Vísir - 09.07.1955, Síða 4

'4
vlsm
Laugardaginn 9. júlí 1955.
Hér sést nokkur kafli
Vegarins, sem lagður hef-
ir verið fram hjá Hafn-
arfirði, til að tlraga úr
limfprð um bæinn. Vai"
byrjað ó vegarlagning-
unni á síðasta hausti, og
voru ’bá notaðar stórvirk-
ar vinnuvélar. er fengnar
voru að láni hjá varnar-
liðiíiu, en íslenzkum
mönnum var kennt að
fara með vélar Iþessar^
eins og samið 'hafði vcriS
um. — Vegurinn verðusr
væntanlega opnaður í
sumar.
Jarðýturnar til vinstri eru við vegalagningu í Hvalfirði. Bylting varð á sviðú vegag«rðÖr hérlendis, begar ýturnar komu
til sögunnar. — Stórir og afkastamiklir vegheflar (t.h.) jafna og slétta vegi landsins og gera þó greiðfæra,
¥élanotkun við
Milljón lesta af möl er notuð
árlega í ofaníburð á vegi.
1Yieð vaxandi usniorö »erð« tnal-
nrveffir «iulist evfgjjet n rfi.
Gífurleg breyting hefur orðið á vegavinnu hér á Iandi
síðustu tvo áratugina, og fjallar eftirfarandi grein xun
þróun vegagerðar hér á landi. Birtist hún í síðasta tölu
blaði tímaritsins „Iðnaðarmál“, sem gefið er út af Iðnaðar-
málastofnun Islands. í ritinu er margvíslegan fróðlcik að
finna um tækni og framleiðslu á ýmsum sviðum, og ættu
þeir, er starfa við iðnað eða hverskyns framleiðslu, að lesa
ritið að staðaldri.
Þróun samgangna á íslandi
og afkoma þjóðarinnar hafa
haldizt í hendur. Fram að lok-
um síðustu aldar var ekki um
neina akfæra vegi að ræða hér
á landi. Allir flutningar á milli
Ætaða og landshluta fóru fram
með skipum eða hestum. Áætl-
anir strandferðaskipa voru ó-
reglulegar og öll viðskipti því(
•erfið. Flutningar á landi með'
hestum og frumstæðum tvíhjóla
Tterruvögnum voru hægfara og
erfiðir. Fóru þeir fram eftir
anargra alda troðnum slóðum,'
yfir óbrúuð fljót og alls konar
torfærur. Verkaskipting var
lítil. Hvert býli var efnahags-
leg heild, sem fullnægði flestum
þorfum. ábúenda. Tæknilegar
og efnahagslegar framfarir
voru litlar sem engar.
Hreyfing kemst á samgöngu-
mál íslendinga með „tilskipun
um vegi á Islandi“ frá árinu
1861. Á grundvelli hennar voru
siðar; samþýkkt vegalög, sem
miðuðu að lagningu vega serh
víðast á landinu og myndun
samtengds vegakerfis.
Vegir Íengjast
og breikka.
Vegagerðarverkfærin, sem
landsmenn höfðu í upphafi,
voru mjög frumstæð. Voru hin
helztu skófla, haki og hestvagn.
Vegalagning gekk því mjög
hægt. Fer hér á eftir tafla yfir
aukningu akfærra vega á land-
inu frá árinu 1907:
Ár: Lengd akfsen'a vega:
1907 ............... 171 km
1925 ................,"1.324 —
1938 ............... 3.323 —
1944 .............. 4.400 —
1955 ................ 9.387 —
Vegir . landsins árið 1907
mundu vart hafa verið taldir
altfærir í nútímaskilpingi, enda
yoru þeir fyrst og fremst .lagðir
með tiHiti til flutninga á hest-
vögnum. Hið sama má segja um
meira en helming af þeim veg-
um, sem taldir eru akfærir, ár-
ið 1925. Lengd akfærra vega
hefur því sem næst sjöfaldazt,
miðað við árið 1925, og á síðustu
ellefu árum hefur lengd þeirra
rúmlega tvöfaldazt. Auk þess,
að vegakerfið hefur lengzt, eru
vegirnir jafnframt orðnir miklu
breiðari en áður.
Stórvirk tæki
tekin í notkun.
Á síðastliðnum tíu árum hafa
verið tekin í notkun stórvirk
verkfæri við vegalagningar, og
hefur það aukið afköst til muna.
Fram til ársins 1943 hafði
Vegagerð ríkisins háft yfir létt-
um þiúggja tonna vegheflum að
ráða, og höfðu ekki verið not-
aðar aðrar vélar við lagningu
vega og viðhald á þeim nema
bílar við malarflutning og loft-
þjöppur við sprengingar. Sum-
arið 1943 keypti Vegagerðin 3
jarðýtur frá Ameríku, og voru
það fyrstu ýturnar, sem notað-
ar voru við vegagerð hér á
landi.
