Tíminn - 29.12.1964, Blaðsíða 5

ÞRBDJUDAGUR 29. desember 1964
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson ttitstjórar: Þórannn
Þórarinsson (áb) Andrés Kristjánsson. Jón Helgason og Ir.driði
G Þorsteinsson Fulltrúi ritstjórnar- Tómas Karlsson Aug-
lýsingastj.: Steingrimur Gislason Ritstj.skrifstofur Eddu
húsinu. símar 18300—18305 Skrifstofur Bankastræti ■ Af-
greiðslusimi 12323 Auglýsingasími 19523 Aðrar skrbstofur,
sími 18300 Askriftargjald kr 90.00 á mán mnanlands — í
lausasölu kr 5.00 eint — Prentsmiðjan EDDA n.t
Valdastreita Bjarna
Allt síðan nýsköpunarstjórnin svonefnda féll, hafa mál-
gögn Sjálfstæðisflokksins rekið þann áfóður, að ekki
væri hægt að hugsa sér öllu meiri höfuðsynd en að kjósa
kommúnista til trúnaðarstarfa. Það hlýtur því að hafa
komið mörgum óbreyttum liðsmönnum Sjálfstæðisflokks-
ins meira en lítið á óvart, þegar það kom í ljós í nefnda-
koningunum á Alþingi fyrir jólin, að einn af þingmönnum
stjórnarflokkanna hafði kosið kommúnista og tryggt þeim
þannig sæti í bankaráðum og stjófnum ýmissa ríkis-
fyrirtækja. í fyrstu kunna þessir Sjálfstæðismenn að hafa
álitið, að hér hafi einhver þingmaður Alþýðuflokksins
verið að verki, en Alþýðublaðið tók af allan vafa um það
með því að segja frá því, að sá þingmaður, sem kaus
kaus kommúnista, hafi gert það samkvæmt fyrirmælum
beggja stjórnarflokkanna.
Innan Sjálfstæðisflokksins fer það hins vegar ekki
dult, að það var Bjarni Benediktsson, sem mestu réði um
þessa ákvörðun og strikaði þannig yfir öll hin stóru orð
og yfirlýsingar, sem hann sjálfur og aðrir foringjar
Sjálfstæðisflokksins, - að ógleymdum flokksblöðum hans
hafa haft um það, að það væri pólitísk dauðasynd að
kjósa kommúnista til trúnaðarstarfa.
, Hvað kom Bjarna Benediktssyni til þess að hlaupa
frá öllum fyrri eiðum og yfirlýsingum sínum og flokks
síns um þetta efni?
Skýringin á þessu er einfaldlega sú, að Bjarni finnur,
að stjórn hans hefur haldið þannig á málum, að hún hefur
rúið sig allri tiltrú og ætti, samkvæmt öllum pólitískum
siðferðisreglum í öðrum lýðræðislöndum að vera búin að
segja af sér. En Bjarna er ekkert meira í mun en að
hanga við völd, og skiptir einu með hvaða hætti það er
gert. í von um að það geti styrkt hina farlama stjórn hans
eitthvað, reynir hann að vingast við kommúnista, og
hjálpar þeim í trúnaðarstöður, enda þótt hann ómerki
með því hátíðlegustu eiða yfirlýsingar sjálfs síns og sýni
með því að orðum hans er ekkert að treysta, þegar valda-
streita hans er annars vegar.
Það er eftir að sjá, hvort Einar Olgeirsson geldur
Bjarna eitthvað fyrir það að hafa fótum troðið fyrri eiða
og yfirlýsingar, eða hvort Einar er nokkur maður til að
borga fyrir það, þótt hann feginn vildi. En hvað, sem á
eftir kann að gerast í þeim efnum, hefur þessi atburður
sýnt, svo að ekki verður um villzt, að það hefur verið
hræsni ein og látalæti, þegar málgögn Sjálfstæðisflokks-
ins hafa verið að afneita kommúnistum. og að hátíðlegar
yfirlýsingar foringja hans eru glamuryrði, sem enginn
skyldi treystA á.
Lýðræðisást
Þjóðviljinn er dálítið feiminn yfir stuðningi stjórnar-
flokkanna við kommúnista í nefndarkosningunum á Al-
þingi. Hann reynir að leita að ýmsum skýringum, og
finnur það loks út, að stuðningur Sjálfstæðisflokksins
stafi af lýðræðisást!
Þjóðviljinn gæti eins vel haldið því fram. að það hafi
stafað af lýðræðisást, þegar stjórnarflokkarnir reyndu að
lögbinda allt kaupgjald á Alþingi í fyrra. Það sem réði
stuðningi stjórnarflokkanna við kommúnista nú er sprott
ið af sömu rót og kaupbindingarfrumvarp þeirra í fyrra.
TIMINN
Hvar endar þetta?
Kafli úr ræðu Þórarins Þórarinssonar í útvarpsumræðunum um
hækkun söluskattsins.
