint framlag rík
isins til uppbyggingarinnar. Þær
tölur er að finna í Árbók landbún
aðarins 1961, 3ja hefti. Taflan sýn
ir heildarkostnaðinn við fram-
kvæmdir í landbúnaðinum, hverr,
Ig hánn skiptist í krónum
hundraðshlutum.
og
1951—1960 % af heildinni
Framlag landnáms-
ins 50,8 millj. 2,70
Ríkisframl. 2. kafla
jarðvegslaganna
100,9 millj. 5,35
Ríkisframl. til vélgr.
skurða 74,5 millj. 3,95
Framlag bænda
1.657,7 millj. 88,00
Samt 1.883,9 millj 100.00
Bændur bera þarna 88% af
kostaðinum sjálfir, en ekki eru til
tölur yfir allt það, sem þeir hafa
fengið lánað til að bera hann. En
skuldir bænda, sem mestu máii
skipta, við Byggingar- og ræktunar
sjóð, hafa aukizt á timabilinu uvn
aðeins 19% af heildarkostnaðinum
Svo að bændur hafa sjálfir borið
ca 69% af öllum framkvæmda-
kostnaðinum án fastra lána.
Ef meta á hvernig íslenzkur land
búnaður stendur sig i samkeppni
við landbúnað annarra þjóða, og
hvort hann er mikill eftirbátur
þeirra, er ekki úr vegi að sjá hvort
þar hefur dregið sundur eða sam
an á undanförnum árum. Það gef
ur líka hugmynd um þróunarmögu
leikana í framtíðinni.
Hér fer á eftir yfirlit yfir fram-
leiðsluaukningu á landbúnaðarvör
um á Norðurlöndum frá 1950 til
síðustu ára.
Tölurnar eru vísitölur, og er
árið 1950 með grundvallartöluna
100.
Tölurnar eru teknar eftir Nord-
isk Jardbruksökonomisk Tidskrift.
A. Heildarframleiðsla búvara.
Land Ár: 1950/51 1960/61 1962/63
Ingvar Gíslason svarar Morgunblaðinu:
Tennessee blaða-
mennska á 20. öld
Danmörk 100 131 136
Finnland 100 119 115
ísland 100 155 160
Noregur 100 126 130
Svíþjóð : ,100 97 10
Fólki, sem vinnur að framleðisl-
unni, hefur fækkað á þessu tíma-
bili á öllum löndunum. Og séð
út frá því, má reikna hvernig frain
leiðsluafköstin á hvern mann, sem
vinnur að framleiðslunni hafu
breytzt á tímabilinu, og fer það
hér á eftir. Tölurnar eru líka hlut
fallstölur og árið 1950/51 er jafr.t
og hundrað.
Framhald á 13. síðu.
Mark Twain ritaði fræga sögu,
sem hann nefndi „Blaðamennska
í Tennessee“. Ég ætla ekki að
rekja efni sögunnar, það er al-
kunnugt, en Tennessee-blaða-
mennska er m. a. fólgin i útúr-
snúningum og vísvitandi mistúlk-
unum o. s. frv.
Blaðamennska af þessu tagi var
fyrrum algeng um allan heim, en
mjög hefur úr henni dregið, a. m.
k. hjá þeim blöðum, sem láta sér
annt um heiður slnn. Tennessee-
blaðamennskan er kannske einna
lífseigust á fslandi, og fá blöð
halda merki hennar hærra á loft
en einmitt stærsta og útbreidd-
asta blað landsins, Morgunblaðið.
Eitt nýjasta dæmið um Tenn-
essec-blaðamennsku Morgunblaðs-
ins er að finna f forystugrein þess
i dag (13. 3.) undir fyrirsögn-
innl: Kenning Ingvars Gíslasonar.
Samkvæmt frásögn Mbl. er það
„kenning“ Ingvars Gíslasonar og
pólitískur boðskapur að „við (fs-
lendingar) ættum ekki að skuld-
binda okkur í neinu alþjóðasam-
starfi. Við ættum ekki að undir-
rita neina alþjóðlega samninga"
o. s. frv.
Svo mörg eru þau orð . . .
