Tíminn - 20.03.1965, Blaðsíða 13

LATJGARDAGUR 20. marz 1965
TÍMINN
13
Vettvangurinn
Franihald af 12. síðu
heimsborga til að reyna að selja
þessa orku. Hugsa slíkir menn
efckert um morgundaginn?
Af þeim upplýsingum, sem okk
nr almennum borgurum hafa bor-
izt úr innsta hring þeirra stór-
iðjumanna má ráða, að alumin-
iumhringurinn hyggist í fyrstunni
reisa eina 30 þúsund tonna verk-
smiðju suður hjá Straumi við
Hafnarfjörð. Slík verksmiðja sé
samt í allra minnsta lagi og því
nauðsyn að stækka hann sem allra
fyrst um helming, þannig að hún
skili 60 þúsund tonna ársfram-
leiðslu. Enn leggur þó hringurinn
áherzlu á, að fá verksmiðjuna
stækkaða upp í 160 þúsund tonna
ársframleiðslu.
Samkomulag mun orðið um þá
áætlun, að árið 1972—73 verði bú-
ið að virkja við Búrfell 210 þús-
und kílóvött og af þeirri orku fái
verksmiðjan við Straum, sem þá á
að vera komin upp í 60 þúsund
tonn, 110 þúsund kílóvött, eða
rúman helming. Reiknað er með
að kílówattstundin verði að kostn-
aðarverði 10—13 aurar á klukku-
5tund. Verð það, er hinn erlendi
hringur telur sig geta greitt fyrir
hann vill fá rafmagnið á um það! 4 VÍÐAVANGI
bil kostnaðarverði og fastan verð-
samning á raforku til 50 ára, þá
hlýtur sú spurning að vakna,
hvort dæmið komi ekki alveg öf-
ugt út.
SVARTBAKUR
Hvað sem sagt verSur og gert.
Hvað sem sagt verður og gert
verður, þá er það staðreynd, að
hér er alvörumál á ferð, mál sem
ræður framtíð íslendinga í gruijd-
vallaratriðum. Eigum við að
treysta á okkur sjálf, eða ekki?
Eigum við og börnin okkar að
verða húsbændur eða þjónar í
okkar eigin landi? Eiga erlendir
menn í framandi löndum að hirða
gróðann af framtíð íslendinga?
Efalaust mun hamrammur og
lúmskur áróður verða skipulagður
af hálfu ríkisstjórnarinnar. Menn
með sérfæðititla munu koma fram
og lýsa þeirri Paradís, sem bíði
okkar, ef við bítum á öngulinn. ,
Þennan áróður skulum við varast,
því hann er til þess eins ætlaður
að lama siðferðisþrek okkar. Para-
dís stóriðjunnar er þegar farin
að sýna sig. íslenzkur iðnaður á
nú í vök að verjast. Hömlulaus
innflutningur iðnaðarvara, jafn-
vel á undirboðsverði er að særa
Framhald af 3. síðu | Framhald af 9. síðu
Þetta vill braskarinn í rit- finnst það sjálfsagt lygilegt, að
stjórn Morgunblaðsins samt íafnvel svartbakar geta varið varp
ekki sjá eða skilia og hyggur iönd (sbr. kríur) í næsta nágrenni
gagnlegt að nota umrætt dæmi v'ð hreiður sín, og snerta þá
til árásar á hlutaðeigandi fyr- \ heldur ekki við eggjum eða ung-
irtæki og ríkisrekstur almennt. I um ® því svæði. Sami eiginleiki
Frá sjónarmiði braskarans er ráðandi hjá mörgum rándýr-
eiga forstöðumenn opinberra Ium- Jafnvel minkurinn, sem er
fyriríækja að kúra þegjandi á } hópi grimmustu dýra, getur ver-
sínum stað eins og hræddir Ibezti nágranni — í öllu falli
fuglar og sama á fólk í dreif-, meðan hann hefur nóg að moða
býlinu að gera, meðan varg iur— °S látið endur og æðar
arnir sitja að krásum sínum. j í fritíi, á eggjum sínum, örfáa
þeir hentar að búa illa að metra frá dvalarstað hvolpa sinna.
opinberum rekstri til þess að! 2. Hér er átt við þéttbýli, eins
orku til iðjuvera sinna jaðrar við þennan unga atvinnuveg okkar
þetta kostnaðarverð. Og þá er
komið að veigamiklu atriði í mál-
inu: Við íslendingar eigum að
borga brúsann. íslenzkir atvinnu
vegir og íslenzk heimili munu ekki
fá rafmagnið á kostnaðarverði,
heldur á mun hærra útsöluverði.
