Vísir - 14.03.1955, Blaðsíða 4

vrsiB
Mánudagínn 14. marz 1&53
Vundamál sjfárartí trvfjsins :
Karfaveiðar til frystingar hafa
bætt tapið á Bretlandsmarkaðinum.
Hvernig má bæfa hag
sjávarútvegsins ?
Ila dd Þorkek SigurHssoiiai* vel-
Mjora á Vardarlundi 2. þ. m.
MiSvikudaginn 2. þessa mánaSar efndi Iandsmálafélagið
Vörður til fundar um vandamál sjávarútvegsins. Meðal rœðu-
manna var Þorkell Sigurðsson vélstjóri, sem verið hefur sjó-
maðúr áratugum saman, og fer hér á eftir ræða sú, sem lrann
flutti við þetta tækifæri.
Góðir fundarménn.
‘Ég hef verið þátttakandi í þcim
frjálsu samtökum sjómanria,
sem vöru stofnuð nokkn.1 fyrir
liéimsstyrjöldina. Samtök þessi
voi’U stofnuð með það fyrir aug-
um að vinna að hagsmunamál-
um og menningarmálum sjó-
rnanna í hinum dreifðu verstöðv-
mn • alls landsins, óháð öllum
pólitískum þvingunum.
Forgöngumcnnimir óiu þá
draúmsýn í brjósti að með því
móti kynnu þeir að vinna rott-
jörð sinni mest gagn. þeir von-
uðust tií að þeim raætti auðnast
jað verða einskonnr tengiliður á
milli liinna oft mjög andstœðu
sjónarmriða, sem oft höfðu unn-
ið hagsmunuru sjómanna og út-
vegsmanna meira ógagn cn
gagn, því ef ldutirnir em rétt
skoðaðir, þá eru hagsmunimir
ckki eins andstroðir, og ofstrok-
isrnennirnir álíta.
Hvemig þetta hcfur tekizt rotla
óg ekki að dæma um. ]tó vil é'g
fuliyrða það, að mikið gagn héf-
ur orðið af samtökrnn þcssum.
Einn þáttur þessara hugsjónar
var sá, að samtökin hófu útgáfu
Sjómannablaðsins Víkings, sem
oft 'hefúr flutt gagnínerkar til-
lögur í hagsmunamálum útvcgs-
ins.
JJarf að vera ásókn á skipinu.
í því sambandi mætti minna
á það nýja, en alvarlega vanda-
mál, sem eru eríiðleikar þcir
sem nú hafa komið, með að fá
nægilegt starfslið á veiðiflotan-
jiinn, kæra Júlía,“ sagði hers-
höfðinginn og horfði glottandi
á matarseðilinn. ,,Þó að mér
finnist nú raunar full ástæða
til að efast um það.“
Iiershöfðinginn var hálf lúðu-
lakalegur, er hann fór á burt
og tókst ekki að íklæðast aftur
spjátrungsskap sinum fyrr en
hann var kominn nokkuð frá
konu sinni. Það var sjaldgæft,
að honum tækist að hafa síðasta
orðið í viðskiptum þeirra, og
sýn'di það betur en nokkuð
annað, áð konan var því nær
máUaus af meltingárörðugleik-
um. Þegar hún var við venju-
lega heilsu gat hún alltaf rekið
hann á síampinn. En það sveið
honum mest, að ef honum ein-
hvérn tíma datt í hug reglulega
meinlegt svar — og það bar við
— þá gerðist það ekki fyrr en ^
mörgum klukkutímum eftir að
þess hafði verið þörf. En þá
fannst honurri óheppilegt að
taka umræðuefnið upp að nýju.
Meðan' hann sat íístrætisvagni
ó leið til Cannes — en það var
20 mínútna ferð — tók hann úr
iim. þar fara saman liagsmunir
útvcgsins og sjómanna. Utveg-
urinri þárf að vera þcss umkoni-
inn að greiða það vcl, til þéss-
ara manim, að alltaf sc ásókn
cftir að komast á veiðiskipin. þá
fyrst cr hægt að hafa einvala-
lið á skipunum, sem svó endur-
grciðist til útvegsins í mjög
auknum afrakstri, bæði hvað
aflamagn og gæði sncnir iog
bétri meðferð þeirra dýru tækja,
sem notuð eru við fiskveiðarn-
ar. þessunv sjónanniðum licfur
Víkingurinn ótrauður barizt
fyrir.