Upp frá þessu óx vélakostur
Vegagerðarinnar hröðum skref-
um, Árið 1945 átti Vegagerðir,
20 jarðýtur, 9 vélskóflur og 9
stóra veghefla (8 tonna og
þyngri) auk 7 léttra veghefla.
Mest af þessum vélum var
keypt notað af setuliðinu, og
eru nokkrar þeirra nú alveg úr
sér gengnar. Síðastliðið ár átti |
Vegagerðin 26 jarðýtur, 46
vél- og ýtuskóflur pg 22, stóra
og 7 litla veghefla auk fjölda
annarra vinnuvéla.
Vinnustundafjöídi vegheila
hefur aukizt um 55%, á tíma-
bilinu 1945—53, en vél-
skóflna úr 6 foúsund vinnu-
stundum í 35 þúsund eða tæp-
lega sexfaldazt. Er þetta mikil
aukning', og má segja hið sama
um notkun jarðý'tna, en vinnu-
stundafjöldi þeirra hefur tæp-
leg'a fimmfaldazt. Við athugun
sést einnig, að fleiri vinnu-
stundir er nú.unnið með leigu-
ýtum en ýtum Veg'agerðarinn-
ar, þar sem meiri áherzla hefur
verið lögð á að kaupa vél- og
ýtuskóflur og veghefla, enda
mun erfiðara að fá slíkar vélar
leigðar en jarðýtur.
Malartekja
verður erfiðari,
Enn vantar mikið á, að Vega-
gerðin hafi nóg af framan-
gi-eindum vélum. Einnig vantar
tilfinnanlega vélar til þess að
harpa og mylja ofaníburð í
vegi. Árlega er ekið um 1 mill-
jón tonna af möl í þjóðvegina,
og verður með hverju ári erf-
iðara að fá hentuga möl til
þess. Eina malarmulningsvél
keypti Vegagerðin 1953, en
mun fleiri slíkar yélar vantar,
þar sem æskilegast væri, að
éingöngu væri notáð harpað og
mulið efni í slitlag vega.
Síðastliðið haust og vetur
var unnið að lagningu nýs veg-
ar ofan við Hafnarfjörð. Vélar
til verksins lánaði varnarliðið
fyrir milligöngu Tækniaðstoðar
Bandaríkjastjórnar (F. O. A.),
enda var verkið aðállega unnið
til þess að kenna mönnum með-
'ferð, stþrra .vi.níiuvéla. Kennsl-
una.annaðist, bandarjp^ur majðr,
ur, Capt. Peppard. Voru notað-
ar 4 jarðýtur af stærstu gerð
(D 8), ein 1,1 m3 vélskófla, 3
bílar fimmtán tonna og 4
fimmtán tonna flutningavagn-
ar, dregnir af dráttarvélum á
gúmmíhjólum (DW 10). Einriig
var notuð inulningsvél af mjög'
stórri gerð til þess að harpa r g
mjdja efni í ofaníburð, og voru
afköst hennar um 30—35 m:! á
klukkustund.
Hið tiltölulega víðáttumikla
vegakerfi landsins er að heita
má allt malarvegir og ruðning-
ar. Slíkir vegir geta talizt not-
hæfir fyrir létt farartæki og
takmarkaða umferð. Við vax-
andi umferð síðari ára og sí-
fellt stærri og þyngri farar-
tækja verður vegakerfi af
þessu tagi ófullnægjandi vegna
hins mikla og kostnaðarsama
viðhalds og óeðlilegs slits á
hinum þungu og dýru farar-
tækjum. Þar sem bifreiðir eru
nær einu farartækin á landi
hérlendis og vaxandi hluti inn-
anlandsflutninga fer nú fram
með þeim, hljóta endurbætur í
gerð vega að verða aðkallandi
á næstu árum. Með tilkomu
sementsverksmiðju á Akranesi
mun skapast leið til lagningar
haldgóðra, steinsteyptra vega
úr innlendu hráefni.
G. H. G.
Búlgarar njcsna
hjá Tyrkjum.
Samkvæmt tilkynningia
tyrknesku stjórnarinnar hefir
vararæðismaður Búlgariu í
Istambul verið handtekinn.
Gerðist þetta skömmu eftir að
komizt hafði upp um starfsemi
búlgarsk njósnahrings í Tyrk-
landi.
f tilkynningunni segir, að
tyrkneska öryggislögreglan
hafi handtekið vararæðismann-
inn, er hann var að taka við
skjölum varðandi öryggi Tyrk-
lands úr hendi búlgarsks
manns af tyrkneskum ættum.
Rússneska útvarpið kvartar
nú mjög yfir afskiptum vest-
rænna þjóða af innanlands-
málum Ráðstjórnarríkjanna og
fylgirikjanna, og bera einkum
sakir á Bandaríkjamenn fyrir
njósnastarfsemi. Samtímis er
haldið upp njósnastarfsemi af
hálfu kommúnista í löndum
N.A.-bandalagsins, segir í
brezkum blöðum í morgun, og
éru njósriirnár í Týrklandi nýjs-
asta dæmi -þess. -