Tíminn - 07.11.1964, Blaðsíða 4

16
LAUGARDAGUR 7. nóvember 1964
voru birtar margar tölur þessu til
staðfestingar. Þó varð nú niður-
staðan samt sú, að óhjákvæmilegt
var talið að lækka skattana hér.
Og nú er talað um að hjálpa fólki
til að greiða skatta þessa árs með
því að lána því til tveggja ára
einhvern hluta hinna opinberu
gjalda, auðvitað með vöxtum. —
Þessi niðurstaða finnst mér skjóta
skökku við þær forsendur, sem
áður eru raktar, um það að skatta
byrðin hér sé léttbærari en annars
staðar. Því að það þekkist þó ekki
annars staðar mér vitanlega, að
fóöri sé lánað af opinberri hálfn
til að greiða opinber gjöld. Og
þessi niðurstaða er náttúrlega í
’hrópandi ósamræmi við yfirlýs-
ingarnar, sem gefnar voru í sum-
ar.
Þegar talað er um að lána fólki
fyrir sköttum, þá minnir það helzt
á, að tveir menn hefðu átt skipti
saman og kæmust svo að því, að
verðlð, seim þetr hefðu komið sér
saman um væri of hátt, og þá
mundi fara frarp samtal eitthvað
á þessa lund. Kaupandinn segði
við seljandann: „Þú hefur haft
af mér í viðskiptunum. Verðið á
ekki að vera svona hátt“. Og selj-
andinri mundi svara þessu svona:
„Þetta er alveg rétt hjá þér. Ég
hef látið þig borga of mikið. Ég
skal bara bæta þér þetta upp með
því að láta þig hafa frest. Þú mátt
borga það, sem þú átt ekki að
borga á tveimur árutn með 9%
vöxtum. Það er alveg sjálfsagt. Ég
er svo sanngjarn i viðskiptum".
En ég er hræddur um, að þetta
yrðu taldir dálítið einkennilegir
viðskiptahættir. Og það er áreið-
anlega ekki svona iagfæring, sem
fólk vonaðist eftir, og það telur
sig mega eiga von á eftir þær yf-
irlýsingar valdhafanna og stuðn-
ingsmanna þeirra, sem ég hef hér
lítillega gert grein fyrir.
RAUNHÆFAR
AÐGERÐIR.
En hér þurfa annars konar að-
gerðir að koma til, raunhæfar að-
gerðir. Og það frv., sem hér er
til umr., er flutt tii að koma skriði
á það mál. Það, sem lagt er til í
frv. til lagfæringar á álagning-
unni á þessu ári er tvennt.
í fyrsta lagi að laðkka tekju-
skatt á einstaklinga á árinu 1964
um 7000,00 kr. á hvern gjaldanda,
en einstaklingstekjuskattur, sem
lægri er en 7000,00 kr. falli niður-
Þessi eftirgjöf, 7000,00 kr., hún
jafngildir því, að skatturinn sé
felldur niður af fyrstu 50 þús. kr.
af skattskyldum tekjum og byrj-
að að reiljna skattinn á 30% þrep-
inu. Vissulega hefði verið miklu
æskilegra að breyta persónufrá-
drættinum og haga álagningunni
eitthvað svipað því, sem till. okk-
ar framsóknarmanna frá bví í vor
gerðu ráð fyrir. En til þess, að
því mætti verða við komið að
þessu sinni, þyrfti að endur-
reikna öll framtölin Og við. sem
flytjum þetta frv., teljum þá að-
ferð of seinvirka. Við höfum val
ið að benda á þá fljótvirkustu leið
til lagfæringar, sem völ er á.
Ég vil taka það fram fyrir mina
hönd og annarra flm. þessa frv.,
að ef að bent væri á aðrar leiðir
til lagfæringar á ástandinu á þessu
ári, sem teldust heppilegri og sem
hægt væri að framkvæma, þá er
það að sjálfsögðu ekkert kapps-
mál hjá okkur að það sé sú að-
ferð, sem við bendum á, sem val-
in verður. Aðalatriðið er hitt að
það verði eitthvað gert, því að lag
færingar þurfa ti] að koma
20% LÆKKUN ÚTSVARA
Hin leiðin, sem rið leggjurn til
að farin verði, er sú, að öll tekju-
útsvör, sem lögð voru á einstakl-
inga á árinu 1964 verði lækkuð
um 20%. Okkur er ljóst, að sveit-
arfélögin geta ekki tekið pessa
lækkun á sig, eftir að vera búin að
gera sínar fjárhagsáætlanir, og
við gerum þess vegna till. um
það, að þessi lækkun verði þeim
bætt úr jöfnunarsjóði sveitarfélag
anna, en að ríkissjóður leggi hon-
um það fé, sem til þarf, og við
teljum, að ríkissjóður geti það,
eins og ég mun aðeins koma að
síðar.
