Tíminn - 14.03.1965, Blaðsíða 2

2
TIMINN
SUNNUDAGUR 14. mars 1965
Á förnum vegi
Sextíumenningar beðnir
að boða til fundar.....
Blöðin skýra frá því, að „Félag
ísl. sjónvarpsáhugamanna” hafi
haldið fund mikinn, þar sem „dr.
Gylfi Þ. Gíslason, mennatmálaráð-
herra flutti aðalræðuna,” að frá-
sögn Vísis.
Ýmis gaumgæflverð vitneskja
kom fram í ræðu hans, svo sem
um undirbúning að stofnun ís-
lenzks sjónvarps, ráðningu starfs-
fólks þess og sitthvað fleira. Hann
sagð it.d. — að því er Vísir hermir
— að byrjað yrði að sjónvarpa meff.
litlum sendi af Vatnsendahæð, en
síðan verði „flutt eins skjótt og
mögulegt er upp á Skálafell, en
þar er fyrirhugað, að sendirinn
verði 5000 wött. Sá sendir mun
ná til um eða yfir 60% af þjóð-
inni,” hefur Vísir eftir mennta-
málaráðherra.
Menn hljóta að nema staffar við
þessi orð. Ráðherrann virðist ekki
hafa gert því glögg skil, hver sé
áætlun sjónvarpsstjórnar um að
látá sjónvarpið ná til allrar þjóð
arinnar eða því sem næst, eða
hvort hún er nokkur. Hér virðist
gefið vel undir fótinn með að láta
það dragast, og allir vita, að sé
ekki gerð um það ákveffiin áætlun,
sem sé dyggilega fram fylgt og
við það miðuð að koma sjónvarp
inu um allt Iand á nokkrum miss-
irum, mun það dragast, — og drag
, ast lengi. Hér duga engin hálfyrði.
Ef ríkið tekur að sér stofnun sjón-
varps og rekstur og leggur til
þess mikið fé úr ríkissjóði, er þaff
óþolandi siðleysi í lýðræðislegum
samfélagsbúskap, að rúmlega helm
ingur þjóðarinnar einn njóti þess.
! Heildaráætlun um stofnun sjón-
varps fyrir Iandið allt verður að
liggja fyrir og sá tími, sem líður
frá því sjónvarp hefst, og þar til
áætlunin er að fullu framkvæmd,
verður að vera fastákveðinn og
eins stuttur og unnt er. Önnur
vinnubrögð eru óhæf í þessu máli.
Um þetta hefði verið æskilegt, að
ráðherrann tæki skýrar til orða
en Vísir greinir frá.
Ennfremur segir Vísir :
„I sambandi við sjónvarpið á
i Keflavíkurflugvelli hafði dr. Gylfi
þaff að segja, að hann áliti, að með
tilkomu íslenzka sjónvarpsins
hyrfi það vandamál úr sögunni,
sem af því hefði hlotizt.”
Ýmsir munu telja, að hér sé |
ráðherrann harla bjartsýnn, og;
minnast þess, að ekki gætti jafn j
mikillar bjartsýni hjá Benedikt
Gröndal, formanni útvarpsráðs og
helzta leiðtoga Alþýðuflokksins
í sjónvarpsmálum. Hann skrifaði
síðast í janúar pistil í blað sitt,
þar sem hann ka|laði þetta mál
„eina andstyggilega sjálfheldu”,
og hélt síðan áfram:
„Sjálfsagt eru þeir menn til,
sem vilja afnám sjónvarpsins, hvað
sem eigendur tækja á íslenzkum
heimilum segja. En verði ekki. grip
ið til þeirrar leiðar, er aðeins ein
önnur fær. Hún er sú að draga
smám saman úr amerísku sending-
umun um leið og íslenzkt sjón-
varp hefst og veita varnarliðinu
þannig 2—3 ára umþóttunartíma
til að koma sér upp lokuðn kerfi
í staðinn.”
Nú hljóta menn að spyrja, hvort
menntamálaráffherra og sjónvarps
leiðtogi Alþýðuflokksins séu ekki
sammála um leiðir út úr hinni
„andstyggilegu sjálfheldu”. Bene-
dikt vill draga úr ameríska her-
sjónvarpinu og láta síðan loka
því svo, að það nái til vallarins
eins. Hann hefur hugleitt starf-
semi íslenzks sjónvarps mikið og
sér og skilur, að þetta er eina færa
leiðin. Menntamálaráðherra telur
að vandinn muni hjaðna af sjálfu
sér, og hann virðist gera ráffi fyrir
því, að víkja erlenda hersjónvarp
inu til hliðar og horfir ekki í þá
hættu, sem ungu og fálmandi ís-
lenzku sjónvarpi hlýtur að stafa
af þessum keppinaut, bæði fjár-
hagslega og menningarlega. Óneit-
anléga er stefna Benedikts já-
kvæðari og raunsærri en Gylfa
menntamálaráðherra. Vafalítið
mun þó kenning Gylfa falla „ís-
lenzkum sjónvarpsáhugamönnum”
betur í geð en stefna Benedikts,
og er það líklega skýringin á
því, að honum var boðið á fund-
inn, en ekki formanni sjónvarps-
nefndarinnar. Þó að félagið heiti
„Félag íslenzkra sjónvarpsáhuga-
manna” er mjög vafasamt, að við
hæfi væri að breyta nafni þess í
„Félag áhugamanna um íslenzkt
sjónvarp.”