Þannig verður það lagt á bök
fólksins í landinu og atvinnuvegi
þess að halda uppi orkuveri
handa erlendum auðjöfrum til að
græða fé á.
Þá mun það og 'hafa verið tekið
með í reikninginn, að þegar virkj
að hafi verið við Búrfell og verk-
smiðjan hjá Straumi verði komin
upp í 60 þúsund tonn, þá verði
sami leikurinn leikinn við Detti-
foss og önnur verksmiðja reist
hjá Akureyri. Þá mun fjárfesting
aluminíumhringsins hérlendis alls
komin upp í 6 milljarði króna
sem er mun meiri fjárfesting en
nú er samtals í sjávarútvegi og
iðnaði landsmanna. Sjá því allir
hversu tröllaukin tök auðhringur-
inn verður þá búinn að fá í þjóð-
lífi okkar íslendinga. Þá verðum
við ekki lengur húsbændur á okk
ar heimili. Þá verður hurðarásinn
reistur okkur um öxl og samning-
ar reglugerðir og lög orðin að
pappír í skrifborðsskúffum, öðru
ekki. Það er nefnilega alveg sama; . ________________________________
hversu margir sérfræðingar koma
fram á fjónarsviðið og segja okk KVIKMYNDIR
vr að engin hætta sé í þessu fólg-. i'iamhald af 3. síðu
in, þá er það og verður staðreynd, var ejns 0g monnum yXi þor. Og
að áhrif auðsins na alla tið langt þag var þessj sami Winnie, sem i
út fyrir skfáðan bókstaf. Og þeg- s;gar varg forsætisráðherra Bret-
ar hinn erlendi auðhringur verð- iarl0s 0g mesjj ma?(Ur þessar ald■
ur orðinn uppistaða í atvinnulífi ar vegna mannkosta og stórkost-
þjóðarinnar, þá mun heldur ekki jegra forustuhæfileika, sem ícr.gu
líða á löngu, þar til úlfstrýnið eiginléga fyrst að njóta sín, eftir
svöðusári. Skynsamleg samkeppni
er nauðsynleg, en að opna allar
gáttir í einu og siga inn í land-
ið urrandi keppinautum úr öllum
áttum, það er ekki til þess gert,
að hjálpa islenzkum iðnaði, held
ur verður það að teljast hreint
og beint tilræði við hann. Það
skyldi þó aldrei vera, að þetta sé
með ráði gert, það eigi sem sé
að fækka íslenzkum iðnfyrirtækj-
um og þar með starfsfólki ís-
lenzks iðnaðar, svo að nemi fjölda
þess starfsfólks, sem hin erlenda
verksmiðja þarf á að halda. Við
skulum vona að þetta sé ekki satt,
an sé hinsvegar svo, þá heitir það
glæpur á íslenzku.
Hér ljet ég staðar numið í þetta
skiptið. Ég er einn þeirra mörgu,
sem, hef fylgzt með hlutunum og
þagað. Nú finnst mér það ekki
lengur hægt. Nú er málið komið
á vogarskálarnar og næstu vikur
verður hver og einn íslendingur
að gera upp við sig hvora leiðina
hann vill fara. Enn getur svo far-
ið, að upp rísi á íslandi svo sterkt
almenningsálit, að það forði okk-
ur út úr ógöngunum. En það er
líka það eina sem getur bjargað.
Eskifirði 17. marz 1965.
Kristján Ingólfsson.
fer að gægjast undan sauðargæru
hans.
Gróðinn.
Steingrími verkfræðingi Her-
að hann »ar kominn á aidcr, þeg-
ar mena setjast í helgan stein og
lifa á ertirlaunum.
