Alþýðublaðið - 06.12.1956, Page 5
Fimmtudagur 6. d!es. 1956
AlþýgubTagrg
WASHINGTON, D. C. —
Hvað veldur hinum eilífu breyt
ingum á veðrdnu á jörðinni?
Hvar er að finna grundvallar-
orsök fyrir hiifhi sífelldu hring
iðu kulda og hita, regns, vinda
og blíðviðris?
NÝJAR UPPLÝSINGAR UM
GUFUHVOLFIÐ.
. Vísindamenn kunna að
nokkru skil á þessu, en viður-
kenna þá fúslega, að margar
grundvallarorsakir, sem sagð-
ar eru valda veðrinu, séu enn
aðeins ágizkanir. Eitt helzta
verkefni vísindamanna frá
meira en 40 löndum á jarðeðlis
fræðiárinu 1957 til 1958 verð-
uxi að afla nýrra upplýsinga um
gufuhvolfið umhverfis jörðina.
í>eir eru þeirrar skoðunar, að
þau öfl, sem valda veðrinu, séu
í þessu víðáttumikla og lítt
þekkta lofthafi.
■ Þegar skyndilegar og ófyrir-
sjáanlegar veðurbreytingar
verða, hættir fólki til að áfall-
ast veðurfræðinga íyrir mistök
í starfi. En flestar rangar veð-
urspár stafa ekki af venjuleg-
um mannlegum mistökum. Vís
índamenn segja, að þær. stafi
aðallega af því að við vitum
enn svo lítið um þau öfl, sem
valda veðrinu.
• Eitt af því helzta, sem veður-
athugunarmenn alls staðar í
heiminum vanhagar um, er nán
ari upplýsingar um gufuhvolfið
umhverfis jörðina. Gufuhvolfið
er þykkt lag lofts, sem umlyk-
ur jörðina, 800 til 900 km
þykkt.
LOFTBELGIR TIL VEÐUR-
RANNSÓKNA.
Þegar veðurathugunarmenn
leitast við að komast að því
hvað sé að gerast í uguhvolfinu
er afstaða þeirra svipuð og hjá
íiskum undirdjúpsins, sem
væru að reyna að geta sér þess
til, hvað sé að gerast við sjávar
yfirborð. Nú fara í rauninni all
ar veðurathuganir fram á yfir-
borði jarðar. Til þess að fá nán
ari vitneskju um gufuhvolfið og
orsakir veðursins er nauðsyn
legt að nota meira loftbelgi, út
foúna sjálfvirkum tækjum, sem
skrifa niður þau áhrif, sem vart
verður í gufuhvolfinu.
Loftbelgir, sem notaðir eru til
veðurfræðirannsókna, eru út-
búnir. tækjum, sem mæla loft-
þrýsting, hitastig, raka, vind-
hraða og hraða þrýstilofts-
straUma. Þrýstiloftsstraumar
eru hraðir loftsstraumar í ytra
gufuhvolfinu. í flestum loft-
belgjum eru ljósmyndavélar,
sem taka niður þessar tölur, en
þær breytast hér um bil með
hverri hreyfingu loftbelgjanna
yfir jörðinni. Aðrir loftbelgir
hafa radiosenditæki, sem veita
veturathugunarstöðum á jörð-
inni upplýsingar um það, sem
loftbelgirnir „sjá“ og „verða
varir við“ á ferð sinni í háloft
unum.
Starfsmaður veturathugunar
stofu í Bandaríkjunum benti
f.yrir nokkru á það, að loftbelg
ir af þessari gerð séu notaðir
til veðurrannsókna svo að segja
alls staðar á vesturlöndum, og
kvað hann þá hafa reynzt mjög
Vel. Hann benti m. a. á það, að
Bandaríkin fengju veðurfregn
ir, sem byggðar enu á athugun
Um slíkra loftbelgja, frá „öll-
um stærstu löndum Evrópu, þar
með talin Ráðstjórnarr.íkin og
leppríki þeirra“.
