Alþýðublaðið - 10.12.1952, Qupperneq 4

AB-Alþýðublaðið
10. des; i952
Verðlækkun er íausn vandans
ELDHÚSUMRÆÐURNAR
á alþingi báru að þessu sinni
að vonum mikinn svip yfir-
standandi verkfalls og kjara-
deilu; enda er lausn þeirrar
deilu vissulega mál dagsins og
meira aðkallandi en nokkuð
annað. En því miður varð það
ekki heyrt á ræoum ráðherr
anna, að þeir hefou enn öðl-
ast þann skilning, þótt verk-
fallið sé nú búið að standa í
hálfa aðra viku og kosta þjóð
ina margar milljónir króna.
Hannibal Valdimarsson dró
enga dul á það í aðalræðu
sinni í eldhúsurm'æðunum, að
bað væru löggjafaraðgerðir
til lækkunar á verðlagi, sem
verkalýðssamtökin, og raun-
ax þjóðin öll, teldu að ættu
að leysa þessa deilu; og hann
viínaði í viðræður samninga-
nefndar verkalýðsfélaganna,
sem hann er sjálfur formað-
ur í, við ríkisstjórnina, því
til sönnunar, að verkalýðs-
samtökin hefðu frá upphafi
lagt Ixöfuðáherzlu á slíkar
aðgerðir til lausnar deilunni.
Nefndi hann í ræðu sinni'
nokkrar löggj afarráðstafanir,
sem samninganefnd verka-
lýðsfélaganna hefði bent rík ,
Isstjórninni á og talið líklegt
að leiða mættu til samkomu-
lags, svo sem lækkun farm-
gjalda,. Iækkun verðtolls, af-
nám eða lækkun söluskatts,
lækkun heildsöluálagningar,
lækkun smásöluálagningar,
lækkun húsaleigu og vaxta-
lækkun. En sem kúnnugt er
hefur ríkisstjórnin hingað til
haft allar slíkar ábendingar
að engu.
Gylfi Þ. Gíslason undir,-
strikaði þessa afstöðu verka-
lýðssamtakanna einnig í ræðu
sinni. Krafa þeirra væri fyrst
og fremst sú, að kaupmáttur
launanna yrði aukinn með
lækkun verðlags á þeim vör-
um og þeirri þjómistu, sem
verkalýðurínn og láglauna-
rólkið verður að kaupa; en
bins vegar væru þau auðvit-
pð neydd til þess að knýja
fram kauphækkun, ef allar
óskir þeirra um verðlækkun
.yrðu að engu hafðar.
Ráðherrar ríkisstjórnarinnar
tóku ekki líklega í þá lausn
vandans. sem ræðumenn Al-
þýðuflokksins bentu á og yf-
irgnæfandi meirihluti þjóðar
innar telur hina einu skyn-
samlegu. í ræðum ráðherr-
anna ríkti sarni þvergirðings-
hátturinn og ríkisstjórnin hef
ur sýnt í allri þessari deilu
frá upphafi. Einkum virtist
■ Eysteinn Jónsson ekki taka
það í mál, að léttar yrðu hið
allra minnsta þær dráps-
klyfjar skatta og tolla, sem
nú eru ekki aðeirxs að sliga
allan alrnenning, heldur og
allt atvinnulíf þjóðarinnar.
Blæs þá vitanlega ekki byr-
lega fyrir fljótlegri og viðun-
andi lausn vinnudeilunnar, ef
ríkisstjórnin ætlar að halda
áfram að þverska.last þannig
við allri skynsemi og ótví-
ræðum þjóðarvilja varðandi
lausn þessa mesta og brýn-
asta vandamáls dagsins.