Aðalloforð stjórnarinnar
Hæstvirt ríkisstjórn tilkynnti,
þegar hún kom til valda, að
hún ætlaði sér mörg og stór
verkefni, en eitt var þó sett of
ar öllu öðru. Það var stöðvun
verðbólgu og stöðugt verðgildi
peninga. í þessu fremur öllu
öðru skyldi fólgin sú „við-
reisn“, sem hæstvirt stjórn tal-
aði svo hátt og mikið um.
ð Stjórnarformaðurinn sagði líka
réttilega, að ef ekki tækist að
stöðva verðbólguna, væri allt
annað unnið fyrir gíg. Þess
vegna yrði stöðvun hennar að
ganga fyrir öllu öðru. Ég hygg,
að í dag séu ekki margir menn
í stjórnarflokkunum, sem halda
því fram, að stjórninni hafi
tekizt að efna þetta loforð. Oft
hefur íslenzka þjóðin búið við
dýrtíð og óðaverðbólgu, en
aldrei þvílíka, sem í valdatíð
núverandi ríkisstjórnar.
Svar Gladstones
Ég hygg jafnframt, að erf-
itt væri að finna ríkisstjóm í
öðm lýðræðislandi, sem ekki
væri löngu búin að segja af
sér, eftir að hafa svo fuilkom-
lega vanefnt meginloforð sitt.
í hverju öðru lýðræðisríki eru
gerðar slíkar kröfur til orð-
heldni forustumanna, að þeir
verða ,að segja af sér, ef þelr
bregðast mikilverðustu loforð-
um sínum. Það er ein mesta
hættan, sem vofir yfir frjálsu
þjóðfélagi á íslandi í dag, að
menn gera orðið alltof litlar
kröfur til orðheldni og loforða
stjómmálamanna. Meðan kjós-
endur gera ekki meiri kröfur í
þeim efnum, geta þeir ekki
gert sér vonir um heiðarlegt
stjórnarfar. Hinn þekkti brezki
stjórnmálamaður, Gladstone,
svaraði ekki út í bláinn, þegar
hann var spurður um, hver
ætti að vera meginkrafa til
stjórnmálamannsins, og hann
svaraði: Orðheldni.
Verður árferSi kennt um?
En hvers vegna hefur hæst-
virtri ríkisstjóm misheppnazt
að framfylgja þessu meginlof-
orði sínu? Ekki verður kennt
um erfiðu árferði, því aldrei
hefur góðæri af hálfu náttúr
unnar verið meira á íslandi tié
hagstæðara verðlag á útflutn-
.ingsvömm. Engin íslenzk ríkis-
stjórn hefur því fengið betra
tækifæri til að koma fótum
undir traustan og heilbrigðan
efnahag. Það er kaldhæðni ör-
laganna, að á tímum þessa
mikla góðæris skuli menn vera
kvíðafullir og spyrja: Hvar
endar þetta, hvenær stöðvast
verðfall krónunnar. fer þetta
á sömu leið hér og í Þýzka-
landi eftir fyrri heimsstyrjöld-
ina? í þessum ugg og ótta sem
er sízt minna áberandi meðal
stjórnarsinna en stjórnarand-
stæðinga, felst meira vantraust
a stjómina op stefnu hénnar.
en með orðum vprði 'ýst.
Er sökin andstæð-
inganna?
En hvers vegna er þetta
svona? Hæstvirtii ráðherrar
segja að F'ramsókriarmenn og
Kommúnistai hafi espað upp
bændur og verkalýð og fengið
þessar stéttir til að gera óhóf-
legar kröfur og stjórnin hafi
ekki fengið rönd við reist.
Hvað segja hagskýrslui um
þessa fullyrðingu hæstvirtra
ráðherra? Hagskýrslur segja.
að bændastéttin sé tekjulægsta
stétt landsins. Hagskýrslur
segja, að eini þátturinn í fram-
leiðslukostnaði atvinnuveganna.
sem er lægri hér en í nágranna
löndum okkar — og það mun
lægri — er kaup verkalýðsins.
Fleira þarf ekki vitnanna við
um það, að það er ekki kaup
bænda og verkalýðs eða óhóf-
legar kröfur þessara stétta,
sem valda því hvernig kom-
ið. er.
Meginorsökin
En hverjar eru þá orsakir
þessa sívaxandi öngþveitis í ís-
lénzkum efnahagsmálum, þrátt
fyrir góðærið? Orsökin er fram
ar öllu óðru röng stjórnar-
stefna. Hæstv. ríkisstjórn bygg
ir stefnu sína á þeirri úreltu
íhaldshagfræði, að lausn efna
hagslegra vandamála sé fólgin
í því, að halda sem mest niðri
kaupgetu almennings, en láta
fjáraflamenn hafa sem mest
olnbogarými til athafna, þótt
það þrengi að framtaki hinna
mörgu, sem hafa minní fjárráð
og minni aðgang að lánsfé.
Til þess að halda kaupgetu
almennings í skefjum, hefur
verið nokkurn veginn föst
regla, að sérhverri kauphækk-
un væri mætt með enn meiri
verðhækkun í formi gengis-
fellingar eða hækkandi skatta.
Afleiðing þessarar stefnu
hæstv. ríkisstjórnar er sú, að
kaupmáttur daglauna verka-
manna er minni nú en hann
var fyrir 6 árum, þrátt fyrir
stórauknar þjóðartekjur á þess-
um tíma.
