Alþýðublaðið - 07.02.1952, Síða 5

Hans Hedtoftjyrrver. forsœtisráðherra Dana, um
nf samsfi
ur-Evrópu við Ba
Á ÞINGMANNAFUNDI í
Stokkhó'mi s. 1. sumar korr
Hans Hedtoft, fyrrv. forsætis
ráðherra Dana, fram með mjöf
athyglisverða tillögu um sam
norrænt þing, er átti að verðf
grundvöllur fyrir samvinnv
milli hinna norræna þinga
Blaðamaður frá Verdens Gang
átti m. a. í því ti1efni viðta1
við hann og fer það hér á eft
ir:
— í hvaða tiigangi er ti’lag
an um hið samnorræna þing-
fram sett?
— Við skulum ekki dylja
oss þess, að eftir síðari heims
styrjöldina varð hið norræna
samstarf ekki eins náið og við
höfðum gert okkur vonir um
og má t. d. minna á hinar mis
heppnuðu umræður um nor-
rænt varnarbandalag. En það
var ákveðið að leita frekari
samvinnu á öðrum sviðum, og
við skildum í fullu bróðerni.
Mitt álit er það, að hinu op-
inbera samstarfi Norður’anda
verði ekki eins hátíað og milli
þegna þeirra í ýmsum sambönd
um og félögum. Þessa skoðun
mína styð ég m. a. með þeim
ályktunum, er hin ýmsu fag-
sambönd hafa sent frá sér. Að
vísu er um samstarf að ræða
milli norrænna embættismanna
o. fl., og ráðherrafundir eru
haldnir reglulega. En í umræð
unum um norrænt varnar-
banda’ag urðum við þess varir, ’
að mjög skortir stofnun, þar
sem fulltrúar þinganna gætu
ræðzt við. Ég óttast, að eftir
því sem við (þ. e. Norðurlönd)
tökum ríkari þátt í vestrænni
samvinnu, því meir vanrækj-
um við starfið við að leysa hin
norrænu vandamál. Þess vegna
fyndist mér mjög æskilegt, að
stofnun væri sett á fót, þar
sem fulltrúar hinna norrænu
þinga gætu ræðzt við, athugað
og leitast við að Ieysa aðka’l-
andi, sameiginleg, norræn
vandamál, og að við fengjum
málgagn, sem gæti flutt nor-
rænar fréttir, væri frumkvöð-
ull að endurbótum í ýmsum
efnum á Norðurlöndum, og
ynni að heilbrigðu a'mennings
áliti. Ég hef mikinn áhuga á,
að þetta samstarf verði eins
náið og víðtækt og unnt er.
Auðitvað hafa þingmennirn
ir með sér samstarf í norræna
þingmannasambandinu, en það
er ekki skuldbindandi á sama
hátt og samvinna milli nor-
rænna þingmanna, er kosnir
væru af þingunum, í mynd
norræns ráðgjafaþings, myndi
verða. Auk þess vantar stofn-
un, er ynni úr málum og und-
irbyggi þau. E.nn fremur er
gert ráð fyrir, að ráðherrar
eigi sæti á þessu þingi, m. a.
til þess að koma í veg fyrir
að sams konar tóm skapizt eins
og í Evrópuráðinu í Strass-
borg, þar sem ríkisstjórnir
eiga ekki sérstaklega til þess
kjÖrna fulltrúa.
— Á að 1 íta svo á, að nieð
hinu fyrirhugaða ráðgjafaþingi
væru norrænu þjóðirnar að
reyna að draga sig út úr hinu
vestræna samstarfi í t. d. At-
lantshafsbandalaginu, Mar-
shallhjálpinni?
— Nei, ráðgjafaþingið yrði
aðeins enn ein stoð undir hið
vestræna samstarf. Slík sam-
vinna sem þessi, er ekki í nokk
Ilans Hedtoft.
urri mctsögn við núverandi
samvinnu Evrópuþjóðanna og
heimsins (í sameinuðu þjóðun-
um). Því er nú einu sinni þann
ig háttað, áð við Norðurlanda
búar höfum sarneiginlega
grundval’ arskoðun á ýmsum-
atriðum, t. d.. ýmsum efnahags
vandamálum, og þetta gefur
ástæðu ti’ enn frekara sam-
starfs með okkur. Norrænn
markaður væri mjög hagstæð
ur fyrir Norðurlönd, stöðuga
atvinnu væri hægt að styðja
frekar og betur. Víst er það,
að núverandi aðstaða Finn
lands er slæm, en það hlýtur
að lagast.
AMEKIKA OG EVRÓPA
— Er hægt að verja nána
samvinnu við Bandaríkin, sem
eru gagnrýnd fyrir kapítal-
isma, negraofsóknir og ýmis
konar umburðarlevsi á fleiri
sviðum, og hafa meðal annars
enga sósíalistíska verkalýðs-
hreyfingu?
— Ég held að við hljótum að
gera okkur það ijóst, nú að
lokinni hinni síðari heimsstyrj
öld, að mikill sannleikur ér í
orðtakmu um að við séum öll
í sama bát og hinn frjálsi hluti
Evrónu getu” ekki staðið á eig-
!n fótum. Við eigum hvorki ao
vp-a ri'w=a?mvaðir eða amerík
ayiSee-aðir. Við fellum okkur
'>1rVi TT'* í Ba'ndáríkj-
unum, og engin ástæðá er til
draga neina dul v bað. sem
d'’’ur h'kar ekki í þeirra fari.
