Alþýðublaðið - 07.10.1955, Qupperneq 4

Al þýftublaéiö
Föstudagur 7. október 1955
s
!
,s
s
s
i
s
s
5
I
!
'S
S
s
s
s
IV
s
S
S
s
s
s
s
s
s
s
Utgefandi: A1 þýðuflok\urinn.
Ritstjóri: Helgi Scemundsson.
Fréttastjóri: Sigvaldi Hjálmarsson.
Bioiðamerm: Björgvin Guðmundsson og
Loftur Guðmundsson.
Áuglýsingastjóri: Emilía Samáélsd&ttir.
Ritstjórnarsímar: 4901 og 4902.
Áuglýsingasími: 4906.
Áfgreiðslusími: 4900.
Álþýðuprentsmiðjan, Hverfisgötu 8—10.
Asþnftarverð 15,00 á mánuði. í lausasðlu IfiO.
Kosningar í Noregi
ísland í augum gestsins
r
i
ALÞÝÐUFLOKKURINN í
Noregi hefur enn unnið
glæsilegan sigur við sveitar-
Stjórnarkosningamar á dög-
unum. Andstæðingar hans
hugðust bæta vígstöðu sína,
en verkalýðurinn gerði allar
þær vonir að engu. Vinnandi
stéttir í Noregi kusu að
halda áfram þeirri sókn, sem
þær hafa þreytt um langt
áraskeið undir merki Alþýðu
flokksins og jafnaðarstefn-
unnar. Árangurinn hefur
reynzt slíkur, að Noregi er
stjórnað af fólkinu og brotið
blað í sögu lands og þjóðar.
Einkaframtakið bauðst til að
ieysa fjöldann af hólmi um
völd og áhrif, en norsk al-
þýða hafnaði boðinu skilyrð-
islaust. Hún taldi hag sínum
betur borgið í umboði Al-
þýðuflokksins.
Meginskýring hinnar far-
sælu þróunar í Noregi er sú,
að þar hefur verkalýðshreyf-
ingin borið gæfu til einingar
og samstöðu. Þannig hefur
hún byggt upp traust og
áhrifarík samtök inn á við og
gert Alþýðuflokkinn að úr-
slitaaðila stjórnmálabarátt-
unnar. Þess vegna'þarf hún
ekki lengur að berjast á
tveimur vígstöðvum. Sjónar
mið verkalýðshreyfingarinn-
ar móta landsmálastarfið í
Noregi, hvort heldur litið er
til löggjafarsamkomunnar
og framkvæmdavaldsins eða
sveitastjórnanna. Og árang-
ur þessa segir ótvírætt til
sín. Uppbyggingarstarfið í
Noregi er ævintýri, sem hef-
ur vakið heimsathygli. Þjóð-
in á raunar við ýmsa erfið-
leika að stríða, en þó er þar
öllu haldið í réttu horfi. Þar
gætir hvorki óstjórnar né
ofstjórnar, og almenningur
unir vel sínum hlut. Það
sanna bezt úrslit undanfar-
inna kosninga í Noregi.
Hér á landi eru norsku
kosningarnar athyglisverð-
ar fyrir alla þá, sem hafa
áhuga á að kynna sér úr-
ræði og vinnubrögð jafnað-
armanna. Alþýðuflokkur-
inn er stundum spurður
þess, hvað hann Ieggi til og
hvað hann myndi hafast að
í valdaaðsíöðu. Svarið ætíi
að Iiggja ölluni í augum
uppi. Hann kysi að starfa á
sama grundvelli og sam-
herjaflokkar hans á Norð-
urlöndum. Alþýðuflokkur-
inn myndi leggja meginá-
herzlu á að lækna mein-
semdir fjármálanna og at-
vinnulífsins. Takmark hans
er, að þjóðin sé sjálfri sér
nóg og efli hag sinn og far-
sæld í raunhæfu starfi.
