Tíminn - 10.04.1964, Qupperneq 6

I

í
I
Berlín, 22. marz 1964
Við lok síðustu heimsstyrj-
aldar var Berlín lögð í rústir
að % hlutum, aðeins % hluti
borgarinnar stóð eftir mikið
skemmdur. Síðan leið stríðið,
Þjóðverjar töpuðu og Þýaka-
landi var skipt í fjóra hluta.
TCinn fengu Bretar, annan
Fraíkkar, þriðja Bandaríkja-
menn og fjórða Rússar. Inni á
mifyu hemámssvæði Rússa lá
hln foma höfuðborg Þýzkalands
Berlín. Um hana var samið sér
staklega, henni var skipt í
fjóra hluta eins og Þýzkalandi
og á milli sömu ríkja — en
tekið var sérstaklega fram í
samningum þessum, að frjáls
samgangur yrði alltaf á milli
borgarhlutanna — mðrkin á
milli hemámssvæðanna mætti
aðeins vera hugsuð lína.
Byrjað var á endurbyggingu
borgarinnar. Ryðja þurfti burt
80 milljón rúmmetrum af grjóti
og rústum, meira en 1/6 hluta
af öllum þeim rústum, sem þá
voru í Þýzkalandi öllu. Mikið
var byggt, því að margt var
svo illa farið, að það þurfti al-
gjörrar endurbyggingar við.
Þannig var það t. d. með Hansa
hverfið, sem var svo illa farið,
að jarðýta var látin jafna úr
öllu hverfinu, til að hægt væri
að hefjast handa við byggingu
þess á ný. f dag, 19 árum síð-
ar, má enn finna mikið af rúst-
um, það munu áreiðanlega líða
önnur 19 ár, áður en Berlín
verður búin að ná sér eftir
það högg, sem henni var greitt
á síðustu dögum stríðsins —
jafnvel meir.
Skipting Berlínar
Fólkið í A-Berlín var ekki
ánægt, það vildi burt. Öll þeirra
helgustu réttindi höfðu verið
af því tekin: prentfrelsi — mál-
frelsi — fundarfrelsi — verk
fallsréttur og nú síðast, en
ekki sízt, ferðafrelsi. Hinn 17.
júní 1953 reis verkalýður í A-
Þýzkalandi upp á afturfæturna
og krafðist hærri launa og
frjálsra kosninga, en þær hðfðu
ekki þekkzt frá stríðslokum.
Sýndi fólkið þar sinn rétta hug
til Rússaleppsins Ulbrichts og
hans hyskis. Hvað gerðist er
óþarft að rekja í stórum drátt-
um. Rússneskir skriðdrekar
biðu á næstu grösum og
streymdu inn í borgina um leið
og „frjáls alþýða" gerði sig lfk
lega til að gera uppsteit. Marg-
ir létu lífið, og margir urðu
enn ákveðnari í að yfirgefa
„frelsið“. Árið 1953 flúðu frá
A-Berlín 305.737 manns, sam-
tals hafa flúið á árunum 1949
—1961 1.649.133 manns. Þá sá
Ulbricht leppstjóri Rússa í A-
Berlín fram á, að við svo búið
mátti ekki standa, með svip-
uðu áframhaldi yrði hann einn
eftir í „Haupstadt DDR“ eftir
örfá ár. Rússar hafa aldrei
frekar en Hitler sálugi skirrzt
við að rjúfa gerða samninga og
brugðu ekki út af þeirri venju
sinni nú. Þeir skiptu Berlín í
tvennt með gaddavír, múr
steinsteypu og vopnuðum vörð
um (þ. e. VOPO VOLKS POLI-
ZEI). Annars er tilgangslaust
að kenna austur-þýzkum stjóm-
arvöldum um þetta, því að þau
eru ekki til í þeirri merkingu
sem við leggjum í orðið. Þau
taka aðeins við skipunum frá
móðurlandinu, þ. e. Rússlandi.
Múrinn er þannig ekki skil-
getið afkvæmi A-Þjóðverja og
Rússa, hann er eingetið af-
kvæmi þeirra síðarnefndu. Ann
ars lítur þetta allt mjög vel út
á yfirborðinu. Allar verksmiðj-
ur eru VEB (Volks eigene
Betrieb) nánast þýtt: Fólksins
eigin eign, blöðin þar heita
Neues Deutschland eða „Freie“
Deutschland og málgagn þeirra
héma vestan megin heitir
hvorki meira né minna en „Die
Warheit“ sem þýðir „Sannleik-
urinn“, þótt hann sé álíka hátt
skrifaður og sjá systurblaðinu
heima á fslandi. Kommúnista-
flokkurinn í Vestur-Berlín hef-
ur boðið fram öðru hvom, en
aldrei farið yfir 9%, nú síðast
1963 1,4%.
Eg gerði mér einu sinni leik
að því að taka a-þýzkan vörð
tali og spurði m.a. eins og svo
margir spyrja, hvemig standi á
því, að þvert ofan í gerða samn
inga hafi verið byggður mér
gegnum Berlín. Honum vafðist
tunga uni tönn, en spurði að
lokum, hvað við vestantjalds-
búar sæjum athugavert við,
þó þeir verðu landámæri sin
gegn V-Berlínarbúum, þar sem
stjómin og DDR hefðu tapað
30 milljónum marka á svo-
nefndri „multipliseringu", sem
er í því fólgin, að maður getur
keypt 3—4 a-þýzk mörk fyrir
1 v-þýzkt mark. En ekki vildi
hann svara, þegar ég spurði,
hvað það kæmi „multipliser-
ingu“ við, þegar íbúar „lýð-
ræðisins" væra miskunnar-
■laust skotnir, ef þeir reyndu
að komast yfir múrinn.
Fólkið í A-Berlín, verðlag,
stjómarfar o. fl.
Verðlag í höfuðborg DDR hef
ur verið mjög hátt, miðað við
kaupgetu almennings (svo ég
noti orðalag Þjóðviljans) og
kaupið lágt. Þar þekkist verk-
fallsrétturinn ekki lengur, og
„frjáls verkalýður" verður að
gera sig ánægðan með það, sem
leppstjórnin skammtar honum
sem er eins og skítur úr hnefa,
miðað við það, sem við eigum
að venjast. Til samanburðar má
geta þess, að þótt verkamað-
ur hafi 3 a-þýzk mörk á tím-
ann (sbr. hvað a-þýzkt mark er
lægra en v-þýzkt) eru vörur í
DDR miklu dýrari en hér fyrir
vestan. T. d:
V-BERLÍN:
Flesk, vesturmörk 6,37
Smjör — 7,11
Kaffi — 17,81
Súkkulaði — 1,29
T f M I N N, föstudagur 10. apríl 1964. —
6