Alþýðublaðið - 24.12.1953, Page 25

er um tvo syni þeirra, sem
komust til fullorðinsára og
urðu bændur. Þórður Tómas-
á Lónseyri og Pétur
son
Tómasson á Látrum í Aðal-
vík. Þórður var barnlaus, en
frá Pétri á Látrum munu ætt-
ir vera komnar.
Lengst hefur verið álitið,
að séra Tómas hafi látizt um
1670, en nýjustu heimildir
telja hann enn á lífi 1861.
Eltzu börn þeirra Margrétar-
ar Þórðardóttur hafa þá verið
um og yfir tvítugt. Ekki er
ólíklegt, að Margrét hafi var-
ið hlut sinn og barna sinna af
óbilandi hörku eftir að hún
varð ekkja, enda trúlega átt
þá formælendur fáa í Snæ-
fjallahreppi.
Börn séra Tómasar af fyrra
hjónabandi voru dreifð um
Djúp og höfðu fengið stað-
festu. Eitt þeirra var að
minnsta kosti í nágrenni við
Margréti og hefur sennilega
mátt sín nokkurs. Reyndar
tókst slysalega til fyrir Páli,
elzta syni séra Tómasar.
Hann gekk í Skálholtsskóla,
en lenti í barneign, meðan
hann var við nám. Óvíst er,
hvort hann hefur nokkum
tíma orðið stúdent. Eftir að
hann kom úr skóla virðist
hann ekki hafa tekið skjótum
framförum í siðferðinu. Hann
átti alls fjögur börn í frillu-
lífi — eða lausaleik eins og
það er nú kallað — og' var að
lögum útlægur úr Vestfirð-
ingafjórðungi og átti auk þess
að hýðast. En hann tók það
ráð, að kvænast seinustu
barnsmóður sinni og slapp
svo frá útlegð og hýðingu.
Annar sonur séra Tómasar
af fyrra hjónabandi var Þor-
móður í Æðey. Hann var ætt-
faðir kunnra athafna- og
dugnaðarmanna við Djúp. Og
frá börnum séra Tómasar af
fyrra hjónabandi er komin
afar fjölmenn ætt við ísa-
fjarðardjúp og nágrenni þess.
Flest okkar, sem eigum þar
ættir að rekja, munu vera af-
komendur einhverra þeirra.
Ættboginn frá fyrra hjóna-
bandi séra Tómasar sigraði,
og ástæða er til þess að grúna
hann um sterka hlutdeild í
sköpun þjóðsögunnar um
Galdra-Möngu. —
— Var hún dæmd frið- og
líflaus, og belgur dregínn á
höfuð henni', og hún flutt inn
eftir Snæfjallaströnd og
kæfð undir fossinum í Innri-
Skarðsá. —
Þannig lýkur þjóðsögunni
um Galdra-Möngu.
En árið 1703 er gömul kona
á Lónseyri á Snæfjallaströrid.
Hún heitir Margrét Þórðar-
dóttir og er móðir bóndans,
Þórðar Tómassonar. Hún er
sögð áttatíu og níu ára gömul
og telur sig því líklega
nökkru eldri en hún er. Og
víst hefur ævi hennar verið
viðburðaríkari en margra
annarra kvenna, sem níræðis-
aldri náðu. Hún flýði einu
sinni undan galdraáburði í
Trékyllisvík, fór einmana á.
flótta yf ir Svartaskarð og
Skorarheiði, en fann frelsi
sitt og gæfu vestan Snæf jalla-
heiðar. Sjálfsagt er henni ó-
kunnugt um, að þjóðsagan
muni dæma hána til ævar-
andi fordæmingar, eða hún
lætur sig einu skipta, hyað-
um hana vex'ður ságt, þegar
hún er öll, I mimxi, geymir
hún eigin sögu. Hún er rík af
ofsóknum og kvöl, eri ef til
viil þó auðugri af hamingju.
Engr.i könu, sem hún þekkir,
hefur verið heifar unnað.
Hún' telur sig hafa sigrað í
sínu veraldarstríði.
DOTIIR ALÞYÐUNNAR

ÞÁTTURINN óskar lesend-
um sínum gleðilegra jóla.
Sökum þess, að mjög hafði
gengið úr skorðum vísa Orms
Ólafssonar í síðasta þætti,
verður hún nú endurprentuð:
Undir sólu ekkert Skjól
unað fól í skyndi.
Andann kól við æviról
undan njóluvindi,
Þá heldur Ormur áfram, og
stillir hinn dýra streng sléttu-
bandanna:
Bindum málið Ijóðalags,
lífgum sálarglæður.