Hann trúir á landið og veit,
að þjóðin er verkefnum sín
um vaxin, ef hún víkur sér
ekki undan þeirri ábyrgð
að ráða og stjórna.
Reynzlan, sem fengizt hef-
ur af jafnaðarstefnunni er-
lendis, ætti að færa öllum
sanngjörnum mönnum heim
sanninn um, að Alþýðuflokk
inn skortir ekki úrræði. Það,
sem vantar, er hins vegar
samheldni og einhugur
verkalýðsins.
RíMsstjórnin þegir
ALÞÝÐUBLAÐIÐ hefur
tvisvar sinnum beint þeirri
fyrirspurn til ríkisstjórnar-
innar, hvort og þá hvenær
íslenzk stjórnarvöld hafi
krafizt formlega handrit-
anna, sem héðan eru komin í
vörzlu Dana. Ekkert svar hef
ur fengizt. Ríkisstjórnin þeg
ir eins og steinn.
Hér er á þetta minnzt
■vegna þess, að íslendingar
ættu að hafa forustu um að
setja handritamálið aftur á
dagskrá, ef stjórnarvöld okk
ar vilja á annað borð fá þessa
þjóðardýrgripi inn í iandið.
Það tekst áreiðanlega ekki
nema með samningum. En
byrjun þeirra hlýtur að vera
sú, að ísleridingar geri form-
lega kröfu til handritanna.
¥ið getum ekki ætlazt til
þess, að Danir afhendi okkur
þessar gersemar nema við
sjálfír höldum málinu vak-
andi og leggjum okkur fram
um að þoka því í áttina til
viðunandi úrslita'.
Steinar í kveikjara
og- lögur.
Sölufurninn
vi8 ArnarhóL
■WSPS
„VONANDI komið þið með
gott veður með ykkur!“ sögðu
tollþjónarnir og hlógu við, þeg-
ar þeir athuguðu vegabréfin
okkar. „Hér á Suðvesturlandi
hefur nefnilega rignt stanzlaust
síðan um miðjan júní.“ Því mið
ur hafði góður vilji og viðleitni
okkar engin áhrif á veðurguð-
ina, því að sífellt rigndi í
Reykjavík.
Undirbúningur ferðalagsins
tók okkur eina viku. Þá kynnt-
umst við fyrst hinni miklu
hjálpsemi íslendinga. Allir
þeir, sem við þurftum að snúa
okkur til, eiga þar óskipt mál;
prófessor Finnur Guðmunds-
son, dr. Þór Guðjónsson veiði-
málastjóri, rektor menntaskól-
ans, dr. Pálmi Hannesson, allir
veíttu þeir okkur alla þá að-
stoð, sem þeim var unnt. Peter-
sen, forstöðumaður bandarísku
upplýsingaþjónustunnar, léði
okkur bifreið sína í kynnisferð,
og síðan ókum við flughratt um
víðáttumikil hraun og grænar
sveitir, og í myrkri þoku. Það
var fyrst og fremst ætlun okk-
ar, að rannsaka jarðhitasvæðin
í grennd við Reykjavík, en þau
voru á óveðurssvæðinu, og það
rigndi og rigndi án afláts. Það
var ekki um annað að gera, en
að vefja vel utan um litfilm-
urnar og koma þeim fyrir í
töskunni, ónotuðum, í þeirri
von að einhverntíma sæi sól.
NORÐUR Á LAND.
„Jú, það er alltaf sólskin fyr-
ir Norðan! Veðurtakmörkin
liggja um miðbik landsins, og
þegar sífelld rigning geysar
sunnanlands, er stöðugt sölskin
á Norðurlandi," sögðu kunningj
ar okkar. Og fyrir bragðið höfð
um við einfaldlega endaskipti
á ferðaáætlun okkar, og héld-
um fyrst norður á land, en
hugöumst að loknum athugun-
um okkar þar halda aftur suð-
ur á bóginn, í þeirri von, að þá
hefðu orðið veðrabrigði, og
yrðu þá fögur ferðalok.