En úr því að menntamálaráð-
herra hefur flutt boðskap sinn í
félagi sjónvarpsáhugamanna, legg
ég til ,að sextíumenningamir svo-
nefndu, sem til þessa hafa verið
meginskjöldur íslenzkra sjónar-
miða í hersjónv.-málinu boði nú til
annars fundar og bjóði mennta-
málaráðherra að flytja þar mál
sitt. Gæti sá fundur orðið til nokk
urs gagms og hjálpð mönnum tíil
að átta sig á því, hvor stefnan,
Gröndals eða Gylfa, á að teljast
stjómarstefnan í málinu. Þaff
myndi ekki saka, þótt samvizka
þjóðarinnar, sem hinir sextíu hafa
stundum verið bendlaðir við, léti
örlítið á sér bæra. — AK.
SÆNSKUR STYRKUR
Dr Bo Ákerrén, læknir í Sví-
þjóð og kona hans tilkynntu ís-
lenzkum stjórnarvöldum á sínum
tíma, að þau hefðu í hyggju að
bjóffa árlega fram nokkra fjárhæð
sem ferðastyrk handa íslendingi,
er óskaði að fara til náms á Norð-
urlöndum. Hefur styrkurinn verið
veittur þrisvar sinnum, í fyrsta
skipti vorið 1962.
Ákerrén-ferðastyrkurinn nemur
að þessu sinni eitt þúsund sænsk-
um krónum. Þeir, sem kynnu að
vilja sækja um hann, skulu senda
umsókn til menntamálaráðuneyt-
isins, Stjórnarráðshúsinu við Lækj
artorg, fyrir 15. aprfl n.k. f um-
sókn skal greina, hvaða nám um-
sækjandi hyggst stunda og hvar á
Norðurlöndum. Upplýsingar nm
náms- og starfsferil fylgi, svo og
staðfest afrit prófskírteina og
meffmæli.
Umsóknareyðublöð fást í mennt
amálaráðuneytinu.
Menntamálaráðuneytið, 1. marz
Þessi mynd or tekin þegar lögreglan í Selma, j Alabama, er að lumbra á John Lewis, sem er einn
af leiðtogum svertingja. Lewis var fluttur á spítala með höfuðkúpubrot.
JHM-Reykjavík.
Á undanförnum vikum hafa
orðið mikil átök á milli svert-
ingja og hvítra manna í Ala-
bama-ríki í Bandaríkjunum.
Hér er aðeins um einn lið að
ræða, í hinni miklu baráttu
svarta kynstofnsins, fyrir aukn
um mannréttindum, og einn
kafli í þeirri þjóðfélagsbylt-
ingu, sem á sér stað í Banda-
ríkjuuum.
Um hundrað ár eru liðin
síðan þessi bylting hófst eða
nánar til tekið, þegar hinum
svörtu þrælum í Suðurríkjun-
um var gefið frelsi. Síðan er
liðinn langur tími, en á þess-
um árum hafa svertingjarnir
smám saman unnið að því
skref fyrir skref, að þeir verði
viðurkenndir af samborgurum
sínum sem jafningjar þeirra,
bæði lagalega og siðferðislega.
Á síðustu árum haft svörtu
borgararnir fengið nægju sína
af órétti og kynþáttahatri hvíta
mannsins, og hafa nu um sinn
háð baráttu fyrir auknum
réttindum. Átökin hafa verið
mikil og hörð að undanförnu,
og ávinningurinn hefur ^erió
drjúgur fyrir þá, en fjarri þvi
að vera nægilegui til að
tryggja þeim þau borgararétt-
indi, sem frjálsir menn í frjáls
um löndum njóta.
Margir hafa iátið lífið í átök-
um þeim, sem orðið hafa í Ala-
'iama að undanförnu bar á
neðal hvíty.r orestur «,em
hvítir meðbmgarar hans höf
uðkúpubrutu fyrir það eitt aö
iá hinum svörtu lið, og einn
: ára gamall svartui skógar
höggsmaðui. sem lögvaldið
sjálft skaut i magann. í Ala-
bama þykir það ekki glæpur
þótt lögreglumanni, „verði það
á“ að myrða einn „nigger,“
eins og þeir kalla þá. Alabama
er eitt af fáum ríkjum Banda-
ríkjanna, þar sem svertingja-
hatur þykir sjálfsagt, og þar
sem svertinginn lifir sem rétt-
laus maður. Ríkisstjórinn, Gor-
ege Wallace er frægur fyrir
kynþáttahatur sitt, vegna þess
komst hann í embættið. Wall-
ace er á engan hátt frábrugð-
inn öðrum hvítum kynþáttahöt
urum í Suðurríkjunum, nema
hvað hann hefur leyfi til að
siga ríkislögreglunni á svert-
ingja, sem berjast fyrir jaf- -
rétti. Kynþáttahatarar hafa
margt sameiginlegt, þeir eru
þröngsýnir menn að eðlisfari,
þeir vita í rauninni ekki af
hverju þeir eru á móti hinum
svörtu borgurum. þeir hafa
ajdrei getað skilið af hverju
„niggararnir’ vilja aukin rétt.