Þessi tilhögun að læ'kka útsvör-
in um 20% hefði að sjálfsögðu
jafngilt því, að sveitarfélögin öll
hefðu upp til hópa notað fimm-
tungi minna af útsvarsstiganum,
en þau hvert um sig gerðu, en
fengju þess í stað meiri greiðslur
úr jöfnunarsjóði. En jöfnunarsjóð
ur er, eins og öllum er kunnugt
að sjálfsögðu, til þess stofnaður og
starfræktur að fá sveitarfélögun-
um í hendur fjármagn til þess að
þau geti lækkað útsvörin. Því að
útsvarsbyrði hvers sveitarfélags
er vitanlega það, sem á vantar til
þess að bera uppi útgjöldin, sem
áætluð eru hverju sinni.
Það má í þessu sambandi benda
á það, að við þm. Framsfl. fluttum
till. um það á s.l. þingi, í febrúar
s.l., þegar verið var að ákveða nýj
an 300 millj. kr. söluskatt, að nokk
ur hluti af honum gengi til jöfn-
unarsjóða sveitarfélaga í því skyni
að létta undir með sveitarfélögun-
um, en sú tilhögun mundi hafa
jafngilt útsvarslækkunum. Og í
rauninni jafngilt því, sem hér er
verið að leggja til.
Önnur ástæða fyrir því, að við
bendum á þessa leið, sem heppi-
lega og mögulega að framkvæma,
er sú, að það er auðvelt og verður
að vera auðvelt fyrir jöfnunarsjóð
að reikna út þær endurgreiðslur,
seim hvert sveitarfélag um sig á
að fá. Og sú framkvæmd þess verð
ur auðveldust á þann hátt, að það
sé um fastan hundraðshluta að
ræða, sem útsvörin upp til hópa
eru lækkuð um.
FRAMÚR ÁÆTLUN
Þeir, sem hafa talað hér á Al-
þingi og annars staðar fyrir hönd
hæstv. ríkisstj., hafa gefið þær
skýringar m. a. á því, hve skatt-
arnir urðu háir á þessu ári, að
tekjur manna á árinu 1963 hafi
farið langt fram úr áætlun. Og
menn hafi ekki gert ráð fyrir því
— ge*. sér grein fyrir því, hvað
þær væru raunverulega háar. —
Þess vegna væri afskræmingin
svona ofboðsleg. Sé þetta rétt, sem
ég rengi ekki, þá lætur að sjálf-
sögðu að líkum að tekjuskattur-
inn hefur þá einnig farið mikið
fram úr áætlun, og ríkisstj feng-
ið miklu meiri tekjur af þeim
tekjustofni heldur en ráðgert var.
Þá má ætla, að sú eftirgjöf. sem
hér er gert ráð fyrir, verði ríkis-
sjóði ekki þungbær, vegna þess að
það er hægt að nota þær tekjur,
sem hann átti ekki von á, og ekki
var reiknað með, ‘þegar fjárlaga-
frv. var gert, til þess að standa \
undir þessum hluta endurgreiðsl-
unnar.
Við gerum einnig ráð fyrir því
í frv., að ríkissjóður hæti sveitar-
félögunum lækkun útsvaranna,
þannig að hann leggi jöfnunarsj.
fé það, sem hann þarf til þess
að bæta þeim það upp, sem á
vantar. Og við höldum þvi fram,
að ríkissjóður geti þetta. Við
bendum því til staðfestingar fyrst
og fremst á raunverulega greiðslu
afganga undanfarinna ára. Og
okkur þykir — eða mér þykir
sennilegt, — að sú verði einnig
raunin á að þessu sinni, að það
verði greiðsluafgangur. Ég byggi
það á því árferði, sem við höfum
búið við, þeim aflabrögðum og
ýmislegu þess konar. sem ég skal
ekki fara út í að rökstýðja frek-
ar.
