Vísir - 03.08.1957, Side 6

VISIR
Laugardaginn 3. ágúst 1957
'WMM IR
D A G B L A Ð
Tliir kemur út 300 daga á ári, ýmist 8 eða 12 blaSsíSur.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Hersteinn Pálsson.
Skrifstofur blaðsins eru í Ingólfsstræti 3.
Rititjómarskrifstofur blaðsins eru opnar frá kl. 8,00—18,00.
Aðrar skrifstofur frá kl. 9,00—18.00.
Afgreiðsla Ligólfsstræti 3, opin frá kl. 9,00—19,00.
Sími 11660 (fimm línur).
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Vísir kostar kr. 20,00 í áskrift á mánuði,
kr. 1,50 eintakið í lausasölu.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Fridagur verzlunarmanna.
Allt er breytingum undirorpið,
og svo er um hátíðir lands-
manna eins og svo margt
annað. Um eitt skeið var 2.
ágúst einhver mesti hátíðis-
dagur þjóðarinnar, og sann-
arlega ekki að ástæðulausu,
því að hann var tákn um
mikilvægan áfanga í sókn
þjóðarinnar til frelsis og'
sjálfstjórnar. En síðan hefir
mikið vatn runnið til sjávar,
og þessi dagur hefir orðið að
þoka í skuggann, er í raun-
inni horfinn í sömu merk-
ingu og hann var áður —
auk þess sem hann ber ekki
upp á ,,réttan“ dag nema
eridrum og eins — enda hafa
aðrir dagar tekið við af hon-
um.
En þessu þarf að breyta. Það
þarí' að minna þjóðina betur
á það, að það voru stórtíð-
indi, sem þjóðhátiðin í ágúst
var haldin til að fagna og
minnast. Verzlunarstéttin
hefir um all-langt skeið
helgað sér fyrstu helgina í
mánuðinum og hún gerir
það enn, en þó er ekki sami
blær yfir deginum og áður.
Þeir eru svo margir, sem
leita út í náttúruna og upp
í óbyggðir, að Reykjavík,
sem er miðdepill slíkra há-
tíðahalda, verður í raun og
veru „dáuður“ bær.
Verzlunarstéttin þarf að gæða
þenna dag sinn nýju fjöri,
gera hann að baráttudegi
sínum, þar sem hún kynnir
störf sín, þarfir og þjónustu
fyrir almenning. Þessi stétt
hefir sætt skipulögðum of-
sóknum ríkisvalds og stjórn-
arflokka, en þó fyrst og
fremst sá hluti hennar, sem
nýtur ekki óbeinna ríkis-
styrkja með skattfrelsi. Það
er löngu viðurkennt, að það
var ekki sízt verzlunarstétt-
inni að þakka, að íslending-
ar urðu fjárhagslega sjálf-
stæðir, en nú er þessi sama
stétt vargur í véum. Hún á
vissulega tilverurétt eins og
allar aðrar, og það er einmitt
það, sem hún verður að vekja
' almenning til umhugsunar
um.
Slysahætta á þjóðvegum.
Viða um lönd er gengið að því
sem vísu, að hver ,.löng
helgi“ eða tveir eða þrír
samfelldir frídagar hafi í
för með sér gífurlegan slysa-
fjölda og dauðsfalla, svo að
líkja má við snarpa viður-
eign á vígvelli. Ekki vantar,
að slysavarnafélög hvetji
menn til varúðar, en samt er
það svo, að slysunum held-
ur áfrarn að fjölga. enda er
erfitt að ná til fjöldans með
aðvaranir, og enn erfiðara
að fá menn til að sinna þeim.
Slysafjöldinn virðist a. m. k.
ekki benda til þess, að menn
fara eftir þeim aðvörunum,
sem út eru gefnar.
Nú fer ein af þessum hættulegu
lielgum í hönd hér hjá okk-
ur, og allir, sem vettlingi
geta valdið, munu taka sig
upp og fara úr bæjunurn og
dreifast út um sveitir lands-
ins. Bifreiðafjöldinn á þjóð-
vegum verður meiri ?n
nokkru sinni, og þar af leið-
andi verður slysahættan
meiri en áður. Þörfin á að-
gæzlu er því sízt minni en
áður og aðvaranir sjálfsagð-
ar, þótt það sé undir hælinn
lagt, hver árangur verður af
þeim. En um léið og öku-
menn setjast undir stýri á
bílum sinum þessa dagana,
ættu þeir að minnast þess,
að bezt er að fara éftir hinu
fornkveðna, að menn breyii
svo við aðra, sem þeir óska,
að aðrir breyti við þá.
