Vísir - 06.05.1955, Blaðsíða 4

Föstudaginn 6. maí 1955
Þorsteinn Jósepsson:
Jugóslavíuþættir I
Leiðin ligfur inn í land Títos,
sólarinnar on sumarsins.
Þar er fáft hila ©g véiðknúimia
En; lic^vagnaf ssjiá'st jsar vídsi
á vegiiin.
Það er Iaugardagur fyrir páska, Við höfum farið Ianga leið.
Fyrst með flugvél frá Keykjavík — tveim klukkustundum áður
en verkfalllð skall ó — til Khafnar og þaðan svo með annarri
flugvél til Hamborgar. Síðan með bíl suður um meginlandið,
til Hollands, Belgíu, Luxemborgar, suður um Elsass til Sviss
og í fyrrinótt gistum við í farfuglaheimili i Salzburg í Austur-
ríki.
„Hreiðurmamman" tók okkur
íslendingunurn tvcim liöndum,
því hún hafði í vikunni hýst
1 vær íslcnzkar stúlkur, scm voru
■itthvað á leið suður um Aust-
ui/ríki. pað voru fyrstu landarn-
ji’ sem þar höfðu gist og hún var
stolt af því að fólk frá svo fjar-
tœgu landi skyldi leita í hreiður
tiennar.
Og svo um nóttina komu
tnokkrir strákar of s.eint í gisti-
stað og a.uk þess við skál og þá
söng nú í hcnni gömlu minni.
það vöknuðu allir í hroiðrinu
- 50—GO manns — við háreyst-
ina í henni „mönimu" görnlu
þegar liún las yfir syndaselun-
um og sagði þeim að hjá sér
hvggi heiðarlegt og gott fólk
Jiorðan frá íslandi, sem ekki
íþyldi skarkala og lapti og bað þá
hypja sig hurtu og koma aídrci
i sína augsýn framar.
i gœr ókum við yfir þvcrt
lAusturriki, að því undanskil.du
að við fórurn 12 km. vegarlengd
i jámbrauí gegnum fjall, þar eð
ivcgurinn um fjallaskarðið var
</nn ófau' sökum snjóa. pað var
snjóþungur vetur i Alpafjöllun-
imn og vorið kemur seinna en
ivenjulcga. Trén eni lítið
•if’kkej’t farin að grrcnka og enn
Ííggur snjór langt niður eftir
áiiíðunum o glokar þoirn fjall-
s-köiöum, sem hátt liggja.
fonitni, því í'étt handan við
gististað okkar risu enn snœvi
þakin fjöll með hiikatindum og
uppi á þessum tindum lágu
landamæri Júgóslavíu og Aust-
urríkis. pangað var fcrðinni
lieitið í dag. Meira vissum við
ekki. Ferðin er án fyrirheits
engin áaHlun, enginn t.ilgangur,
ekkert takmai'k nema það citt
að sjá og njóta.
Ili'eppstjórinn er seztur við
stýrið. Og það er enginn gervi-
hreppstjóri sem stýrir bilnum
brá sér í skemmtifcrð t.il Ame-
ríku. Steerri er fjölskyldan ekki.
„.... gil og gljúíur opin ....“
Iín þetta var útúrdúr. Hrepp-
stjórinn er búinn að kveðja kóng
og klerk í Austurríki, er seztur
við stýrið og stefnir á hrím-
þöktu tindum í suðri. A’egur-
inn Uggui' úr síðusta austur-
ríska dalverpinu, framhjá speg-
ilsléttum tjönium, sem spegla
himinn og tinda í fleti sínum, og
síðast beygir hann inn í hyl-
djúpa gjá með gnæfandi berg-
veggi til beggja handa, himin-
inn fyrir ofan en kolmórauða á
í gljúfri fyrir neðan. petta er
hrikalegt., en innan stundar
komumst við út úr gljúfrinu og
þá tekur vegurinn að hækka.
Hann liggur í ótal bugðum og
hlvkkjum upp alla fjallshlíðina.