Að sjálfsögðu er þessi frásögn
Mbl. og túlkun á skoðunum mín-
um helber ósannindi og alger
fölsun frá upphafi til enda. Ég
hef vitaskuld aldrei sett fram þá
skoðun, að íslendingar ættu ekki
að taka neinn þátt í alþjóðlegri
samvinnu né undirrita neina al-
þjóðasamninga. Ég hef margstutt
slíkar aðgerðir innan þings og
utan, ýmist með atkvæði mínu eða
öðrum yfirlýstum stuðningl. Hitt
er annað mál, að ég hef verið
ákveðinn andstæðingur margra
þeirra samninga, sem núverandi
ríkisstjórn hefur gert eða hugsað
sér að gera. Þannig var ég á móti
landhelgissamningnum 1961 og
beinlínis fyrirleit makk ríkisstjórn
arlnnar í efnahagsbandalagsmál-
inu. Ég hef sagt skoðun mína á
þeim málum í ræðu og riti oftar
Öperutónkikar

Ríkisútvarpið, og sinfóníu-
hljómsveitin brugðu sinni
venju nokkuð, og efndu til
óperutónleika með svokallaðri
léttri músik. Er ekki nema gott
eitt um slíka tilbreytni að segja
því að vitað er að alltaf er stór
hópur manna, sem fagnar slíku
efnisvaii, sem þarna var um að
ræða. ef dæma skal eftir sókn
og undirtektum.
Þá er og sú hlið málsins, aö
þarna gefst söngvurum gott
tækifæri til að láta til sín taka
því vitanlega eru - alltakmark-
aðir möguleikar,til að viðhalda
opinberu tónleikahaldi fyrir
þann hóp söngvara sem meira
og minna hafa lagt þá list-
grein fyrir sig.
Sinfóníuhljómsveit íslands
undir stjórn Poinnsias 0‘Du-
inn, flutti þarna ýmsa létta
óperu og ballettmúsík. Inn-
gangurinn að Leðurblökufor-
leiknum eftir Strauss, var
nokkuð losaralegur, og sá létti
Vínar-blær sem allt snýst nú
um í þessu verki, lét sig vanta.
Faust-ballettmúsíkin eftlr
Gounod sem megnar naumast
að halda eyrum hlustenda opn-
um, var ágætlega flutt, og
sérstaklega síðasti þátturinn.
Samfelldasta atriðið á efnis-
skránni voru þættir úr Rigol-
etto eftir Verdi, fluttir af þeim
Sigurveigu Hjaltested, Eygló
Viktorsdóttur Guðmundi Gu3
jónssyni og Guðmundi Jóns-
syni, sem söng Rigoletto, og
hefur enn þau sömu og öruggu
tök á hlutverkinu og þegar
hann fór með það í óperunni á
sínum tima. Rödd hans er
voldug og þróttmikil enda
fyllir ' hann upp í hvern
minnsta afkima með sínum
personulegu tökum á efninu.
Þess utan söng hann aríu Fig-
aros úr Rakaranum í Sevilla,
þess útsmogna skálks, mjög
skemmtilega.
Eygló Viktorsdóttir fór með
hlutverk Gildu og er hún mjög
vaxandi sem söngkona enda
hefur rödd hennar sem er hár
sópran, öðlazt greinilegt
öryggi á háu tónunum, og nýt-
ist því röddin betur en áður.
Þá var dúett þeirra Rigolettos
og Gildu í „Mio padre“ mjög
fallegur.
Sigurveig Hjaltested hafði á
hendi hlutverk Giovönnu og
söng þar að auki „Voi lo
sapete“ úr Cavalleria Rusti-
cana sem hún túlkaði af
smekkvísi og öryggi. Rödd
hennar hefur einnig stækkað
og þroskazt, og var ánægju-
legt að heyra hve gott vald
hún hefur nú orðið yfir flest-
um blæbrigðum raddarinnar.
Guðmundur Guðjónsson fór
með hlutverk greifans og gerði
það prýðilega, og með því
öryggi sem honum er eiginlegt
þótt merkja megi nú örlítið
slit á röddinni þegar á reynir.
Proinnsias 0‘Duinn fórst
stjórn hljómsveitarinnar ágæt-
lega úr hendi og voru móttök-
ur áheyrenda mjög góðar.
