Vísir - 22.12.1950, Page 14

14
JÓLABLAÐ YÍSIS
aldir alda varðveitast 1 bóka
safni háskólans“. (Fróxn ósk,
.sem við, sem á atómöldinni
lifum, gætum fúslega tekið
undir!) Þar að auki hafð'i
hinn. stolti gjafari látiö
binda bókina, í listil,egt bancl
úr drifnu silíYi. únnið af
Hans Bengdtsson Selling
hirösilfursmið eftir 'fyrir-
sögn David Klocker-Ehren-
atrahls. Hin táknræna
skreyting á iremra spjald-
inu merkir „Tímann“, sem
veltir burt legsteini hins
upprisna „Sannleika“, er
birtist í gerfi konu, sem ber
Codexinn í hendi. sér; beint
á móti situr Wulfila í bisk-
upsskrúöa og. skrifar . Mynd-
rænt mál, sem.á þeirri tíð
var fullkomlega eðlilegt.
Bakspj.aldiö. er skreyt-t skj ald
urmerki Magnúsar De la
Gardies.
Codex Argenteus inni-
heldur kafla úr guðspjöllun-
um og brot af gamla testa-
mentinu, ritað með .silfur-
og gullbleki á 187 purpuralit
pergamentblöð úr skinnum
nýfæddra eða ófæddra kálfa.
TJpprunalega eru blöö.'n tal-
in hafa verið .33ð.
Upphaf faðirvorsins hljóð-
ar hér á þessa leio:
atta unsar pu in hininam,
-weihnai namo pein
faðir vor þú sem ert á
liimnum, helgist naín þitt
qimai þiudinassus þeins,
'wairpai ivilja þeins,
(til)kcmi ríki þitt, veröi
vilji þinn,
swe in himina jah ana
airpai. hlaif unsarana þana
sinteinan gif
svo í himninum sem á
jörðu, brauð vort hið dag-
lega.geí ,
run^.him,ma daga. ,
oss þénnan dag. k ;
Neðan til á hverri síðu,
innan kólonrnerkja og sviga
eru skráðir. hinir. samstofna
ritni.ngastaðir tekstans á
blaðsiöunni. Óþjálfuðu auga
er tekstinn nokkuð ógreið-
ur. .Tíminn hefir breytt ljóm
and.i purpuralitnum í dauf-
fjólubláft, og .silfrið hefir
sortnað, Árið 1834 kom það
í Ijós, að.. tiu blöö. liöíöu á
diularfullan há.tt horfjð úr
bókinni, Varðmaður nokkur
skilaði ■ þeim , aftur til.bóka-
safnsins, er hann lá. fyrir;
dauðanum.
1917 var byrjað að ljós-
prenta Codex Argenteus og
með hliðsjón af reynslu
þeirri, sem þá fékkst, kom
út ljósprentun af bókinni ár-
iö 1927. Þykir það verk bera
nútíma bókagerð fagurt
vi tni.
II.
Gigas Librorum eða Codex
Giganteus, „Bóktröllið11 eða
„Djöíulsbiblían" í Konung-
lega bókasafninu er stærsta
’pekkta handritið sem til er„
Ekki íærri en 169 asnahúðir
hafa verið notaðar í hin
þykku 139 pergamentblöð.
Hæð bókarinnar er 89 cm.
og breiddin 49: cm. Innan á
fremra spjaldinu' er umsögn
frá árinu 1295, þar sem bók-
in er talin meðal sjö furðu-
verka heimsins.
Þessi rnerkilegi doðrant,
sem , uav tíma var álitinn
„galdraskfæða“, rekuy, úpp?!
haf sitt tii' Benediktúsai'-
klaustursins Podjazitz í Bæ-
heimi frá byrjun 13. aldar,
og var fullgerður um 1240,.
Teksti bókarinnar er ritaður
meö sérstakri stafagerö, sem
mjög tíðkaðist á miðöldum 1
Frakklandi og líkist hún
prentletri okkar tíma, ein-
föld, greinileg og auðlesin.
Gigas Librorum inniheld-
ur, auk gamla og nýja testa-
mentisins, ýms gömul sagn-
fræðirit, þar á meðal Bæ-
heimssögu eftir Cosmas, svo
og bæheimskt dánarregist-
ur. Til viðbótai' inniheldur
handritiö „stóra mynd af
djöflinum og helvíti, í ein-
földum en ruddalegum stíl“,
svo maður vitni í lýsingu
hins gamla bókfræðings
Eichhorns, sem þó gleymdi
að geta þess, að í því finnst
einnig litglöð mynd af hinni
himnesku Jerúsalem. Af
hinni stóru litmynd djöfuls-
ins, sem málúð er f anda
þeirra hugmynda, ,sem Asíu-
búar gerðu sér um myrkra-
höfðingjann, dregur bókin
nafn sitt.,
Gömul sögn hermir svo
frá, að daúöadæmdur munk
ur hafi unnið sér það til lífs
aö skrifa bókina á einni
nóttu í kleía sínum, en til
þess að koma verkinu af á
svo skömmum tíma hafi
hann orðið aö taka hrókinn
svarta í vinnu og í þakklæt-
isskyni fyrir hjálpina hafi
hann teiknað mjmdina af
sagan eigi
til vill rætur sínar að rekja
til oröa, sem á einum stað
finnast í handi'itinu, svo
hljóöandi: „Hermannus mo-
nachus inchusus11.. Skeð
gæti líka, að þau hefðu veriö
bókfærð þarna af einhverj-
um, er varðveita vildi minn-
ingu þess manns, sem bók-
ina reit. Á tveim stöðum
hafa menn einnig fundið
fyrirbænir fyrir einhverjum
Sbisslaus, sem hugsanlegt
væri að hefði skráð dánar-
registrið. Á vorum dögum er
bókin þó einfaldlega álitin
verk einhvers afritara. í
þessu sambandi mætti á það
benda, að hinn merkilegi
forngripur, sem verið hefir í
eigu Konunglega bókasafns-
ins, síðan hann kom til Sví-
þjóðar árið 1649, hefir enn
ekki verið tekinn til vísinda-
legrar rannsóknar af sænsk-
um fræðimönnum á sama
hátt og t, d. ,,Silfurbiblían“,
hvernig sem á því kann að
standa. Aftur á móti hafa
handritinu verið gerð allgóð
skil á erlendum málum.