Einnig hefur liann oft tekið
alldjúpt i árinni í sainbandi við
löndunarbann Englendinga og
landlielgismálið og þar notið
þess að nokki-u að vera óháð
blað. Ég er stoltur af þvi að hafa
af fullri einurð rætt, þessl inál í
greinarflokkum í Víkingnum, en
þeim grcinarflokkum erénn ekki
iokið, en þnr sem seinasta grein
nvín snei’tir beint liag toga'ranna
í sambandi við 1 öndunanbann ið,
þá íctla ég að leyfa mér að lesa
liane upp moð ieyfi fundurins, á-
samt nokkurri viðbót í sambandi
viö þau vandamál sem framund-
an eru. En þau vandamái voru
ekki koniin til, þegar greinin var
skrifuð.
Gi'cinin heitir:
Efnahagsafkoraa botnvörpu-
skipanna, framtíð þeirra oy frið-
unarlcgin.
það Íieyrist. oft talað um það
óliætanlega t.ión, sem útgcrðin
hafi oi’ðið fyrir vcgna löndúnar-
fóðrinu á hattinum sínum 4
seðla. Var hver þeirra 5 þús-
und franka seðill, sem hann
hafði geymt frá því að hann
spilaði síðast í spilabankanum.
Hafði hann þá unnið nokkuð,
en leynt því vandlega. Síðan
labbaði hann eftir Croisettes
þögull og hugsandi.
Var hann þá að velta því fyr-
ir sér, að.ekki hefði heimurinr
mikið að bjóða gömlum her-
manni eða samtíðarmönmnr.
hans, þegar ekki væri gagn að
þeim lengur. Lífið væri þá orð-
ið ósköp tilgangslaust, kann-
ske af því að ekkert óvænt og
og dýríegt gat komið fyrir. • —
V'5 sjóinn gekk hann fram hjá
nokkrum barnfóstrum, sem
voru þar. á ferli með börn og
fór þá þessi vaski gamlj her-
maður að hugsa til fornra fé-
laga. Sumir höfðu fallið vi£
hlið hans á vígvöllum Suður-
Afríku og aðrir fyrir tryllings-
legum árásum kynflokka á
norð^-vestUr landamærum Ind-
lands. Og heilir herskarar höfðu
látið lífið á blómguðum slétt-j
bannsins í Bretlandi, scm sett
var þar á vegna friðuraðgerða is-
1 en zk u rí k isstjórn a ri n n a r.
Vissulega verður því ekki ncit-
að, að mörgúfn mun hafa búið
kvíði í liuga vegna þeirra afleið-
inga, er það kynni að hafa íyrir
framtíðina, og að þar væri að
verki áhrif frá hinum gömlu og
rótgrónu nýlendukúgurum í
sambaridi við þær aðgerðir, var
einnig mörgum ijóst. En það
verður aldrei ofmetið, live vel og
giftusamlega tókst að koma í veg
fýrir þá erfiðléika, og það svo
rækilega, að þo?r aðgerðir, sem
vissulega liafa átt að ríða efna-
hagskcrfi útvegsins að fullu, hafa
snúizt þannig við, að ekki er
annaö hægt að sjá cn að tii stór-.
hagnaðar hafi 'orðið og geti orðið
enn frckar, ba'ðí; íyrir útveginn
og þjóðarbúskapinn.
Allasölur árairna 1950—52.
Til að rökstyðja þessi umm.æli
mín, ætla. ég .u5 gera sáman-
burð "á hcilÚnrsöJuupphæð
síðustu 3ja , ura, áður cn lönd-
unarbnnnið var sett á i Brct-
landi, og þeim ' rnöguléikurn,
sem nú eru fyrir hondí í sam-
bandi við karfavjnftsiu til hrað-
frystingnr á jafnlöngn tímabili
og fór í söluferðir liinna 43 ný-
sköpunartogara á þessu timabíli.
þctta tímabil oni árin 1950, 1951,
og 1952. Árið 1950 eru farnar 123
■söiuferðir til Bretlandsy þá e.r
sclt alls fyrir ísl. kr. 42.939.717,00.
Árið 1951 eni farnár 201 s<>lu-
ferð og solt fyrir kr. 90,931.639,00,
og árið 1952 eru fnrnar 101 söiu-
j fcrð og seit fyrir ísl. kj'.
42.127.540,■00. Söluupphæðirnar
ej'ii miðaðar við núverandi k.iup-
lands, fyllilcga 21 % á: brúttó
söluverði. þegar búið er að draga
þarin þánn köstnað fra, verður
útkoman þessi fyrir tímabilið:
gengi (kr. 45,55). Frá þessari
upphæð ber að draga innflutn-
ingstolla í Ðrctlandi og kosfnað
við löndun og sölu fisksins til að
fá réttan samanburð á ufrekstJ'i
skipanmi. seni kenmr að gangi
fyi'ir isienzka þjóðai'búið. þessi
upphæð ei', samkvaunt . upiilýs-
ingum ski-ifstofu Fiskifélags ís-
Arið SöJuf. Söluúpphæð
nettó kr.
