Vísir - 02.05.1955, Blaðsíða 6

6
VtSIR
Mánudaginn 2. maí 1955.
D A G BL A Ð
Ritstjóri: Hersteinn Pálsson,
Auglýsingastjóri: Kristján Jónsson.
Skrifstofur: Ingólfsstræti 3.
AfgreiSsla: Ingólfsstræti 3. Sími 1660 (fimm línur).
Útgefandí: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.P.
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðjarí rí.f.
9
endaði með ósigrl
Vinsíri stjórn var markmiðið„
Hætta
Tpj.að fer ekki hjá því, að kauphækkaríir þær, sem um samdist
■*- í vikunni sem leið, rnunu að einhverju leyti koma fram
í hækkuðum framfærslukostnaði. Virðist svo sem flestir geri
.sér grein fyrir því, að kauphækkanir eru ekki ævinlega allra
meina bót, þegar af þeim getur leitt, að verðgildi hverrar
krónu verði minna, og menn beri raunverulega minna úr
fcýtum eftir kauphækkun en áður. Þess vegna skilja menn
5'firleitt, að nauðsynlegt er að standa vörð um gildi krónunnar,
sem þau hafa skapað mönnum. Þetta skilja allir, sem vilja
skilja.
Fulltrúaráð Sjálfstæðisfélagánna efndi til fundar á föstu-
tlagskvöldið til. að ræða viöhorfin að deilunni lokinni. Var
Bjarni Benediktsson do: . iaráðherra írummælandi á fund-
inum, rakti gang vinnudeiiunnar, framkvæmd hennar af hálfu
•verkfallsstjórnarinnar og þann árangur, sem loks hefði fengizt
íram með samningunum. Taldi hann, að. miðað við lengd
vérkfallsins og þær kröfur, sem gerðar hefðu verið, hefði ár-
angur verið heldur lítili, 'ekki sízí er á það væri litið, að ekki
væri mjög mikill múríur á'því, sem um hefði verið samið urh
síðir, og því, sem vinnuveitendur hefðu, fljótlega böðið fram.
Það var því fyrst og fremst óbilgirni kommúnista, sem varð
til þess að draga verkfallið á langimi.
ítáðlierrann gat þess að sjálfsögðu, að ekki yrði komizt hjá
hækkun á verðlagi landbúnaðarafurða, iðnaðarvarnings og
þjónustu ýmiskonar af völdum þeirrar kauphækkunar, sem
samið hafði verið um. Ef afiabrögð færu ekki í vöxt og verðlag
hækkaði ekki á sjávarafurðum landsmanna, murídi þetta bitna
þannig á útveginum, að. hann mundi frekar hjálparþurfi eftir
en áður. Honum yrði ekki veitt hjálp nema með álögum í
einhverri mynd.. Og loks mun þetta koma niður á byggingar-
jðnaðinum á. þann hátt, að kostnaður við byggingar mundi
iara í vöxt.
Kíkisstjóruin mim gera það, sem henni er urínt til að sporna
við verðhækkunum, sem gætu dregið nýjan dilk á eftir sér,
en hún er ekki almáttug í þessum efnum, þvi að hún ræður
ekki við lögrnál efhahagslifsins. Hún getur ekki snúið þeim við,
og ef ekki verður hægt að hafa hemil á þróuninni á því sviði,
getur verið vá fyrir dyrum. Reynt verður að forðast gengisfall
með öllum hugsanlegum ráðum, en oft þarf meirá til þess að
viljann einan. Viljinn dregur hálft hlass, stendur þar, en meira
þarf til að halda öllu á rétturn kili.
Engiim vafi er-á, að allur hávaði manna Vill styðja ríkis-
stjórnina á allan hátt í þeirri viðleitni að treysta efnahags-
grundvöllinn og hindra gc:. :.'islækkun með öllum þeim vand-
ræðum, sem henni yrðu sarnfara. ÞaS verkfall, sem nú er
fyrir skömmu liðið, mun hafa fært mörgum, er voru ekki
sannfærðir áður, heim sanninn um það, að kommúnistar vilja
hvort tveggja Jeigt, efnahagsgrundvQllinn og öruggt gengi
krónunnar. Barátta fyrir hvorutveggja er barátta gegn komm-
únistum.
