Tíminn - 07.11.1964, Blaðsíða 3

AÐLÆK
Kaflar úr framsögurasðu Einars Ágústssonar fyrir frum-
varpi Framsóknarmanna um að tekjuskattur lækki um
sjö þúsund krónur á gjaldanda og útsvör um W°
Hér fara á eftir helztu kafl-
ar úr framsöguræðu Einars
Ágústssonar fyrir frumvarpi
Framsóknarmanna, um lækk-
un skatta og útsvara, sem lögð
hafa verið á elnstaklinga á ár-
inu 1964. Ræðu þessa hélt
Einar í neðri deild Alþingis,
29. okt. s.l.
1960 VAR AFNUMINN um-
reikningur á persónufrádrætti og
tekjutölum skattstigans, en sú að-
ferð að umreikna þessa liði með
hliðsjón af raunverulegu gildi
teknanna, hafði verið í gildi frá
árinu 1954. 1960 voru ennfretnur
ákveðnir fastir útsvarsstigar, sem
ekki gerðu ráð fyrir breytingurn,
þó að verðgildi peninganna breytt
ist. Þessar ráðstafanir höfðu þær
éhjákvæmilegu afleiðingar, að
skattbyrðin þyngdist stöðugt
vegna vaxandi dýrtíðar. Þessar
breytingar voru sagðar vera liður
í framkvæmd á því stefnuskráratr
iði ríkisstj. að breyta um í skatta-
málum, þannig að ríkistekjurnar
skyldu í vaxandi mæli innheimtar
1 formi óbeinna skatta og tolla,
enda voru jafnframt lagðir á þjóð-
ina nýir söluskattar, er námu
hundruðum millj. kr.
DÝRTÍÐIN.
Á árinu 1963 óx dýrtíðin meira
en nokkru sinni fyrr og sá vöxtur
á þvf ári, varð til þess, að miklar
launahækkanir áttu sér stað á
miðju árinu. Tekjur manna urðu
því miklu hærri að krónutölu en
verið hafði undanfarin ár. Það var
því öllum Ijóst að samkv. óbreytt-
um álagningarreglum hlutu tekju
skattur og útsvar að hækka stór-
kostlega og langt umfratn það,
sem nokkrir möguleikar væru á
að innheimta. Þess vegna var á
síðasta þingi lagt fram frv., sem
gerði ráð fyrir hækkun á persónu
frádrætti, en samhliða var í því
frv. að finna ákvæði um breyting-
ar á skattstigunum, sem leiddu til
hækkunar, þannig að lagfæringin,
sem fékkst með hækkun persónu-
frádráttarins var að verulegu leyti
tekin aftur með fækkun skattþrep-
anna. Þegar á s. 1. vori var aug-
’jóst, að hér var hvergi nærri nóg
að gert og á það var bent, að sam-
þykkt frv. í óbreyttu formi mundi
valda því, að skattar og útsvör
hækkuðu meira en hóflegt væri.
Framsóknarmenn bentu rækilega
á þetta hér á Alþingi og báru fram
tillögur til lagfæringar, sem voru
fólgnar í þrennu: í fyrsta lagi að
hækka persónufrádráttinn meira
en frv. gerði ráð fyrir, í öðru lagi
að fella niður þá grein frv., sem
gerði ráð fyrir fækkun skattþrep-
anna og í þriðja lagi að taka upp
á ný umreikning á persónufrá-
drætti og tekjutölum skattstigans.
Þessar lagfæringar mundu hafa
haft þær afleiðingar, að afskræm-
ing verðbólgunnar á skatta- og út-
svarsreglunum frá 1960 hefðu ver-
ið afnumdar, en því miðni voru
þær kolfelldar með atkv allra
viðstaddra stjórnarsinna á Alþingi
og þeim voru valin hin háðuleg-
■astu eftirmæli í b'aðakosti ríkis-
/itj. Þær voru kalU-'Jar yfirboð,
sem ekkert mark væri á takandi
og ýmislegt fleira í þeim dúr.
Það hefur nú komið fram, að
skattabyrðin samkv. lögunum frá
því í vor er svo gífurleg, að mjög
miklum fjárhagsörðugleikum veld
ur á fjölmörgum heimilum í
landinu, og að víða er nú svo kom-
ið, að langmestur hluti launanna
fram að n. k. áramótum a. m. k.
fer til þess að greiða opinbei gjöld
og það eru dæmi til þess, að öll
launin hrökkva ekki einu sinni til.
