Vísir - 02.05.1955, Blaðsíða 7

Mánudafeinn 2. maí 1955.
VlSlR
T
ECona Salks og synlr voru
„tflraunadýr" hans.
Þá varll' liff svefnsaant
fengizt eitthvað við þetta líka,
en að „fást við það“ var sama
og að verja 16 klst. eða svo á
sólarhring árum saman, við
flóknar athuganir og útreikn-
inga í efnarannsóknarstofu.
Fjóra ágæta aðstoðarmenn
hafði hann allan rannsóknar-
„án þeirra hefði
heppnazt“, sagði
Jonas Salk, maðurinn, sem
hrakið liefir mænusóttina á
undanhald og ef til vill sigrazt
á henni, stendur á fertugu.
Hatm er borinn og barnfæddur
í Nevv York og framkomu hans
einkennir hlédrægni samfara
traustu sjálfsöryggi.
Þegar hann var spurður, eftir
að nafn hans varð á allra vör-
um, þá er varnarefni hans hafði
verið þrautreynt á rannsókna-
stigi, hvers vegna hann hefði
varið öllum stundum til rann-
sókna á þessu sviði, svaraði
hann með þessum orðum:
„Hvers yegna samdi Mozart
tónverk?“
Salk læknir hefir ekki látið
sér til höfuðs stíga allt lofið
sem á han:i hefir verið hlaðið,
síðan tilkynningin um varn-
arefni hans var birt 1 Ann
Arbor, en húri sýndi að honum
hafði heppnazt það, sem öðrum
læknum og vísindamönnum er
reyndu að sigrast á mænuveik-
inni, hafoí mistekizt. Salk sagði
aðeins, að hann vildi hverfa sem
skjótast til ranrisóknastofu
sinnar, og að menn ættu að
hætta að gera veður út af þessu.
Salk er eirin þeirra manna,
sem aldrei haggast, er allt af
jafn ákveðinn og öruggur, þrátt
fyrir hlédrægni sína og feimni,
og það koin honum ekki svo
mjög óvænt, að rannsóknir hans
báru tilætlaðan árangur.
„Hvers vegná?“
Á fundi með fréttamönnum
bar einri þeirra upp þá spurn-
ingu hvort hann hefði nokkurn
tíma, er hann var að fást við
rannsóknir sínar, verið svo
yonsvikinn, að hann hefði ver-
ið í þann veginn að gefast upp.
„Hvers v.; svaraði Salk
og lét það r.ægja. Og þegar hann
var spurður um, hvort honum
hefði ekki komið það óvænt að
uppgötva varnarefni, sem ör-
ugglega mættj nota á mönnum,
svaraði hann:
,,Það get eg varla sagt. Eg
gat við því búist, þar sem rann-
sóknirnar voru framkvæmdar á
fræðilega traustum grunni.“
Þannig var svar hins róléga,
varfærna og örugga ‘vísinda-
manns. Raunar fer því fjarri,
að Salk sé kuldalegur, óþýður.
Hann er maður, sem hefir á-
nægju af að iðka tennis og.golf,
og við og við getur notið and-
rúmslofts félagsheimilanna,
þótt hann raunar hafi verið
önnurn kafinn við rannsóknir
sínar hin siðari ár, og lítt getað
notið félagslífs. Þeim litla tíma,
sem hann hefir haft aflögu frá
þeim, héfir hann helgað heimili
sínu, Dorinu koriu sinni og
þrernur börrium, Pétri 11 ára,
Darrell og Jónatan 5 ára.
1
S^angir vuinu-
dagar.
Salk vinnur oft 18 klukku-
stundir á sólarhring í'efnarann-
sóknastofu sinnj og komið hefir
fyrr, að hann hefr starfað þar
fullan sólarhring, og aðeins
gefið sér-tíma til þess að nar’a
í brauðsneið og fá sér'kafftóópa.
tímann, og
þetta ekki
hann.
Jonas S. Salk.