Víða liggur snjór í sköflum
beggja megin, cn sjúlfiu' vcgur-
inn er auður. Ofariega í hlíðinni
nemum við staðar og skreppum
snöggvast út. Til bcggja handa
rísa ferlegir og hrikabrattir
okkar, héldur alvöruhreppstjóri tindar, hrímaðir hið efra og
ofan úr efstu og afskekktustu
dölum Borgarfjai'ður. En hann
er enginn viðvaningur við stýrið
snjór þar scm hann gat fest.
Fyrir neðan okkur liggur dal-
botninn, sem við komum úr, og
hér i milljónaborgunum og þar’skógivaxnar hæðir handan við
dalinn, en framundan bíður
landið langþráða.
’lfieð hreppstjóra við stýrið.
í morgrin vorum við snemma
sem umfci’ðin er öfug við það
sem hún cr heima. Hann hefur
áður stýrt bíl suður um öll lönd
og lcomist slýsalaust gegnum
stau’stu umferðai'götur Lund-
únaborgar, Parísar og Ilam-
borgar, svo aðeins nokkurar
borgir séu nefndar. Og útþráin
er rik í þossari afdalafjölskyldu.
j)að er ef til vill ekki í frásögúi'
færandi að bióðir hans hefur
setið á námsbekk við erlcndan
háskóla um nokkur ár, eða þá
sem aö hinn hróðui'inn tók sig cinn
góðan veðSdag ujip og gerðist
vetriu'Uingt skógarlvöggsmaður i
Noregi. Systirin fcr heldur ekki
varhlutar af útþránni því hún
hcfur tvívcgis siglí til framandi
landu. En iiitt sem merkilegast
er er þaö, áð faðirinn lagði
í: fótum, full eftrivæntingai' og
Gott er þar á sumrln.
Víð höl'lum áfram upp síðustu
brekkuna og á blábrúninni
standa tv'i hús, annað cr í Aust-
urríki, hitt í Júgóslavíu. Við
crum þania í nær 1300 metra
hæð, snjóskaflar eru allt í kring
og nokkur gustur uppi á hlá-
bríminni. J)ó hafði ekki frosið
þiu' í nótt. A meðan við biðum
cftir afgreiðslu ræddum við við
landamau'averðina. J)eir sögðu
að það væri garnan þar efra á
sumrin, mikil sól og rnikil feg-
uið, cn kalt og svalt á vctuma.
Oft um 20 stiga kuldí og belj-
andi rok að auki. þeir spurðu
land unöir f<4. á s• nt11irsaIdI'i oít margs um íshmd og þeir vissu
J»V/AVWVVWA^^W.iiW«V«Vm^Wi(V»\VAVAVi/,J VJ’JVAWV'A'WWAW-V.W.V.VAVu0,
um hveri og eldfjðll og Golf-
straum og ýmislegt fleira.
Júgóslavarnir voru ekki eins
skrafhreifnir, og Austurríkis-
mermirnir og lögðu öllu rneira
kapp á að vita hvað við hefðum
meðferðis, hvaða peninga og hve
mikla, hvort við VÉ|rum mcð
myndavélar og af hvaða gérð.
þar voru í fyrsta skipti opnaðar
ferðatöskur á leið okkar frá því
við fórum að heunan og voru
þetta þó 11. eða 12. landamærin.
En ekki var þetta þó nema
handahófsskoðun og ekki neitt
í líkingu við það, senr eg hefi
orðið að undirgangast — eða séð
aðra orðið að þola — hjá brezk-
um yfirvöldum.
Nýliðar á leið i herhrn.
Við kvöddum landnmæra-
verðina með vinsemd og héldum
suður í blámóðuua í landinu
fyrirheitna. Vegurinn liggur í
kröppunr beygjum suöur af, á-
þekkt því sem hann gerði á leið-
inni upp að norðan.
Niðri í dalbotninum stóð kona
á veginum og viidi hafa tal af
okkur. Erindi hennar var að
biðja okkur að taka mann —
gest sinn — sern hún þurfti að
koma suður til Lubljana, cða
um 50 km. vegarlengd. það var
í'úmt í farartækinu og sjálfsagt
að lofa manninum að sitja í.