neitar enginn, ekki
einu sinni ríkisstjórnin og
blöð hennar, að þau kjör,
sem. verkalýðurinn á nú við
að búa, séu orðin svo bágbor
in vegna hinnar ægilegu dýr-
tíðar, að við bau verði ekki
lengur unað. En hvað er þá
annað að gera en eitt af
tvennu: draga úr dýrtíðinni
með nokkurri lækku.n verð-
■ lags á nauðssynjum almenn-
ings, eða hækka kaupið að
öðrum kosti? Nú kemur hins
vegar öllum saman um, að
bein kauohækkun við enn
vaxandi dýrtíð sé engin var
anleg lausn vandans. Slík
lausn getur því ekki verið í
neinu öðru falin en verðlækk
un, svo að verkalýðurinn fái
á þann hátt meira fyrir laun
sín en áður. Það er líka sú
laúsnin, sem verkalýðssam-
tökin sjálf vilja langhelzt,
ems os margsinnis hefur ver
ið yfirlýst, — nú síðast af
ræffumönnum A.ibýðuflokks-
ins í eldhúsumræðunum á al-
þingi.
Eldhúsræða Hahniháls á cdþingit
Tilboð óskast í valsað stál (profiljárn) samtals 35
tonn, skv. útboðslýsingu og útboðsskilmálum, sem hægt
er að fá á teiknistofu Almenna byggingafélagsíns h.f.,
Borgartúni 7.
Sementsverksmiðja ríkisins.
Hér með auglýsist eítir kirkjuorgelleikara fyrir Háteigs-
sókn í Reykjavík.
Umsóknir sendist formanni safnarðarnefndar3 Þor-
birni Jóhannessyni, Flókagötu 39 fyrir 16. þ. m.
Safnaðarnefndin.
AB — AlbýðublaSÍS. Otgeíandi: Alþýðuílokkurinn. Bitstjóri: Stefán Pjetursson.
Fréttastjóri: Sigvaidi Hjálmarsson. Auglýsingastjóri: Emma Möller. — Bitstjóm-
arsímar: 4901 og 4502. — Auglýsingasfmi: 4306. — Afgreiðslusími: 4900. — Alþýðu-
prentsmiðjan, Hverfisgötu S—10. Áskriftarverð 15 kr. á mánuði; 1 kr. í lausasölu.
AB 4
,,AF ávöxtunum skuluð þér
þekkja þá.“ Og nú er bezt að
líta upp og lesa ávextina á
stjórnartrénu, svo fagrir og
girnilegir sem þeir annars eru,
á að -líta — og svo góðir, sem
þeir hafa reynzt í.sleiizku þjóð
inni.
Það vantar ekki, að stjórn-
artréð ber mikla ávexti. Grein
ar þess svigna undan þungan-
um og nema næstum við jörð.
Og er ekki annað að sjá en að
þeim liggi við broti. Ef þetta
væru góðir ávextir, girnilegir
til fróðleks og gqðir að eta af,
eins og þar stendur, þá byggði
ekki ísland í dag Iinípin þjóð í
vanda. En því er miður: ís-
lenzk máléfni, þau, sem mestu
varða. eru flest í íullkomið ó-
efni komin. Það eru í einni
setningu sagt ávexíir stjórnar-
farsins. Við vitum, hverju sáð
var, og sjáum ávextiha, hvar
þeir hanga á svignandi grein-
um. Við nefnum sem dæmi
gengislækkun, bátagjaldeyris-
brask, verzlunarokur, dýrtíðar
flóð. atvinnuleysi, skort og
nevð.
Þetta er ófagur ávrxtaklasi
og það má fullyrða, að þessir
ávextir standast á engan hátt
það gæðamat, sem íslenzkri
iðnframleiðslu er ætlað að
standast. — Þessi gróður trygg
ir engan veginn lífið í land-
inu.
YFIRSTANDANÐI
VERKFALL
Það málið, sem um þessar
mundir upptekur allra hugi, er
verkfallsmálið, enda mun ég
verja meginhluta ræðutíma
míns til að skýra frá gangi
þess.
Vegna þess ástands. sem
stjórnarstefna núverandi ríkis
stjórnar hefur skapað, sáu
verkalýðsfélögin fram á það á
s.I. sumri, að svo búið mátti
ekki lengur standa. Tóku þau
þá að, segja upp samningum
og bera saman ráð sín. Varð
niðurstaðan sú, að til urðu á
skömmum tíma órjúfandi sam
tök verkalýðsfélaga í öllum
landshlutum um samræmdar
kröfur til kauphækkana og
kjarabóta, því að alls staðar
kreppti skórinn að á sama hátt
með tilfinnanlegum afleiðing-
um dýrtíðar og atvinnuleysis.