Nánustu samstarfsmenn og
vinir lýsa honum sem skörpum
hugsuði, sfem einbeiti sér að
viðfangsefninu. hann hiki ekki
í framsókn, en hraði sér aldrei
meira en örugt sé, en enginn
standi honum jafnfætis í linnu-
lausri. markvissri sókn. Þannig
er.maðurinn, sem á komandi
tímum verður nefndur í flokki
manna sem Pasteurs, Jenners
og Alexanders Flemings. Hann
varði þremur árum til að full-
komna varnarefnið áður en
prófun þess á tugþúsundum
skólabarna byrjaði fyrir einu
ári. Fyrstu rannsóknir sínar á
þessu sviði hóf hann 1949.
Á hans sviði.
Hann segir sjálfur svo frá, að
hann liafi byrjað á þessu vegna
þess, að ,,hér var verk að vinna
á sviði. sem er mitt áhuga- og
starfssvið". Hann kvað þetta
hafa verið verkefni-, sem margir
fengust við, og hann gæti þá
Erfiðar
stundir.
Erfiðustu stundirnar voru
1953, þegar Salk var reiðubúinn
að prófa varnarefnið á mönn-
um. Hverja skyldi velja til til-
raunanna? Hann valdi sjálfan
sig, konu sína og litlu synina
þrjá.
„Þegar maður sprautar nýju
varnarefni í tilraunaskyni í
konu sína og börn, verður
manni ekkj svefnsamt næstu
2—3 mánuði. En eg var sann-
færður um gildi skoðana minna
og árangurs og það gæddi mig
hugrekki, sem byggðist á
trausti en ekki vogun, en rann-
sóknirnar voru grunnurinn,
sem traust mitt hvíldi á.“
Gagnrýni.
Á vísindamannsferlj sínum
hefir Salk sætt gagnrýni ann-
ara vísindamanna, ekki sízt er
hann var langt kominn með
rannsóknir sínar og flutti um
þær útvarpserindi. Sögðu þa
margir þeirra, kannske vegha
afbrýði sumir, að hann hefði
átt að rita um málið í læknar:t
og flytja erindi í flokki vísinda-
manna, en ekki í útvarpi til al-
mennings. En þessar raddir
hljóðnuðu.
Salk náði því marki, að finna
varnarefni gegn hinum lamandi
áhrifum allra þrigja tegunda
mænuveiki. Margir aðstoðuðu
hann, fjórmenningarnir fyrr-
nefndu og fleiri, en seinast en
ekki sízt hefir Donna kona hans
verið honum öruggur förunaut-
ur, stoð og stytta, og verður
slíkur stuðningur ekki ofmet-
inn.
virði að fyrir þeirri þörf sé séð.
Meðan fólk át bræðing, fékk
það nóg af A- og D-vítamíni
með lýsinu sem blandað var í
bræðinginn. Nu er komin önn- [
ur öld, bræðingurinn horfinn og j
smjörlíkið tekið við. Með því að
setja 30.000 einingar af A-víta-
míni saman við hvert kíló
smjörlíkis, er það gert að jafn-
oka sumarsmjörs að því leyt.i.
D-vítamínið er nauðsynlegt
til þess að beinavöxturinn verði
eðlilegur og er það sérstaklega!
nauðsynlegt ungum börnum, til
þess að vei'ja þau fyrir bein-
kröm, en einnig fullorðnu fólki,
einkum vanfærum konura, sem
hafa aukna kalkþörf.
Með þessum endurbótum á
smjörlíkinu er séð fyrir því, að
smjörlíkið gefi góðu smjöri
ekkert eftir að því er til víta-
mínanna kemur.
Tímarit V.F.I.
4. hefti 39. árgangs er ný-
komið út. Efni: Opertóra reikn-
ingur Heavisides og symbólsk-
ur reikningur. Eftirrit úr
gerðabók gerðardóms V.F.I.
Hitaveita um Sauðárkróks-
kaupstað, eftir Sigurð Thorodd-
sen, Fréttir (Einar Erlendsson:
Opinberar byggingar árið
1953).
