Tíminn - 12.09.1964, Blaðsíða 8

Gyðingar opnuðu botnventlana, þegar Ulua var komin upp undir land við Haifa. Á þiljum er krökkt af fólki, 1400 flóttamenn, en í landi
sitja Bretar tllbúnir að handtaka Gyðingana og flytja þá til Kýpur.
SÍDASTA FERD ULUA
HAUSTIÐ 1946 gerðu um 400
þúsund Gyðingar í Evrópu sitt
ýtrasta til að brjótast til Pal-
estínu, sem þá var lokað land.
Hin ólöglega flóttamannahreyf-
ing Gyðinga hafði bækistöðvar
í mörgum löndum og reyndi af
öllum mætti að skipuleggja
fólksflutninga til Palestínu og
leika á Bretana. sem vörnuðu
inngöngu. S'kip voru keypt til
ólöglegra fólksflutninga, meðal
annars fyrrverandi bandarískt
strandgæzluskip. Það sigldi und
ir nafninu Ulua. Skipið var
. keypt í New York í árslok.1946.
síðan var það skráð í Hondur-
as og siglt til Marseilles. Ulua
var 800 lesta skip.
Eftir komuna til Marseilles
voru milligerðir rifnar úr skip
inu svo fleiri kæmust þar fyr-
ir. Þar fékkst legurými fyrir
1000 manns. Þá var bætt við
nýjum vatnsgeymum og olíu-
geymum því ekki var rei'knað
með að leita hafnar eftir að
flóttamennirnir væru komnir
um borð, af ótta við brezka eft-
irlitið.
Skipshöfnin var 37 amerískir
Gyðingar, 6 spænskir lýðveldis
sinnar, sem ríkisstjórn Francos
hafði dæmt til dauða, og 7 frá
andspyrnuhreyfingu Gyðinga í
Palestínu. Fyrirliðinn var einn
þeirra síðastnefndu, Liova Eli-
av, 23 ára að aldri, en amerísk-
ur Gyðingur, Arthur Bernstein.
stýrði skipinu.
Höfuðstöðvar flóttamanna-
hreyfingarinnar voru í París, og
þaðan kom skipun um að sigla
til Trelleborg í Svíþjóð. Eliav
komst yfir hershöfðingjabúning
frá Honduras í leikbúninga-
verzlun í Marseilles og náði sér
í falskt vegabréf. Samkvæmt
því var hann hollenzkur stúd-
ent og hét William van Chrot.
Hann var látinn matreiða um
borð til að leyna hinu raunveru
lega starfi hans enn betur. —
Ulua lét úr höfn í Marseilles í
janúarbyrjun, hreppti hvass-
viðri á Norðursjó og fékk þau
skilaboð, að illfært væri um
sænskar hafnir vegna ísa. Höf-
uðstöðvarnar í París höfðu rad-
íósamband við skipið, og sendu
nú skipun um að taka vatn og
olíu í Kaupnnannahöfn, en skip
ið átti aðeins að fara inn á
leguna. Gyðingarnir óttuðust,
að Bretar mundu fá dönsk
stjórnarvöld til að kyrrsetja
skipið.
Lítill vélbátur hringsólaði
kringum Ulua, þegar hún varp
aði akkerum. Daginn eftir komu
nokkrir Danir í forvitnisferð.
Eliav fór með þá til káetu og
gaf þeim snafs, spjallaði stund-
arkorn við þá, og svo fóru Dan-
irnir. Daginn eftir komu tveir
foringjar úr danska sjóhernum
og Eliav reyndi að lokka þá
niður í káetu og bjóða snafs.
Sagði þá annar Daninn, að hann
vildi fá greinilegar upplýsingar
um skipið, hvaðan það væri,
hvað margir væru um borð og
hvað gera ætti við það. Eliav
sagðist lítið vita um þetta. —
Skipið hefði verið selt til Trelle
borg og áhöfnin ætti aðeins að
sjá um að koma því þangað. Þá
sagði hann Dönum, að hann
væri hollenzkur stúdent, náms-
grein sín væri félagsfræði, og
hefði ráðið sig á skipið til að
þéna ofurlítið í fríinu sínu. \ *
Daninn vildi nú rannsaka
skipið og var hleypt niður í
svefnsalina.
— Hvað á að gera við allar
þessar kojur, spurði Daninn.
Þér eruð stúdent og félagsfræð-
ingur svo þér hljótið að hafa
brotið heilann um þetta. Hvað
haldið þér að eigi að gera við
gamalt hersikip, sem hefur ver-
ið innréttað með kojum fyrir
1000 manns?
Eliav sagði, að skipið mundi
ætlað til fiski- og hafrannsókna.
— Já, og svo leggja þeir fisk
inn í kojumar, þegar búið er
að veiða hann, sagði Daninn og
brosti. Hvað haldið þér, að Gyð
ingar í New York hafi borgað
í þennan hafrannsóknaleið''.ng-
ur, bætti hann við.
Eliav var nú ljóst, að Daninn
vissi allt. Hann bjóst við því
versta. Þeir gengu upp á þilj-
ur, og Daninn sagði við Eliav.
að þeir skildu tala saman und-
ir fjögur augu
— Við vitum það allt, en við
höfum samúð með ykkur, sagði
sá danski. Við ætlum ekki að
brégða fyrir ykkur fæti og þið
getið treyst okkur. En þið verð
ið að gera ykkur ljóst, að við
lítum á Englendinga sem banda
menn okkar. Þess vegna ráð-
legg ég yður að flýta yður héð-
an úr höfninni. Getum við hjálp
að yður eitthvað? Vantar yður
vatn eða olíu. Ég skal senda
hingað mann sem útvegar
þetta.
