Vísir - 24.09.1954, Blaðsíða 6

ÍB
vísm
Föstudaginn 24. september 1954.
m
D A G B L A Ð
Ritstjóri: Hersteinn Pálsson.
Auglýsingastjóri: Kristján Jónsson.
Skrifstofur: Ingólfsstræti 3.
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Falið Ijóðakver.
Engin nýjung er það, að silf-
i urlterin sökkvi en soðbollamir
j í’ljóti, og fjarskalega eru það mis-
'jöfn örlög, sem bækur hljóta.
iþetta er svo allstaðar, og þá er
’ að vonuni að sérstaklega . eigi
það sér stað hér á landi, þar sem
svo sorglega lítið er um heiðar-
lega gagnrýni. Hér geta menn
orðið hálaunuð ríkissjóðs„skáld“
fyrir ekkert annað en fjarska
vesallega éftiröpun hinna eigin-
legu skálda, samsetning alger-
lega snauðan að list og hugsun.
Ekki þarf annað en að láta
dynja um slíkan samsctning
taumlaust hól, og ekki þarf að
]C,ins og allir vita, sem lesa Þjóðviljann og leggja nokkurn óttast að ekki finnist nóg af svo-
trúnað á það, sem þar stendur, eru langflestir íslendingar kölluðum bókmenntaskækjum til
landráðamenn, af því að þeir vilja ekki hlíta forsjá kommún- þess að skrifa hólið. Ærlegir
ista. Aðalsmerki kommúnísta er óbilandi þjóðrækni í öllum menn gera það vitanlega aldrei.
efnum, ást á öllu íslenzku og fyrirlitning á hverskyns erlend- Iíkki þarf heldur að óttast, að
xim áhrifum, og skiptir vitanlega ekki máli, hvort áhrifin eru þingkjörna fulltrúa, setta yfii'
komin vestan eða austan um haf, þótt allir hljóti að gera sér skáldafóðrið, væmi við þessu
grein fyrir því, að hætturnar eru margfalt meiri, ef þær koma hóli. Nei, ekki beiníínis.
úr vesturátt en austur, rétt eins og menn vita, að ,sól hins nýja j En svo eru aðrir, sem ekki
tíma mun rísa í austri en ekki í vestri. jláta berja bumbur fvrir sér og
| koma ekki skríðandi lil skömmt-
Það er því ekki að ófyrirsynju, að kommúnistar hafa gefið unarnefndar, biðja engan að
sjálfum ,sér það viðurnefni, að þeir sé ,,þjóðin“, en þeir, sem skrifa um bækur sínar. Magnúsi
utan fylkinga þeirra standa, tilheyra annari manntegund, sem sálarháska þótti hún bág úti-
Þjó&rækni, sem segir sex.
ekkert á skylt við það fólk, er byggt hefur þetta land um aldirn-
ar. Innan vébanda sinna eiga kommúnistar líka nýja Fjölnis-
menn, svo að eitth'"?' zé nefnt, og vita allir þeir, er einhverja
.glóru hafa að þeir menn eru frelsishetjur tuttugustu aldarinnar,
sem leiða munu þjóð sína út af eyðimörkinni og vísa henni
veginn til Gósen.
leguvikan sern hann lifði á guðs-
blessun, og fleirum kann að
finnast. þeir ekki liaía fitnað á
henni, en kjósa hana samt lield-
ur en ölmusuna og umbeðna
skrumið.
Með engurn mæli eg til
Kommúnistar segja, að íslandi sé raunverulega ekki stjórn- ölmusunnar, og þá ekki heldur
að úr hvíta húsinu við Lækjartorg, því að hin raunverulega1 Jósep Húnfjörð. En lengi hefur
ríkisstjórn landsins sitji erlendis, og sendi hún aðeins fyrir- 1 mér verið um það kunnugt, að
skipanir sínar hingað, sem framkvæmdar sé af þeim leppum, þar Var merkilegur hagyrðingur.
er hinir óíslenzku flokkar hafa kjörið til forustu. Um íslenzka Ekki vissi eg þó fyrr en alveg
stjórn sé ekki að ræða, því að erlendir hagsmunir sitji ævin- nýlega að til var á prenti kvæða-
lega í fyrirrúmi, og sé á stundum jafnvel kapp milli flokkanna. safn eftir hann. Eg sá liókina í
til sýnis, en þó má sýna bæði
gamansemina og alvöruna:
þó.b iá menning standi styr,
stundum fenni á veginn,
eg cr enn sém áður fyrr !
allur kvennamegin.