Úr merkilegri sögu þessa
merkilega rits má geta þess,
að einhvern tíma undir lok
13„ aldar var þaö veðsett, en
ábóti einn í Benediktusar-
klaustri keypti það aftur
1295. Þegar klaustur þetta
eyðilagðist árið 1440 komst
handritið í umsjá Brauan-
klaustúrs, þar sem það varð-
veittist til 1594. Þá var það
samkvæmt. ósk Rudólfs II.
keiSará flutt t® Prag, exvþar
hreppti það sömu örlög og
,,Silfurbiblían“. — Svíarnir
kveinkúðu sér ekki viö aö
ræna konungieg dýrgripa-
söfn.
Þegar handritið hafði ver-
ið 50 ár í Svíþjóð, lenti það
í nýjum ævintýrum. Sam-
kvæmt heimildum var 'oók-
inni þá kastað út um hallar-
glugga í eldsvoða og brotn-
uðu þá við falliö gömlu eik-
arspjöldin, sem hún var
bundin í. Árið 1819 var hún
bundin inn á ný og þá not-
úð sömu bronsspennslin, er
á henni höfðu verið í upp-
hafi„ í hallarbrunanum 7.
maí 1697 urðu seytján þús-
und bækur og eitt þúsund
handrit eldinum að bráð,
það er að segja þrír fjórðu
hlutar alls bókasafnsins, og
það má líta á það sem und-
ur, aö ,Djöfulsbiblían‘ skyldi
bjargast. Um þetta efni rit-
ar Seserin Bergh grein er
nefnist „Stockhólmshallar-
bruni 1697“. Þar segir með-
al annars: „í hinum slysa-
lega hallarbruna virðist
bókavörðurinn einskis hafa
látið ófreistað við björgunar-
starfið, þar sem honum tókst
að bera á brott eða kasta út
Frh. á 24. síðu.
p»Bfi®^}SíJS3S:ttco:níSGOíiíiíiíiíi;5í;;5íi;ipíiíiíittíi;;;i;ií5íi;s;s;i:5íi;iíiíiíií>ííCií:ísí3;5«í"5;
0
ft
J5
«
0
O
<1
©
■íí
•ioíf
o
0
a
i?
o
0
0
o
0
0
'A
O
©
©
í?
0
4.HT
V,
x
5c
x
ií
$
s
X
&
X
%
«MíV
. 4»ir
ss
x
X
X
•<«jV
X
0
-0Ú
X
X
I
c
ú
c
WT'A
W
0
£i
§
mmm :
Wmftó .
|NEW Yorlt. - Amo>k& <$$9§|fl
| varnasarnbanrjið tilkpnntí iyr- '
| tr skömmu flugfjelaglð' Ame J
l'rtcan Ah'lmOi hcfði. setl nýj. í
Í.Úet",r»eS þvL að íljúiía' 4,477
|jtnilljón farþogriRnlm án :vc.r? I
\áð, nokkuð-slys kæmi fyrir. Yar f
|bfiíxa á tímábilinu 28. dés. 194B ". j
; 41 29. oóv. 194.9. Fýrír betía <1
j.hlaut flugfjelagið heiðursma'ki,
l'slysavai-nasambandsi'ns.'
~ Memétd
1
Frá því var sagt í heimsfréttum í sumar, að hið: volduga flugfélag
AMEEICAN ■ AIRLINES hafi fengið. heiðursverðlaun ameríska slysa-
varnarsambándsins fyrir' að setja iíýtt met með •þv.i að fljúga 4.477
milljón farþeganvílur, án þess.að nokkurt slys kæmi fyrir.
Það dylst engvim, sem þessa frétt les, að til þess að ,ná slíkum árangri
sem hér er um að ræða, er aðcins notað það hezta og fullkpmnasta sem
fáanlegt er á hverjum tima.
Svo er það og um SMURNINGSOLÍUNA. AMERICAN AIRLINES hefir
um langt skeið, aðeins notað Sniurningsolíu á hiun
mikla „FLAGSHIP“-ftota sinn.
H'verjum vélgæslumanni, hverjum bifreiðarstjó.ra og hverjum fhigmamii
er það öryggistrygging að nota eingöngu SINCLiklR smurninggoliui'i -—
Hafnarstræti 10—12. — Sínii 6439.
ít
o
it
tt