Þegar Daninn hafði þetta
mælt, stóð hann upp og sagði:
— Við hjálpuðum sumum Gyð
ingunum, sem þið ætlið að
sækja, til að flýja til Svíþjóðar
í október 1943. Ég vona, að
þið komist heilu og höldnu til
Palestínu. Góða ferð.
Eliav varp öndinni feginsam-
lega. Ulua mundi þá í það
minnsta sleppa frá Kaupmanna
höfn.
Skipið kom til Trelleborg 23.
janúar og á sama dægri komu
660 stúlkur um borð. Þær voru
allar með vegabréfsáritun til
Kúbu. Englendingar reyndu að
fá sænsku stjórnina til að kyrr
setja skipið á síðustu stundu.
en það tókst ekki. Ulua lét úr
höfn 24. janúar. Hún hreppti
vonzkuveður á Biscayaflóa og
radíósambandið við höfuðstöðv
arnar i París rofnaði í fjóra
daga. Þar héldu menn, að Ulua
hefði farizt með manni og mús
Þegar Ulua kom í Miðjarðar-
hafið fékk hún skipun um að
halda upp að strönd Ítalíu og
taka við 700 flóttamönnum
flest ungum mönnum frá öllum
hlutum Evrópu. Stúlkurnar
660 urðu að kasta eigum sínum
fyrir borð til að rýma fyrir þess
um 700. og auk þess varð að
lé^ta skipið með þvi að kasta n
nokkru af matvælum og olíu. 1
Mannskapurinn bjóst til bar-
daga, þegar skipið nálgaðist
Palestínu. Það voru e‘kki vopn
um borð, en Gyðingarnir vopn-
uðust járnstöngum, skrúflykl-
um og dósum með niðursoðnu
kjöti og svo framvegis. Eng-
lendingar köstu þá netum á
skipið, sem þeir ætluðu að
taka, og einn hópurinn á Ulua
fékk það verkefni að höggva
á net Englendinga, þegar þar
að kæmi. Brunaslöngur með
sjóðandi vatni og sjóðheitri ol-
íu voru til taks og allir reiðu-
búnir að veita Enskinum varm-
ar viðtökur.
Dag nökkurn kom brezk
sprengjuflugvél auga á skipið,
og þann 27. febrúar kom brezk
ur tundurspillir í ljós. Það
stefndi norður í áttina til Haifa
með fána ísraels við hún og í
stað Ulua var komið nafnið
Hayim Alosoroff, eftir Gyðingi
og verkalýðsleiðtoga.
Tundurspillirinn nálgaðist,
smeygði sér að, og Bretar •
reyndu upphlaup. Þeir féllu í
sjóinn. Gyðingarnir létu dós-
um, skrúfnöglum og öðru járn-
drasli rigna yfir Bretana. Næsti T
hópur komst um borð og fór
að skjóta. Tveir Gyðingar særð
ust. Englendingarnir tóku
brúna, og Eliav gaf skipun um
að hætta bardaganum eftir
tveggja klukkustunda viður-
eign. Hann flýtti sér undir þilj
ur og í ringulreiðinni tóku
Bretar ekki eftir, að það var
hann sem stjórnaði Gyðingun-
um, og að þeir höfðu þar stór-
fisk í netinu.
Höfuðstöðvar andspyrnuhreyf
ingarinnar í Haifa höfðu radíó
samband við skipið meðan á
bardaganum stóð. Áhöfnin
hleypti á grunn við ströndina
fyrir sunnan Haifa og þar voru
þúsundir manna saiman komnar
til að hjálpa flóttafólkinu. Höf-
uðstöðvarnar í Haifa skipu-
lögðu þessar móttökur, er frétt
ist um bardagann. En Gyðing-
unum tókst ekki að sleppa. —
Bretar tóku þá til fanga og
fluttu til Kýpur, og þar voru
þeir árlangt í haldi, þar til ríki
Gyðinga var formlega stofnað. ■
Eliav slapp fljótlega frá Kýp-
ur. Það var full þörf fyrir hann
í baráttunni, og félagar úr and
spyrnuhreyfingunni smygluðu
honum úr fangabúðunum og
komu honum á skip við Kýren-
íu. Þaðan var siglt til Palestínu.
Síðar lagði Eliav stund á fé-
lagsfræði við háskóla Gyðinga.
en hann er nú ráðunautur for-
sætisráðherra ísraels í málum
sem varða landnám.
Danskur Gyðingur og blaða-
imaður í Tel Aviv, Herbert
Pundik að nafni, hefur nú tek-
ið saman bók um þetta sögu-
lega ferðalag. Eliav sagði Pund
ik, að hann langaði afar mikið
til að ^regna nafn Danans, sem
hjálpaði honum á sínum tíma 1
Kaupmannahöfn. Hann sagði,
að andspyrnuhreyfingin vildi
heiðra þann mann á einhvem
hátt. Herbert Pundik er nú i
Kaupmannahöfn, og þar hefur
hann fengið vitneskju um yf-
irmanninn, sem kom um borð i
Ulua, þegar hún var þar á leg-
unni. Hann hét H A. Gylling
og var kapteinn i danska sjó-
hemum. Hann fórst í umferðar
slysi í Kaupmannahöfn árið
1953.
Þess má að lokum geta, að
nær helmingur þeirra ungr
manna og kvenna, sem fórv
í höfuðstöðvum Gyðinga í París var gert ráð fyrir, að Ulua hefði
farizt á Biscayaflóa með manni og mús, en skipið komst heilu og
höldnu með 660 stúlkur og 700 pilta upp undir strönd Palestínu
Nær helmingur þeirra gekk síðar í hjónaband.
TÍMINN, laugardaginn 12. september 1964