Vísir - 22.02.1949, Blaðsíða 11

Þriðjudaginn 22. febrúar 1949
V I S I R
11
1928, þegar hin risavaxna
framkvæmd 5 ára áætlunar-
innar afmáði allar hugsjónir
aðrar en að fá sem mest
vinnuafköst. Hin göfuga hug-
sjón um að betra afbrota-
menn kafnaði í hinni ofsa-
fengnu leit að vinnuafli. Það
litla, sem eftir er af hug-
sjónastefnu Lenins, er að að-
búð raunverulegra glæpa-
manna í þrælastöðvunum er
mun skárri en annarra þræla
Meðferð „fIokksóvina“.
M. V. D. og dómsmála-
ráðherrann hafa aftur og
aftur krafizt þess, að „flokks-
óvinirnir" fengju verra með-
ferð en ópólitískir afbrota-
menn. Þegar þrælaskipulag-
inu var komið á, þurfti ein-
ræðisstjórn Ráðstjórnarríkj-
anna að leysa óþægilegt fjár-
hagvandamálin. Árin 1932—
1933 voru meðal árslaun
verkamanns 1496 rúblur, en
kostnaður við hvern fanga
var 500 rúblur á ári. Þetta
virðist vera töluverður sparn-
aður, en það var ekki nóg
til þess að bæta upp hin lé-
legu vinnuafköst þrælanna
undir venjulegum kringum-
stæðum. Marxistar Sovét-
ríkjanna hafa leyst þetta
vandamál, 1 sósíalistísku
ríki, á þann hátt, að auð-
valdsstjórnarskipulag gæti
aldrei samþykkt það. Þeir
skapa áhuga fyrir vinnuaf-
köstum með þeim hætti, að
svelta þrælana og skammta
þeim mat eftir vinnuafköst-
um. Þeir, sem annað hvort
geta ekki unnið eins og
ætlast er til eða vilja það
ekki, hinir veikbyggðu,
sjúku og svo hinir sljóu, sem
neita að vinna, fá svo litla
næringu, að þeir deyja að-
ur en kostnaður af þeim,
miðað við vinnuafköst, hefir
orðið svo nokkru nemi.
Hyldýpi eymdar.
1 frásögn eins sjónarvotts
er sagt: Enginn, sem hefir
ekki sjálfur kynnst lífinu í
þessu víti, getur komizt
nærri því að skilja í hvílikt
siðferðilegt hyldýpi og eymd
mannlegum veruxn er sökkt
með slíkri meðferð. Allt það,
sem gefur manninum gildi,
heldur uppi sjálfsvirðingu
hans, og gjörir mannlifið
einhvers virði, er gjörsam-
lega þurrkað út úr lífi
þeirra, allt einkalíf útilokað,
velsæmi og göfugmennska
gufar svo að segja upp.
Sifellt hungur, samfara
deyfandi áhrifum á siðgæði
og allt andlegt líf, eru æ
að verki.
Það var til þess að hylja
þennan saimleika, gð járn-
tjaldið var dregið fyrir. Það
mun hyrgja útsýnið svo ivugi
sem iil eru augu frjálsra
manna, sem gætu augum
iitið hin hrýllilegu örlög, er
lijiuti mannkynsins hei'ir
hlotið í nafni jafnaoar-
mennsku.
|y!l!ll!li!!!lflI!i!II!l!ill[iei!!ll!EIfll(!lMllii!i!E!fi!S!IH!!IIKi!!!l!
i Lækn r 'Uictona l<?liyá:
i eða | eiginkona 56 1
Mmmmmmmmmimmmmmmmmmim
liinu „svarta sauð“ fjölskyldunnar árum saman. Lafði
Fraser tók hraustlega til matar síns, eins og lnin var vön
á þessum tíma dags, og ræddi ]ió margt, og sagði álit sitt
á væntanlegri dvöl Mag á heimilinu, og ræddi hún um
það i þeim tón, sem ekkert væri eðlilegra en að Rósalinda
féllist á allt þakklátum huga.