FJÁLS AÐGANGUR AÐ
NIÐURSTÖÐUNUM,
Hann skýrði ecftfremur frá
því, að Ráðstjór.narríkin hefðu
haldið uppi víðtækum veður-
athugunum með loftbelgjum
síðan árið 1945, og hefðu þau
aukið stórlega fjölda veðurat-
hugunarstöðva, sem útbúnar
eru með tækjum, er taka á móti
lega auka möguleika á því að
hægt verði að gera veðurspár
langt fram í tímann, og stuðla
að aukinni þekkingu vísinda-
manna á undirstöðuatriðum
veðurfræðirannsókna. Reglu-
bundnar upplýsingar um gúfu-
Arsþing Knatfspyrnusam
fréttum frá sjálfvirkum sendi- hvolfið í um það mil 30.000
tækjum í loftbelgjunum. Kvað metra hæð, verða ómetanlegar
hann belgi þá, sem notaðir eru í í rannsóknum, er miða að því
Rússlandi og öðrum löndum, i að leiða í ljós hina sönnu þrí-
Loftbelgir sendir upp.
vera í aðalatriðum af sömu
gerð og þeir, sem notaðir eru
í Bandaríkjunum.
Að lokum sagði veðurfræð-
ingurinn, að allar. þjóðir hefðu
frjálsan aðgang að skýrslum
þeim um veðurathuganir, sem
byggðar eru á upplýsingum frá
loftbelgjum. Nefndi hann sem
dæmi, að „Bandaríkin fá veð-
urathugunarskýrslur frá Ráð-
stjórnarríkjunum, og Bandarík-
in veita Ráðstjórnarríkjunum
og öðrum löndum í staðinn svip
aðar skýrslur".
Þó viðurkenna vísindamenn,
að sá fjöldi loftbelgja, sem nú
eru notaðir við veðurathuganir,
gefi ékki nema brot af þeim upp
lýsingum um gufuhvolfið, sem
nauðsynlegar séu.
En geit er ráð fyrir, að úr
þessu verði stórlega bætta á al
þjóðlega jarðeðlisfræðiárinu
1957 til 1958. Þá verður tekinn
í notkun mikill f jöldi loftbelgja,
sem sendir. verða upp í loftið til
þess að afla nýrra upplýsinga
urri gerð og hreyíingar gufu-
hvolfsins.
VEÐURATHUGUNAR-
STÖÐVAR UM ALLAN
HEIM.
Nefnd sú, er skipuleggur
þátttöku Bandaríkjanna í rann
sóknum jarðeðlisfræðiársins,
hefur tilkynnt, að „alþjóðajarð
eðlisfræðiárið 1957 til 1958 sé
ráðgei t að koma upp fullkomnu
kerfi af veðurathugunarstöðv-
nm, sem reistar verða um allan
heim, og loftbelgjum, sem gefa
upplýsingar um veðurfar.. Sér-
staklega athyglisverðar í þessu
sambandi eru þó raðir af veður-
athugunarstöðvum, sem komið
verður upp á rnilli heimsskaut-
anna á þremur lengargráðum.
Rannsóknir þessan rnunu stór-
víddarmynd gufuhvolfsins“.
Þá segir og í skýrslu nefndar-
innar: ,,Að einu leyti munu vís
indamenn alþjóðajarðeðlisfræði
ársins standa mun betur að vígi
en fyrinrennarar þeirra á sviði
veðurrannsókna — þeir fá
ÁRSÞING Knattspyrnusam-
bands íslands, hið 10. í röðinni,
var háð hér í Revkjavík dag-
ana 24. og 25. nóvember s.l.
Þingið sátu 45 fulltrúar víðs
vegar að af landinu, frá þrem
knattspyrnuráðum, fimm
íþróttabandalögum, einu ung-
mennasambandi og einu hér-
aðssambandi.