SAMHLJÓÐA DÓMAR.
Strax eftir að gjöldin höfðu ver
ið lögð og. kunnugt varð um á-
lagninguna, var það að því, er
virtist, allra manna mál, að nú
hefði verið gengið lengra en fært
væri í álögunum og að ekki kæmi
annað til greina en að leiðrétta
þau mistök, sem orðið hefðu. Þessi
skoðun var almenn og mjög út-
breidd og m. a. gengu dagblöðin
hér í Reykjavík mjög rösklega
fram í því að skýra frá því, hversu
útkoman úr reiknivélunum væri í
hrópandi ósamræmi við það, sem
allir hefðu átt von á. Það má því
segja, að engum hafi komið á ó-
vart, þó að dagblöð stjórnarand-
stöðunnar í Reykjavík, Tíminn og
Þjóðviljinn, héldu því fram, að
of langt væri gengið í skattheimt-
unni. En það, sem var óvenjulegt
að þessu sinni var þó hitt, að
stjórnarblöðin voru engu mildari
í dómum sínum, a. m. k. fyrst á
eftir, að kunnugt varð um skatta-
álagninguna. Einnig þau réðust
harkalega á niðurstöðurnar. Til
þess að minna á, hvernig þau skrif
uðu í sumar, koma hér nokkrar
tilvitnanir úr Morgunblaðinu, Vísi
og Alþýðublaðinu. Þar er af nógu
að taka.
YFIRLÝSINGAR •
STJÓRNARBLAÐANNA.
1. ágúst birtist ritstjórnargrein
í Alþýðublaðinu, í henni stóð
þetta:
„Hin mikla krónuhækkun út-
svara og skatta skapar alvarlegt
innheimtuvandamál, sérstaklega
fyrir fastlauna menn. Fyrstu sjö
mánuði ársins hafa verið heimtar
af þeim upphæðir, sem miðaðar
voru við eldri útsvör. Nú er kraf-
izt greiðslu á því, sem á vantar á
4—5 mánuðum með þeim afleið-
ingum, að fjöldi manns fær lítið
sem ekkert annað en kvittanirnar
í launaumslögum sínuim.“
Sama dag skrifaði sá blaðamað-
ur Alþýðublaðsins, sem nefnir sig
„Hannes á horninu" m. a. þetta:
„Stopp. Ég sagði í íyrradag:
Vomurinn kemur. Hann kom og er
orðinn landfastur, a. m. k. i hug-
um fólksins. Ég hef fylgzt með
því, þegar skattskráin hefur komið
í 40 ár.og aldrei hefur hún valdið
annarri eins reiði, undrun og
furðu og í þetta sinn. Álögurnar
hafa hækkað hjá /'jöltnörgum, sem
ég hef falað við, um 30—60% án
þess þó að tekjurnar hafi hækkað
nálægt því síðan í hitteðfyrra".
14. ágúst segir. í Alþýðublað-
inu:
„Ríkisstj. hefur haldið fund út
af skattskránni. Þetta er söguleg-
ur viðburður, því að aldrei fyrr
hcfur verið haldinn sérstakur
ráðuneytisfundur af tilefni skatt-
skrárinnar. Hvers vegna var það
gert? Til hvers bendir það? Svör-
in liggja í augum uppi, þó að þau
séu ekki látin fylgja með. Skatt-
skráin er vandræðamál. Útkoma
hennar kemur á óvart, einnig rík-
isstjórninni".
Laugardaginn 15. ágúst i sumar
var í Visi birt viðtal við ríkis-
skattstjórann og þar var haft eft-
ir honum:
„Breytingarnar, sem gerðar
verða á skatta- og útsvarsl. munu
felast í tvennu, sagði ríkisskattstj.,
EINAR ÁGÚSTSSON
persónufrádráttur verði hækkað-
ur, skatta- og útsvarsstigaþrepun-
um verði breytt í samræmi við
launahækkanirnar á undanförnum
mánuðum, þannig að menn þurfi
ekki að greiða hlutfallslega hærri
upphæð af launum sínum í skatta
og útsvar þrátt fyrir auknar tekj-
ur. Svo segir blaðið i viðtalinu:
„í vor, þegar skatta- og útsvarsl.
