Tíminn - 15.05.1964, Side 7

Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Tómas Árnason. — Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson.. Frétta-
stjóri: Jómas Kristjánsson. Augtýsingastj.: Sigurjón Davíðsson.
Ritstjórnarskrifstofur í Eddu-húsinu, símar 18300—18305. Skrif-
stofur Bankastr. 7. Afgr.sími 12323. Augl., sími 19523. Aðrar
skrifstofur, sími 18300. Áskriftargjald kr. 90,00 á mán. innan-
lands. — í lausasölu kr. 5,00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f.
Að loknu þingi
Þing það, sem lauk störfum í gær, er eitt hið lengsta,
en þó eitt hið afkastaminnsta, sem háð hefur verið. Það
tók engin meiriháttar stórmál til úrlausnar. Það ein-
kenndist af því, að ríkisstjórnin og sá meirihluti, er
hún styðst við, hafa ýmist neikvæða stefnu eða enga
stefnu varðandi lausn þeirra vandamála, sem nú eru
mest aðkallandi. Efnahagsmáliri eru aðeins eitt dæmi um
þetta. Húsnæðismálin eru annað dæmið, þar sem ástand-
ið í þeim versnar með hverjum degi, án þess að nokkuð
telj’andi sé gert til að ráða bót á því. Sama er að segja
um mörg þau mál, er snerta jafnvægi í byggð landsins,
Það, sem gert var jákvætt, en sem var alltof lítið, rekur
fyrst og fremst rætur til þess, að stjórnin lét að lokum
undan fyrir sókn stjórnarandstæðinga. Þannig féllst
stjórnin loks á það sjónarmið, sem Framsóknarmenn
hafa lengi barizt fyrir, að verulegum hluta af þeim tekj-
um, sem fást af umferðinni, verði varið til aukinna
vegaframkvæmda. Einnig lét stjórnin nokkuð undan
baráttu Framsóknarmanna fyrir því, að styrkur væri auk
inn við minni búin. í báðum þessum efnum var þó genið
of skammt.
Hin neikvæða afstaða stjórnarinnar og flokka henn-
ar, birtist ekki sízt á þann hátt, að hún stakk undir stól
undantekningarlítið öllum þeim rnörgu umbótatillögum,
sem Framsóknármenn fluttu. Má þar t; d. nefna tillögur
Framsóknarmanna um nýtt stórátak í húsnæðismálum,
auknar almannatryggingar, aukna aðstoð við landbún-
aðinn, stofnun sjóðs til að styrkja aukið jafnvægi í
byggð landsins, stofnun lánadeildar til að styðja aukna
framleiðni í atvinnuvegum landsmanna, bætt mennt-
unarskilyrði í dreifbýlinu, m. a. með fjölgun héraðsskóla
og stofnun menntaskóla á Austur- og Vesturlandi, nýtt
átak til að efla markaðsöflun útflutningsatvinnuveg-
anna o. s. frv. Vert er þó að minna á eitt stórmál, sem
Framsóknarmenn hafa beitt sér fyrir, er nú náði fram
að ganga, en það er athugun á stofnun almenns lífeyris-
sjóðs. Hin jákvæða stefna Framsóknarflokksins, sem
sérkenndi sig mjög frá hinni neikvæðu stefnu stjórnar-
flokkanna, kom ekki aðeins fram í því, að flokk-
urinn flytti mikið af umbótamálum, heldur einnig hinu,
að hann studdi þau fáu umbótamál, er stjórnin bar
fram. Þetta var ólíkt stjórnarandstöðu Sjálfstæðisflokks-
ins í tíð vinstri stjórnarinnar.
í engum málum kom úrræðasnauð og neikvæð stefna
stjórnarinnar betur í ljós en í efnahagsmálunum. Þar sá
stjórnin lengi vel ekki aðra leið en lögbindingu kaups-
ins. í upphafi þingsins og lengi fram eftir þinginu, mátti
hún ekki heyra það nefnt, að reynt yrði að fara samn-
ingaleiðina. Seinast í janúarmánuði síðastl. hafnaði hún
tillögu Framsóknarmanna um samningaleiðina, Við
nánari athugun, treysti hún sér þó ekki til að hafna til-
boði Alþýðusambandsins um viðræður, en það var boð-
ið fram í síðastl. mánuði. Stjórnin sá sér þó að lok-
um ekki annað fært en að láta undan baráttu stjórnar-
andstæðinga fyrir því, að samningaleiðin yrði reynd. Ef
það leiðir til árangurs, hefur barátta sú, sem stjórnar
andstæðingar háðu fyrir samningaleiðinni vissulega ekki
orðið til einskis.