Kröfurnar voru fulimótaðar
fyrir miðjan nóvember og þá
þegar sendar atvinnurekend.
um og gerðar heyrinkunnar.
Boðuðu mörg félög til verk-
falls frá 1. desember, ef ekki
næðust samningar fyrir þann
tíma, en önnur hefja verkfallið
smám saman á tímabilinu
fram að miðium desember. Er
sýnt, að verkfall það, sem nú
er hafið, verður þannig bað
víðtækasta. sem nokkurn tíma
héfur verið háð hér á land.i.
Nokkru áður en verkalýðs-
félögin fóru af stað með sínar
kröfur gerðu opinberir starfs-
menn undir forutu Ólafs
Biörrissonar prófessors kröfur
um miklar launahækkanir,
bar sem svo væri komið, að
laun beirra hrvkkju ekki leng-
ur fyrir daglegum nauðsynj-
um. — Um Iíkt levti hófst mik
il og almenn hreyfing meðal
Jaunamanna í Verzlunarmanna
félagi Reykjavíkur, -undir
handarjaðri heildsalanna — og
i þó í ónáð beirra. — fyrir kaup
| hækkunum og kjarabótum, og
er það fyrst nú fyrir fáum dög-
um að Morgunbiaðið skýrði
frá því fagnandi. að verzlunsfr-
menn niundu ekki hefja verk-
fall fyrir kröfum sinum.
Það þarf ekki að taka fram,
að
enginn flokkslegut ágrein-
ingur hefur verið um það
innan verkalýðsfél aganna,
að bera bessar kröfur fram,
Menn úr stjórnarflokkunum
Iiafa verið jafn ákveðnir og
aðrir, því að neyðin brennur
jafnt á þeirra baki sem ann-
arra. Það er því vonlaust
verk hjá íhaklinu að reyna
að koma bví inn hjá fólkí, að
nú sé verið ao misnota
verkalýðshreyfinguná í
flokkspólitískum tilgangi.
Hér er um svo breina stéít-
arlega kjarabaráftu að rasða,
sem verið gef.ur, og eínmitt
það gerir samtökin svo
síerk, ao algert óvit er að
revna að brjóta bau á bak
aftur. Það verður einungis
þeim til ófarnaðar, sem reyn
ir.
Það sýnir líka vel, hversu al
menn sú nauðsyn er. sem knú-
ið hefur verkaiýðsfélögin út í
sitt nauðvarnarstrlð, að hver
beiðnin á fætur annarri hefur
borizt alþýðusamtökunum frá
launasamtökum utan þeirra
um að þau fái að vera með í
þessari barátíu. Á þennan hátt
hafa t, d. iðnsveinar og tré-
smiðir í Reykjavík slegizt í för
með verkalýðsfélögunum og
gengið út í baráttuna undír
merki þeirra.
KRÖFUR VERKALÝÐSINS
Vil ég nú stuttlaga minna á,
hverjar kröfurnar eru, sem al-
þýðusamtökin hafa borið fram
á hendur atvinnurekendum.
Fyrsta krafan er sú, að allt
grunnkaup í samningum
hækki um 15%, þó þannig, að
grunnkaup karla við almenna
vinnu sé hvergi lægra en kr.
10,63 á klst.. og. grunnkaup
kvenna verði sámrærnt og
hækki þannig, að bilið milli
þess og grunnkaups karla
minnki verulega frá þvi, sem
nú er.
Þetta þýðir, að verkalýðs-
samtökin beita sér nú fyrir
því. að vinnan sé goldin sama
verði Iivar sem er á lándinu og
jafnframt hitt, að kaup kvenna
hækki hlutfallslega < rniklu
meira en karlmannskaup. í því
efni er takmarkið skýrt, —
nefnilega það, að greidd verði
sömu laun fyrir sömu vinnu,
án alls itillits til hess, hvort
vinnan er framkvæmd af karli
eða konu.