Unaðshót mér gleðin gáf
geðs um rót að þinga,
þroskabót eg þáði af
þjáning mótlætingá.
Grárrar liára höfn eg næ,
hugurinn gljár ei síður,
sextíu ára hlátri hlæ
hvað sein tárum líður.
þessi erindi eru, eins og allir
munu sjá, ekki samstæð, en
ofurlitla hugmynd gefa þau um
rímuna.
það hefur verið góður efni
viður í Jósep Húnfjörð. Eft.ir því
sem fróðir Húnvetningar sögðu
mér endur fyrir löngu af upp
vexti lians, liefði hlotið a.ð verða
úr honum aumingi ef hann hefði
ekki fengið mikið þrek í vöggu-
gjöf; svo voru bernskukjörin
ómild. Og liann hefur löngum
siglt mótvind, en látið slíkt, eins
og hann sjálfur segir, þroska sig.
Vel sé þeim mönnum, er svo
gera.
Eg skal geta þess, að á bók
þessa hefi ég getið hér án
nokkurrar heimildar, en eg vona
að hafa gert það þessum merka
manni, höfundinum, að mein-
lausu.
Sn. J.
um þjónkun við hina erlendu valdhafa.
Hjá kommúnistum er viðhorfið allt annað. Þar er aldrei
tekið tillit til neinna aimarra hagsmuna en þeirra, sem íslenzk-
ir eru, fyrst og fremst er hugsað um hag verkamanna, sem
erfiðast veitist í baráttunni um gæði lífsins. Þar er ekki
verið að spyrja, hvort þetta eða hitt komi sér vel fyrir ein-
hverja tiltekna þjóð, nei, þar er barizt góðri, þjóðlegri baráttu.
En þó kemur það fyrir, að kommúnistar þurfa að bregða
sér til útlanda. Margir fara aðeins til að skemmta sér í auð-
valdslöndum, en þa& kemur einnig fyrir, að einn og einn mað-
ur slæðist austur til Rússlands, og það er víst svo að einn
aðalforsprakki kommúnista, Einar Olgeirsson, er þar staddur
um þessar mundir. Mönnum leikur forvitni á að vita, hvað
stríðsfélagi Fjölnismanna hinna nýju geti verið að gera þar
austur frá, en þótt Þjóðviljinn sé spurður hvað eftir annað,
fæst hann ekki til að skýra frá erindum þessa mæta manns.
Þjóðviljanum verður sjaldan svarafátt, svo að honum ætti ekki
að vefjast tunga um tönn, er þjóðhollur maður bregður sér
miili landa. Blaðið ætti með fáeinum orðum að gera grein
fyrir því, hvort foringinn er þar eystra til þess að sækja í
s.ig veðrið vegna þjóðlegrar baráttu sinnar. hér á landi, eða
hvort hann er aðeins að sækja nýja línu, til þess að þjóðrækn-
isbaráttan á næstunni geti orðið enn skeleggari og áhrifaríkari.
Væntanlega stendur ekki á skýringum á þessu.
Utanför skákmanna.
Okákmenn okkar hafa nú verið all-lengi í Hollandi, og hafa
^ þeir marga hildi háð á þeim tíma. Þeir hafa getið sér hið
bezta orð, og sýnir það bezt getu þeirra, að þegar íokið var
fyrri hluta mótsins, voru íslenzku skákmennirnir í þeim hópi
sem komst í efri flokkinn.
höndutn kunningja míns og fékk
hana hjá honum til lesturs. Hún
nefnist. Hlíðin mín, og tíu ár eru
síðan hún lcöm út. Sagðist eig-
andinh hyggja að liennar mundi
lítt liafa verið getið i blöðum eða
tmiaritum. En þó hefi eg séð
þar mikið um þær ba'kur, sem i
alla staði eru stórum ómerkari.
