Tíminn - 14.03.1965, Qupperneq 5

SUNNTJDAGUR 14. man 1965
TÍMIWW
Útgefandl: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Hitstjórar: Pórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
6. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Aug-
lýsingastj.: Steingrimur Gislason. Ritstj.skrifstofur ! Eddu-
húsinu, slmar 18300—18305 Skrifstofur, Bankastræti i. Af-
greiðslusimi 12323. Auglýsingasimi 19523. Aðrar sknfstofur,
sími 18300. Askriftargjald kr. 90,00 á mán. tnnanlands — í
lausasölu kr. 5,00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f.
Þjóðviljinn og Bjami
á sömu „línu“
Það kemur ekki á óvart, þótt Þjóðviljinn taki undir
með Bjarna Benediktssyni, forsætisráðherra, og and-
mapli þeirri skoðun Tímans, að umbótamenn eigi að
skipa sér saman í einn flokk eða fylkingu, þótt þeir kunni
að vera ósammála um einstök dægurmál, ef þeir eru
sammála um meginstefnu. Bjarni ér á móti þessu, vegna
þess að hann og nánustu fylgifiskar hans óttast ekkert
meira en að umbótamenn skipi sér saman og sundrung
þeirra hætti að verða vatn á myllu íhaldsins. Þjóðviljinn
óttast þetta, því að honum er ljóst, að slík samstaða um-
bótamanna myndi gera hina fámennu hjörð kommúnista
áhrifalausa með öllu.
Annars er það mjög gott að fá þá játningu Þjóðvilj-
ans ,að flokksmönnum beri í einu og öllu að hafa sömu
skoðun og afstöðu og flokksstjórnin. Kommúnistar hafa
mjög reynt að leika þann leik, að vinstri-jafnaðarmenn
og fleiri róttækir menn gætu vel unnið með kommún-
istum, þótt þeir væru ósammála um margt. Með þessum
hætti voru Héðinn Valdimarsson og Sigfús Sigurhjartar-
son ginntir til samstarfs á sínum tíma, ög síðar þeir
Finnbogi Rútur Valdimarsson og Hannibal Valdimarsson.
Skrif Þjóðviljans nú sýna bezt, að þótt fagurlega sé
talað við slíka menn, meðan verið er að ginna þá til
samstarfs, þá er þeim ekki ætlað að hafa neitt sjálfstæði
eftir að samstarf hefur komizt á. Þá er það vilji flokks-
stjómarinnar einn, sem ræður. Fyrir honum verða
menn að beygja sig, nauðugir viljugir. Skoðanafrelsi er
útilokað. Menn verða að sitja og standa eins og flokks-
stjórnin segir fyrir um.
Þetta kemur ekki öðrum á óvart en þeim, sem í góðri
trú hafa villzt til náins samstarfs við kommúnista. Þar
sem kommúnismi ræður, er allt skoðanafrelsi úr sög-
unni. Þar ákveða valdhafarnir, hverjar skoðanir menn
mega hafa, hvað sé list, hvernig sagan hafi verið, og
hverju megi trúa. Þar verða menn að dýrka hjáguði
eins og Stalín eða Mao, hversu fjarstætt og hjákátlegt,
sem mönnum finnst það, eins og Magnús Kjartansson
hefur lýst ágætlega í Kínabók sinni.
Slík skoðanakúgun getur þrifizt í einræðisríkjum eins
og Þýzkalandi Hitlers og Kína Maos, en hún er útilokuð
í lýðræðisríki. Af þeim ástæðum eru bæði Alþýðubanda-
lagið og Sósíalistaflokkurinn í upplausn, því að menn
hafa ekki þolað skoðanaþrældóminn, sem þar hefur
verið reynt að viðhafa.
Lýðræðið byggist á því, að menn geti unnið saman,
þótt ágreiningur sé um ýmis atriði. Umbótamenn geta
því aðeins knúið fram breytta stjórnarhætti og stjórnar-
stefnu, að þeir fylki sér saman, þótt þeir séu ekki sam-
mála um allt. Ekkert sýnir betur en óttaslegin skrif
B]arna Benediktssonar og Þjóðviljans ,að þetta eru hin
réttu vinnubrögð.