Akureyri, höfuðstaður Norð-
urlands, var fyrsti áfangastað-
urinn á leið okkar, og liggur
hann skammt fyrir sunnan.
heimskautsbaug. Áætlunarferð-
ir þangað frá Reykjavík og til
baka eru daglega með þægileg-
um langferðabíl, og tekur ferð-
ín tólf stundir; er ekið með
ströndinni, því að veglaust er
um miðbik landsins vegna
hrauna og jökla. Athyglisverð
er umferðamenning íslenzkra
bifreiðastjóra. Þeir eru hvorki
með hróp né köll, og ekki
freista þeir að ryðjast hver
fram úr öðrum. Bílstjórar á
stærri farartækjum taka þvert
á móti tillit til minni faratækja,
bíða þolinmóðir við vegarbrún-
ina, svo að aðrir komist fram-
hjá, og þeir, sem aka hægfara
faratækjum, veifa til þeirra,
sem aka fram úr þeim.
lítil blómskreytt
HÖFUÐBORG.
Akureyri telur aðeins fimm
þúsund íbúa, og er því lítil höf-
uðborg á evrópískan mæli-
kvarða, en íbúarnir eru stoltir
af borg sinni engu að síður, og
enginn bær á íslandi á sér feg-
urra umhverfi. Þar er kirkja,
byggð í sérkennilegum nýtízku
stíl, og sést langt að, því að
henni er valinn staður á hæð
einni. Þá er hin mikla blóma-
rækt einkennandi fyrir borg-
ina og ýmsa smærri bæi norð-
ur þar. Þau blóm, sem skreyta
garða okkar, gefa aðeins þrif-
' ^ í SUMAR voru hér á ferð
^tveir austurrískir vísinda-
^nienn og ein vísindakona
^ þeirra erinda að rannsalca
^áhrif hvera og jarðhita á
Sjurtir og dýralíf. Hinn 21.
Ságúst birtist grein eftir einn
Sþátttakendanna, dr. Ferdin-
Sand Starmiihler, í Vínarblað
Sinu „Arbeiter-Zeitung“ um
^ ferð þessa, og fara hér á eftir
^nokkrir kaflar úr henni.
Jón H. Þorbergsson.
izt í gróðurhúsum svo norðar-
lega, en íbúarnir reyna að hag-
nýta sér hið skamma sumar sem.
bezt. Þessir- litlu garðar loga í
ótal litum meðfram öllum göt-
um og gangstígum, og í öllum
stærri görðum ber mest á fjöl-
_ litum blómabeðum. Sá skemmti
Iegi siður, sem tekinn. hefur
verið upp í Vín á síðari árum,
að koma blómum fyrir í stein-
kerum á gangstéttum og gatna-
skilum, á ræíur sínar að rekja
til Norðurlanda, og Akureyring
ar hafa einnig tekið upp þann
sið.
Á meðal þess, sem markverð-
'ast er að sjá á Akureyri, má
! nefna myndarlegan trjágarð
| blómskrúði vafinn. Að mestu
; levti er þarna um smávaxna
.björk að ræða, sem er athyglis-
| verð fyrst og fremst vegna þess,
að engan raunverulegan skóg
! er að finna á íslandi. Svo sem
, klukkustundar akstur frá Ak-
; ureyri fyrirfinnst staður birki-
skógi vaxinn, og mun þar raun-
1 ar um skógarleifar að ræða, og
sækir þangað fjöldi íslendinga
í sumarleyfum sínum. Kann
okkur Mið-Evrópubúum að finn
ast það einkennilegt, að menn
skuli vilja leggja á sig að aka
um helgar eða í sumarleyfi sínu
allt að fimm hundruð kílómetra
í bifreið til að dveljast nokkr-
' ar stundir eða daga í eina skóg-
lundinum, sem fyrirfinnst á
landinu. Á slíkum dögum stefna
langar bílalestir til skógarins,
og hvarvetna eru tjöld reist, til
að njóta sumarleyfisins. í
BÓNDABÝLIN.