Hrindum táli, bræður ibrags,
byrjum skálaræður,
Innar góða vonin vak,
vaxi Ijóðahagur.
Minnar þjóðar tungutak,
tímans sjóður fagur.
Kynnum þjóðar meitlað
mál,
mælum ljóðin h’ýju.
Finnum góða strengi, stál
stillum óðargígju.
Vakan hljóða átti. óð
æsku rjóðar kinnar.
Stakan góða, lista Ijóð.
lífgjöf þjóðar minnar.
Glatast dugur, eyðist afl,
andann bugar þreyitá.
Fatast huga, treinist tafl,
tímans fLugi breyta.
Geyma lengi verðum vér
vísnastrengfnn góða.
Heima fenginn auður er
okkar gengi ljóða,
Þá kveður Ormur sjávarstöku:
Hafið reiðá kólgukalt
kinnung skeiðar brýtur,
Trafið 'breiða yfir allt
óskaleiði þrýtur.
Og svo að síðustu:
Þagna óður fagur fei',
fölnar gróðuir mætur.
Fagnar, góða meyjan mér
margar hljóðar nætur,
Hér hefur að segja frá einni
skíðaför í „Fjörðu“ vestur.
Erlingur Jóhannesson, Hall-
kellsstöðum:
Magrnús skíðakappinn kræfi
kunnu.r víða er.
Þegar hlíðar þekjast snævi,
þangað tíðum fer.
Við hánn tjáir vart að
þreyta,
voga fáir það.
Frábær má hans menntun
heita,
mai'gur dáist að.
Kappinn fór í ,,Fjörðu“
vestur,
flaug þann óraveg.
Finnst þar snjór á Fróni
beztur,
fjöllin stórkostleg.
ísafjarðar æfða drengi
öíuli barðist við.
Stóð sá harði leikur lengi
lítið varð urn frið.
Upp í fjöllin ákaft sótti
• ekki föllum kveið,
þar sem óllum öðrum þótti
ófær tröllaleið.
Þó að , gengi vel að vonum
vestandrengjunum.
fúsir engir fylgdu honum
fram af hengjunum.
Aldrei hallinn ægði karli
ofan fjallahlíð
Lét sig falla stai.l af stalli,
stóð þó alla tíð.
Hreysti ibeittu hetjur stinnar
'hart er þreyttu svig.
Magnús neytti mýktar
sinnar,
mest þar spreytti sig.
Búkinn vatt og beygði og’
feygði
brautarskrattann smó,
leifturhratt til hliðar sveigði,
hvergi datt hann þó.
Segir svo e'kki af því frekar.
Þá kemur hér „maðurinn
við steðjann11:
Ýmsa hnekkir útsýn breytt,
örlög þekking banna,
fá því ekki framhjá sneitt
fallgröf blekkinganna.
Vart er hagur viðfelldinn,
vilja dragast bætur.
Innra nagar eldurinn,
ytra' jag og þrætur.
Svo ég nefni orsök í
illagefnum störfum
viðfangsefni og viðhorf ný
valda stefnuhvörfúm.
Gæfu partast gersemar
gefst ei skartið nýta.
Er nú svart þar áður var
engilbjart að líta.
Heift um ganar heimsveldið,
heyrast banastunur.
Löngum vanar ljúfan frið
lífssköðana iriunur.
Óska. um stund úr læðing'
leyst
lífs hvar blundar eldur.
• Miklu sundrað, minna reist
mér það undrun veldur.
Fast að sverfur sóknin djörf
svikagervum hrundið.
Illa herfar andans hvörf
allt. í kerfum bundið.
Þægðir faldar, þögnin bezt
þanka tjaldar setur,
þar sem aldrei annað sézt
en ís og kaldur vetur.
Reiknings skráning. skemmt-
un lér,
skuldar áning lýkur.
Reynslu tjáning bætur ber
burtu þjáning víkur.
r'Jj-HH|
íslendingar,
Trúarvísir kalinn kvelst,
kann ei prísa hlýju.
Síðar lýsir, Ijós ei felst,
líf upp rís að nýja,
Bræður, systur, þrekið þarft,
þróið lista dáðum.
Andans hristið hjörinn
dj arf t,
hafið Krist í ráðum.
Þessar stökur orti Kristján
Samsonarson frá Bugðustöð-
' um í Dalasýslu, og sendi Jóni
bróður sínum, er þá dlvaldi
í Reykjavík':
Vos er frá og vinnukák
vísum má ei gieyma.
Legg ég á minn óðarfák
út í bláinn sveima,
Þóttist heppinn fák að fá
fyrst ei sleppi mínum.