Kvikmyndin, sem Stjörnubíó
sýnir er um þetta allt saman. Hún!
mannssyni reiknast svo til í grein j skilur v <5 Churchill gamlan og i
sinni í Tímanum 28. febrúar s.l. • lotinn, ei virðulegan með þennan j
að hreinar gjaldeyristekjur af al-; hörkulega bolbítssvip, sem fylgdi
uminiumverinu yrðu í upphafi' honum al'-, tíð og kjálkastillingu.
il20—130 milljónir króna á ári. ■ sem var þ >ss valdandi, að vinuid
hans vísaðc Mltaf örlítið upp á við.
Orson W :lles er þulur og ferst;
það með &g etum, en marga fræg-l
ustu ræðtu ifla sína úr síðastaj
stríði, flytu: Churchill sjálfur, er
hann kvað N>r og þrótt í „freðn-
ar þjóðir“ ueð takmarkalausri
sigurvissu, f>\ irlitningu á andstæð
ingum og t: 'V 5 uppstyttuna.
Myndin l.u mjúkum höndum
um þessa he'.ju aldarinnar, án
þess að dc.- 'a úr því skoplega.
Churchill ■ í,- mikill sundurgerð-
■vrmaðu? i Vlæðaburði og hann
mu\ verðo •. ínnisstæður i svört-
um „arufétt'tgi, með sólhjálm og
hvíta regnhlií við liðskönnun í
Afríku, þeim er sjá þessa mynd.
Mun þar vera miðað við 30 þús-
lund lesta verksmiðju. Miðað við
«260 þúsund lesta verksmiðjur ættu
iþví gjaldeyristekjurnar að. geta
lorðið 480—520 milljónir króna ár
ilega eða um tíundi hluti af út-
iflutningi þjóðaWdnar á fyrra ári.
iÞað er því ekki u.n mikinn gjald-
•eyrisgróða fyrir okkur að ræða.
Eflaust þyrfti ekíki að euka mikið
tframleiðnimöguleika íslei.zkra at-
•vinnuvega, sem nú eru í lardinu
itil að aukning mundi verða scm
iþessu næmi á útflutningi þeirra.
Þegar þar á ofan bætist, að
hinn erlendi hringui hyggst fá
Isérstök fríðindi hvað tolla snertir
tvo og skatta að því viðbættu, að
auðveldara sé að afflytja hann
og síðar hremma.
KOMMÚNISTAFLOKKAR
Framhald af 5. síðu.
svæsið uppþot, bæði gegn
Bandaríkjamönnum og vald-
höfunum í Sovétríkjunum.
Valdhafarnir í Kreml biðu við
þetta miiklu meiri álitshnekki
en ríkisstjómin i Washington.
NIKITA S. KRUSTJOFF er
eini Rússinn, sem getur hafa
haft verulega ánægju af þeirri
atburðarás, sem fyrri félagar
hans í Kreml hafa hlotið að
líta á sem uggvænlegustu erf-
iðleikana á þeirra skamma
valdaferli. Þegar honum bár
ust fréttirnar inn í skuggann,
sem nú umlykur hann, hefði
hann getað sagt „Þetta sagði
ég ykkur alltaf“.
Atburðarrásin að undan-
förnu bendir eindregið til
þess, að Krustjoff hafi verið
kominn að þeirri niðurstöðu
s. 1. sumar, þegar hann boðaði
til ráðstefnu kommúnista-
flokka 26 þjóða, — sem svo
reyndust ekki nema 19, þegar
til kastanna kom, — að leið
ir Kínverja og Rússa hlytu ó-
umflýjanlega að skilja.
Þeir. sem hrundu Krustjoff
af stóli og tóku við af honum,
voru sýnilega á öðru máli.
Þeir létu ekki einu sinni sann
færast við árangurslausar við-
ræður við Chou En-lai í
Moskvu í nóvembermánuði síð
ast liðnum. Þeir ákváðu að
fresta samkomudegi ráðstefn-
unnar til 1. marz, en áður hafði
og t. d. á Akureyri og í Reykja-
vík, þar sem hafa verður í huga,
hvert augnablik, þá hættu, sem
öðrum getur stafað af slíkum
verknaði.