nýju voru samþykkt á Alþingi, var
þegar ljóst, segir ríkisskattstjóri,
að enn á ný þurfi að breyta skatt-
og útsvarsstiganum vegna þeirra
hækkana, sem þá höfðu orðið á
kaupgjaldi í landinu. Meðal annars
eftir desemberverkfallið. í ljós
hefur nú komið, að tekjuaukning
almennings árið 1963 var mun
meiri en reiknað hafði verið með
og nýju skattal. voru byggð á Til
þeirrar aukningar verður að taka
tillit í sambandi við þær oreyting-
ar, sem nú eru fyrirhugaðar“.
Forustugrein blaðsins fjallar
um þetta viðtal og segir svo:
„í viðtali á forsíðu Vísis í dag
greinir ríkisskattstjóri frá .því, að
unmð sé nú að breytingum á
skattal., persónudrádráttur verði
hækkaður og skatta- og útsvars-
þrepunum brej'tt í samræmi við
auknar tekjur manna, þannig að
þrátt fyrir hækkuð laun þurfi
menn ekki að greiða hlutfallslega
hærri upphæð í skatta. Hér er
verið að leiðrétta það misræmi,
sem skapazt hefur í skattlagning-
unni vegna þeirrar dýrtíðarþróun-
ar, sem verið hefur í þjóðfélaginu
síðustu árin og hinar miklu aukn-
ingar á tekjum manna. Munu
menn almennt telja þetta góð tíð-
indi og vissulega má segja, að slík
ar breytingar séu tímabærar vegna
fyrrgreindrar þróunar. Hún hefur
valdið því, að margir skattgreið-
endur hafa færzt mun ofar í skatt
stiganum, þótt aðeins hafi verið
um venjulegar iaunatekjur að
ræða“. Þetta segir Vísir 15. ágúst,
blaðið, sem lengst gekk í því fyrr
fyrir 2—3 mánuðum þar á undan
að kalla till. okkar framsólcnar
manna hér á hv. Alþingi til breyt-
inga á skattal. yfirboð, sem ekkert
mark væri á takandi. Nú er þetta
orðinn heilagur sannleikur, hafð-
ur eftir sjálfum ríkisskattstjóran-
um.
í ritstjórnargrein Mbl. 5. ágúst
segir:
„Eins og Morgunblaðið hefur
áður sagt, hefur tekjuaukning orð
ið svo mikil, að skattlagabreyting-
arnar á síðasta þingi hafa naum-
ast nægt til þess, að heildarniður-
staðan yrði jafn hagkvæm fyr.r
skattgreiðendur og næstu árin á
undan“.
Hún byrjar fremur hógværlega,
játningin í Morgunblaðinu, en það
á eftir að koma meira. í því biaði
er 9. ágúst skrifað á þessa leið:
„Það hlýtur að vera leiðinda-
starf að standa í því að telja öðr-
um trú um hluti, sem maður trúir
ekki sjálfur og veit jafnvel, að
aðrir fást ekki til að trúa heldur“.
Þetta hafa leiðarahöfundar eins
dagblaðsins í Reykjavík verið að
fóst við upp á síðkastið í sam-
bandi við alræmda álagningu op-
inberra gjalda. Okkur hefur verið
sagt það mjög ótvíræðum orðum
í nefndu blaði, að skattar og út-
svör hafi lækkað, að almenningur
standi betur að vígi fiárhagslega en
áður og sé hæst ánægður með út-
reikninga skattheimtunnar Þetta
og annað svipað lesa menn í blað-
inu, meðan þeir handfjatla gjalá-
seðilinn hálfringlaðir, því að hann
segir allt aðra sögu og miklu i-
skyggilegri um stórauknar opin-
berar álögur, skattpíningu, sem
ekki á sér hliðstæðu um mörg und
anfarin ár.