1950 123 33.342.587,00
1951 201 71.835.996,00
1952 101 33.280.339,00
Fyrir hina 43 nýsköpunartog-
ara eru þctta tæpar 10 söjuferð-
ir á skip, og eftir undangenginni
reynslu er óhætt að reikna með
9 mánaða tímalbili, sem það ték-
ur, þegar miðað er við allar taf-
ir, sem alltaí verða öðiai livom,
végna vcðura.
Betri afkoma á karfaveiðum..
ísfisksölurnar til. Bretlands
gefa því af sér á liVeiá skip í 9
mánuði kr. 3.404.170,0.0, en öil
skipin í gjaldeyri kr. 138.959.339,
00. En t.il samanburðar miðað
við kaj'faveiðar í 9 mánuði raá
gcta þess, að ekki er of sagt þó
ge.rt sé ráð fyrir 600 sjnálesta.
afla á hvorjtim 30 dögum. Verð
karfans er kr. 900,00 pr. smálest
óg nemvii'. þetta. þá kr. 540.000,00
á skip á mánuði, en á isfisk-
veiðura nemur verðmæti aflans
tæplega kr. 385.000,00 á máiruði
á skip. þarna virðist vers allt að
155.000,00 kr. betri útkoma á
karfaveiðum til hi'aðfi'ystingar,
en á ísfiskvciðum, til veiðiskip-
anna, en þó cm það smámunir
hjá þeim regimnun í gjaldeyris-
öflún fy-rir þjóðarbúið og svö öll
atyinnan við að fullvinná aflaim
í lundinu sjiUfu.
Einn kunnur útgerðannaður
hefur réttilega vakið atliygli á
þessum mismun og þeim rnögu-
leikum, sem felast í honuin um
i'ramtíðar úrfausn á fjárhagsaf-
komú útvegsins. Hann bendir á
að verðmæti 600 smálesta' af
karfa, scm búið er að liraðfrysta
til útflutnings, nemi í gjaldeyr-
i.stekjum- fyrir þjóðarbúið kr.
1.07)0.000,00 fyrir kurfaflökin,
íiskimjöi og iýsi, sem: fæst úr
þessum 600 smálestum. Fvrir 9
mánuöi iicinui' þetta þá hvert
skip kr. 9.450.000,00 en ki'. 40G
millj. 350 þús. fyrir öll 43 botn-
vörpuskip vor.
Markaðir lakari nú.
Mismunur á gjaldeyristekjum
fyrir þjóðarbúið er þá, ef skipin
stúnda kartfaveiðar til hraðfryst-
ingar í stað ísíiskveiða fyrit)
brézkan markað, kr. 267 milljj
390 þús. miðað við núverandi'
aðstöðu á sölumöguleikum hrað-*
fryst fiskjar og verður að t.eljast;
fundið fé fyrir þjóðarbúið.
Nú er af kunnugum talið, að
ekki sé of mælt, þó gert sé ráð
fyi-ir minnst 30%-tekjum íyri«
ríkið að meðaltali í inriflutnmgs-i
'tollurit af vörum, sem fluttar ent
til laridsiris. p& eru innflutnings-i
íollur af þéssum kr. 267 millj.
290 þús. kr. 80.217.198,00, en at
heildar gjaldeyri togaraflotans
á.9 mánuðuin kr. 121.905.000,00 ú.
mó.ti kr. 41.700.000,00 ef skipiri
færu riiéð aflann á Bretiands-
markað í 9 mámiði á ári.
Nú fná taka til athugunar, að
daími þetta, sern tekið var til
samanburðar, cr hagstæðásti
tíminn úr þremur áruni tii að fá
þolanlega útkomu á isíiskveið-
um og mundi -sainariburðuriri ri
vorða miklu óhagstæðari fyi-ir
ísfiskíerðirnar til Bretlands, ef
úm væri að ræða samfeldá 9
mánáða söluferðir þangað á éiriu
ári, og kérnur einnig fleira tií,
svo sem i'leiri stór skíp nú og
því lakari markaður en á áður-
gréindu. tímabili, nema rétt í éiri-
staka tilfellum.
Herðum friðunaraogerðímar.
það, sem hér hcfur ságt verið,
ætti að nægja til að sanna það,
að undir engum kringumstæðum
má neinu fóma til að fá lönd-
unarleyfi aftur í Bretlandi, held-
ur þvert á nióti herða friðunar-
uðgerðimar, þai' semþess erheizt.