Sjgnrgeir 1» gurjoiisso^
"*ez8tarinar!ú'jm&&ur
Skrlfstofutlmí 10--ix l--s
■sKalstr 8. 81ir' Ut4S og SOBfti
aukið á nýjan
smjörlíki hér.
>»
A þá ekki að cgefa góðii smjöri
eftir að þvi Eeyti.
Nýlega liefur verið fyrirskip-
að að Iiækka vítamínmagn
smjörlíkis frá því sem verið
liefur uiTdanfarið.
Vegna þess hve erfitt var að
ná í A- og D-vítamín á stríðs-
árunum voru lækkaðar kröf-
urnar um vítamínmagn smjör-
líkis; svo að ekki var skylt að
setja nema eina alþjóða-einingu
Með þessum nýju ákvæðum
skipar ísand sér á bekk með
þeim löndum, sem gera kröfur
til þess, að smjörlíki jafngildi
smjöri að vítamínmagni.
Frá sjónarmiði krabbameins-
varnanna ber að fagna þessum
nýju reglum. A-vítmín er
nauðsynlegt til þess að halda
slímhúðum líkamans heilbrigð-
af D-og 4 af A-vítamíni í hvert um, og er vel mögulegt, að
gramm. Áð.ur var skylt að setjaj skortur á því geti átt sinn þátt
16 einingar af A og 1 af D. Nú
hefur vítamínmagnið verið
hækkað til mikilla muna, svo
að bæta skal 30 einingum af A-
vítamíni og 3 af D í hvert
gramm smjörlíkis. Gilda þessi
ákvæði frá 15. marz 1955.'
Meðan lúðúlýsi' var notað
sem vítamírigjafi í sm'jörlíkið,
var ávallt háett við óbr’agði af
smjörlíkinu,' fef vitatnínmagnið
var aukið til nokkurra muna.
Nú er notað hreint A- og Ds-
vítamín í oliu og finnst þá ekk-
ert óbragð að smjörlíkinu, þött
vítámírim séu verulega aukin.
í að framkalla krabbamein, t. d.
í maga, eins og ýmsir hafa
haldið fram. Sumir eru nú farn-
ir að nota A-vítamín í háum
skömmtum gegn krabbameini,
og virðist svo sem ýmis krabba-
meinssár hafist betur við og
geti jafnvel gróið, ef sjúklingn-
um eru gefnir stórir skammtar
af A-vítamíni.
Langflest krabbamein eiga
upptök sín í slímhúðum, eins og
t. d. í vélinda, maga, legi og
g'örnum. A-vítamín á verulegan
þátt í að halda þeim heilbrigð-
um, og' þess vegna er mikils
Verð fjarverandi
til 2. júní. Hr. læknir Esra
Pétursson, Aðalstræti 18
gegnir heimilislæknisstörf-
um mínum á meðan.
Óiafur Tryggvason
læknir.
Sáiarrannsóknarfélag
ísiands
Fundur verður haldinn í
Sjálfstæðishúsinu í kvöld,
mánudaginn 2. maí, kl.
8% e.h.
FUNDAREFNI:
Mr. Horace Leaf frá
London flytur stutt er-
indi og gefur skyggni-
lýsingar. Mál hans verð-
ur túlkað.
Stjórnin.
Stúlkur helzt vanar
saumaskap óskast sem
fyrst. Upplýsingar í síma
80730.
Skrifsíofu-
herbergi
óskast í miðbænum eða við
miðbæinn. Sími 6912.
Verð kr. 93,00.

v -x- ' v J

Fischerssundi.
fyrirligg'jandi í eftirtöldum
stærðum:
550X16
600X16
600X16 fyrir jeppa
710X15
760X15
Laugavegi 166.
Góður jeppi til sölú.
Uppl. í húsgagnaverzlun-
inni Elfu Hvel’fisgötu 32
til kl. 9 í kvöld.
er símanúmer
okkar
Grensásveg 24.
Kvengötuskór, lítið eitt
gallaðir, seldir ódýrt.
Garðastræli 6.