Vani5 alla daga.
En þótt aðvaranir Slysavarna-
félagsins og fleiri aðila sé
tíðastar um helgar og ,,stór ■
hátíðar“ eins og nú, eru þær
þó tímabærar flesta aðra
daga allan ársins hring. Það
er á allra vitorði, að bílslys-
um, árekstrum með meira og
minna alvarlegum afleið-
ingum, fer ískyggilega fjölg-
andi og það er eftirtektar-
vert. að óhöppin og slysin
verða helzt, þegar allar að-
stæður til aksturs eru góðar.
Iiinsvegar fara menn ósjálí-
rátt gætilegar, þegar að-
stæður eru erfiðar. Þetta
bendir eindregið til þess, að
það sé fyrst og fremst of
mikill hraði, er slysunum
veldur, euda virðist þaö
liggja í hlutarins eðli. Það
væri því ekki ur vegi fyrir
ökumenn að hafa það hug-
fast, að þeir komast venju-
lega á leiðarenda, þótt þeir
aki heldur hægar en venju-
lega. og ef til vill girða þeii'
einraitt fyrir slys með því.
Kii’/i jn ofý triítitól;
FRIÐUR
Til frelsis frelsaði Ki'istur oss.
Standið því fastir og látið ekki
aftur leggja á yður ánauðarok.
Þetta segir Páll, postuli Krists.
Kristur kom til þess að gefa 1
frelsi. Hann flutti stefnuskrá
sina í fyrstu ræðu sinni, með ^
spádómsorðum Jesaja, sem hljóð
uðu um hann: „Drottinn hefur
sent mig til þess að boða band-
ingjum lausn og láta þjáða
lausa.“ Og hann varð frelsarinn,
lausnarinnar, hinn eini, sem
nefndur verður sliku nafni.
Hiklaust má segja það, að
frelsishugmyndir Vesturlanda
og allir ávextir hvers konar
raunverulegrar frelsisbaráttu.
eigi sínar dýpstu rætur í boð-
skap Krists. Fegurstu og sönn-
ustu hugsjónir um gildi manns-
ins, ábyrgð hans og sjálfsákvörð-
unarrétt, komu ekki frá hinni
glæstu Aþenu né hinni voldugu
Róm, heldur frá litla, frægðar-
lausa afkimabænum Nazaret.
Það lausnarorð, sem þaðan barst
hefur verið lifandi grómagn og
leysandi þeyr í sögu hvítra
manna, 'sem sífellt miðar að því
að sprengja hvert helsi og losa
hvern læðing, sem mannsandinn
er reyrður.
Að sama skapi sem hljóm-
grunnur dofnar fyrir lausnarorð
Krists og áhrif hans þverra, að
sama skapi færist sérhver hejl-
næm frelsishugsjón fjær veru-
leikanum. Það mun áreiðanlega
sannast. Mörgum virðist sem vér
stefnum nú óðfluga áleiðis .til
kaldrar, líflausrar vélrænnai' sið-
menningar. Hinn hvíti maður,
hinn kristni heimur, hefur ekki
staðið fastur á grunni þeirra lifs-
sanninda, sem bezt hafa örvað
anda hans og frjóvgað menn-
ingu hans í aldanna rás. Menn
óttast það, að frelsið, sem fæðzt
hefur Vesturálfu með þrautum.
verði aftur að engu og ánauðar-
ok verði á þá lagt. Sá uggur er
ekki ástæðulaus. Hann er allt
annað en rakalaus fyrir þá kyn-
slóð, þá þjóð, sem flýtur sof-
andi undir flaumi og vindum
upplausnai'innar áleiðis til af-
kristnunar.
Frelsi er ekki sjálfstæði. Eng-*
inn er frjáls, sem er agalaus.
