Alþýðublaðið - 10.04.1957, Blaðsíða 4

Alþýdublaðið
Miðvikutlagur 10. apríl 1957
Wolfgang Harich:
. • •
Onnur
grein
SAMBAND okkar við Ráð-
stjórnarríkin, byggist á eftir-
farandi atriðum: Ráðstjórnar-
ríkin eru fyrsta sósíalistaríki í
heimi. Stalínismi getur jafnvel
ekki breytt þessari staðreynd.
En sovét-sósíalistakerfið getur
ekki: .verið fyrirmynd allra ann
arra landa, Ráðstjórnarríkin
sjálf verða meira að segja að
breyta því, vegna þess að í nú-
verandi mynd er það orðið
Þrándur í Grötu frekari sósía-
listískrar þróunar, jafnvel inn-
anlands.
1.
Sú mynd, -sem sósíalisminn
hefur tekið á sig í Ráðstjórn-
arríkjunum, er mótuð af sög-
unni. Burtséð frá því, að Rúss-
ar hafi staðið illa að vígi mið-
að við aðrar þjóðir og skort
lýðræðiserfðir, stafaði sá of-
vöxtur, sem einkennir flokks-
og rlkisbáknið, af þörfinni á
því að ná Vesturlöndum í iðn-
aðarþróuninni. Þessi fyrsta iðn
væðing Ráðstjórnarríkjanna
var nauðsynleg: að þessu leyti
hafði Stalín rétt fyrir sér en
Trotáky ekki.
En þær leiðir og skipulag,
sem gripið var til til þess að
framkvæma þetta, hlutu að
leiða til hnignunar Bolsévika-
flokksins og Sovétríkjanna.
Þetta sá Trotsky réttilega fram
á. Stalín varð sú skyssa á að
neita því. Það er þessi hnignun
flokksins og ríkisins, sem knúði
20. flokksþingið til þess að
gagnrýna aðferðir og skipulag
Stalínismans. En slík gagnrýni
á Stalín byggðist ekki á Marx-
ískri skýringu: þar var jafn-
vel ekki hreyft við grundvall-
arástæðunum fyrir hnignun
sovétskipulagsins.
Ekki var heldur hreyft við
helztu spurningunum varð-
andi samband Ráðstjórnarríkj
anna við alþýðulýðveldin.
2.
Eftir 1945 hafa áhrif Ráð-
stjórnarríkjanna í Austur-Ev-
rópu leitt til hvorttveggja í
senn; framfara og stöðnunar.
Þau hafa leitt til framfara að
því leyti, að þau bundu enda
á kapitalisma og lénsskipulag.
,stjórnarríkin stjómmálakerfi,
sem var þegar orðið Þrándur í
götu frekari þróunar í Ráð-
stjórnarríkjunum sjálfum: að
þessu leyti var hlutverk þeirra
afturhaldssamt. En það sem var
jafnvel verra, var þó, að þau
fóru að arðræna alþýðulýðveld
in og virða að vettugi fullveld-
isjafnrétti þeirra og þjóðarsjálf
stæði.
í dag er augljóst, að stefna
Ráðstjórnarríkjanna gagnvart
alþýðulýðveldunum er gersam-
lega misheppnuð. Hún hefur
leitt til sundurlyndis og yfirvof
andi upplausnar í sósíalistaher-
búðunum. Andstaða alþýðulýð-
veldanna gegn einráðri for-
ustu Ráðstjórnarríkjanna er í
beinu framhaldi af hinni bylt-
ingarsinnuðu stéttabaráttu al-
þýðunnar gegn Stalínistaflokkn
um, æðsta stjórnarhringnum,
og aðferðum hans. Hvar sem
hin heilbrigðu öfl flokksins
taka forustu í þessari stétta-
baráttu, leiðir hún til endur-
reisnar og nýrra sigra á braut-
inni til sósíalisma. Pólland er
skýrasta dæmið.
í Ráðstjórnarríkjunum sjálf
um varð Stalínstahringurinn
þess var eftir dauða Stalíns, að
hann er að komast í ógöngur.