Ef stjórnin hagnýtir sér þau úrræði, sem Framsóknar-
menn beittu sér fyrir á Alþingi, benda flestar líkur til
þess, að samningar náist. Hér er m, a. um það að ræða
að fella niður bannið gegn verðtryggingu launa, bæta
lánskjör atvinnuvega og íbúðabyggjenda og lækka hinar
miklu umframálögur ríkisins. Allt þetta dregur úr dýr-
tíðinni og styrkir atvinnuvegina til að greiða hærra kaup.
Nýlendustríð, sem mun tapast
Srezka stjórnin fer óhyggiiega að í Suður-Arabíu
í Bretlandi koma út í hver
vikulok þrjú blöð, sem njóta
sérstaks álits og mikið tillit
er jþví tekið til. Þessi blöð eru:
„New Statesman'1, sem styður
Verkamannaflokkinn, „The
Spectator", sem er íhaldssamt,
og „The Economist", sem er
óháð. Öll eru þess blöð sjálf-
stæð i skoðunum og binda sig
ekki við flokkslínur, þótt tvö
þeirra styðji ákveðinn stjórn-
málafiokk. Svo ólík eru þau,
að það kemur ekki oft fyrir,
að þau séu á sama máli, en
þetta gerðist þó um seinustu
helgi. Þau gagnrýndu þá öll,
hvernig brezka stjórnin hefði
haldið á málunum í Suður-Ara-
bíu.
FORSAGA þessara mála
er í stuttu máli eftirfarandi:
Austur-indverska félagið, sem
lengi vel réði mestu í Indlandi,
hertók Aden, sem eru á suð-
vesturhorni Arabíuskagans, um
1840. Félagið taldi nauðsynlegt
að koma sér upp bækistöð þar
vegna siglinga til Indlands.
Þessi nauðsyn þótti þó enn
meiri eftir að Suez-skurðurinn
kom til sögunnar. Síðan Bret-
ar misstu nýlendurnar í Aust-
ur-Afríku, telja þeir sér enn
mikilvægara að halda bæki-
stöð sinni í Aden. Hún sé þeim
ekki aðeins nauðsynleg til að
vernda litlu furstadæmin, sem
eru á suðurstrandlengju Ara-
bíuskagans, en þau njóta vernd
ar Breta. Bækistöðin í Aden sé
þeim einnig nauðsynleg vegna
sambandsins við samveldislönd
in í Asíu og Afríku og einnig
vegna sambandsins við Ástralíu
og Nýja-Sjálands.
Eftir að Bretar settust að i
Aden, fóru þeir bráðlega að
færa út yfirráð sín meðfram
suður og vesturströnd Arabíu
skagans með því að fá furstana
þar tii að gangast undir vernd
Breta. Fyrst létu þeir mörg
furstadæmi í nánd við Aden
gangast undir vernd sína, en
síðan furstana í Muscat og
Oman, og í nokkrum litlum
furstadæmum á austurströnd-
inni, m.a. Qatar og Bahrein
Árið 1959 létu þeir furstana
á Adensvæðinu mynda sam-
bandsríki, sem þeir kalla
Bandalag Suður-Afríku. Stofn-
endur þess voru 11 furstar, á-
samt Adennýlendunni. Þetta
svonefnda ríki, sem er hreint
leppríki Breta og ekki nýtur við
urkenningar annarra en Breta
einna, nær yfir rúmar 100 þús
fermílur landsins og telur um
600 þús. íbúa, en þar af er
þriðjungurinn í Aden. Mest af
þessu landi er mjög hálent og
meiri og minni eyðimörk.
ÞESSI ríkisstofnun sætti
strax mikilli mótspyrnu af
hálfu hinna sjálfstæðu ríkja
Araba og þo fyrst og fremst
Jemens, sem hefur jafnan talið
þetta landsvæði hluta af Jem-
en, enda tilheyrði það Jemen.
áður en Bretar settust þarna
að. Af hálfu stjórnar Jemens
var þó látið nægja að mót
mæla, unz lýðveldisstjórn kom
þar til valda fyrir nokkrum
misserum. Hún hefur mjög
ýtt undir áróður gegn yfir
Arabiskur skæruliði í Suður-Arabíu
ráðum Breta og stutt skæru-
liða, sem hafa barizt gegn Bret-
unum og furstunum. Skærulið-
ar hafa það fyrir takmark að
hrekja Breta í burtu og steypa
furstunum úr stóli, líkt og gert
hefur verið í Jemen.
