Vísir - 26.01.1955, Side 9

Vísir - 26.01.1955, Side 9
Miðvikudaginn 26. janúar 1955. Vf SIR HugEeföingar... (Framh. af 4. síðu) lirigshyggjumenn og afleiðing af því ætti að vera sú, að hver fjölskylda vildi koma upp sínu eigin sérstaka húsi, og reynsl an sýnir, að svo er um mjög márgar. En það ástand getur skapast, og'hefir þegar gert það í höfuð staðnum, að það að koma upp eigin húsi, leiði til svo margra erfiðleika, bæði fjárhagslegra og' annarra, að margir, þótt einstaklingshyggjumenn séu, hugsa sig um tvisvar áður en þeir leggja út í slíkt ef annarra kosta er völ. Og annað er það að ef fólki er gefinn kostur á að eignast íbúðir, þótt í ein- hvers konar sambýli. sé, þá er eðlilegum metnaði og sjálfs- bjargarhvöt margra fullnægt á þessum sviðum. Hér er, málefni, sem mikið hefur verið rætt undanfarið og ástæðumar eru einkum hin öra stækkun Reykjavíkur og sú staðreynd að hér hafa verið eða eru, í smiðum mörg hundr- uð, svokölluð „smáíbúðarhús“. Öllum er ljóst að þótt mikið sé byggt núna, þá verður að halda þeirri starfsemi áfram af fullum krafti í framtíðinni. Rís • þá eðlilega sú spurning hvort halda eigi áfram á þeirri braut, sem nú er farin, að byggja smáíbúðarhús eða hvort aðrar leiðir.séu reynandi. Hér er ver- ið að .tala um meginstefnuna og þá einkum það sem hið opin- bera kemur til með að hafa löngum hvíldum. þ. e. nú um árabíl verður að kanna nýjar leiðir! Margt ber til þessa: 1) Takmörk em fyrir því, hve bær með ákveðinni íbúa- tölu má þenja sig yfir stóxt svæði, svo vit geti.falizt. 2) Gátnagerð . og lagning hinna ýmsu Ieiðslná að hverju sniáhúsi verður ákaflega dýr. Á árunum 1951 og ’52 hefur Reykjavíkurbær lagt nær 4 millj. króna í þessar fram- kvæmdir í smáibúðahverfi sínu, svo byggingaframkvæmdir gætu hafist, 3) Hjá íbúum úthverfanna eru tíðar almenningsvagna- ferðir mikill tíma- og peninga- þjófur, svo þúsundum króna getur skípt hjá ■ meðalfjöl skyldu árlega. Á þetta einnig við um þá sem nota eiga bíla að nokkru. Hinu ber svo ekki að leyna, að ýmsir kostir fylgja hverfum sem þessum, og er þar mikil- vægast að hver fjölskylda er út af fyrir sig, í sínu húsi og með sinn litla garð. En óhag- kvæmni smáhúshverfanna vex því meira sem bærinn þenst lengra. Svo áfram sé miðað við Reykjavík, þá hafa á síðari ár- um verið byggðar alhuargar fjögurra hæða byggingar hér. Yfirleitt munu íbúamir láta vel af þeim flestum, en helzt er kvartað undan. að erfitt sé að búa á 4. hæðinni. Þetta gef- ur til kynna að í venjulegu húsi er ekki gott að háfa rneir en 3 hæðir og alls ekki meir en 4. Óvenjuleg * hús í þessu sam- bandi myndum við kalla íbúð- arhús með lýftu. Fullkominn reistra timburhúsa og annarra smáhýsa, og er það mál manna að svo megi ekki standa um alla framtíð, er borgin smám saman teygir sig um nærliggj- andi hreppa. Framkvæmdir um endurbyggingu þessara hverfa, þurfa stór félög að hafa í meiri eða minni samvinnu við hið opinbera. Augljóst er að þegar kaupa á einhverjar lóðir svo miðr svæðis, með öllum þeim mann- Um þess vinnu má margt gott segja, og að svo miklu leyti sem um vinnu er að ræða, þurfa stór félög að hafa í meiri endurbyggingu þessaira liverfa, sem kemur ekki í stað neinnar annarrar, þá eykur hún þjóðar- tekjurnar. Svo mikilvæg þykir ýmsum starfsemi þessi, að