Um það stendur deílan
Mbl. bendir á það í gær, að eklci sé hægt að gera allt
í einu. Um þetta eru allir sammála. En þegar ekki er
hægt að gera allt í einu: verður eitthvað að víkja. Og um
það stendur deilan. Ríkisstjórnin segir, að framkvæmdir
gróðamanna slculi hafa forgangsrétt. Það er kjarni deil-
unnar um það, hvað skuli víkja, og hvað ekki.
f
Walter Lippmann ritar um alþjóðamál:

Styrjöldin í Vietnam má ekki
hindra umbæturnar heima fyrir
Bandaríkin verSa aö marka skýrt skuldbindingar sínar út á við

I New York Herald Tribune
3. þ. m. ritar Walter Lippmann
grein, sem hefst á þessum orð-
um:
„Virtur starfsbróðir minn,
Richard Wilson, sem ritar fyr-
ir Washington Evening Star
lét svo ummælt um daginn, að
við værum . margir hverjir á
góðum vegi með að snúa aftur
til einangrunarstefnu þeirra
Tafts öldungadeildarþingmanns
og Hoovers forseta. Þetta er —
ef mér leyfist að taka svo til
orða — líkt og að scgja að mað-
ur, sem horfið hefir frá of-
drykkju til hófdrykkju, sé
bindindismaður.“
Lippmann rekur síðan í
greininni mismuninn á því, sem
nú er nefnt „nýeinangrunar-
stefna“ og hinni gömlu einangr
unarstefnu. Bendir hann m.
a. á, að gömlu einangrunarsinn
arnir hafi ekki talið Bandaríkin
eiga svo brýnna hagsmuna að
gæta neins staðar annars stað-
ar en á meginlandi Ameríku,
að leggjandi væri í stríð þeirra
vegna. „Nýeinangrunarsinnam
ir“ telji brýna hagsmuni Banda
ríkjanna ná til alls hins vest-
ræna samfélags. Þeir viður-
kenni, að Bandaríkin hafi ým
issa hagsmuna að gæta á sum
um svæðum í Asíu og Afríku,
en mikilvægi þeirra hagsmuna
sé takmarkað. „Við eigum þann
ig ekki að blanda okkur í stríð
í Asíu, þar sem Bandaríkja-
menn — og raunar Bandaríkja
menn einir — berjast gegn
Asíubúum“, segir hann. Enn
fremur sé það skoðun „nýein-
angrunarsinnanna“, að Banda-
ríkjamönnum beri að vinna
með Sameinuðu þjóðunum og
öðmm alþjóðasamtökum, og í
gegn um þau. Grein sinni lýk
ur Lippmann með þessum orð
um:
„Til þess að fyrirbyggja mis
skilning vil ég taka fram, að
hér er aðeins fjallað um Iiem
aðarleg afskipti. Þetta á ekki
við um efnahagsaðstoð, tækniað
stoð, friðargæzlusveitimar eða
menningarleg samskipti. Það
á aðeins við um, hvert og hve-
nær Bandaríkjunum beri að
senda hermenn sína til ótak-
markaðrar þátttöku í hemaði,
og hvert og hvenær ekki.“
Greinina ,sem hér fer á eft-
ir og birtist í New York Herald
Tribune 5. þ. m., má ef til vill
Iíta á sem óbeint framhald af
hinni, sem drepið er á hér á
undan. Sýnir hann þar fyrst og
fremst fram á, hvað ótakmark
aðar skuldbindingar erlendis
geti orðið Bandaríkjaþjóðinni
málefnalega dýrar! Hefst svo
sú grein:
Á UMLIÐNUM mánuðum
hefir forsetinn og þjóðin ásamt
honum, allt í einu og mjög ein-
dregið orðið að beina athygli
sinni frá innlendum verkefn-
um og að utanríkismálunum.
Allan janúarmánuð beihdist at-
hyglin fyrst og fremst að„ hinu
mikla þjóðfélagi", sem forset-
inn kynnti þinginu og þjóðinni
í mörgum og athýgiisverðum
orðsendingum og ræðum.
JOHNSON
Svo gerðist það, að því er
virðist gagnstætt því, sem
vænzt hafði verið; að ástandið
i Suður-Víetnam breyttist allt
í éinu uggvænlega til hins
verra. Sigur 'Viet Cong virtist
vera á næsta leiti og við þessu
brást ríkisstjóm Bandaríkjanna
með aukinni þátttöku í hem-
aðaraðgerðum.
ENDA þótt unnt reynist að
lægja svo stríðseldana í Asíu
að við þá verði ráðið, eins og
ég raunar vona og trúi enn að
takist, er reynslan af umskipt-
um viðhorfanna um mánaða-
mótin janúar—febrúar tákn-
ræn um það, sem framtíðin ber
í skauti sínu. Fullvíst má telja,
að ríkisstjórn Johnsons reki
sig hvað eftir annað á, að um-
bóta og þróunaraðgerðir
heima fyrir verði fyrir trufl-
unum og töfum vegna ýmissa
verkefna, sem óleyst era á er-
lendum vettvangi.