Formaður K.S.Í., Björgvin
Schram, setti þingið með ræðu,
bauð hann fulltrúa og gesti vel-
komna, en þarna voru mættir
auk fulltrúa ýmsir gstir, m.a.
forseti Í.S.Í. og form. íþrótta-
bandalags Reykjavíkur, ung-
linganefnd K.S.Í., landsliðs-
nefnd, landsdómaranefnd,
stjórn Knattspyrnudómarafé-
lags Reykjavíkur, blaðamenn o.
fl. .
Forseti þingsins var kjörinn
Frímann Helgason og varafor-
seti Guðmundur Sveinbjörns-
son, en þingritari Einar Björns
son.
Stjórn K.S.Í. skipuðu þessir
menn: Björgvin Schram for-
maður, Ragnar Lárusson vara-
formaður, Ingvar Pálsson rit-
ari, Jón Magnússon gjaldkeri
og Guðmundur Sveinbjörnsson
meðstjórnandi.
Formaður flutti ítarlega
skýrslu um störf sambandsins
á árinu. Landsmót í knatt-
spyrnu hafði verið háð í öllum
flokkum. í I. deild bar Valur
sigur úr býtum og varð íslands
meistari. í II. deild sigruðu
Hafnfirðingar og flytjast nú
upp í I. deild, en Víkingur nið-
ur í II. deild.
í landsmóti II. flokks A-riðli
sigraði Fram, en B-riðli Valur.
En í úrsitaleik sigraði Fram.
Landsmót III. flokks fór svo í
A-riðli að Valur sigraði, en KR
í B-riðli, en í úrslitaleik móts-
i ins sigraði KR. Úrslitaleikur í
IV. flokki var á millí Fram og
i Vals, og sigraði Fram.
Mörg erlend knattspyrnulið
skýrslur um athuganir, sem j komu i heimsókn, m.a. Vestur
gerðar eru samtímis um allan þjóðverjar í boði Fram, félagið
heim og ná yfir tímabil, sem er | Spora frá Luxemburg í boði
nægilega langt til þess að á þeim þj-óttar. Þá lék hér rússneskt
megi byggja viðunandi rann- lið {rá Moskvu — Lokomotiv
sóknir á umhverfi mannsins1'
Framhald á 7. síðu
— á vegum K.R.R.
lið frá Norégi og
Unglinga-
Danmörku
írá
Tilky nning
r
Menntamálaráði Islands.
Umsóknir um styrki eða lán af fé því, sem væntan-
lega verður veitt í þessu skyni á fjárlögum 1957 til ís-
lenzkra námsmanna erlendis, verða að vera komnar til
skrifstofu Menntamálaráðs að Hverfisgötu 21 eða í póst-
hólf 1398, Reykjavík, fyrir 10. janúar næstk.
Um væntanlega úthlutun vill menntamálaráð sér-
staklega taka þetta fram:
1.
2.
3.
4.
5.
Námsstyrkir og námslán verða eingöngu veitt ís-
lenzku fólki til náms erlendis.
Framhaldsstyrkir eða lán verða alls ekki veitt, nema
umsókn fylgi vottorð frá menntastofnun þeirri, sem
umsækjendur stunduðu nám við. Vottorðin verða að
vera frá því í desember þ. á.
Styrkir eða lán verða ekki Veitt til þess náms, sem
hægt er að stunda hér á landi.
Tilgangslaust er fyrir þá að senda umsóknir, sem
lokið hafa kandidatsprófi.
Umsóknirnar verða að vera á sérstökum eyðublöðum,
sem fást-í skrjfstofu- menntamálaráðs og hjá sendiráð
um íslands erlendis. Eyðublöðin eru sams konar og
notuð hafa verið undanfarin ár fyrir umsóknir um
námsstyrki og lán. Nauðsynlegt er að umsækjendur
geti um núverandi heimilisfang sitt erlendis. Próf-
skírteini og önnur fylgiskjöl með umsóknum þurfa
að vera staðfest eftirrit, þar sém þau verða geymd
í skjalasafni menntamálaráðs, en ekki endursend.