Hann ákvað að veita alþýðunni
tilslakanir. Þetta er skýringin
á stefhu Malenkovs í efnahags-
málum og gagnrýni Krústjovs
á Stalín. Tilgangur 20. flokks-
þingsins var að reyna að af-
stýra hugsanlegri byltingu neð
an frá með endurskipulagningu
að ofan og halda stjórnartaum
unum í höndum forustuhrings-
ins. Það gat ekki borið tilætlað
an árangur í reyndinni, vegna
þess að það er eimitt tilvera
þessa forustuhrings, sem er að-
alþröskuldurinn í vegi endur-
skipulagningar.
3.
Hvað snertir alþýðulýðveld-
in, þá reyndu Ráðstjórnarríkin
eftir 20. flokksþingið að knýja
fram útþurrkun Stalínismans
á jafn vélrænan hátt og þau
höfðu knúið Stalínstefnuna
fram áður. Þetta olli árekstri
innan alþýðulýðveldanna, og
um eftir eigin leiðum. En það
varð aftur til þess að knýja
Sovétríkin til þess að beita
Stalínista- og jafnvel fastista-
aðferðum. Dæmi: viðbrögðin
varðandi viðtal Togliattis eftir
20. flokksþingið; orðsending
Kommúnistaflokks Sovétríkj-
anna um Júgóslavíu til allra
kommúnistaflokka; framkoma
þeirra í Póllandi og Ungverja-
landi; áframhaldandi Stalín-
ismi í þýzka alþýðulýðveldinu.
Það eina, sem hægt er að
segja um þessa endurvakningu
Stalínismans í Ráðstjórnarríkj
unum, er, að hún réttlætir á
engan hátt þá kröfu Ráðstjórn-
arríkjanna, að þau hafi á
hendi forustuhlutverkið í sósía
listaherbúðunum, þrátt fyrir þá
staðreynd, að Ráðstjórnarríkin
eru voldugasta sósíalistaríki
veraldarinnar. í dag er rúss-
neski Kommúnistaflokkurinn
málsvari þjóðernisstefnu og
Stalínisma; til þess að breyta
þessari afstöðu hans, verður að
knýja fram breytingu á stefnu
hans, a. m. k. eins frjálslega og
stefnu Malenkovs og samþykkt
ir 20. flokksþingsins.
4.
í samræmi við þessar skoð-
anir okkar á núverandi aðstæð
um komumst við að eftirfar-
andi niðurstöðum um framtíð
Sameiningarflokks sósíalista og
þýzka alþýðulýðveldisins::
1) Flokkurinn — Við viljum
endurskipuleggja uppbyggingu
flokksins. Við höldum fast við
Marx-Lenimsma. Við afneit-
um Stalínisma. Hvað snertir
Marx-Lenin-kenninguna merk-
ir þetta: stefnuskrá flokksins
verður að auðga og byggja á
breiðari grundvelli með því að
hafa hliðsjón af skoðunum
Trotskys og jafnvel frekar af
skoðunum Bukharins (skotinn
í hreinsuninni miklu, sem Stal-
ín lét framkvæma), Rosu Lux-
emburg (þýzks kommúnistaleið
toga, sem myrtur var ásamt
Karl Liebknecht 1919) og að
nokkru leyti af skoðunum
Karls Kautskys (þýzka sósía-
listaforingja ,sem Lenin réðist
harðlega gegn og rússneskir
OKKAR A MILLI SAGT
FORSTJÓRI Áfengisverzlunar ríkisins, Guðbrandur
Magnússon, dvelst í Finnlandi um þessar mundir, en hann
mun innan skamms láta af eibætti sínu fyrir aldurs sakir.
Sem hugsanlegir eftirmenn hans hafa verið tilnefndir m.
a. Jón Kjartansson, bæjarstjóri á Siglufirði, en ''Tann er
reglumaður og mun hafa hug á að flytjast til höfuðstaðar-
ins, Sigurjón Guðmundsson í Freyju, Kristinn Stefánsson,
forstjóri lyfjadeildar AVR og Svavar Marteinsson, skrif-
stofustjóri stofnunarinnar hafa einnig verið tilnefndir.
Samkvæmt lögum um áfengisverzlunina skal forstjórinn
verða lyfjafræðingur eða hafa slíkan sér til aðstoðar.
ELZTI BÍLL Á LANDINU er 34 ára, en tveir eru 32 ára.