Mér hefur lengi verið það hrein
ráðgáta, hvaða tilgangi leiðarahöf-
undar þykist vera að þjóna með
slíkum skrifum. Nú er það að vísu
rétt, að íslenzkir kjósendur eru
sauðtryggir og einstaklega fylgi-
spakir, en dettur umijæddum skrif
finnum raunverulega í hug, að
menn taki meira mark á fjálgum
orðum þeirra, en óhugnanlegum
tölunum á skattseðlinum? Það er
út af fyrir sig gott og blessað að
geta kastað fram háfleigum hag-
fræðilegum skýringum studdum
töfraformúlum tölvísinnar á hinu
nýja skattafargani, en sagði ekki
hæstv. núv. forsrh einhvern tím-
ann, að nuddan væri, þegar Ö'l
kurl kæmu til grafar öruggasti
hagfræðingurinn, og nú segir hún
vissulega ömurlega sögu á þessum
síðustu tímucn opinberrar bjart-
sýni“.
í forustugrein Mbl. 14. ágúst
segir:
„Eins og margsinnis hefur ver-
ið bent á hér í blaðinu voru breyt
ingar á skatta- og útsvarslögunum,
sem samþ. voru á síðasta þingi,
miðaðar við það að létta byrðar
lágtekjumanna, þótt það yrði til
þess, að hinir tekjuhærri fengju
hærri skatt en ella. Það er nú ljóst
að almennar launatekjui eru
miklu hærri, en menn þá gerðu
sér grein fyrir, og fjöldi launa-
manna fær því hærri skatt en til-
ætlunin var.“
Hér er það sagt alveg berum
orðum, að fjöldi launamanna fái
hærri skatt en tilætlunin var. —
Enn segir í sömu forustugrein:
„Enn á ný urðu hér miklar kaup
hækkanir og verðhækkanir í kjöl
far þeirra“, — sem áður er minnst
á í greininni. — „þannig að skatt
stigar röskuðust og hin heilbrigðu
skattalög urðu úrelt Á þeim voru
að vísu gerðar breytingar til úr-
bóta, en nægðu þó ekki, eins og í
ljós hefur komið“.
FORYSTUMENN STJÓRN-
MÁLAFLOKKANNA
SAMDÓMA.
Eins og þessar fáu tilvitnanir
sýna Ijóslega, þá var það allra
manna mál, eftir að skattskráin
kom út, að útkoman væri í ósam-
ræmi við það, sem allir höfðu bú-
ist við, og að of langt væri nú
gengið í innheimtu opinberra
gjalda.
Þessi skoðun, sem dagblöðin
hér túlkuðu og ég hefi leyft mér
að vitna til, var svo útbreydd á
þessu tímabili, að sjálft ríkisút-
varpið hófst handa um það, að
efna til sérstaks þáttar, þar sem
fulltrúum frá öllum þingflokkun-
um var gefinn kostur á því að
koma fram og svara tveim spurn-
ingum þessu máli viðkomandi. —
Þeir, sem komu fram í útvarpinu,
voru fyrir hönd Alþýðubandalags-
ins, Hannibal Valdimarsson, fyrir
hönd Alþýðuflakksins kom fram
viðskmrh. Gylfi Þ. Gíslason, fyrir
hönd Framsfl. kom Eysteinn Jóns-
son og fyrir hönd Sjálfstæðisfl.,
fjármrh., Gunnar Thoroddsen.
Allir þessir forystumenn stjórn-
málaflokkanna voru sammála um
að ekki yrði komizt hjá að lagfæra
skattaálagninguna og vitnaði G.Á.
tiJ ummæla þeirra.
Eftir allar þessar yfirlýsingar,
má ætla að allir landsmenn hafi
trúað því, að ekki mundi koma
annað til mála, en að gjöldin á
þessu ári yrðu lagfærð, þar sem
svona háttsettir menn í öllum þing
flokkunum höfðu sagt: að útkom-
an á skattaálagningunni væri allt
önnur en menn hefðu átt von á.
Og annar ráðherranna sagði það
beinlínis berum orðum, að ef Al-
þingi og ríkisstj. hefðu, vitað það,
þegar skatta- og útsvarslögin voru
sett á síðasta bingi,. hverja; tekj-
ur maihia raunveruléga urðu árið
1963, þá hefðu skatta- og útsvars-
stigar verið hafðir öðruvísi en
reyndin varð.
KREPPULÁN.
í frásögn í Morgunblaðinu af
fundi f Varðarfélaginu er það
haft eftir liæstv. fjármrh., að rann
sóknir sýndu, að ciginlega væru
skattar hér á landi alls ekki hærri
en annars staðar gerðist. Og það