„Eg ætla að gefa ráðsmanninum fyrirskipun um að
senda hingað fimm pund af smjöri á viku hverri, meðan
Mag dvelst hér, mikið af eggjum og mjólk, þvi, að Mag er
enn alltof horuð. Hún þarf á að halda eins miklu feitiefni
og hún getur torgað. Og maðurinn þinn lítur líka út sem
hann mundi þola að fitna dálítið, hann er blátt áfram
grindhoraður. Þú ættir að gefa honunr hrátt egg á hverju
kvöldi, vel hrært, með mjólk og kogniaki i. Eg skal á-
byrgjast, að hann verður farinn að braggast að mun
éftir mánuð.“
„Þakka þér fyrir, Dorcas frænka,“ sagði Rósalinda með
\eiku brosi á vör, en okkur befir liðið prýðilega, og jafnan
haft nóg af öllu, þrátt fyrir skömmtunina. „Um Mag er
raunar nokkru öðru máli að gegna. Eg er viss um, að hún
þarf aukaskannnt, en í hamingju bænum, þú mátt ekki
senda fimm pund af smjöri vikulega. Ef það vitnaðist í
Ardenbrae, mundu menn gera uppreist.“
„Vitleysa, eg held það komi mönnum hér ekki mikið
við,“ sagði lafði Fraser strengilega. „Og vitanlega getur
engiim komist af með þennan vikulega smjörskammt,
það væri blátt áfram lilægilegt að ætlast til þess.“
„En þetta gerir nú fjöldinn eigi að siður,“ svaraði Rósa-
liiida og var í rauninni bálfhissa á því, að hún skyldi hafa
dirfsku til þess að andmæla þessari skelfilegu frændkonu
sinni, en einhvern veginn var það svo, að Rósalinda hafði
komist í svip á bernskuslóðir, en þá var ekki um annað
að ræða en að hlýða og virða þá, sem eldri vorn, og taka
allt fyrir góða og gilda vöru, sem þeir létu sér um varir,
bversu fjarstætt sem það var. Það var næstum sem Rósa-
lindu hefðu gleymst í svip skoðanir þ;rr, sem hún liafði
svo miklar mætur á, um sjálfstæði kvenna, en það þurfti
þó nokkurt þrek til að andmæla gömlu ættar-„norniuni“,
sem eitt sinn hafði stjórnað allri ættinni með járnhörðum
aga.
Andrew kom nokkru seinna og var Rósalindu skemmt,
er hún sá hve frænka gamla „bráðnaði“, er Andrew
heilsaði henni glaðlega, og á þann hátt, að þar vottaði ekki
fyrir neinni virðingu fyrir lierragarðsfólkinu eða aðlinum,
að minnsta kosti gat Rósalinda ekki orðið þeirrar virðing-
ar vör. Hinsvegar var henni eklci eins skennnt við að sjá
hann bjóða Mag kinnina, og var lmn ekki sein á sér að
kyssa á liina framboðnu kinn, og næstu hálfu Idukkustund,
meðan setið var að tedrykkjunni gat hún ekki varist því,
að gefa þeim nánari gætur en hún var vön. Og að te-
diyklcjunni lokinni seltist hann á annan arminn á stól
liennar og stríddi henni bróðurlega og virðulega, að vísu,
en ekki var Rósalindu um þetta, einkum vegna þess, að
Mag var óspör á ástrík augnatillit, og liinn hvelli hlátur
þessarar eigingjömu meyjar lét henni illa í eyrum. Rósa-
línda varð að taka þessu með jafnaðargeði og reyna af
fremsta megnl, að gegna idulverki sínu sem húsfreyja á
þann liátt, að allt færi skemmtilega og virðulega fram.
Þegar þær mæðgur fóru, rétt fyrír heimsóknartíma, var
— að þvi er virtist — fullt samkomulag um það að Mag
flvtti til þeirra í lok vikunnar, en ]>á átti lafði Fraser að
hverfa aftur sem L rstöðukona i sjúkrahúsi nokkru. Hún
kvaddi Rósalindu af náð sinni og óskaði Iienni til liam-
iugju incð liraustlegan litarhátt, og gerði það í þeim tón
sem værí lhm að úililuta verðlaunum v iþróttamóti.
„Þú ert a-s Vferða dáhtið feit, væna mín,“ sagði hún, „en
ei þú gætir þess, að liúka kki við arineid að bóldestri
hverl: kvöld, heldur iðlcar göngur i frístundunum, eða
íþrótiir, þarftu ngar áhyggjur að 'h«afa. Eg minnist þess
vitaniega, að móðir þín:var sterkbyggð kona, þótt hún
dæi vesalingur, áður en hún kæmist á }>ann aldur, er kon-
ur venjúlega fara að gildna og þyngjast. — Að iikindum
hitti eg föður þinn áður en langt mn líður og verður mér
í>að gleðiefni. að segja honum, hversu mikla framför er
um að ræða, að því er þig varðar að öllu leyti. Vafalaust
hefirðu gert þér grein fyrir, að góð lækniskona verður að
gæta vel virðingar sinnar.“
Eldd varð Rósalinda mildari í skapi, eftir þennan lestur,
er hún sá Mág og Andrew næstum lijúfra sig hvort upp að
öðru, vandræðalega, en með lilálur í hug, og reyndu með
öllu móti að halda niðri í sér hlátrinum. Og það var næsta
litið eftir af vinsemdinni í rödd hennar, þegar gestirnir.
Ioks kvöddu. Þegar liún hallaði aflur hurðinni, og snerí
sér við, í þeim tilgangi að svala sér á Andrew, var hann
horfinn. Hann hafði sennilega tekið þá hyggilegu ákvörð-
un að flýja inn i lækningastofuna. Hún gat ekki gleymt
framkomu Mag og Andrews. Það var cins og hún væri í
óvissu um alll og henni var þungt í hug, er hún gekk til
fundar við fröken Campbell, til þess að hrósa lienni fyrir
írammistö'ðuna.