Langflestar bifreiðir eru frá árinu 1946, alls 3289, næstflestar
frá árinu 1942, alls 2067, og þar næst frá 1947 alls 1516. * *
Sjaldgæfar bifreiðategundir hér á landi erh t. d.: Talbot-Lond-
on, Sunbeam, Relanki, Meteriak, Gry-wolf, Chandler og La-
Salle.
Styrkveiting Menntamálaráðs til íslenzkra námsmanna er-
lendis eru bundin því skilyrði, að styrkþegar inni af hendi
að námi loknu fimm ára þjónustu í þágu landsins, ella ber að
endurgreiða styrkinn.
Stúdentar við Háskóla íslands fá engan beinan styrk,
heldur námslán með 2% vöxtum, og greiðist lánið eftir að
nemendur ljúka prófum.
Heimastúdentar benda á að það sé ódýrara fyrir stúd-
enta utan af landi að fara utan til náms og hljóta styrk
heldur en að nema hér og kosta sig í Reykjavík.
Bæjarfulltrúi á stað einum úti á landi, sem kvæntur er
yfirsetukonunni þar, er í. sama stjórnmálaflokki og bæjar-
stjórinn, og er vinátta mikil með þeim. Nú bar svo við í haust,
að bæjarstjórinn hélt ræðu í hófi, sem haldið var til heiðurs
nokkrum utanbæiarmönnum. í ræðu sinni lýsti hann staðnum
og fólkinu er þar býr, kvað það réttilega hið mesta atorkufólk
Að ræðu hans lokinni var nokkurt hlé og til að fylla upp í það
rís bæjarstjóri úr sæti sínu og segir til áréttingar fyrri orðum
sínum, að það, sem af væri árinu, hefðu fæðzt á staðnum 60
börn, og 36 mundu fæðast fyrir áramót. Nú kom í ljós um ára-
mótin, að börnin urðu 97. Bæjarstjóri var þá spurður að því,
hvernig stæði á þessum mismun. En hann svaraði: „Jú sjáðu
til, góði. Ein þeirra fæddi sko tvíbura“.
HANNES Á HORNINU
VETTVANGUR DAGSINS
tilraunir voru gerðar af þeirra I icommúnistar líta enn á sem

Um helgina hættir „um sinn“ — Kemur vonantli
aftur næsta haust — Alþingi veitir heiðurslaun —
Gleymir Asgrími Jónssyni
BJÓRN TH. BJÖRNSSON og
Gestur Þorgrímsson fluttu síð-
asta þátt sinn „Um helgina“ á
sunnudagskvöld. Það er full á-
stæða til þess að þakka þeim
fyrir þetta framlag þeirra til
dagskrár útvarpsins í vetur, því
að vafalaust er þetta vinsælasti
þátturinn hjá öllum þorra út-
En á sama tíma útbreiddu Ráð hálfu að útrýma Stalínisman- ’ erkióvin kommúnismans), flokk | varpshlustenda, sem komið hef-
Nokkrar stúlkur
geta fengið stöðu við flugvélaafgreiðslu flugmálastjóm-
arinnar á Keflavíkurflugvelli. Umsóknir, er tilgreini
menntun og fyrri störf, ásamt Ijósmynd, sendist skrif-
stofu minni á Reykjavíkurflugvelli fyrir 30. þ. m.
Reykjavík, 9. apríl 1957.
Flugmálastjórinn
Agnar Kofoed-Hansen.
Af alhug sendi ég mínar hjaxtans þakkir öllum ætt-
ingium og vinum nær og fjær, svo og nemendum mínum
eldri og yngri og málleysingjaskólanum, sem heiðruðu
mig með heimsóknum, gjöfum, blómum og skeytum á átt-
ræðisafmæli mínu hinn 27. rnarz 1957.
Sérstaklega þakka ég öllum þeim, sem minntust s
dagsins með því að leggja fé í styrktarsjóð bágstaddra S
málleysingja.
Ennfremur vil ég og sérstaklega þakka Thorvald-
sensfélaginu fyrir höfðinglega gjöf.