fyrri hluta árs 1949 voru sam- þykkt sérstök lög um þessi mál. Þar segir, ekki skal telja fram til skatts eignaauka, „er meiri eða minni hönd í bagga* Jyftuútbúnaður er mjög dýr og, Frakklandi> eru með, en auðvitað verður haldið ,tÚ gTema 1 lægrl en virkjum sem á þeim standa, þá| stafar af aukavinnu, sem ein- kostar það geysi miltið fé, jafn- vel þótt mörg mannvirkjanna séu heldur léleg. Einasta ráðið til að standa undir þessum kostnaði er bygging stórhýsa, allt að 8—10 hæða. En með hagsýni í framkvæmdum er vafalaust að íbúðir í slíkum húsum yrði mun ódýrari en í þeim sem lægri eru. Og einnig er þetta einasta ráðið, til að koma tiltölulega mörgu fólki á þá staði, sem að mörgu leyti eru hvað hagkvæmastir í borg- inni. .... fyrir fólk af öllum stéttum. Þess misskihiings hefur gætt nokkuð hér á landi, að það að búa í fjölbýlishúsi sé ekki „fínt“ eins og það er kallað. í löndum eins og Englandi og Ðandarík j unum eru til stór fjölbýlishús eingöngu ætluð éfnafólki, eru t. d. ánddyri þessarra húsa oft mjög glæsi- leg, sem um hallir væri að ræða, en kostnaðurinn verður ekki ó- hóflegur er hann dreifist á fjölmargar íbúðir. í stærsta íbúðarhúsi veraldar, sem mun nú fullbyggt við Marseille í S.- svo margar áfram að byggja mikið af hús- um af hinum ýmsu gerðum ár- j lega eins og hingað til. Draga verður úr toyggingu smáíbúðarfiúsa. Með byggingu smáíbúðar- húsanna hafa "hundruð fjöl- skyldna séð vonir sínar rætast og er það vissulega gleðilegt. Hitt er svo annað mál, að á þessari braut getur bæjarfélagið ekki haldið áfram nema méð 5—6 hæða húsum, en er mjög j vel viðráðanlegur séu þau 7—8 hæða. Há hús í gomlum hverfum. Eins og áður er sagt, hefur marghæða byggingalagið rutt sér mikið til rúms á síðari ár- um. Upphafleg fyrimiynd hef- ur sennilega verið bandarískir skýjakljúfar, en þeir erú enriþá hærri og raunar flestir notaðúr sem verzlúnarhúsriæði. Svo vikið sé að Norðurlöndum, þá er íbúðarhús áð finna með ^ þessu sniði bæði í Stokkhólmi og Kaupmannahöfn. Einnig hér Framh. af 3. síðu. á landi hefur komið til orða að sem fylgjast með veðurhæð og ! reisa slík hús. Og nokkrum sinnum hefur þetta borið á raka. Ef vind gerir eða rign- ing-u, setja þessi tæki rafmótora hússins. Er þá ótalið eitt tæki, sem Fletcher hefur útbúið og það er sjónvarpsvél, eða ljós- myndavél, er sýnir allt, sem hún „sér“, á litlu tjaldi í setu- stofunni. Þetta tæki er hægt að hafa í barnaherberginu, og er þá hægt að fylgjast með athöfn- um barnanna, án þess að vera nýjungar og þægindi, að útséð er að þar muni engir fátækling- ar geta búið án styrkja. Ekki á þetta tal að sanna að öllum muni hent að búa í marg nefndum stórbyggingum, en þegar endurbyggja á gömul hverfi og veita á styrki af al- mannafé til að bæta úr brýn- ustu húsnæðisvandræðunúm, þá mun þetta byggingalag það helzta sem kemúr til greina. Vinna manna við eigin íbúðir. Ekki verður syo talað um byggingaframkvæmdir síðari ára á íslandi, að ekki sé vildð að vinnu manna við eigin íbúð- ir. Þrátt fyrir almennt auknar tekjur hefúr sá háttur verið tekinn upp af fjölmörgum, að vinna mikið við eigin íbúðir varpi, t. d. nýlega í greinargerð einkum eftir að stríðinu lauk frá „Sambandi Byggingafé góma sem heppileg framtíðar- gang, en þeir loka gluggum stefna, bæði í blöðum og út- staklingar leggja fram utan reglulegs vinnutíma við bygg- ingu íbúða til eigin afnota.