Páll segir enn: Þér voruð, bræð-
ur kailaðir til frelsis. Notið að-
eins ekki frelsið til færis fvrir
holdið, heldur þjónið hver öðr-
um í kærleika. Því að allt lög-
málið er uppfyllt með þessu eina
orði: Þú skalt elska náunga þinn
eins og sjálfan þig. En eí þér:
bitist og etið hver annan upp, þá ;
má svo fara, að þér 1ortírni.st í
hver fyrir öðrum.
Keppni getur verið holl. Heil-1
brigð keppni er nauðsynleg. En j
hin frjálsa keppni hvítra mar.na
hefur verið hemjulaus, frelsið
hefur einmitt verið notað til fær-
is fyrir holdið, til þess að þjóna
og fullnægja skefjalausri græðgi
og fíkn í veraldargæði, án tillits
til bróðurskyldu og sanngirni —
að ekki sé talað um kærleika. Af,
i
þessu heíur mannkyn sopið j
beizkt seioi i lamandi stéttabar- j
áttu, háskalegu þjóðahatri og (
stórstyrjöldum. Og nú er \issu-
lega sú hætta yfirvofandi, að
mennirnir tortímist hver fyrir
öðrum.
Einhver hefur likt frelsinu við j
urigt og æltgolt ávaxtatré. Því
meir sem greinar þess eru ag-
aðar, því meiri verður vaxtar-
máttur þess og upþskeran riku-
legri. En sé það ekki tamið í
vextinum, verður það villt og
ónýtt. Sama máli gegnir um
manninn. Ef hann gerir frelsi
sitt að sjálfræði, gefur sín-
gjarnri sjálfshugð sinni lausan
taum, lætur fýsnir og girndir
fara sínu fram, þá verður hann
innan tíðar ánauðugur þræll og
böðull á sjálfan sig, engu síður
en aðra. Kristur frelsar til fúsr-
ar hlýðni við vilja sinn. Og vilji
hans er lögmál lifsins. Sá einn er
i sannleika frjáls, sem gengzt
undir leiðsögu hans. Því að mað-
urinn er skapaður til þess. Við
höfum frjálsræði til þess að falla
frá Guði, rísa gegn Guði, brjóta
boð hans, traðka vilja hans. Við
höldum, að það sé frelsi að gera
þetta. Það er blindni, sem við
erum haldnir. Fiskurinn er frjáls
að því að stökkva á land. En þar
er honum ekki frelsi búið, held-
ur dauði. V'atnið er lífssviðið,
sem honum er áskapað. Þar er
hann frjáls. Fuglinn ér frjáls að
því að segja skilið við loftið. En
hann er ekki frjáls lengur, þeg-
ar hann liefur ekki loft undir
vængjum .Við getum snúið baki
viö Guði og farið að haga lífinu
eins og hann væri ekki til. Marg-
ir halda. að það sé frelsi. En það
er frelsi fuglsins, sem segir skil-
ið við loftið, frelsi fisksins, sem
heldur, að hann geti eins synt á
þurru landi.
Fyrir allmörgum árum kvað
norska skáldið Arnold Överland
til þjóðar sinnar: „Má þú kristna
krossinn brott úr fána þinum og
lyftu. honum hreinum og rauð-
um. Lát engan bjóða þér þá
blekkingu, að frelsarinn sé fædd-
úr.“
Hann átti eftir að lifa það að
komast undir „hreman", kross-
lausan fána með þýzku haka-
merki. Og hinn annar „hreini"
fáni, með hamrinum og sigð-
inni, missti líka aðdráttaraflið í
augum þessa róttæka skálds.
Við kjósum ekki það „frelsi",
sem gengur undir merki afmáðr-
ar kristni, þegar það birtir á-
sjónu sína grimulausa. Það
reyndist ánauðarok'. En hvað
kjósum við í reynd? Hvert stefn-
ttm við, Islendingar? Nær
Kristi? Til vaxandi áhrifa hans?
Eða sveigist hugsun og þjóðlíf
i allt aðra átt? Og hvert stefn-
um við þá?
I
I Kui'teisi og viðskipti.