Með hinu nýlokna sex vikna
allsherjar verkfalli í Reykja-
vík hafa kommúnistar beðið
einn sinn mesta ósigur hér á
landi.
Til verkfailsins var stofnað
af pólitískurn ástæðum, til þess
að koma á kné núverandi rík'.s-
stjórn og koma á laggirnar
stjórn, sem kommúistar tæki
þátt í og réði að mestu. í því
skyni létu þeir Alþýðusamband
íslands skrifa öllum þingflokk-
unum, nema Sjáfstæðisflokkn-
um, og bjóða þeim samvinnu
um myndun ríkisstjórnar.
Þessi einstæða tilraun til
stjórnarmyndunar bar , engan
árangur.
Kommúnistar kröfðust kaup-
hækkunar og kjarabóta, sem
námu samtals 35—45%. Þess-
um kröfum héldu þeir fram
þangað til síðustu dagana. AlJir
vita hver árangurinn varð. Þeir
náðu (10—12% kauphækkun
auk tillögu sáttanefndar um at-
vinnuleysissjóð.
Kommúnistar héldu verka-
mönnum og öðrum í verkfalli í
sex vikur. Eftir að verkfallið
hafði staðið í þrjá daga gátu
þeir fengið 7% kauphækkun,
sem var neitað með fyrirlitn-
ingu af þeim. Dagsbnán hefði
getað náð að líkindum þegar í
byrjun verkfallsins 10% kaup-
hækkun, ef kommúnistar hefðu
verið, til viðtals um nokkuð
minna en 35%.
í sex vikna verkfalli töpuðu
verkamenn 12% af árslaunum
sínum. Þeir verða heilt ár að
ná upp tapinu.
Kauphækkunin verður áður
en langt um líður étin upp af
óhjákvæmilegum verðhækkun-
um, svo sem verðhækkun land_
búnaðarafurða o. fl. og ef til vill
skattahækkun.
Kommúnistar hafa fórnað
hagsmunum verkfallsfólksiiis á
sínu pólitíska. altari og árang-
urinn hefir orðið sá, að reiði
og fyrirlítning fólksns fylgir
þeim nú eins og skuggi. Vinnu-
launin, sem verkfallsmenn hafa
tapað í þessu einstæða pólitíska
verkfalli kommúnista nema
tugum milljóna króna. Tap
þjóðfélagsins í heild nemur
hundruðum milljóna króna.
únistá.
Sijöriiubíó :
Sjörnubíó sýnir þessi kvöldin
frábærlega vel gerða kvikmynd,
sem tekin er að nokkru í Hima-
layafjöllum.
Þar er áhrifamikil iýsing' á
þrekraimuin konnuða og vísinda-
manna, sem leita.st við að kljúfa
mestu hátinda heims, en myndin
veitir jafnfranit innsýn í andlegt
lif þjóðflokka, sem livítir menn
hafa haft litil kynni af til skamms
tíma. Þarna er sterk örlagatrú
rikjandi. Áhorfandinn finnur, að
þarna er um mögnuð áhrif að
ræða, sem eru í duldu samræmi
við mátt og tign liáfjallanna. —
Sagan greinir frá örlögum hvitra
manna, sem verða fyrir áhrifum
þessa undralands. Mjög athýglis-
verð mynd. — 1.
Fyriríaks mynd í
Nýja Bí6.
Nýja Bíó sýnir þessa daga sér-
lega vel gerða mynd, sem nefn-
ist „Voru það landráð?“ (De-
cision bcfore Dawn).