“ .... hið eina rétta vandfundið. Að vísu er hér sem oftar erfitt að finna hið fullkomna réttlæti. Og geta nú aðrir kom- ið og sagt sem svo, við erum að byggja hús, en erum heldur klaufalegir með pensilinn og hamarinn, við vinnum auka- vinnu við okkar sérgrein, leggj- um peningana til hússins, hví skyldu þessir peningar ekki vera okkur skattfrjálsir? En lögin eru ófullkomin eins og önnur mannanna verk, og vel er hægt að skilja hug þess manns, sem hefur umiið baki brotnu hverja frístund til að koma sér upp húsi og á svo að fara að borga háa skattaupp- hæð af tekjum, sem engar tekj- ur hafa verið í venjulegum skilningi launamanna; en í stað þess fastir S hlutir, áþreifanleg verðmaeti, sem visáúlega eru ekki til sölu. Hitt er svo annað mál, að vinna manna við eigið húsnæði getur gengið of langt og hefur sennilega gert það í ýmsum til- fellum hjá okkur á undanförn- um árum. Þegar skrifstofumað- ur með sérþekkingu í bókhaldi er að slá vindhögg með ný- keyptum hamri, en trésmiður- inn situr yfir bókhaldi sínu og fær ekkert til að passa, þá er ekki um að ræða hina marg- lofuðu hagkvænmi verka- skiptingarinnar. Nú er því haldið fram, að verkaskiptingin sé ein helzta orsök hinna miklu framfara í efnahagslegu tilliti, sem átt hafa sér stað undan- fama áratugi. Ljóst er því að fara verður varlega til þess að ekki séu stigin spor aftur á bak. íbúar stórhýsanna séu jafnframt eigendur þeirra. Málefnið sem hér átti að taka til meðferðar er bygging smáíbúða, með sérstöku tilliti til þess að þær séu byggðar í endur stórhýsa séu íbúar hinna einstöku íbúa. Og ætti að vera auðvelt að hafa þennan hátt á þótt um risabyggingar sé að ræða á obkar mælikvarða. Vandamál sambýlis. Það að íbúðirnar séu t. d. allt að 40-—50 í sama húsi gerir sameignina að sumu leyti auð- veldari. Allir vita að einn helzti ókostur sambýlishúsa er sá, að samkomulagið er ekki alltaf sem skyldi og valda oft- smávægilegir hlutir. Séu húsin aftur á móti mjög stór, þarf að ráða sérstakan umsjónarmann, hann tekur á. móti kvörtunum, sér um alla sameiginlega hreinsun o. s. frv. Likur fyrir deilum milli hinna einstöku f jölskyldna verða mun minni, en komi þær upp á ann- að borð virka þær ekki eins þvingandi og í minni hús- úm. Um eins konar smækkað bæjarfélag verður að ræða og menn rjúka sjaldnast úr sínum bæ þótt þeir séu óánægðir með framkomu margra íbúa hans. íbúar hvers húss mynda fé- lög, á fundum þeirra eru á- kveðnar sameiginlegar frám- kvæmdir. Eignarréttur að íbúð gildir sem eitt atkvæði og síðan ræður írieirihlutinn, en verður þó að taka tillit til minnihlut- ans, eins og vera ber í lýðræð- isþjóðfélagi. Ýmsar reglur má svo setja þar að lútandi. Flestir æítu a8 geta orSið sammála um að rétt sé að byggja nokkur stórhýsi af þessu tagi ti! reynslu og myndi þá fást úr því skorið, hvort þetta bygg- ingalag getur ekki hentað ýms- um í hinu íslenzka þjóðfélagi. laga“, þar segir: „Er senmlegt að í framtíðinni verði félögin að halla sér meir að margra hæða stórbyggingum, svo sem gert er í stórborgum erlendis, þar sem reynt er að koma sem flest- um fvrir á sem niinnstu land- svæði sem næst aðalathafna- sífellt að hlaupa til þeirra, eða