Önnur meginkrafan er sú.
að á allt grunnkanp verði
greidd verðlagsuppbót mánað-
arlega samkvæmt framfærslu-
jvísitölu næsta mánaðar á und-
an beim mánuði, sem greitt er
fvrir. Nú standa sakirnar þann
ig, að framfærsluvísitalan er
komín upp í 163 stig, en kaup-
ereiðsluvísitölunni er haldið
niðri í 153 stigum. Þao er 10
stisa munur verkatnönnum í
óhag. Leiðrétting á bessu er
bví meira réttlætismál, þegar
þess er gætt, að vísitalan’sýnir
hvergi nærri rétta mynd a£
aukningu dýrtíðarinnar. •— Til
þess er hillzt af stjórnarvöldun
um að láta verðhækkanir, sem
að mestu eru til komnar vegna
stjórnarráðstafana, t. d. vegna
tolia, söluskatts, bátagj aldeyr-
is o. fl., koma á þær vörur, sem
annaðhvort alls ekki eða að
mjög litlu leyti eru teknar með
í vísitölugrundvöllinn. Þetta
sýnir berlega, að kjararýrnun
sú, sem orðin er, er miklu
raeiri en framfærsluvísitalan
gefur til kynna.
Og að því þarf ekki að ey&a
orðum, að stórfelldust er kjara
skerðing þess launafólks, sem
að undanförnu hefur ekki feng
ið fulla kaupgjaldsvísitölu, á
kaup sitt! enda er þess nú kraf
< izt, að allir innan samtakanna
verði látnir sítja yið sama borð
Jí því efni.
j Svo órækar /sannanir hafa
! samtökin lagt • á borðið fyrir
þeirri kjararýrnun, sem þau
hafa orðið að þola, að atvinnu-
. rekendur hafa ekki treyst sér
. til að hnekkja þeim. Þeir við-
urkenna og flestir, að ekki sé
lengur hægt að lifa af launum
verkamannsins. Það er nálega
sama, hvaða nauðsynjavara er
nefnd, það kostár verkamann-
inn nú fleirí mínúíur að vinna
fyrir henni en fyrir nokkrum.
árum síðan.
Sé borin saman hækkiui
i kaups og hækkun vöruverðs
síðan í okíóber 1947, verður
sama uppi á temngmmi.
Ilækkun kaupsins á þessum
tíma er 58,6% (kr. 8.74 á
klst. í 13,86=5,12), en hækk
un hinna algengustu nauð-
synjavara fi! fæðis og klæð-
is er þetta frá 60% ALLRA
LÆGST OG ALI/r UPP t
533%.
Ég hef heldur ekki trú á, aS
1 staðið verði gegn kröfunni úm
fulla mánaðarlega framfærslu-
vísitölu, enda er hún strax í
rauninni annars eðlis, ef unnt
1 yrði að gera ráðstafanir til
verðlagsstöðvunar eða jafnvel
verðlækkunar í sambandi við
þessa kaupgjaldssamningá. En
von mín er sú, að það megi.
. takast.
Þriðja krafan er sú, að, at-
vinnurekendur greiði 4% á
! greidd vinnulaun í atvinnu-
; leysistryggíngasjóð, sem hug-
, myndin er að sto-fna til.
| Atvínnuleysistryggingar eru
; nú orðnar lögfestar í mörgum.
: nág’rannalandanna og hafa
fengið mikla og góða reynslu.
Er það flestra mál, að þær séu
einna sjálfsagðastar allra trj'gg
inga. Atvinnuleysið er í senn
j slík þjóðfélagsmeinsemd og
slíkt þjóðfélagsböl, að einskás
má láta ófreistað til að afstýra
lamandi og tærandi áhrifum
þess.
Er þá komið að fiórðu kröf-
unni, lengíngu orlofsins úr 12
dögum í 18 d.aga. — Þetta þýð-
ir hækkun orlofsfiár um 2%
eftir reglrim orlofslaga. Má í
þessu sambandi minna á, að
ríkisstjórn íhalds og vinstri
manna f Danmörku lögfesti á
s.l. ári að kröfu vorkalýðssam-
takanna um 614% orlof verka
manna þar í landi Og má af
j Því marka, að ekki verður það
með nokkru móti heimfært
undir' kommúnisma, þótt ge-ng