Myndin er byggð á sönnum við-
burðum er gerðust í stríðslokin,
er ýmsir Þjðverjar urðu til þess
að ganga bandamönnum á liönd
og af ýmsum hvötum. Þessi kvik-
mynd er óvenjulega eðlileg, enda
tekin á þeim stöðum, er viðburð-
irnir gerðust, en öll er taka henn-
ar eðlileg, og gersamlega laus við
allan „glansmyndabrag“. Aðal-
hlutverkin eru ágætlega leikin af
þeim Gary Merril, Hildegarde
Neff og' Oskar Werner. Þetta er
tvímælalaust með beztu myndum,
senx hér liafa sézt upp á síðkast-
ið. — T.
JT
8. bíndi af Sögu Islendinga
m hluti — kiifflil út
"ÍVnn verður .ekki séð fyrir endaim á ókyrrð þeirri, sem verið
hefur í Færeyjum að undanförnu. Það kann þó varla að
dragast lengi úr þessu, að lausn verði fundin á máli því, sem
risið hefur út af Halvorse-n lækni, enda ákveðnar tillögur fram
komnar. Víst er, að ákvörSunin um að senda lögreglulið til
Færeyja hefur haft gagnstæð áhrif við þáð, sem gert var
ráð fyrir, því að jáfnvel þeim, sem munu hafa látið lækna-
xná'lið sig litlu skipta áður,. mun hafa hlaupið kapp í kinn,
þegar ætlunin var að etja dönsku lögregluvaldi gegn nokkrum
hluta eyjaskeggja.
t
Það fei: varla hjá því, að sambúð Fær'eyinga og Dana verður
ekki hin sama og áður eftir þetfa. Með samheídríi sinni virðist
miklum hluta eyjarskeggja hafa tekizt að skáka svo lands-
Etjórninni og dönsku ríkisstiórninni, að ætla.má að ekki verði
Játið staðar numið við'svo búið. Kröfur þeirra um algert sjálf-
s-tæi munu að öllum líkindum verða háværari eftir þetta, og
verði skilríaðármenn einhverrx tíxna í rneiri hluta er ekki ó-
xennilegt, að þeir blði ekki nieð að slíta sambandinu víð Dani
endanlega.
Út er komið 8. bindi af sögu
íslendinga — fyrri hluti —,
sem Bókaútgáfa Menningar-
sjóðs og Þjóðvinafélagsins gef-
ur út. Nær það yfír tímabilið
1830—1874, og er samið af Jón-
asi Jónssyni frá Hriflu.
Þetta tímabil er mesta vakn-
ingaröld íslenzku þjóðarinnar.
A fyri'a hluta þess drottnaðj.
rómantíska stefnan í andlegu
lífi Evrópu og vakti frelsisöidu
víða um lönd.
Boðberar þeirrar stefnu hér
á landi voru Bjanri Thoraren-
sen skáld og Fjölnismenn, þeir
Jónas Hallgrímsson, ,ómas Sæ-
mundson, Konráð Gíslason og
Brynjólfur Pétursson.
Laust fyrir miðja öldina hlaut
konungur Danmerkur og ís-
lands að afsala sér því einveldi,
sem forfeður hans höfðu haft á
hendi í tvær aldir. Fáum áruxn
áður hafði alþingi verið endur-
reist og Jón Sigurðsson gerzt
forystumaður í stjórnmálum Js-
viðskiptum og bindinu lokð með
lands. Hann stýrði frelsisbaráttu
íslendinga í rúman aldarfjórð-
ung og beitti á þeim vettvangi
meðal annars tímariti sínu,
Nýjum félagsritum.
Þjóðhátíðarárið, 1874, urðu
þáttaskil, þegar Kristján 9.
færði íslendingum nýja stjórn-
arskrá. og skömmu síðar lýkur
stai'fsdegi Jóns Sigurðssonar.
Bók þessí hefst á frásögn af
dönskum. stjómmálum á þessu
tímabili, einkum að því leyti er
þau varða málefni íslands. Síð-
an eru þættir, um kirkju- og
skólamál, skáld og rithöfunda,
vísindi, lis.tir, blöð og tímarit,
einkum Fjölni og Ný félagsrit.