Undanfarna mánuði hefur
starfsemi skæruliðanna farið
mjög í vöxt. Fyrir nokkrum
vikum, misstu Bretar þolin-
mæðina, og hófu ekki aðeins
sókn gegn skæruliðunum, held-
ur gerðu loftárás á herstöð í
Jemen. Fyrir þetta hefur Jem-
en kært til Sameinuðu þjóð-
anna og verða Bretar vafalaust
fordæmdir á þeim vettvangi
fyrir þessa árás. Þá hefur þetta
mjög aukið andúð gegn Bret-
um i löndum Araba. Jafnframt
hefur barátta skæruliðanna
harðnað og Bretar því sent auk-
ið lið til að berjast við þá. Sú
styrjöld þykir þó vonlítil til
lengdar, því að landslagið er
eins vel fallið til skæruhern-
aðar og verða má. A.m.k. munu
skæruliðarnir geta bundið þar
fjölmennt brezkt lið og valdið
Bretum þannig miklum út-
gjöldum.
BREZKA STJÓRNIN sætir
nú míkilli gagnrýni fyrir fram-
komu sína í þessum málum,
ekki sízt utan Bretlands. Loft-
árásin á herstöðina í Jemen
þykir álíka vanhugsað tiltæki
og árásin á Súezskurðinn 1956
Bandalag Suður-Arabíu þykir
jafnframt svo augljóst brezkt
leppriki, að það dyljist engum
í stað þess að reyna að vinna
sér fylgi almennings í þessum
héruðum, og koma fótum undir
raunverulega lýðræðisstjórn,
leggi Bretar allt traust sitt á
furstana, sem óðum séu að
missa fótfestuna og fá almenn
ing á móti sér. Bretar séu
dæmdir til að tapa þessum
leik, likt og í öðrum nýlendum
sem beir hafa verið neyddir til
að láta af hendi, vegna þess að
íbúarnir séu á móti þeim.
Stríð það, sem Bretar halda nú
uppi í Suður-Arabíu, geti því
ekki orðið til annars en að
blett skjöld þeirra, og gefi

til kynna, að þeir séu ekki orðn
ir afhuga nýlendudrottnuninni,
þar sem þeir telja sig hafa bol-
magn til að viðhalda henni.
Framkoma þeirra í Suður-
Arabíu sé lík framkomu Rússa
í Ungverjalandi 1956.
ÞÁ er mjög mótmælt þeim
fullyrðingum brezku stjórnar-
innar, að Aden sé hernaðarlega
mikilvæg eklci aðeins fyrir
Breta, heldur allan hinn vest-
ræna heim. Slíkt sé aðeins
byggt á hernaðarfræði liðins
tíma, áður en kjarnorkusprengj
ur og flugskeytj komu til sög-
unnar. Enginn staður reynist
heldur gagnlegur hernaðar-
lega, ef það kostar stöðuga
styrjöld við íbúana að halda
yfirráðunum þar.
Af þessum ástæðum er það
ályktun frjálslyndra manna
víðs vegar um heim, að Bretar
eigi hér að læra af de Gaulle
í Alsírdeilunni. Aden hafi
miklu minni þýðingu fyrir
Bretland, en Alsír hafði fyrir
Fralckland. Þó hafi de Gaulle
valið þann kost að beygja sig
fyrir sjálfstæðisvilja íbúanna.
Bretar eigi þess vegna að búa
sig undir það að draga sig frá
Aden og koma þar á frjálsri,
en vinveittri stjórn. Annars
geti farið fyrir þeim á þessum
slóðum eins og Frökkum í
Tndó-Kína
Þá er og bent á réttilega, að
þeir einir, sem græði á nýlendu
stríði Breta í Suður-Arabíu,
séu Kommúnistar. Þetta fram-
ferði Breta gefi kommúnistum
tilefni til að halda því fram, að
raunverulega fylgj gömlu ný
lenduveldin, enn nýlendustefn-
unni, ef þau telja sig hafa bol-
magn til þess. Krustjoff hefur
líka ospart notað sér það í ræð-
um þeim sen. hann hefur hald-
ið í Egyptalandi að undan-
förnu Það er áfall fyrir hinn
frjálsa heim, að Bretar skuii
hafa gefið Krustjoff tækifæri
til slíkra ræðuhalda. Þ.Þ.
T f M I N N, föstudagur 15. mal 1964.
1