indi. og segja stöðugt til
sannfæra sjálfa sig, að „nigg-
urunum líði vei," og allir þeir
sem styðja jafnréttisbaráttuna
'eru ,.kommúnistar“ í þeirra
augum.
Þa ma segja, að Bandaríkin
líði öli fyrir þann stimpil, sem
Snðurríkin hafa komið á þjóð
ina í þessum kynþáttaátökum.
Eins er óhætt að segja, að
megnið af þeim hvítu Banda-
ríkjamönnum. sem lifa í öðr-
um landshlutum, skammast sín
fyrir ástandið, en þeii geta lít-
ið gert til að bæta það, nema
styrkja lagavald stjórnarinnar
i Washington Af fréttum síð
ustu daga má sjá, að þeir borg-
arar, sem Suðurríkjamenn
kalla „Yankees," síðan á dög
um borgarastríðsins, hafa
reynt að .nótmæla ástandinu í
suður hlutanum og styðja kröf-
ur svertingjanna. í Detroit,
Michigan, var farin 10.000
manna kröfuganga, og í farar
broddi var George Romney, rík
isstjóri. Jafnt svartir sem hvít-
ir, hafa gengið í mótmæla
göngu umhverfis Hvíta húsið
dag og nótt undanfarið. í Wis
consin-ríki gekk nópur af há-
skólanemum 80 km. til höfuð
borgarinnar til að sýna samúð
sýna með baráttu svertingj
anna í Alabama. Fréttir um
mótmælagöngur hafa og kom-
ið frá borgum eins og Bost-
on, New York, Chicago, Los
Angeles, Cleveland, Baltimore
og mörgum fleiri. Ríkisstjórar
og þingmenn hafa lýst samúð
sinni nieð Dr Martin Luther
King og öðrum svertingjum.
sem leggja líf sitt í haéttu til
að skapa börnum sinum oetri
framtíð Ríkislögrpjlanr \)r-
■jfir’Tir—
bama slasaði s.l. sunnudag sjö-
tíu svertingja. Johnson, for-
seti, hefur lýst yfir því, að
hann fái ekki skilið „hrotta-
skap“ lögvaldsins í Alabama.
En forsetinn getur ekkert gert,
fyrr en algjört öngþveiti ríkir
í lögreglumálunum í Alabama,
þá fyrst getur hann sent her-
lið inn í ríkið.
Sjálfur dómsmálaráðherrann
í Alabama, Richard Flowers,
sagði: „Það er svo mikið hatur
í Alabama, að það er átakan-
legt að sjá það.“ Eitt af blöð-
unum í ríkinu, „The Alabama
Journal". sem styður kynþátta-
aðgreininginn, sagði í ritstjórn
argrein: „Með heimskulegu’,
hrottalegu, og með of miklu
valdi, höfum við lagt grundvöli
inn að .^jum jafnréttindalög-
um, sem þóttu ósennileg fyrir
skömmu, en eru nú kaldur
raunveruleiki “ Blaðið hélt
áfram og sagði, að Alabama
hefði iiengt sjálft sig 1 skömm
og fyrirlitningu, sem það hefði
skapað sér á síðustu dögum. Þá
aeði bað að hægt hefði veri*
að afstýra megninu af undan-
gegnum átökum, ef rétt hefði
verið haldið á málunum.
Þingmenn í Washington hafa
skorað á forsetann í skeyti,
sem þeir sendu honum, að gera
allt, sem í hans valdi stendur,
til að stöðva harmleikinn í
Alabama. Um leið lögðu þeir
áherzlu á, að hann styddi allar
þær tillögur, sem lægju fyrir
þinginu til að auka jafnrétt-
indi allra borgara landsins. Ro
bert Kennedy, fyrrv. dómsmála
ráðherra sagði, að atburðimir
á síðustu vikum væru til skamm
ar fyrir Alabama og alla þjóð-
ina.
Louis Armstrong, hinn kunni
Dandaríski listamaður sagði á
blaðamannafundi, fyrir
skömmu i Kaupmannahöfn:
„Þeir inyndu lumbra á Jesú
Kristi, ef hann væri svartur og
færi i mótmælagöngu.” Sá, sem
hefur séð og kynnzt kynþátta-
höturum þeim, sem búa í Suð-
urríkjunum, eins og sá, sem
þetta skrifar, er Armstrong al
veð sammála jhm.