A.ftur á móti er mipg sehni-
lfjvt. ýmisregt í fari okkar
Dana komj Bandariv únnönn-
um snánskt fvrir' siónir. og
Keir pma vir'c’u1eva fidlan rétt
á að láta það í ljós. Samvinna
þessara þjóða á sera sé að -vpra
samvinna millí frjáisra bjóða.
! Ov b°--u vil év gjarnan bæta
við: Reynum að hugsa eins og
heimsborgarar o'g veltum bví
f\'rir okkur hvað Ameríka hef-
ur gefið heiminum. Mér kem-
ur í hug 'frelsisyfirlýsingin,
s?.m veitti öllum lýðræðissinn-
um í Evrópu meira hugrekki
og fíýtti miög fý-rir sams konar
í bróun bar. Evrópa gaf heiniin-
i um Hitier, Mussolini og nýtt
heimsstríð: Ameríka Rooce-
velt. N°w Deal, Fair Deal, Mar
! shall-áætlunína og Aílantshafs
! bandalagið. Verkalýðurinn hef
! ur breytt um sköðun begar
hann kynntist béssu. Ástæða
er líka til að vekja x'rekari at-
hygli á, að krafan um betri hfs
skilvrði og þióðféLagslegt rétt-
læti í Vestur-Evrópu er banda
rísk krafa, sem liggur til grund
vallar Marshall-bjálpinni og er
takmark Atlantshafsbandalags-
ins. Hver hefðu líka orðið ör-
lög Vestur-Evrópu, ef Banda-
ríkin hefðu ekki komið til
hjálpar, er Evrópa var að brot-
um komin vegna hins blóð-
freka heimsstríðs? Hin komm-
nni't’ska AusturEvrópa hefði
smám saman, hægt og örugg-
lega, veitt henn nábjargirnar.
Frarnh. á 7. síðu.
SJÖTÍU OG FIMM ÁRA er manna, á Akureyri, og innan
í dag norður á Akureyri Er- ! skamms framkvæmdastjóri
lingur Friðjónsson. hinn þekkti þess; en því trúnaðarstarfi
brautryðjandi Alþýðufiokks- gegndi hann þar til í fyrra; og
ins þar og forustumaður um því félagi he’gar hann enn að
áratuga skeið.
Erlingur Friðjónsson var
veru'egu levti krafta sína.
Þá var Erlingur og kosinn
yfirleitt einn hinna fyrstu, í bæjarstjórn Akureyrar 1915,
sem hófu merki jafnaðarstefn
unnar hér á landi; og fram-
gangi hennar hefur hann helg-
samtökum verkamanna. sem
þá höfðu í fyrsta sinn lista í
kjöió þar; en síðan var hann
að alJ.t sitt líf og alla sína fulltrúi verkamanna og Alþýðu
ágætu starfskrafta. Ekkert svið flokksins þar í 31 ár, eða þar
alþýðuhreyfingarinnar hefur til 1946. Síðar. eða 1827, var
hann látið sér óviðkomandi. bann og kosinn þingmaður
Hann var ekki aðeins einn af Akureyrar og var það eitt kjör-
stofnendum og um mörg ár tímabil, t:l 1931; en þá höfðu
forustumönnum Jafnaðar- kommúnistar byrjað klofn-
mannafélags Akureyrar, fyrsta ingsiðju sína í samtökum
jafnaðarmannafélgsins á ís- verkalýðsins og alþýðunnar
lndi, sem stofnað var 1915, er. þar á staðnum eins og annars
Ólafur Friðriksson kom þangað staðar með þeim afleiðmgum.
heim frá úílcndum; hann var að síðan hafa borgafaflokkarn-
einnig á sama ári einn af stofn- ix farið með umboð Akureyrar
endum Pöntunarfélags verka- á alþingi.
manna, síðar Kaupfélags verka
Erlingur Friðjónsson hefur
auk þeirra trúnaðarstarfa, sem
^ þegar haí'a verið nefnd, ávallt
( tekið öflugan þátt í verkalýðs-
(, félagsskap Akureyrar, var um
S mörg ár formaður fyrsta verka
V mannafélagsins þar, Verka-
S mannafélags Akureyrar, og um
S skeið einnig forseti Verkalýðs-
) sambands Norðurlands. Síðar,
) er kommúnistar voru komnir
til sögu, stofnaði hann Verka-
lýðsfélag Akureyrar og veitti
því forstöðu um langt árabil, í
þrautseigri baráttu við íhald
s og auðvaUl annars vegar, en
kommúnista hins vegar. Hafa
fáir barizt hinni góðu, en erf-
iðu baráttu jafnaðarstefnunn-
ar gegn báðum þessum öflum
af meiri þrautseigju og fórn-
fýsi en hann. 0
1 stjórn Aþýðusambands Is-
lands átti Erlingur Friðjónsson
sæti um mörg ár; og eftir að
skipulagslegur skilnaður var
gerður með því og Alþýðu-
flokknum 1940 hefur hann
a’Ia tíð átt sæti í miðstjórn
Alþýðuflokksins, mikils met-
I inn og virtur af öllum, sem
1©—afsláttisr.
með honum hafa starfað.
AB óskar honum til ham-
ingju á 75 ára afmælinu í dag,
þakkar honum langa og drengi
lega baráttu fyrir hugsjónum
jafnaðarstefnunnar og óskar,
að Alþýðufloltkurinn fái enn
lengi að njóta mannkosta hans.
AB 5