Ekki er hér um mikinn skáld-
skap að ræða, en drengilegur
blær er yfir ölium kveðskap
.1 óscps, enda hefi og alla tíð
lieyrt hans getið sem dreng-
skaparmanns og drengilegur
maður er hann að sjá. Eg liefi
séð hann og hlýtt á harin kveða,
en aldrei við hann talað.
Engin eru kveðskaparefni bók
arinnar langt sótt. þau eru það
sem fyrir hann hefur komið á
langri æfileið (hann er innan
skamnís áttræður) og ávörp tii
ýmsra samferðamaima iians
ekki sízt þeirra, sem reyiist
liafá honum drengir, og éru þú
50 þús. kr. styrkur ti
ú rannsaka sögu
konunnar.
Einkaskeyti til Vísis.
Stokkhólmi, í gaer.
Stofnaður hefitj verið sjóður
í Sví’þjóð', sem veitir 10 þús. kr
styrk á ári, alls 50 þúsund í 5
ár, alls 50 þús. kr., til náms og
rannsókna.
Markmið sjóðsins m.á heitr
einstakt í veröldinni. Það er að
styrkja þá, sem vilja rannsalte
sögu konunnar gegnum aldirn-
ar og stöðu hennar í þjóðfélag*-
inu.
Styrkurinn er alþjóðlegur of
má veita hann jafnt körlum
sem konum hvar sem er í heim-
inum. Styrkurinn er tengdur
nafni Elinar Wágner.og á að
veita hann á afmælisdegi henn-
ar 16. maí
Elin Wágner var rithöfundu*
þau ávörp aldrei væmin eða ! og meðlimur í sænska akademí-
Menn muna enn sigurförina, sem íslenzk skáksveit fór til
Argentínu fyrir stríðið. Þá komst hún að vísu ekki upp í efri
flokkinn, en hafði sigu.r í þeim neðri. Þótti það frækileg för
og að vonum, og munu íslendingar hafa komið mörgum á óvart
á því mótí. En viðureignin í Hollandi hefur einnig leitt í ljós,
<ið íslenzku skákmennirnir eru í góðri framför og er það vel.
Vísir hefur minnzt á það áður, að gjarnan mætti styrkja ! (og þaðan af dýrari), flest vel
samtök skákmanna okkar af meira örlæti en gert hefur Jkveðin ela þó a. m. k. sæmilega,
verið, því að fáir hópar munu kynna landið eins ákjósanlega og í henni mikið af kímni, sem
og þeir, þegar þeir hafa farið utan til þess að þreyt.a kapp .prýðir hana mjog. Ilér. er ekki
við snillinga annarra þjóða. : rúm til þess a.ð taka mikið upp
smjaðursleg, enda hefði farið illa
á því, að smjaðra fyrir sumuni
þeirra, t. d. Thor Jensen og konu
lians. Margt cr hér vel sagt, en
þó er það sannleikur, að þrátt
fyrir allniikla hagmælsku, spillir
Jósep stundum kveðska.p símim
með þvi að kveða of dýi*t. —
Hringhenda er alltof niikill upp-
áhaldshátur hans, en til þess
þarf geysilega hagmælsku að
hún leggi aldrei iiöft á hugsun-
ina.
Eg mundi segja að einna. mei’k-
ust í bókinni væri æfiríma höf-
undarins, 98 eríndi hringhend
ínu.
Hún var ein hinna fyrstu
kvenna, sem börðust fyrir því
að konur fengju jafnan rétt til
starfa við ka.rlmenn.
Margvísleg kvennasamtök ?
Svíþjóð hafa unnið að: því af
safna í sjóðinn og er sjóðurinr
orðinn gildur.