3. Ein leið er t. d. sú, að eig
endum svartbakavarpa sé skylt að
ganga varpið einu sinni eða tvisv-
ar, vor hvert. En áður en ung-
ar far* að fljúga, séu þeir, ásamt
fullorífea fuglinum, skotnir af þar
til kvðddum mönnum sbr. hætt-
una eins og í 2. till. Til þessa
verks munu góðar margskotabyss-
ur — magnum — vera beztar
og fjarri mannabyggðum einnig
kíkisrifflar cal. 22., í vönum hönd
um, eftir að svartbakarnir fara
að sveima hátt í lofti.
4. Að borgað verði fyrir hvern
svartbak, sem kominn er í full-
an búning — þá fjögurra ára og
kynþroska — krónur 80 til 100.
Fyrir yngri svartbaka helmingi
minna og fyrir ófleyga unga,
helmingi minna en fyrir fleyga.
Annað kaup verði ekki greitt.
Þessi munur á skotlaunum er
meðal annars byggður á því, að
í hópi fullorðinna fugla eru mestu
skaðvaldarnir, þeir eru einnig
kynþroska og sömu leiðis lang-
varasamastir. Sem dæmi má
nefna, að skotmaður, sem liggur
fyrir svartbökum, yið sjó, í haf-
átt og miklu brimi — í góðum
felustað — lætur þá hiklaust ung-
an svartbak fljúga fram hjá sér,
ef fullorðinn fugl kemur fljúg-
andi skammt á eftir honum. Með
því að skjóta þann síðar nefnda,
ber hann helmingi meira úr být-
um og gerir hvort tveggja: drep
ur kynþroska fugl og ef til vill
gamlan og mjög varasaman skað-
vald. Þeir, sem þannig hafa leg-
ið fyrir svartbökum, á vetrum,
geta sagt margar sögur af því,
hve gömlu svartbakarnir hafa
verið ákveðið að hún skyldi
koma saman 15. desember. í ótrúlega skarpa sjón og eru eld
febrúarmánuði fór Aleksei N. j snöggir að forða sér, ef þá grun- i
Kosygin forsætisráðherra svo j ar hættu
í skyndiheimsókn til Hanoi,, 5 Þar’ sem fuglar og dýr eiga
_ eking og Pyongyang, td þess afkvggjjjj silli er stofninum mest
að reyna a siðustu stundu að _hœtta búin ef á hann er rágizt.Það
lima að mmnsta kosti yfir er staðreyndi sem ótal þogui vitni
brestma. ; sanna. Á varpstöðum fugla, eins '
En allt varð þetta til einsk-: og t d svartbaka og hrafna) er !
xs. Stjornendurmr^ í Kreml. slik agfdr jafn ódrengileg, og við
hljota nu loks að hafa gert. refa. og minkaveiðar. Þeir semi
ser ljost, að valdhafarnir - ■ ag þvi vinna, verða ávallt að hafa:
Pekmg eru jafn staðraðmr í; hugfast að fórnardýrið hljóti eins;
að láta þá sigla sinn sjó og skjótan dauða og mögulegt er.;
þeir vonx í að steypa fyrir- Þag gera allir sannir veiðimenn.
rennara þeirra af stóli. : Qg vissulega eru einnig skiptar
. ; skoðanir um það, að gera svart j
FYRRUM var gengið út tra: bakSeggin ófrjó, og fórna með því!
því sem gefnu, að hagsmunir! þreki og ást móðurinnar, þar til j
Sovétríkjanna og hagsmunir j dll von er úti um að úr eggjun-j
heimskommúnismans væru á-1 um komi ungar. Það er óneitan-'
vallt hinir sömu. Þetta varjlega prakkaraskapur, sem ég
lífi, laxa og silungsveiði og ýmsu
fleiru.
7. Öruggasta, og ég held fyr-
irhafnarminnsta leiðin, við ag
eyðileggja hverri væng af svart-
bak, sem borgað er fyrir, virðist
mér sú, að sá er afhendir þá,
klippi framan af öllum handflug-
fjöðrum, að trúnaðarmanni ríkis-
ins ásjáandi.