Mag kom í lok vikunnar og hafði meðferðis mikina
flutning og hest sinn og var honum komið fyrir í hesthús-
inu, hinum megin við götuna, og ekki var sólarhringur
liðinn, er engu var likara en Mag hefði átt heima þarna.
árum saman. Starfsliðið á heimilinu, konurnar þrjár, voru
allar boðnar og búnar til þess að verða við öllum hennar
óskum, án tillits til þcss aukastarfs, sem iðulega af því
ltiddi, og Andrew var ekki a'ð telja eftir sér að skila bók-
nm fyrir hana í Bæjarbóksafnið og sælcja aðrar, eða reka.
önnur slík erindi fyrir hana, ná í vindlingategund þá, sem
liún reykti, og þar fram éftir götunum.
Rósahnda sinnti hlutverki sinu sem virðuleg húsfreyja,
en reiðin ólgaði og sauð í henni, og liún gerði sér ljóst.
að það var áfbrýðisemi sem um var að ræða, afbrýðisemí
stm brátl hlaut að fá frámrás, hverjar svo sem'afieiðing-
arnar yrðu. Mag var ákaflega elskuleg í viðmóti við Rósa-
lindu, en þrátt fyrir það fór brátt svo, að vegna nærveru.
hennar leið Rósalindu nú svo sem væri hún ókunnugt á
þessu Heimili en eldd húsráðandi.
Mag lokkaði fröken Campbell iðulega inn í setustofuna f
og viðræðuefnið jafnan hverskonar bæjarþvaður og hættu
þær ávallt skyndilega lali sínu, ef Rósalinda kom inn. Eins
— eða svijiað— fór hún að gagnvart Andrew, og fékk hann
til þess að ræða timunuin saman um fuglaveiðar og lax-
veiðar og annað, sem Rósalinda vissi að frænka hennar
raunvei’ulega Iiafði engan eða að minnsta kosti lítinn á-
huga fyrir.
Aður en mánuður var liðiim var svo komið, að Rósa-
lindu fannst mælirinn fullur, mælir þeirra auðniýkingar,
sem hún varð að þola, og verst af öllu var, að liún vissi í
rauninni ekki hvemig hún gat snúist við þessu. Sárast
féll henni, að frænka hennar gerði sér auðsjáanlega vel
ljóst, að liún var reið, en gat ekkert aðliafst. Illakkaði í
Mag yfir }>essu og lék henni titt meinlegt bros um varir.
Mag hafði löngum verið slæg og notað slægð sína, svo
litið bar á, til þess að ota sínum tota. Fyrsta veturinn, er
þær voru i Lundúnum og tóku }rátt í samkvæmislifinu,
liafði hvor um sig reynt að hafa forystuna i hópi þeirra
ungu karla og kvenna, sem þær voru í, og Rósalinda hafði
borið sigur úr býtum, — með herkjum. Mag var ekki frið
sýnum, né heldur afbragðs gáfum gædd sem Rósalinda,
og reið þetta baggamuninn, en Mag var vinsæl, og í kapj)-
hlaupinu, sem þær háðu, var hún í rauninni jafnan á hæl-
um hennar, en fyrir Rósalindu skijiti það mestu máli að
vQra fyrst, og fór það allmjög i taugarnar á henni, að getá
aldrei losnað við þann beyg, að Mag færi fram úr lienni.
Nú var orðin gerbreyting á, og hún var miklu gramari
i lund undir niðri en áður, vegna þess að Mag veitti í öllu
betur.
Loks tók Rósalinda það í sig að liefja sókn, ráðast beint
gegn Mag, og krefja liana skýringar á framkomu henn-
ar gagnvai'CAndrew, en áður en hún fengið hrundið þeirri
ákvörðun í framkvæmd, varð Mag fyrri til og hóf áras á|
hana. Þetta gerðist kvöld nokkurt, er Rósalinda kom ó-
venjulega snemma heim úr sjúkravitjun. Það lá illa á Mag
— það kom stundum fyrir, en hún lét lítið á þvi bera, en
nú virtist leiði hennar verða að fá framrás. Hún sat á lág-
um, breiðum bekk undir glngganum í setustofunni, og
liorfði með dapurlegu augnaráði út i garðinn, þar semi
fyrstu grænu angar vorblómanna voru að teygja sig' upp
úr kaldri, svartri moldinni, en barátta þeirra \rar enn von-
litil, því að næturfrost voru enn tíð. Þa,ð var ]>vi ckki hægt
að segja, að þessi sjón gæli vakið nokkra vorsins gleði í
huganum, frekar lciða yfir liversu allt var hægfara, og
hversu iengi það dróst, ið vorið kænii. Rósalinda liafðí
ekki heldur liafið neiim undirbúning að þvi, að b i einsa til
í garðinum, og breyta þar um, — hann var svipaður út-
lits eins og í tíð ganila læknisins, og mátti vaniiirtur heita.
„Góðan dag,“ sagði hún við T\Tag, xneð sinni venjulegit
læknisrödd. Hreimurinu bar vinseimí en jafnframt strang-
leika vitni. „Hvers vegna hefirðu ekld farið undir bext