í síðara hluta þessa bindis
vei'ður meðai annars lýst dóms-
rhálum, heilbrigðismálum, sam_
göngum, landbúnaði,. útvegi og
Fyrsti maí fóx- fram xneS friði
og spekt, en meðan ekki vur vit-
að hvernig nýloknu vei'kfíxlti
rpyndi lykta, mátti heyra inurga
vera með lirakspár og bera óxia
í bi’jósti, er sá dagur rynni iipp,
og þúsundir manna söfnuðxist
saman til þess að bera fram ktröf-
ur, eins og venja hefnr verið til
á þessum almenna frídegi vinn-
ainii stétta. En nú var biiið að
leysa þetta langdregna véi'kfall
á Jxann liátt, að flestir gátti vel
við unað. Og fórii þvi hátíðáhöld-
in frani með friði og spekt. Ekk-
ert skal þó fullyrt um hvort á-
stæða liefði verið til þess að ótt-
ast nein spellvirki, þótt öðruvisi
hefði horft við, því þótt öfga-
mennirnir hefðu viljað stofiia til
óspekta er alls óvíst, að þeir
þeii' liefðu hlotið mikið fylgi til
þess að vinna skemmdarverk.
Dýrt verkfall.
Verkfallið varð alþýðu manna
dýrt og má hún þakka það öfga-
fullum forkólfum sirnun, sem
ætlixðxi sér að nota kjarabaráttu
hennar til pólitísks ávinnings,
eins og bei'legá kom fram í upp-
lxafi verkfallsins. Kröfur voru
settar svo ólieyrilega liáar, að
þær voru ekki fallnar til þess að
verða grundvöllur að alvarlegum
umræðum um lausn kjaradeilunn-
ai'. Og stofnað var til verkfalls
samtimis hjá óskyldum félögiun
og urðu vei'kamenn að súpa seyð-
ið af því i löngu verkfalli. Flestii'
iðnaðarmenn munu vel hafa þol-
að þessa löngu vinnustöðvun, án
þess að tapa miklu, enda hafa
ýmsir innan hálaunaðra iðnaðar-
stétta talið óhagstætt fyrir sig að
vinna allt árið, vegna þess lxve
mikið þeii' bera úr býtum, og
skattar því liáir.
Hamrað á lögleysum.
Málgagn kommúnista bii'tir ríú
hverja greinina af annari'i frá svo
nefndum verkfallsvörðum, senx
gerðu sig að einhvers konar ríkis-
lögreglu meðaii á vei'kfalli stóð.
Virðist tilgangurinn með skrifum
þessum vera só, að berja það inn
í fóllc, að þarna hafi einhverjar
Ixetjur verið að verki, er staðið
Ixefði vöi-ð um réttindi alþýðunn-
ar. Sannleikui'inn er sá, að þeir
gerðú sig seka um margvislegar
ólögmætar athafnir. Átakanlegar
lýsingar ó kulda og vosbúð á verk
fallsverði hljóta að orka broslega
á ýmsa, sem ekki hafa enn tapað
alli'i dómgreind. Hitt er aftur á
móti ekkei't broslegt, þegar íhug-
að er hvert stefnir, ef slik lög-
brot, eins og framin voru af verk-
fallsvörðum i þessu síðasta verk-
falli, falla i gleymsku.
Sofa á verðinum.
Það er að sofa á verðimim fýx ir
lýði-æði í landinu, að láta síik af-
brot afskiptálaus. Öfga- og óheilla
menn þjóðfélagsins óska þess
að ofbeldi, eins og verkfallsverðir
sýndu í vei'kfallinxi, verði viður-
kennt, því að með því móti hafa
þeir fetað nær lokámarkinu, að
láta ofbeldið í’áða í eixux og öllii.
En það er markmið þeirra. — kr.
nánari frásögn af frelsisbarátt -
unni og svo af athöfnum Jóns
Sigurðssonar.
Fyrri hluti 8. bindis, sem nú
er kominn út, er 464 bls., prýtt
84 myndum.
Af þessu ritverki eru áður
út komin 4 bindi, hið 4., 5., 6.
og 7., og ná þau yfir tímabilið
1500—1830.