Enn era engar horfur á friði
í Asíu og þjóð okkar hlýtur
hvað eftir annað að verða aö
taka erfiðar ákvarðanir, nema
og þar til að friður er fyrirsjá
anlegur þar í álfu.
En langt er þó frá, að með
þessu sé allt upp talið. Við
sjóndeildarhringinn hrannast
upp myrkir skýjabólstrar efna
legs óveðurs, sem stofnað get
ur í hættu þeirri velmegun,
sem er undirstaða hins mikla,
pólitíska styrks forsetans. Að
mínu áliti liggur meginhættan
í árekstrum milli ólokinna verk
efna við að tryggja öragga
starfssemi lýðræðisins okk-
ar hér heima fyrir og hálf-
verks á hagræðingu skuld-
bindinga okkar erlendis.
ÓLEYSTUR vandi okkar hér
heima fyrir er fólginn í þeim
verkefnum, sem hlaðizt hafa
upp undangengna hálfa öld
ófriðar. Allan þann tíma hefir
bandaríska þjóðin aldrei getað
beint huga sínum óskiptum að
eigin viðfangsefnum nema ör-
skamma stund í senn. Hún
hefir ýmist þurft að búa sig
undir stríð eða heyja stríð.
Af þessu hefir aftur leitt, að
Bandaríkjamenn hafa hvorki
haft tíma, orku né fé aflögu til
þess að veita bömum sínum
fullnægjandi menntun, breyta
borgunum í samræmi við kröf-
ur nútímans eða varðveita nátt
úruauðæfi landsins eins og
þarf. Afleiðingar þessarar van-
rækslu era svo ofbeldið, bit-
urðin, óhreinleikinn og glæp-
irnir, sem ógna innanlandsfrið
inum.
KOSNING Johnsons sem for
seta og áætlun hans um „hið
mikla þjóðfélag“, sem hann
lagði fram og reifaði í janúar-
mánuði, voru eðlileg og nauð-
synleg viðbrögð við ófullnægð
um þörfum þjóðarinnar. Þjóð
okkar hafði að vísu auðgazt
veralega á undangengnum ár-
um, en henni hafði ekki leyfzt
að beina allri athygli sinni og
orku að lausn eigin viðfangs
efna.
Þegar síðari Kúbu-deilan var
um garð gengin og takmarkað
bann við kjamorkuvopnatil-
raunum komið á, varð nokkurt
stormahlé í alþjóðamálum.
Boðskapur Johnsons forseta
var við það miðaður að not-
færa sér þetta hlé.
Fengin reynsla af framvindu
mála í febrúarmánuði er svo
aftur alvarleg aðvöran um, að
ekki sé víst að okkur gefist
tóm til að sinna til hlítar okk-
ar eigin málum heima fyrir,
nema við afgreiðum fyrst ó-
leyst verkefni erlendis.
Stærstu, óleystu verkefnin er
lendis era ófrágengin uppgjör
eftir heimsstyrj aldirnar. Evr-
ópa er klofin, Þýzkaland er
klofið, Berlín er klofin. Telja
verður að vísu miklar og góð-
ar horfur á að skurðimir grói
smátt og smátt saman á næsta
mannsaldri, en enginn vissa er
þó enn fyrir því.
ÓREIÐAN í Asíu er þó jafn
vel meiri og alvarlegri en í
Evrópu. Framvinda mála hef-
ir orðið á þá leið, — án þess
að við höfum lagt á ráðin,. þar
um eða viljað sjálfir að svo
færi, — að við eram flæktir
í málefni Asíu langt umfram
það, sem ábyrgum Bandaríkja-
mönnum hefir nokkum tíma
þótt eðlilegt, nauðsynlegt eða
sanngjarnt.
Ríkisstjóm Johnsons for-
seta fær U:ki frið til að helga
sig verkefnum „hins mikla
þjóðfélags" hér heima fyrir,
nema hún móti utanríkisstefnu,
sem leysi á ljósan og jákvæð
an hátt brýnan vanda allt of
Víðtækra skuldbindinga Banda
ríkjanna á erlendum vettvangi.
Að móta slíka stefnu og
koma henni á krefsl bæði mik
illa vitsmuna og siðferðilegs
hugrekkis hér heima fyrir á
fyllilega jafn háu stigi og það
líkamlega hugrekki er, sem vió
krefjumst að hermenn okkar
sýni á crlendri grand, þegar
þeir leggja allt í hættu.