Unnur Arnórsdóttir.
J
en einu sinni, og vona ég, að eng-
inn sé í vafa um það, hver afstaða
mín er til þeirra.
Þegar landhelgissamningurinn
var til umræðu í febrúar og marz
1961, tók ég dálítinn þátt í um-
ræðum. Ég talaði um málið á AI-
þingl og ritaði tvær eða þrjár
stuttar greinar um það í Tímann.
Niðurstaðan í málflutningi mín-
um var sú, að fyrirhugaður land-
helgissamningur væri óviðunandi
fyrir íslendinga, fyrst og fremst
vegna ákvæðanna um málsskot til
alþjóðadómsstóls og tilkynningar-
skyldu gagnvart Bretum. Hinu
neitaðl ég ekki, að e. t. v. mætti
finna einhver hagstæð ákvæði i
samningnum, t. d. um breyttar
grunnlinur á vissum stöðum, og
eins lét ég það í ljós sem persónu
legt álit mitt, að þriggja ára und-
anþágan þyrfti ekki endilega að
teljast ágalli, ef full trýgging
væri sett fyrir því, að Bretar
stæðu við það ákvæðl, þegar á
reyndi. Ég gekk meira að segja
svo langt í þingræðu að lýsa yfir
þeirri skoðun minni, að ég teldi
það ekki goðgá að semja við
Breta um þriggja ára biðtíma, ef
þeir á hinn bóginn viðurkenndu
útfærslu flskveiðimarkanna 1958
og játuðu rétt okkar til frekari
útfærslu í samræmi við lögin um
vísindalega friðun fiskimiða land-
grunnsins. Hvað þetta atriði
snerti, var þó aðeins um vanga-
veltur að ræða um hugsanlega
möguleika. Málið bar í reynd
aldrei að með þeim hætti, að
nokkurt vit væri í að semja við
Breta.
Að mínu áliti bar því allt að
sama brunni: Alþingi átti að
hafna landhelgissamningunum við
Breta.
Þó að Morgunblaðið reyni nú
að snúa út úr einni grein mlnni
um landhelgismálið og alhæfa
orð, sem áttu við sérstætt, af-
markað tilvik, þá mun hver sá,
sem hirðir um að lesa greinina
(Tíminn 3. marz 1961, bls. 8) sjá
og skilja, að ég var að þessu sinni
einvörðungu að leggja á móti land
helglssamningum við Breta og
það, sem meira var, ég var eigin-
lega að ávarpa heiðarlega og
grandvara alþingismenn úr stjórn-
arflokkunum, benda þeim á ann-
markana og biðja þá að láta nú
ekki blekkjast af áróðri ráðherr-
anna og Morgunblaðsins, því að
ella væru þeir að heimila ríkis-
stjórninni að gera óþurftarsamn-
ing — semja af sér. (Alllr vita,
hvaða áhrif þessi fróma viðleitni
mín hafði!)
Sem sagt, nú á ég það undir
heiðarleik ritstjórnar Mbl., hvort
hún lætjir af þessum bannsetta
ósið að snúa út úr orðum mínum
og gera mér (og öðrum) upp
fáránlegar skoðanir að hætti sið-
lítilla ritstjóra í Tennessee á öld-
innl sem leið. Að því er ég bezt
veit, eru ritstjórar Mbl. að sönnu
hvorki verri né betri en aðrir
menn, en hins vegar þekki ég eðli
Tennessee-blaðamennskunnar
nógu vel til þess, að ég geri mér
engar gyllivonir. Ég geri alveg
eins ráð fyrir því, að í fyllingu
tímans, eða þegar sá gálllnn er
á þeim hjá Mogganum, þá verði
enn einu sinni hægt að lesa þann
„sannleika" i Morgunblaðinu og
e. t. v. einhverju fylgitungli þess,
að Ingvar Gíslason haldi stíft
fram þeirri kenningu, að íslend-
ingar eigi aldrei að gera alþjóð-
lega samnlnga né ástunda milli-
ríkjasamvlnnu af nokkru tagi! En
trúi því hver sem vill.
13. marz 1964.
T ( M I N N, þriðjudaginn 17. marz 1964. —