Fyrsta rannsóknarsvæði okk
ar var á Hveravöllum. Ekki
komumst við lengra en að Laxa
mýri. með áætlunarbíl, en það
er bændabýli, sem stendur við
Laxá, — en sú á er full af laxi
og silungi, eins og nafnið bend-
ir til, og er þarna sannkölluð
Paradís stangaveiðimanna.
Og þarna stóðum við, ein-
mana og yfirgefin á hlaðinu á
.Laxamýri. Jens hafði farið á
! undan okkur til að athuga leið-
■ ina og umhverfið, og sást
j hvorki af honum tangur né tet-
ur. Eftir nokkra stund gekk ég
í bæinn, og bjó mig undir að
reyna að gera gamla bóndanum
erindi mitt skiljanlegt með ein-
hvers konar fingramáli. En mér
til undrunar talaði hann hina
beztu ensku og fagnaði mér
sem gömlum vini. Þegar mér
(Frh. á 7. síðu.) -
Jón Þorsfelnsson:
FJÓRÐA umferð Pilnik-
mótsins fór fram á miðvikudags
kvöldið. Skákirnar voru harð-
sóttari og tvísýnni en nokkru
sinni fyrr á mótinu.
Guðmundur Pálmason hafði
svart gegn Pilnik og tefldi
I drekaafbrigðið af Sikileyjar-
jvörn. Staðan hjá Guðmundi
var ætíð mjög traust og vann
Pilnik ekkert á þó hann reyndi
að ná sóknartækifærum. Þegar
leið á skákina kom æ betur í
Ijós árangurinn af hinum ör-
uggu leikjum Guðmundar og
smátt og smátt fór að halla á
Pilnik. Þegar skákin fór í bið
voru liðin að vísu jöfn, en
staða Guðmundar mun betri
þótt óvíst sé hvort það nægi til
^ vinnings.
! Ingi tefldi einnig Sikileyjar-
! vörn gegn Jóni Einarssyni. Jón
_ tefldi vel og hóf snemma árás.
Hann fórnaði tveimur mönnum
mjög glæsilega og var nærri bú
inn að ganga af Inga dauðum.
Það lá. rétt hugsun að baki þess
um fórnum, en í framkvæmd-
inni urðu Jóni á þau örlagaríku
mistök að fórna síðari mannin-
um einum leik of seint! Fyrir
v'ikið kom Ingi vörnum við og
neyíti síðar liðsmunar og vann.
Hjá Ásmundi og Þóri var líka
j tefld Sikileyjarvörn, svonefnt
1 Boleslavsky-afbrigði. Ásmund-
ur haíði hvítt. Skákin var að
vísu róleg á yfirborðinu með
i talsverðum uppskiptum, en, und
ir niðri var barizt af hörku um
hvern reit. Þegar skákin fór í
bið. átti Þórir betra tafl.
Guðmundur Ágústsson svar-
aði drottningarpeðsleik mínum
með Grunfeldsvörn, sem hann
notar manna mest. Við yfirgáf-
um fljótlega troðnar slóðir, ég
hrókaði langt en hann stutt, og
hófum báðir kongssókn. Guð-
mundi veitti þó betur og virtist
atlaga hans skjótvirkarí og á-
hrifameiri en mín. Með tveim-
ur peðaleikjum á miðborðinu
tókst mér skyndilega að létta
imjög á stöðunni og færa nýtt
líí í sóknina að lcóngi Guðmund
ar. Var ég þá kominn í mikla
tímaþröng, þurfti að leika 17
leikjum á 7 mínútum. Guð-
mundur lék þá líka mjög hratt
til að ég gæti ekki hugsað í
hans tíma. Urðu þá mjög mikl-
ar sviptingar, sem enduðu með
því, að ég átti gjörunnið tafl
þegar tímaþröngin var úti og
gafst Guðmundur upp skömmu
síðar.
| Skák Baldurs og Arinbjarnar
| Framhald af 4. siðu. j