Margrét Th. Rasmus.
inn verður að auðga með því
að taka upp eftir nákvæmt mat
atriða úr kenningum Fritz
Sternbergs og annarra kenni-
manna jafnaðarmanna. Fylgj-
endur Merx-Leninkenningar-
innar verða einnig að taka til
greina þá reynslu, sem fengizt
hefur í Júgóslavíu og þær nýju
hugmyndir, sem komið hafa
fram í nýafstöðnum hugsjóna-
umræðum í Póllandi og í Kína;
8. flokksþing kínverskra komm
únista hefur leitt í ljós sérstak
lega mikilvæg atriði í þessu
sambandi.
Hvað skipulagningu snertir,
þá eru eftirfarandi ráðstafanir
nauðsynlegar: taka verður al-
gjörlega fyrir yfirdrottnun
fiokksstjórnarhringsins yfir
flokksmeðlimum; „Sýðræðjs-
legt miðstjórnarvald“ verður
að gera lýðræðislegt í fyllstu
merkingu þess orðs; taka verð
ur aftur upp grundvallarkenn-
ingu Marx, Engels og Lenins í
starfsemi flokksins; reka verð-
ur alla Stalínista úr flokknum.
2) Ríkið -— Eftirfarandi
Framhald á 11. síðu.
ur í útvarpinu.
ÉG HYGG, að það sé rétt hjá
þeim Birni og Gesti, að ljá ekki
máls á því að hafa þáttinn sum
armánuðina. En þess óskum við
áreiðanlega öll, að þeir taki
þáttinn upp að nýju á næsta
hausti. Þessir tveir útvarpsmenn
hafa sannarlega kunnað að
blanda. Þeir hafa ekki verið
teprulegir, þeir hafa kunnað að
velja gamlan og góðan fróðleik
og íslenzka skemmtan, en þó
ekki bundið efni sitt við þetta,
lieldur og flutt hlustendum ýms
ar nýjungar.
LISTUNNANDI skrifar: „Ég
sé að alþingi er búið að kjósa
nefnd til þess að útlúuta laun-
um til listamanna. Störf þess-
arar nefndar hafa oft vakið
deilur og stundum, allt of oft
liggur mér við að segja, hafa á-
deilurnar verið mjög ósann-
gjarnar. Ég ætla mér ekki að
fara að kenna nefndinni og held
ur ekki að segja skoðanir mínar
yfirleitt á fyrirkomulagi úthlut
unarinnar. Það er aðeins eitt at-
riði, sem mig langar að minnast
á.
ALÞINGI lætur þá klásúlu
fylgja samþykkt sinni um fram-
lag til listamannalauna, að af
fénu skuli veita tveimur skáld-
um ákveðnar fjárupphæðir.
Þetta fé er því tekið af nefnd-
inni, en hinu, sem eftir er, skal
hún deila milli margra. Nú er
ég alls ekki andvígur því, að
Halldór Laxness og Gunnar
Gunnarsson séu í hæsta flokki.
Þeir eiga að vera þar. En mér
finnst alþingi ekki farast vel,
er það ákveður sjálft launin til
þessara ágætisskálda, en gleym-
ir brautryðjanda og frábærum
listamanni eins og Ásgrími Jóns-
syni.
ÉG SIÍRIFA ÞÉR líka þessar
línur til þess að benda á það, að
Ásgrímur Jónsson stendur eins
framarlega í sinni list og hinir
tveir, en auk þess er hann upp-
lrafsmaður og brautryðjandi í
málaralistinni, en hinir tveir að
eins arftakar mikilla bókmennta
afreka þjóðarinnar. Þessu at-
riði megum við alls ekki gleyma.
ÉG VEIT EKKI BETUR en að
Ásgrímur Jónsson vinni nú að-
eins þjóð sinni. Hann selur ekki
verk sín nú orðið. Það setur og
stoðir undir þá skoðun mína, að
Ásgrímur Jónsson eigi einnig,
og ekki síður, að njóta heiðurs-
launa af alþingi, því að fyrst
alþingi telur rétt að gera sér-
staka samþykkt um laun Lax-
ness og Gunnars, þá ber að líta
á laun þeirra fyrst og fremst
sem heiðurslaun — og fyrst svo
er, þá er vansæmd að því fyrir
alþingi að gleyma Ásgrími Jóns-
syni.“
Hannes á liorninu. '