Æskilegt
sjálfir.
er að umsækjendur riti umsóknir sinar
komu og í heimsókn, það fyrra
til Vals, Brummundalen, en það
síðara til KR, I.F. Bagsværd.
Þá fóru félög utan, Valur fór
' til Þýzkalands (meistaraflokk-
ur og Fram sendi 2. flokk sinn
til Danmerkur.
Landsleikur var háður í
Reykjavík við England (áhuga-
menn) og sömuleiðis við Finna
í Helsingfors. Farin var knatt-
spyrnuför til Bandaríkjanna í
boði knattspyrnusambandsins
þar.
Auk þessara leikja, sem nú
hafa verið nefndir, var einn
,,pressuleikur“ háður, og á -
Unglingadaginn var háður leik
ur milli landsliðsins frá 1946
ög hinna yngri knattspvrnu-
manna.
Ráðinn var Karl Guðmunds-
son sem aðalþjálfari sambands-
ins, auk þess, sem hann þjálfaði
landsliðið, ferðaðist hann all-
mikið um landið og leiðbeindi
jum knattspyrnuþjálfun. Auk
þess störfuðu að.þjálfun fyrir
| sambandið, þeir Ellert Sölva-
fson og Steinn Guðmundsson,
jum nokkurt skeið.
| Efnt var til námskeiða fyrir
j unglingaleiðtoga og þjálfara,
fóru námskeið þessi fram bæði
í Reykjavík og á Akureyri.
I Dómaranámskeið voru haldin
í samvinnu við landsdómara-
Inefnd og K.D.R. K.S.Í. fékk
hingað af því tilefni og fyrir
j milligöngu F.I.F.A. enskan sér-
fræðing í knattspyrnulögum,
Mr. Witty að nafni, dvaldi hapn
jhér á landi frá 26. april tj] 8.
jmaí, og starfaði bæði í Reykja-
vík og Akureyri.
Unglinganefnd K.S.Í., en for
maður hennar er Frímann
Helgason, starfaði mjög vel,
: annaðist m.a. undirbúning að
1 prófraunum K.S.Í. Hafa nú um
.150 piltar öðlazt bronzmerki
sambandsins og sex silfur-
merki þess fyrir leystar knatt-
. spyrnuþrautir. Piltar víðsveg-
lar á landinu hafa leyst þrautir
þessar, og er áhugi mikill fyr-
ir því að geta öðlazt merki þessi
og viðurkenningu þá, sem þeim
fylgir. Þá var Unglingadagur
K.S.Í. haldinn 15. jjúlí s.l. með
tvíþaettum framkvæmdum,
annars vegar kappleikjum víða
um land, hins vegar með fimml
arþraut i knattspyrnu. Litprent
uð viðurkenningarskjöl voru
veitt félögum og einstakling-
um — vegna þátttöku í degin-
u'm. Unglingadeginum lauk í
Reykjavík með kappleik ung-
lingaliðs og fyrsta landsliðs ís-
.lands, sem var frá árinu 1946.
• Mjög. skemmtilegum leik, sem.
þeir vngri unnu með 1:0.
Þá hefur K.S.Í. samið um
landsleik við Dani og Norð-
menn árið 1957 og skulu þeir
fara frarn hér í Reykjavík.
Sömuleiðis við Englendinga
það ár eða 19558, og. þá einnig
við írland sama ár, og við
Finna árið 1959.
Þá sat formaður sambands-
ins aðalfund F.I.F.A., sem hald
! inn var í Lissabon dagana 9. og
10. júní í sumar.
| Formaður lauk skýrslu sinni
með svofeldum orðum: „Stjórn
in skorar á alla þá, er knatt-
spyrnuíþróttinni unna, að taka
höndum saman og vinna af ein-
beitni og dugnáði að því, að
safna sem fléstúm undir merki
þessarar vinsælu íþróttar, svo
horfa megi fram á veginn, i
þeirri von og vissu, að Qrar
(Frh, á 7. síðiú)