þöitf. Einnig hefur það, sem hér
hcfur verið dregið fram, sýnt
það, að um minni neikvæða út-
koinu á efnahagsafkomu togar-
an'na er að ræða á karfaveiðum
cn á ísfiskveiðum, eða kr. 510.-
000,00 á móti kr. 385.000,00 fyrir
30 daga. J)að er því miklu auð-
vcldara að tryggja efnahagsaf-
komnna á karfaveiðunum en á.
ísfiskvciðunum, þar sem um
minna tap ætti að véra að ræða.
það liefur verið sýnt fram á.
það, hér, að karfaveiðumun í
9 mánuði er yfir 267 millj. kr.
gjaldeyrisgróði fyrir þjóðarbúið
fram yfir söluferðir t.il Bretlands
í jafnlangan tíma. þessi misrnUn-
ur skapar því möguleika til þess
Framh. á 9. síði»
unum Frakklandi og Fiand-
ern. Þetta voru fyrirtaks pilt-
ar, en áttu ekki afturkvæmt.
Fylkingin hafði þynnzt, en hann
og vesæl handfylli af hans lík-
um hjarði þó enn og eyddu síð-
ustu árum sínum við hrumleik
og fánýti. Allir dagar voru.
eins, og klukkan var aðalstjórn
and. Morgunverður kl. 8. Há-
degisverður kl. 1, te kl. 4 og
aðalverður kl. 8. Allt var fy.rir-
sjáarilegt — ailt — allt nema
athafnir fílabeinskúlunnar
litlu, sern dansaði svo kankvís-
lega kringum hjólið á spilá-
borðinu.
Kvöidið vár rneð gulislit er
sólin ‘ hvarf bak við Estérel
þenna fagra dag, en hroilur fór
,um hershöfðingjann. Það var
kalt í lofti og leiði settist að
honum eftir hinar döpru hug-
leiðingar. Hann sneri við og er
hann greikkaði sporið og nálg-
aðíst spilahöllina varð hann
gagntekinn af þáégiíégúm-'æs'-
'ingi. Þegaf hann var' köitiinn
ínn úr hverfidyrunum nam
I riann staðar og naut þess aö
anda að sér hinu hlýja og ilm-
andi andrúmslofti. Við inn-
ganginn á fjárhættuspilasölun-
um nam hershöfðinginn enn
staðar, og' þessu sinni var
hann að íhuga hina hátíðlegu
kyrrð, sem alltaf ríkti á þess-
um stað. Andrúmsloftið var á-
þekkt og í stórbanka. Fólkið
gekk um hljóðlega, talaði lágt
ein og það væri feimið í nánd
við miklar fjárfúlgur.
Sætið var autt við ,,stóra“ j
borðið. Og hershöfðinginn
renndj sínum myndarlega búk
í stóliriri. Tók hann síðah að at- (
huga vinninga-listann, frá því,
að fárið var að spila þann dag. j
Æsing hans óx, ,er hann sá að,
miðnúmerin — frá 13 til 24 að
báðum meðtöldum — höfðu
ekki komið upp seinustu 17^
skipti, sem hjólið þyrlaðist. En
samkvæmt meðaltals lögmáli, I
átti einhver af þessuin tölum
að vinria 3. hvert sinn. Þegar
3Vpna var ástatt vai’ það ein-
mitt tiivalið - tk3cifæri ‘ ’'fyrir'
hann að prófa kerfi það, er
hann hafði reiknað út. En það
byggðist á þeirri tilgátu, að
meðaltals lögmálið hlýti alltaf
að láta til sín taka.
Ilershöfðinginn eyddi nú
sínum síðustu 20 þúsund
frönkum í að sanna, að enginn
asi er á ' meðaltals lögmálinu.
Vinningatölurnar voru þessar,
36, 11, 12 og 32.
Alltaf eru blómasölubúðir í
nánd við kirkjugarðar.a, en eins
eru alltaf Veðlánabúðir í nánd
við frönsk spilavíti. Hershöíð-
inginn átti aðeins einn grip,
sem seljanleg.ur var, og það var
vindlingahýlki úr gulli. Hafði
hann hlotið það í verðlaun fyrir
45 árum, er hann skaut viim-
ingsskotinu í alþjóðlegri polo-
keppni hersins. Hann skundaði
nú til veðlánarans og skipti
dýrgripnum fyrir 17 þúsund
franka. Hann hafði verið fjar-
verandi svo sem 8 mínútur, en
á þeim tíma hafði ekkert af
fyrrtöldum númerum — 13—24
-4-.- komið upp, Ifershöfðiriginn
reiknáði nú æsilega og þóttí það
því nær stærðfræðileg vissa, að
Framh.