Er þetta einn rausnarlegast’
styrkur, sem völ er á, enda
verður því ekki neitað, að sag£
konunnar um aldirnar ei* mjör
merkilegt rannsuknarefni ú‘
fyrir sig.
Fyrir ári eða svo var fyrst
efnt til listmunauppboðs liér í
bænuni, en slik uppboð hafa
lengi tíðkast eiiendis og þótt
gefast vel, þar sem list hefur
verið í hávegum liöfð. Nú mun
vera i ráði að liefja þessa starf-
semi aftur og múnu listunnendur
væntanlega fagna því. Þessi upp-
boð urðu fljótt vinsæl af mörg-
um, en þó ekki eins vel sótt, og
æskilegt hefði verið, en vandað
var yfirleitt til þeirra. Munir
voru sóttir til annarra landa til
að auka á fjölbreytnina Má
þáklca manni þeim, er reið á vað-
ið með listmunauppboðin fyrir
liugvitssemi hans.
Listunnandi skrifar.
Vegna þess að i dag liefjast
þessi listmunauppboð að nýju
hefur maður, er nefnir sig „List-
unnenda" skrifað mér á þessa
leiðr „Sigurður Benediktsson hef
ur noltkrum sinnum gengist fvrir
listmunamarkaði í Listamanna-
skálanum og stendur ein slík sýn-
ing yfir þessa dagana — en sala
sýningarmuna eða listmunaupp-
boð mun eiga að fara fram í dag.
Eins og getið hefur verið áður i
þessum dálki, og það er þess
vegna að ég skrifa honuni, er
þetta sölufyrirkomulag alger nýj
ung hér á landi, þó að liún hafi
viðgengist öldum saman erlendis.
Frægustu listaverkin.
En um slíkar stofnanir liafa
flest frægustu og verðmætustu
listaverk í heimi lagt leið sína
áður en þau höfnuðu í þjóðsöfn-
um. Þeim sem þetta ritar er kunn-
ugt um, að á þessari sýningu
eða listmunauppboði munu verða
margar ágætar myndir eftir inn-
lenda listamenn, þ. e. málverk.
Og það út af fyrir sig er mjög
gott til að gera athugun á því, á
hvaða verði islenzk málverk selj-
ast, er ekki kemur til greina ann-
að en mat þeirra er uppboðið
sækja, en ekki verðlagning lista-
mannsins sjálfs, nema þá kannske
ef hann setur á listaverkið lág-
marksverð, sem mun leyfilegt.
Þeir, sem eiga þar listaverk.
Á þessari sýningu verða víst ná
lægt 40 ínyndum eftir islenzka
lestamenn og munu vera þar
verk eftir Ásgrím, Kjarval og Jón
Stefánsson. Enn fremur útskorn-
ir munir og silfurgripir, hand-
smíðaðir, auk heildarútgáfu Ejn-
ars Munksgaards á islenzkum
handritum og eru það 19 bækur.
Þótt annað væri þar ekki að sjá,
mætti gera ráð fyrir að bókamenn
myndu líta hýru auga til þess
verks. Það kann að vera að mér
finnist meira um slík uppboð en
almenningi, en það er ég sann-
færður um að margir safnarar
listmuna vildu gjarnan að slík
uppboð væri á fleiri sviðum.
Bókauppboðin.
Áður fyrr voru haldin uppboð
á bókum í Bárubúð, en nú hafa
slík uppboð lagst niður. Bókaupp-
boðin voru mjög vinsæl á sínum
tíma og sakna maijgir bókamenn
þeirra. Þetta lista.múnauppboð
kemur ekki í stað þeirra upp-
boða, en er vinsælt af þeim, sem
safna alls konar öðrum fágætum
munum en bókum.“ Þannig far-
ast „Listunnanda“ orð. Bergmál
leggur ekki meira til málanna.
— kr.
KAUPHOLLI\
er miðstöð verðbréfnskipt
anna. — Sími 1710.
Si«urgeir Sigunón**o»
hœstarittarlöoma/hiT
Skrlfstofutíral 10—ilmi 1—*
Aðalstr. 8. Slmi 1043 og 8fi0*>