Hann talaði lítið annað en sla.v-
nesku, en skildi þó orð og orð á
stangli og gat gert sig skiljan-
legan með liendingum, pati og
nokkurum orðum i þýzku, sem
hann kunni. þegar hann vai'ð
þess loks ásicynja að við værum
frá íslandi rak manngnrmurinn
upp eitt ógnarlegt spangól, sem
hann cndurtók hvoö eftir annað.
Hann spurði hvort við hcfðum
kon.iið allá þessa leið á bíl og eg
hélt aö hann gæti farið nærri
um það sjálfur — eða með hvaða
farartæki við hefðv.m annnrs átt
aö koma.
A leiö okkar var htill birr,
Cranj. Merkilegur var liann fyr-
ir það að lieljardiúpt obt faerurt
Júgóslavi m jjjóðbúningi.
gljúfur liggur um miðja borgina
og fellur á eftir gijúfrinu. í
Cranj virtist uppi fótur og íit og
múgur og margmenni hvarvetna
á götum, en mest bai’ þó á ung-
lingspiltum, á að gizka frá 17—
18 ára að aldri. j)eir báru grtena
kistla á öxl
eða burðuðust
með þá í fanginu og héklu allir
í sömu átt. Eg reyndi að spyrja
sessunaut minn i bílnum, Júgó-
slavann, iiverju þetta sa'ttj og
mér skildist eg fá það svar, að
þetta væ.ru verðandi soldátar
Titos, sem nú væi'i verið að
kveðja t.il herþjónustu og væru
þcir með föggur sínar í kistlun-
um á leið til lyerstöð vaajQa.
Annars sá eg víða hermeim á
gimgi á vegum úti í dag, en
hvað þeir aðhöfðust, eða hvort
það var nokkuð, gat eg ekki gert
mér grein fyrir.
Fá vélknúin farai'tælii
þegai' ltomið er frá Austurríki
og suður yfii' júgóslavnesku
lundaimerin hefur maður nauni-
'ast á tilfinningunni að ntaðui' sé
'komiim í annað land. Fólkið er
næsta úþekkt, margt er jaíavel
Ijósliært og bláeygt, bygginga-
stíllinn cr líka ájH'kkur, en þó
er eins og húsakosturirm hér
syðra só fátæklegri og ekki eins
sUllireinn. Snyrtimennsku er
yfirlcitt mikil og í allan dag sá
eg bœði konur og karla koppast
Framh. á 9. siðu
iið, lieíðu þeir komizt til Wynd-
ítarn með þeiiri stefnu. En hvcrs
jvegna höfðu þeir ákveðið, að ó-
Tcyndu, að korna „til baka aft-
11.11'?“ Ekki gátu leiðangursmenn
Sieidur botnað í, iivois vegna þeir
•itöluðu um að fara vestur með
iströndinni á flotholtinu? Næsta
Siyggð hvíU'a mainia voslim við
?þá v;u’ borgin Derby - 800 km.
]í burtu!
Sú skýring, sem'beinast lá viö,
'vai', að l'Uigmennimii' hefðu ver-
■'iö svo ranimvilltir, að jieir liofðu
í'kki haft mínnstu hugmynd um
Jivar þeir höfðu lení.
Biiikkumeim voni hræddir.
Kí'tir að Joitai'ílokkui:iim hafði
T:\ irtt sér j’ær upplýsingnr'sem
Jeiöarbókin iiafði að geyma, liófu
jx'ii' lcit i umhvei'fi staðarins. Er
þeir klifu upp á hamrana fyrir
"ufan víkina, komu þeir auga á
þi'já viJlimannabóistaði innan
Sitta km. sva.’ðis. Hlökkumenn-
irnir viðui-keimdu fúslcga, að
þeir iiefðu séð „stóra fuglinn*
lenda í víkinni, e.n andmœltu
því, að jæii' Jiefðu geri hvítu
mönmmum, sein komu út úr
lionum, nokkurt mein. j)eir sögðu
að ókuimu, livítu íncnniriiir
iiefðu lialdið sig í fjörunni. þeir
höfðu lika taiað sanian á ináii,
sem enginn blökkuinaniiaima
lioföi skilið noitt i. (Margir
þeirra liiökkum-anna, sem li.fa
þarna flökluilífi, skilja hrafl i
ensku, soin þcir hafu iært af
„piltum" frá (rúboðsstöövum og
sjómönnuiu á perluveiöiskipum).