Það hefur oft á liðnum tíma
I verið kvartað yfir því, að ekki
| væri svarað svo kurteislega í
, síma hjá sumum viðskiptafyrir-
tækjum sem skyldi, stundum
jafnvel af mégnustu ókurteisi,
J en yfirleitt má segja, að nú orðið
teljist það til undantekninga, að
J ekki -sé svarað kurteislega í síma
j hjá heildsölufyrirtækjum og
verzlunum, enda munu flestir
forstöðumenn slíkra fyrirtækja
leggja á það áherzlu nú orðið, að
velja til starfa fólk, sem er
kurteist, enda fyrirtækjunum
alveg augljós hagur að kurt-
eisri afgreiðslu. „Gramur“ hefur
Vantar „krydd“ í
brezkar myndir?
Brezkar kvikmyndir eiga
vaxandi vinsældum að fagna
víða um lönd, en þær faila
Parísarbúum ekkert sérstak-
lega í geð.
Nýlega var birtur í Parísar-
blcðum listi yfir 30 kvikmynd-
ir, sem inest aðsókn var að, og
var þeirra meðal ekki nema
ein albrezk mynd, og hún var
sú 15. í röðinni, og fjallar um
Ríkharð III.
Ekki er þess getið hvað það
er. en það er sýnilegf, að eitt-
hvað vantar í brezku mynd-
irnar, sem Parísarbúum finnst
krydd.
beðið fyrir eftirfarandi, kvartar
hann yfir afgreiðslu hjá Græn-
metisverzlun landbúnaðarins,
sem hann kveðst skipta mikið
við.
„Nú, þetta er Grænmetið".
„Það mun vera orðin venja
hjá flestum fyrirtækjum, er
hringt er til þeirra, að svarað er
kurteislega og nefnt nafn fyrir-
tækisins, sem hringt er til. Sum-
staðar bjóða símaafgreiðslu-
stúlkur jafnvel kurteislega góð-
an dag, og er það til fyrirmynd-
ar. Þessi háttur er ekki hafður
á hjá Grænmetisverzlun land-
búnaðarins, en ég tel að slík
stofnun eigi ekki að hafa í þjón-
ustu sinni nema kurteist fólk.
Þegar ég hringi þangað er svarið
jafnan ,,já“, stutt og laggott. Ný-
lega varð ég sem oftar, er
þannig var svarað, að spyrja
hvar þetta væri, og var þá svar-
að með þjósti: „Nú, þetta er
Grænmetið".
„Hann svarai' ekki í sínia“.
Ég bað þá um að fá að lala
við sölumann. Því var svarað:
Hann er upptekinn og svarar
ekki í síma. Skildist mér af
þessu, að ekki væri nema um
einn sölumann að ræða. Sé svo,
er vitanlega engin von til að aí-
greiðslan gangi greiðlega, þar
sem fjöldi verzlana og fleiri
stofnanir munu verða að ná tali
af honum fljótlega, þegar kart-
öflubirgðir berast, eftir að kart-
öflulaust hefur verið. Ég vil taka
fram, að sölumaðurinn, sem
þarna er, er jafnan kurteis og
góður viðskiptis. — Væri nú' til
of mikils mælst hjá þessu fyrir-
tæki, að svarað væri kurteislega
í sima, og ef sölumaðurinn er
ekki viðlátinn vegna anna, — að
boðist væri kurteislega . til að
taka niður pöntun — og yfirleitt
að svara jafnan kurteislega.
Viðskiptavinirnir eiga heimtingu
á að mæta kurteisi og lipurð.
Hlutaðeigandi stoi'nuri er aö
sjálfsögðu heimilt, að svara fvrir
sig í þessum dálki.
Varað við
j,iniiheimtumönnum“.
Vegna bréfs „Konu í Kópa-
vogi“ til Bergmáls í gaer, hefir
bæjarsímátjóri óskað að eft.ir-
íarandi kæmi fram:
Bæjarsíminn hefur ekki haft
innheimtumann í fjölda ára. —-
Afnotagjöldin eru gréidd af
símnotendum á símátöðinni.
Forráðamenn Landssímans lita
mjög alvarlega á það ef ein-
hverjir koma og segjast eiga
að innheimta afnotagjöld og
varar við slíku —- það hefur
komið fyrir að viðkomandi
menn hafi leikið slíkan leik
gagnvart öðrum stofunum. —
Um lagningu símans í Kópavogi
er það að segja, að gert er ráð
fyrir að lokið verði að tengja
síðustu núnierin þar eftir tvo