Um allar aðferðir, við að veiða
svartbaka, hrafna og krákur, í
margvíslegar gildrur, hefur
reynslan sýnt, að fuglar þessir
komast undra fljótt upp á að vara
sig á þeim. Ýmsir hafa þó enn
trú á þeim, sem mikilvirkum
eyðingatækjum, á sama hátt og
að drepa svartbaka á eitri En
það telja sumir eigendur æða
varpa mjög áhrifarík aðferð. Ég
hef oft látið í ljós skoðun mína
og annarra — eftir áratuga
reynslu — á þeim aðgerðum. Hér
vil ég því aðeins minna á þá
staðreynd, að vitrir fuglar, eins
og svartbakar og hrafnar — eru
undra fljótir að forðast þann
stað, þar sem félagar þeirra liggja
dauðir og þá ekki síður hafi þeir
fylgzt með dauðastríði þeirra.
Gaman væri nú — enda mál
til komið — að gera nákvæmar
athuganir á því, hvaða svartbak-
ar það eru helzt, sem gera mest-
an usla í æða- og andavörpum,
og þó sérstaklega hvaða fuglar
sækjast mest eftir ungunum. Á
sama hátt yrðu gerðar nákvæmar
athuganir á aðförum svartbaka
við uppeldisstöðvar laxa og sil-
unga og við árósa. Þá væri ekki
síður forvitnilegt að komast eft-
ir því, hvernig þeir bregðast við
hinum ýmsu aðferðum, sem við
notum til að góma þá. í dags
ljósið kæmi þá margt, sem fjöld-
inn tryði ólíkt betur, en þótt
einn og einn „grasasni" segi frá
sínum athugunum. Það, sem
mestu máli skipti, væri þó sú
staðreynd, að hin skapheita og
oftast yfirgangssama trú fengi þá
ærlegan ropa.
Sú aðferð, að kynna sér gaum-
gæfilega alla lifnaðarhætti and-
stæðingsins og viðbrögð gegn öll-
um þeim hættum, sem maðurinn
býr honum, er og verður alltaf
fyrsta og síðasta boðorðið fyrir
alla sanna veiðimenn. Og nú vill
svo vel til, að við eigum ágæta
fuglafræðinga, sem væru þessu
starfi fullkomlega vaxnir. Og það
er mikil blessun.
Þá læt ég þessum hugleiðing-
um lokið. Og ég vona — áður en
langt líður að kosin verði nefnd
til að fjalla um þessi mál. Þar
verði að sjálfsögðu mættir full
trúar þeirra, sem bezt hafa kynnt
sér ágang svartbaka, í æðar- og
andavörpum og þá einnig í eftir-
sótta dvalarstaði silunga og laxa.
Þar verði sömuleiðis fugla-
fræðingar og svo auðvitað veiði-
stjóri sjálfur. Þá mundi margur
brenna í skinninu, eftir að heyra,
hvað þetta úrvals lið telur hyggi-
legast að gera, við okkar allt of
stóru og ofsa gráðugu svartbaka
hjörð.
í skammdeginu 1964.
Theodór Gunnlaugsson
— frá — Bjarmalandi.

I497Q
einfalt og auðlært. En nú geta
ekki einu sinni hinir einstreng
ingslegustu Rússar haldið
fast við þessa ályktun.
Heimskommúnisminn verður
aldrei aftur þægilegt og
hentugt tæki í höndum Moskvu
valdhafanna, eins og hann hef
ir verið mestan hluta ævi
sinnar. Þegar þessi staðreynd
verður endanlega viðurkennd,
hlýtur hún að leiða til veru-
legra breytinga á stefnu Sovét
ríkjanna og jafnframt að hafa
víðtæk og örlagarík áhrif á
þá valdabaráttu- sem þegar er
hafin af fullum krafti að nýju
innan Kremlmúranna.
minnist þó ekki að hafa heyrt
fordæmdan. Slíkar aðgerðir fækka
heldur ekkert stofninum.
6. Um kostnaðarliðinn kemur
margt til greina, enda sennilega
mest um hann deilt. Ýmsum mun
finnast svona háax upphæðir ekki
ná nokkurri átt. Þv, er til að
svara, að sumir eigendur æða-
varpa, greiddu hlutfallslega eins
háar upphæðir fyrir mörgum ár-
um, og það úr eigin vasa. Og
yrði nú ráðizt i stórfellda fækk-
un á svartbaksstofninum, kostaði
það án efa mikið fé. En árang
urinn mundi neldur ekki verða
metinn í krónum eftir t. d. þrjú
ár. Það kæmi fram í auknu fugla-
ibifreiða