SKATTSVIKIN.
Þá eþ i ’frv. gert ráð fyrir því,
að frarri fari víðtækari rannsóknir
á framtöium manna heldur en átt
hafa sér stað að undanförnu, og
einnig þannig er líklegt, að ríkis-
Bjóði bætist enn tekjur til að
mæta þeim álögum, sem hér eru
ráðgerðar.
Þessi ákvæði eru á þann veg,
að það skuli fara fram sérstök
rannsókn á skattframtölum ársins
1964, þ. e. fyrir tekjuárið 1963.
Þess er skylt að geta, að við með
ferð tekjuskattslaganna hér í vor
báru þm. Alþbl. nokkrir fram till.,
jsem gekk í þá átt að láta fara
fram sérstaka rannsókn á skatt-
fraentölum nokkuð svipað því, sem
hér er tekið upp. Þetta var ágæt
till., en hún hlaut ekki 'stuðning
stjórnarliða hér á Alþingi frekar
en aðrar tiIL, sem reynslan hefur
sýnt, að áttu þó rétt á sér.
Við gerum ráð fyrir því, að
þessi rannsókn nái til 3% allra
framtala þeirra, sem bókhalds-
skyldir eru og til 2% af öðrum
framtölum. En fyrst og fremst, og
það vil ég undirstrika, á þó að
rannsaka þau framtöl, sem gefa
tilefni til grunsemda. Það er auð-
vitað svo augljóst mál, og þarf
kannski ekki að taka það sérstak-
lega fram, en ég geri það þó til að
fyrirbyggja tnisskilning, við vilj-
um að sjálfsögðu leggja meginá-
herzlu á það, að þau framtöl, sem
gefa tilefni til grunsemda, séu
rannsökuð, og nú hefur verið
stofnuð sérstök rannsóknardeild,
sem hlýtur að hafa það hlutverk.
Við viljum tryggja það, að eng-
inn maður í landinu, hversu góða
aðstöðu, sem hann telur sig hafa
til að telja rangt fram, geti treyst
því, að hans framtal verði ekki
rannsakað. Segja má, að það væri
hægt að fela rannsóknardeild
skattstofunnar að ákveða sjálf
hvaða reglur hún hefði við það,
að tína úr framtöl til rannsóknar,
þ. e. handahófs úrtöku-rannsóknir,
en hér í frv. er gert ráð fyrir því,
að framtölin séu valin með úr-
drætti úr öllum framtölum lands-
ins af Hagstofu íslands samkv.
reglum, sem hún setur.
Það var mikið skrifað um skatt-
svikin í vor, og ég skal ékkir
þreyta hv. þm. á þvi að rifja mik-
ið af því upp, en það var skrifað
í öll blöðin um það, hvað skatt-
svikin væru almenn, og það eins
og hitt, að skattaálögumar væru
of háar var mjög almenn skoðun.
T. d. segir í Alþýðublaðinu 5.
ágúst:
„Mér datt ekki í hug, að skatt-
skráin liti svona út. Ég hélt, að
einhvers konar vit væri í þessu,
en það er ekkert vit í þessu Hverj
ir kunna að telja fram? Kunna
þeir einir að telja fram', sem bera
byrðar samkv. tekjum sínum eða
' er það í raun og veru svo, að þeir
einir kunni að telja fram, sem
beri nú léttustu býrðarnar? Það er
að verða trú fólksins, að svo sé.
Ég fullvissa stjórnarvöldin um. að
þetta getur ekki gengið. Það er
alveg ljóst. að skattskráin nú, hin
augljósu skattsvik, stórþjófnaðirn
ir, þjófnaðir einstaklinga og fyr-
irtækja, hlýtur að hafa varanleg
áhrif í stjórnmálalífinu“.
Og alveg til þess að gera nú
báðum stjórnarflokkunum jafnhátt
undir höfði, leyfi ég mér að fara
með eina eða tvær tilvitnanir í
Morgunblaðið þvi til staðfesting-
ar hversu almenn sú skoðun var,
að skattsvikin hefðu aldrei verið
meiri en nú. Þar segir 9. ágúst:
..fslenzkt þjóðfélag hefur á und
anförnum áratugum þokazt æ meir
í átt til hreinræktaðs braskarafé-
lags og það er löngu kominn tími
til að þjarma að braskaralýðnum
og lukkuriddurunum, sem grass-
era í þjóðfélaginu“.