svæði borganna“. Það að þjappa fólki sem mest saman getur vissulega gengið oí langt, en þessi framtíðarstefna manna sem starfa að byggingamálum, sýnir hvar þeim virðist skór- inn kreppa. Hinír gömlu bæjarhlutar Reykjavíkur, þ. e. innan-Hring- Ibrautar, byggðust lengi vel það má bera út fyrir húsið, þegar börnin eru að leik í garð- jnum. Það sparar foreldrunum margan snúninginn. Sérfróðir ménn segja, að þessi útbúnaður allur, sem Fletcher hefur komið fyrir, sé um 15,CKKK) dollara viroi eða milljónafjórðungs í krónum. — En kona Eletchers bendir skipulagslítið, en síðar einkennd mönnura á, að enn hafi bóndi j ist skipulagið yfirlejtt ekki af hennar ekki fundið upp tæki þeim stórhug sem æskilegur til að búa um rúmin eða „taka hefði vérið. í þessum bæjár- gólfin" hlutum eru nokkur hverfí lág- auk hinnar venjulegu vinnu.! formi smáíbúðarhúsa, eins og Að þetta skuli hafa verið tekið’! færzt hefur mjög í vöxt á und- upp einmitt á tínium velmeg- ( anförnum árum. Leitazt hefur unar er næsta undarlegt. Það|Verið við að rökstyðja það, að sem valdið -hefur mestu, álít eg tími sé kominn til að kanna að sé einkum þrennt: 1) Stytting hins eiginlega vinnútíma, sem gerir það að verkum að sumum finnst jafn- vel nauðsynlegt að starfa éitt- hvað aukalega, því iðjusemi er mörgum í blóð borin. 2) Erfiðleikar á útvegun lánsfjár, sem gerir mönnum nauðsyrilegt áð nýta þann vinnukraft sem bezt sem fyrir hendi er, jafnvel þótt efnahag- ur viðkomandi sé ekki slæmur. 3) Þegar- þessi háttur hefur einu sinni verið tékinn upp þá er eins og úr verði „tízka“. Fólk vill sýna bæði sjáífú sér og öðmm, áð það sé ekki ó- duglegra en nágrárininn. nýjar leiðir í byggingamálun- um og þá einkum með byggirigu nokkurra hárra stórhýsa í gömlum bæjafhlutum. En þeg ar hugsað er til hinna erlendu fyrirmynda, þá mun það véra þannig í nær öllum tilfellum, að íbúarnir eru ieigjendur, en eigendur stórhýsanna einstakir auðmenn eða hlutafélög. Eins og áður hefur verið minnst á, leiðir það af eðlileg- um metnaði og sjálfbjargarhvöt íslendinga að flestir vilja búa í eigin húsnæði; og bæta má því við :að þessi hugstmarháttm- er mjög til fyrirmyndar. Reynslan hefur sýnt að ekkert er því til fyrristöðu, að eig' Loekheed — Frh. af 3. síðu: neytiskostnaður verður næst- um sjöttungi minni en á al- gengustu flugvélum nú, sem- eru með bulluhreyflum. Verð- ur þessi flugvél búin vængjum. áf nýrri gerð, er gerir það að verkum, að hraðdnn verður 40 km. meiri á klst. en ella. Þegar flogið verður í 9000 metra hæð, verður þrýstingur í farþega- klefa eins og í 2400 m. hæð. Lendingarhjól flugvélarinn- ar verða einhig’ a£ nýrri gerð, því að þaú munu verka eins og hemlar á flugi, og verða þau: felld upp í bol og vængi á tæp- um 10 sekúndum eftir að flug- vélin lyftir sér af jörðu. Saltvatnsís reynist vel. fs úr saltvatni erl notaður til að varðveita túnfiskafia í frönskum veiðiskipum. Skip þéssi leggja afla sinn á land í Bandaríkjunum, þar sem túnfiskur er mjög eftir- sóttur, og hefur komið fyrir, að afli hefur verið óskemmdur. þótt hann hafi legið í salt- vatnsís fjórar vikur. Franskt fyrirtæki byrjaði að framleiða is úr saltvatni árið 1953. MARGT A SAMA STAÐ IAUGAVEG 10 simi ys? r

x

Vísir

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.