Framhjá skreppur skarinn á
skáldajeppum sínum.
Útreið teppir aldafar
ýms þó kreppa víki.
Fer um hreppa hér og þar
liroða jeppa sýki.
Nú er önnur öld en fyr,
ekki spönn frá voða.
Hlaðnir mönnum ,hépparnir‘
hér á fönnum troða.
Menn í fxtung moka snjó
— möi-g er skrýtin saga.
Smátt úr býtum bera þó
bæði ýta og draga.
Brátt úa: skorðum bifast flest
breytt er orðin saga,
liðka þorði léttan hest
landinn forðTum> daga.
Lét hann viljug hross og
hraust
hjarnið mylja breiða
Skauzt í byljum skóflulaust
skáflaþiljur heiða.
Gæða fundust gripin hög
— ganginn stundum jóku.
Hestsins dundu hófaslög,
hlíðar undir tóku,
Tölt við keppir tízkuflog
tvisvar hreppist skaðinn.
Fjöldinn sleppur fákum og
_fær sér jeppa 'í staðinnT
j§gWSISiWili ""
Árið um kring halda skip vor uppi reglubundnum samgöngum á milli hinna dreifðu
hafna á landinu, og yfir veturinn eru þetta oft einu samgöngutækin, sem fólk getur
treyst til að skila farþegum og farmi heilum og ósketmmdum í höfn. Þess á milli eru
fjölþætt'ir möguleikar til ilutninga, sem fela þó ekki í sér neitt varanlegt öryggi um
samgöngur, og er það því hagsmunamái landsbúa sjálfra að beina sem mést viðskiptum til
vor. Með því styðja þeir og styrkja þjónustustarf vort og stuðla að þvi, að það geti auk-
izt og batnað.
Taxtar vorir fyrir vöruíhitning eru yfirleitt án tillits til vegalengdar, þar eð þjón.
usta vor miðar að því að jat'na nokkuð aðstö.ðu landsbúa til samgangna, og er þess vænzt,
að þeir, sem betur eru seítir varðandi samgöngur, skilji þetta' og meti.
Skip voru eru traust og vel útbúin og skipshafnirnar þaulæfðar, og er þetta mikils
virði fyrir viðskiptamennina, enda viðurkennt af vátryggingarfélögunum, sem reikna
þeim, er vátryggja? lægsta iðgjald fyrir vörur sendar með skipum vorum,
Þetta fyrirtæki er eign stærsta félagsiris á landinu, þjóðfélagsins. Sumum finust þáð
félag stórt, að þeir finna vart til skyldleika eða tengsla við það, en sá hugsunarháttur-
þarf að breytast.
Inn til dala, út við sjá
öðru halir gleyma.
Jeppa fala, jeppa þrá,
jeppa -talið drsyma.
Andinn skreppur utan þá
engum teppist straumum.
Öðrum sleppi, :nm frá
eigin jeppa draumum.
Roskinn klæðarum ég sá
reisu mæða stranga.
Vorri þræða veröld frá
veg til hæða ganga.
Hálsa fetar, fjöil og gil,
— fjaðrasetur þráði.
Labbið hvetur, loksins til
lykla-Péturs náði.
Hugsar ráð er reyna má,
raunir þjáðu manninn.
Honum bráðast herandi frá
haginn tjáði þannin:
„ Að mér „þéppar" neyðin ný
nær á hreppinn setur.
Ljótri kreppu er ég í
áttu jeppa, Pétur?“
Anzar Pótur: „Sazt hér sést
sækist betur skriðið,
ef ég set þig upp á hest
og þú getur riðið.
Hér er flokkur fáka í ró,
fyllir þokki liðið.
Gigtarskrokkar geta þó
gamla Sokka riðið.
Hliðið þrey ttur gegnum geklc
gripinn fann o,g vegi,
en hvort hann þar á klárnurai
hékk
kvisazt hefur eigi.
Svo ég annars segi fátt
syngur grannur strengur.
Þú við kannast hróðrar hátt,
heimamanna drengur
Hitti ljóðalappinn þig
langt frá móði og trega.
Kysstu fljóðin fyrir mig'
fast og bróðurlega.
Þeir, sem vildu kveða me6 í
þessum þætti, sendi bréf SÍI3
og nöfn AÍiþýðublaðinu,
merkt: „Dóttir alþýðunnai'“.
%
i
\
s
s
s
s
s
s
s
s
■ s
KS
'V
■ s
'V
T S
s
-s
s
s
K
TS
SKIPAUTCCRÐ
RIKISINS
SHpaútgerð ríkisins.
JOLAHELGIN
«S
• t *,
'T' S
S
s
§
2|