Og Morgunblaðið sesir í forustu
grein þann 16. ágúst i Reykjavík-
urbréfi:
„Menn eru óánægðir með háa
skatta, en ekki síður yfir því. að
þeim er kunnugt um einstaklinga,
sem berast mikið á. en greiða lítil
g.iöld Menn sjá því kattsrik fyr
ir augunum og una því ýmist illa
eða greiða af öllum sínum tekjum
eða þá, að þeir freistast til þess
að skjóta einnig undan skatti. Við-
reisnarstjórnin hefur upprætt
margháttaða spillingu, sem þróað-
ist í skjóli haftanna og uppbót-
anna. Hún hefur afnumið bitling-
ana og margvíslegt brask. Engu
að síður er enn mikið verk óunn-
ið í þessu efni og er margt af því,
setn miður fer beint eða óbeint af-
leiðing af því, að ekki hefur tek-
izt að tryggja rétt og heiðarlegt
framtal".
SAMSTARF.
Þá kem ég að síðasta atriði
þessa frv., en það er ákvæði til
bráðabirgða, sem er þannig, að
sameinað Alþingi kjósi 7 manna
nefnd hlutfallskosningu til þess
að gera tillögur um skipan skatta-
og útsvarsmála. Nefndin skal
léggja till. sínar fyrir Alþingi svo
fljótt, að hægt verði að afgreiða
nýja löggjöf um þessi mál á yfir-
standandi þingi. Ég hygg, að varla
verði um það deilt, að skatta- og
útsvarsmálin séu nú orðið mjög
mikið vandarnál, sem brýn nauð-
syn er til að ráða fram úr. Og
okkur flm. þessa frv. finnst það
vera a. m. k. tilraun til þess að
leita að viðeigandi ráðstöfunum í
þessu efni, að allir þingflokkar
leggist þar á eitt, til þess að finna
sem saruigjarnasta lausn málsins,
i
Athugasemd
Sínum augum lítur hver á silfr-
ið. Þetta gildir um mig og konu þá
er skrifar athugasemdir um mig
og heilsuhælið í Hveragerði út af
greinarstúf, er birtist í Tímanum
fyrir nokkru. Einhvern veginn
hefur hún fengið andúð á heilsu-
hælinu og virðist hún hafa færzt
að einhverju leyti yfir á mig fyrir
greinarstúf minn um hælið. Þar
sem'konan skrifar undir dulnefni,
„sjúklingur“, mun ég ekki fara
að deila við hana. En auðséð er,
að hún hefur orðið fyrir vonbrig-
um með hæli, sem mest brýzt út
í óánægju með fæðið þar. Mér féll
það vel. Tel ég þó rétt að hafa
„þjóðardrykk" okkar íslendinga,
kaffið, einu sinni á dag.
Reykingar eru alls staðar bann
aðar í hælinu, nema í einu her-
bergi. Þetta er eins og víðast tíðk-
ast á menningarlegustu stöðum
Talning arna og arnarhreiðra var
framkvæmd á þessu sumri af Fugla
verndunaríélagi íslands, með styrk
frá Mennatmálaráðuneytinu. Var
Agnar Ingólfsson, dýrafræðingur,
ráðinn til þess að siá um talning
una. Á þessu sumri voru kannaðar
sérstaklega, Snæfelís- Barðastran
strandar og Vestur ísafjarðarsýsl
in en auk þess afiað upplýsmga
eftir föngum úr Dala- og Norður
ísafjarðarsýslum, en í ráði er að
kanna þessar sýslui rækilega á
komandi sumri.
Er nú taiið að til séu á varpsvæð
inu við Breiðafjörð og á Vestfjörð
um, a.m.k 40 fullorðnir ermr og
munu þar af vera 19 hjón og 2
stakir fuglar, en auk þess er kunn
ugt um einn stakan örn utan þ°ssa
svæðis. Aðeins 10 af þessum hjón
um munu nafa orpið s.l. .vor, og
komu þau jpp samtals 12 ungum.