Til þess að tryggja útvöldum
fjáraflamönnum sem mest at-
hafnafrelsi, hefur stjórnin tek-
ið upp stórfelld lánsfjárhöft,
sem hafa dregið úr framtaki
þeirra mörgu, sem ekki hafa
notið náðar í bönkunum. og
jafnhliða hefur hún fellt niður
allar hömlur gegn ónauðsynleg-
um og ótímabærum fram-
kvæmdum einstaklinga og fyr-
irtækja. Afleiðingin hefur orð-
ið, að einstaka fjáraflamenn
hafa getað skapað sér stór-
fellda gróðastöðu og að al-
gert handahóf og ringulreið
hefur skapazt í framkvæmdum.
Þessi stefna dýrtíðar, lánsfjár-
hafta og skipulagsleysis í fjár
festingarmálum, hefur leitt til
þess að þjóðarauðurinn og
þjóðartekjurnar hafa lent æ
meira á fáar hendur, en fjöld-
inn allur borið skertan hlut frá
borði. eins og gleggst sést hér
' Reykjavík, þar sem eru hinar
miklu skrifstofuhallir og luxus-
byggingar milljónamæringa
annars vegar, en samdráttur •
íbúðabyggingum almennings
hins vegar.
Skattamálin
Ofan á þetta allt saman hefur
svo bætzt hin nýja stefna •
skattamálum, sem hefui verið
fólgin i því ;<ð færa byrðarnar
af breiðu bökunum yfir á veiku
bökin, en enginn skattur þjón
ar betur þeim tilgangi en sölu-
skattur, er leggst á nær allar
vörur í smásölu. En þetta hef-
ur ekki aðeins verið gert með
söluskattinum, heldur með
breytingu á öðrum sköttum.
Hlutur fyrirtækja og stóreigna
manna í tekjuskatti og útsvör-
um hefur farið síminnkandi
undanfarin ár, en hlutur launa-
fólks aukist að sama skapi.
Svo langt hefur verið gengið 1
þessum efnum, að eitt stjórn
arblaðið. Alþýðublaðið, gat ekki
orða bundizt 31. júlí síðastlið-
inn eða rétt eftir að skatt-
skráin birtist en þá fórust. því
svo orð í forystugrein:
„Annað atriði vekur vaxandi
gagnrýni borgara í öllum flokk-
um. Hlutur fyrirtækja (ann-
arra en Loftleiða) í skattbyrð-
inni er ótrúlega lítill og fjöldi
fyrirtækja með milljónaveltu,
greiðir ekki meira en miðl-
ungs fastlaunamenn af opin-
berum gjöldum. Góðæri hefur
verið mikið og hverskyns fyrir-
tæki hafa fengið að styrkja sig
til muna síðustu árin. Bygg-
ingar þeirra og aðrar fram-
kvæmdir sýna ótrúlega fjár-
hagsgetu. Þessir aðiiar verða
hér á landi eins og annars
staðar að bera mun meira af
þunga skattbyrðanna"
Þetta voru ummæli Aiþýðu-
blaðsins 31. júlí í sumar, þegar
verið var að róa launþega $
vegna háu skattanna. Af þess- é
um ummælum hefði vissulega
mátt ætla að fyrsta skattfrum-
varpið, sem ríkisstjórnin legði
fram á eftir, hljóðaði ekki um
hækkun söluskatts, sem leggst
með hlutfallslega miklu meiri
þunga á fátæka en ríka. Sú
hefur þó orðið reyndin. Hæstv.
ríkisstjórn stendur enn sem
fyrr trúan vörð um hagsmuni
hinna ríku og hennar eina
stóra stefnumið er enn sem f
fyrr að skerða kaupgetu al-
■menni'ngs.
Vill stjórnin stríS?
Ég hygg, að það sé næstum
öllum ljóst nema ef vera kynni
hæstv. ráðherrum, að með því
frumvarpi, sem hér er til um-
ræðu, hefur verið höggvið í
hinn sama knérunn oftar en
gæfulegt er. Fyrir verkalýðs-
stéttir landsins er ekki hægt að
una því, að þeim samstarfs-
vilja, er þær sýndu á s. 1. vori
sé svarað á þennan hátt.
Ég tek því eindregið undir
þá áskorun til ríkisstjómar-
innar, að hún fresti afgreiðslu
þessa frv., og hefji samninga
við stéttasamtökin og andstöðu-
flokkana um lausn efnahags-
mála á breiðum grundvelli.
Geri ríkisstjórnin það ekki, þá
sýnir hún, að hún vill stríð en
ekki samninga við verkalýðs-
hreyfinguna, og þá mun hún
líka fá stríðið. Ef verkalýðs-
hreyfingin sættir sig við þá
stefnu, sem felst í þessu frv.,
gæti hún eins vel hætt starf-
semi sinni.
Hvar endar þetta?
Það munu margir spyrja, ei
ríkisstjórnin velur stríðsleið-
ina, með því að samþykkjs
8'ramhalo a 14 *fðu