Okimnugu menniniir iiöfðu ver-
io mjög leyndardóinsfullir — iík-
leg'a voru jieir brjálaðir! Blökku-'
níénniinir iiöfðu veriö hrædciir
við þá, og vissulega höfðu þcir
ckki gert þeitn neitt mein!
Jieg'fir blökkumennirnir voru
þá spui'ðir, í hvaða átt þeir
hel'ðu farið, lientu þeir í vestúi'
og sögðu: „I-'óru í þessa átt i !>át,
sem var fótur á stóra fuglinuin."
Ekkert frekar gátu leiðangui-s-
menn uppgötvað viðvíkjandí hin-
um týndu flugmönmirn, og eftir
nokkuira daga dvöl ákváðu þeir
að snúa aftur til ‘Wyndham og
láta iímdlciðangrinum eftir að
leita á stærra svæði, því hann
hafði beti’i aðstöðu til að leita
víðar.
Sutcliife leitar enn.
þai' sem vélbátslciöangurinn
tiafði ekki borið tihetiaðan ár-
angur, var nú landlciðangurinn
að taku við, í þcirri von aö tuk-
ast rnætti að bjarga hraknings-
mönnuhum. pegar ieiðangurinn
lcom til Skógai'fljóts tiúboðs-
stöðvar, á véibáti, með rnestallan
faningurinn, var trúboðsstöðin
næstum mannlaús.
Mai'sliáll lögreghirnaðiu' hafði
vonazt til að gota fengið Iijálp
séra Jumcs Noble, inn'fædds
blökkumanns, cr naut þeitrar
sérstökú virðingar að vera prest-
vígöur maöur. En fékk þær frétt-
ir, að séra Noble væri fyrirliði
fyrii' leiðangri frá trúboðsstöð-
inni, með „pilturn" þaönn. Mars-
laa.ll tókst samt að fá aðstóð
þaulvans „kjaiTmanns," er I-Iarry
Smith hét, og higði af stað með
honum, nokkrum síóðskyggn-
um blökkmnöimum og rnúlasna-
rekuni.
Jtennan snnia dag flaug Sute-
liffo flugmaður eiT.i noi'ður með
ströndiimi, jafnákveðimi og áð-
ui' í aö veröa i'yrstur tit að koma
auga á hrakuingsmonnina, koin
luum þá auga á loggortu á sigl-
ingu út af Itoiuionderryl^fða, er
Stefndi á ltuhiereshöföo. Htinn
lækkaði flugið ogt uppgötvnði þá,
að þctta v;u' skúía 1 rúhoðsstöðv-
nrinnar í DrysJale, undir stjórn
Föður Cuhe.ro, er fýigdist með
leitiu’flokái frít stöðinni, er leit-
áði á lantii striúulléngjunu á
þessum blóönni.
J>;u' sem allir þessír leitaríloki; ■
’ar voru smásainan að nálgast
hina yfirgefnu flugvét úr ýais-
um áttum, vlrtust allar líkur
mœla með því, uð hinir týiitlu
í'lugmenn hlytu aö finnast, mm-
að hvort dauðir eða lifandi, -
nema þeir hefðu farizt é, ajó.
sem alveg eins gat verið, ú hin-
um ófullkomna farkosti.
Ýinsar fregnir um daiiðdaya.
27. júní var kominn. Ekki hafði
spui’zt til fhigmaima í sex vikur,
og uú fóru að berast iausafi'egn-
ir utan úr óbyggðunum um nð
þeir væi'u dauðir. Til Skógai
fljótsstöðvarinmu' kom gönml
blökkukona haltraiidi einn dag.
cr kvoðst hafa heyrt ávæning at'
því, að þoir hefðu verið lag'öir að
vellí með spjótalöguni viö berja-
tínslu. Aðrar fregnir gáfu í skyn.
að j’oir liefðu veriö drepnir af
| niumætum, því vitaö vnr, að
! Framhaid,