Um fjölda ungra ókynþroska arna.
er ekki unnt að tullyrða, þar sem
þeir eru lítt staðbundnir og dreif
ast auk þess um allt land, og er
þri mjög óhægt um vik, að telja
þá Á sl. sumri var vitað um a.m.k
9 unga ;rni innar varpsvæðisins
við Breiðafjörð jg a Vestf.iörðum,
en þeir munu sennilega vera
því að hér er koniið í> hreinan
voða. Ef nokkur efast tim það og
það þykir ekki nóg, sem vitnað
hefur verið til, þá vil ég að síð-
ustu leyfa mér að vitna til grein-
ar, sem ritstjóri Fjármálatíðinda
skrifar í júlíblaðið. Þar segir:
„Það virðist nú almennt álitið,
að þær skattareglur, sem í gildi
eru, hafa bæði leitt til hærri skatt
byrðar á launþegum en þeir vilja
sætta sig við og jafnframt því hafi
stórfellt ranglæti átt sér stað
vegna útbreiddra skattsvika. Bein-
ir skattar á tekjur hér á landi séu
með öðrum orðum orðnir hærri
en svo, að hægt sé að tryggja
sæmilega réttláta skiptingu skatt-
byrðarinnar jafnframt því, að sú
hætta sé yfirvofandi, að skattam-
ir dragi verulega úr áhuga manna
á starfi og heilbrigðri tekjuöflun.
Augljóst virðist, að úr þessu virð-
ist ekki bætt nema með verulegri
lækkun beinna skatta".
Þegar svo er komið, að við borð
liggur, eins og hér segir, að skatt-
arnir eru farnir að draga úr áhuga
manna á starfi og heilbrigðri
tekjuöflun, þá er augljóst, að kotn
ið er í óefni og við leggjum til,
að þingflokkarnir taki höndum
saman við að reyna að finna fram-
búðarlausn á þessu mikla vanda-
máli.
erlendis, og tel ég það góðan sið.
Víða þar eru slík herbergi kall-
aðar „svínastíur". f heilsuhælinu
er það kallað „Syndin".
Ég hef oft heyrt tal roskinna
kvenna kallað „nöldur“. Mér hef-
ur oft fallið vel við rosknar konur,
fundizt þær vera nærgætnar, við-
kvæmar og tillögugóðar. En um-
ræddur greinarstúfur „sjúklings",
virðist helzt bera vott um heldur
leiðinlegt nöldur, sem ekki sé
nauðsynlegt að svara. Heilsuhælið
haldi áfram að blessast og blómg-
ast jafnt fyrir slíkt aðkast. Ég vil
viðurkenna það, sem kærkominn
vorgróður í þjóðlífinu.
Vigfús Guðmundsson.
Það skal tekíð fram, að í fyrri
grein Vigfúsar varð sú prentvilla
af hendi blaðsins, að Högni Björns
son læknir var sagður frá Miðfirði
í staðinn fyrir frá Viðfirði, Þetta
var leiðrétt strax daginn eftir eð
beiðni Vigfúsar. — Ritstj.
nokkru fleiri og við þetta bætast
svo ungir ernir, utan varpsvæðis
ins
Niðursföður talningarinnar eru
svipaðar niðurstöðum talningar, er
fram fór sumarið 1959 og vriðist
fjöldi arna á landinu hafa staðið
nokkuð í stað, undanfarin 5 ár.
Gefur þetta ástæðu til bjartjýni
um, að takast megi að hindra það.
að ernir deyi út hér á landi, enóa
þótt stofninn sé allt of lítill, ean
sem komið er, til þess að hann
megi teljast úr hættu Enn verður
að halda áfram að vinna eftir
megni að vemdun stofnsins, o'g er
afar mikilsvert að skilningur al-
mennings fáist í þessu máli Þeir
sem að talningunni stóðu, róma
ágætar viðtökur og fyrirgreiðslu,
og víðast hvar virðist vera mikiil
og almennur áhugi á því, að b.iarga
erninum frá því að verða aldauða
á íslandi
Félagið vill að lokum minna
menn á, að lögum samkvæmt er
.bannað að taka myndir af arnar-
hreiðrum eða ömum við hreiður,
og að mjög er áríðandi að ekki sá
komið að arnarhreiðrum íyrr en
eftir 1. júlí, nema brýnustu riauð-
syn beri til
Arnarhreiður talin
I